Pengangkutan rel di Malaysia

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan dari Pengangkutan rel Malaysia)
Pengangkutan rel di Malaysia
Kelas 91 dari KTM ETS untuk Ekspres Antarabandar dan Kelas 92 dari KTM Komuter di Stesen Kereta Api Kuala Lumpur.
Operasi
Kereta api kebangsaanKeretapi Tanah Melayu
Pengendali utamaKeretapi Tanah Melayu Keretapi Tanah Melayu
1 2 10  1   2   ETS  KTM Antarabandar

Rapid KL Rapid Rail
3 4 5 8 9 12

KLIA Ekspres Express Rail Link
6 7Peta transit SPAD
Statistik
Penumpang694,057 (2017) [note 1]
Panjang sistem
Jumlah1,833 kilometer (1,139 bt)
Dua aliran767 km (477 bt)
Sudah berelektrik767 km (477 bt)
Berkelajuan tinggi336.9 km (209.3 bt)
Panjang trek
Utama1,000 mm (3 kaki 3 3⁄8 in)
Berkelajuan tinggi1,000 mm (3 kaki 3 3⁄8 in)
1,435 mm (4 kaki 8 1⁄2 in)
Tolok meter
1,000 mm (3 kaki 3 3⁄8 in)		1,776 km (1,104 bt)
Tolok piawaian
1,435 mm (4 kaki 8 1⁄2 in)		57 km (35 bt)
Rasuk straddle Monorel8.6 km (5.3 bt)

Pengangkutan rel di Malaysia ialah satu daripada aspek utama bagi rangkaian pengangkutan Malaysia.

Pengangkutan rel bermula pada tahun 1885 dengan pembukaan aliran keretapi yang pertama di antara Taiping dengan Port Weld (sekarang Kuala Sepetang).[2] Kini, pengangkutan rel ini yang terdiri daripada rel berat (termasuklah rel kelajuan tinggi), transit aliran ringan (LRT), monorail dan aliran landasan funicular. Rel berat yang sebanyaknya digunakan untuk pengangkutan penumpang antarabandar dan muatan dan pengangkutan awam, manakala LRT digunakan untuk pengangkutan dalam bandar dan penggunaan khas seperti pengangkutan di antara bangunan lapangan terbang. Terdapat aliran landasan kelajuan tinggi dengan dua perkhidmatan tren kelajuan tinggi di antara Kuala Lumpur dengan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur. Satu aliran monorail juga digunakan untuk pengangkutan awam di Kuala Lumpur manakala aliran landasan funicular adalah di Penang.Landasan monorail yang baru dibuka di Bandaraya Melaka sejauh 1.6km. Walau bagaimanapun monorail ini untuk para pelancong yang ingin menyusuri Sungai Melaka. Landasan ini akan dipanjangkan menjadi 3km pada masa depan.

Rangkaian landasan keretapi meliputi semua negeri di Semenanjung Malaysia kecuali Negeri Terengganu. Bagi Negeri Melaka landasan keretapi memasuki sepanjang 32 kilometer di bahagian utara negeri ini dalam daerah Alor Gajah dan Jasin. Antara stesen yang terdapat dalam Negeri Melaka ialah Batang Melaka, Tebong dan Pulau Sebang/Tampin. Ada perancangan dalam Rancangan Malaysia ke-10 untuk memanjangkan lagi landasan keretapi dari Pulau Sebang/Tampin hingga ke Bandaraya Melaka sejauh 30 kilometer dengan menggunakan bekas landasan keretapi yang telah dibongkar ketika pendudukan Jepun. Di Malaysia Timur, Sabah mempunyai landasan keretapi yang dimiliki dan dioperasikan oleh Jabatan Kereta Api Negeri Sabah manakala Sarawak tidak mempunyai perkhidmatan keretapi. Singapura, walaupun bukan sebahagian dari Malaysia, turut diliputi oleh rangkaian landasan keretapi Malaysia. Rangkaian ini juga disambung kepada rangkaian landasan keretapi Thai, 1, di utara Semenanjung Malaysia.

Am/Perihal[sunting | sunting sumber]

Pengangkutan rel di Malaysia terdiri daripada kereta api berat (termasuk rel komuter), Rel ringan (LRT), Sistem Transit Aliran Massa (MRT), Monorel, jalur rel lapangan terbang dan laluan kereta api funikular. Kereta api berat kebanyakannya digunakan untuk pengangkutan penumpang dan barang antara bandar serta beberapa bandar pengangkutan awam, manakala transit pantas digunakan untuk pengangkutan awam dalam bandar di Kuala Lumpur, ibu negara, dan sekitarnya. Lembah Klang. Terdapat dua sistem sambungan kereta api lapangan terbang yang menghubungkan Kuala Lumpur dengan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur dan Lapangan Terbang Sultan Abdul Aziz Shah. Laluan Monorel terpanjang di negara ini juga digunakan untuk pengangkutan awam di Kuala Lumpur, manakala satu-satunya laluan kereta api funikular adalah di Pulau Pinang.

Rangkaian kereta api meliputi kebanyakan 11 negeri di Semenanjung Malaysia. Di Malaysia Timur, hanya negeri Sabah yang mempunyai kereta api. Rangkaian ini juga disambungkan ke rangkaian Kereta api Thailand 1,000 mm (3 kaki 3 3⁄8 in) di utara. Jika Kereta api Burma dibina semula, perkhidmatan ke Myanmar, India dan China boleh dimulakan.

Sejarah[sunting | sunting sumber]

Kereta api pertama (1885-1896)[sunting | sunting sumber]

Pengangkutan rel di Malaysia bermula 1 Jun 1885 apabila jajaran keretapi yang pertama di Tanah Melayu sepanjang 8.25 batu (13.28 km) antara Taiping dengan Port Weld dibuka secara rasmi. Landasan ini mula dibina pada tahun 1882 dengan seluruh kos pembinaan bernilai £7000 yang ditanggung sepenuhnya oleh Kerajaan Negeri Perak. Tujuan utama jajaran ini adalah untuk menghubungkan kawasan-kawasan perlombongan di Larut dengan pelabuhan terdekat (Port Weld). [3] Di Selangor pula, jajaran keretapi antara Kuala Lumpur dan Bukit Kuda, Klang dibuka kepada awam setahun kemudian pada 15 September 1886. Jajaran ini dibuka atas kajian Residen Selangor pada ketika itu, Frank Swettenham, menunjukkan keperluan untuk dibina landasan keretapi antara Kuala Lumpur dan Klang. Pembukaan kedua-dua jajaran keretapi ini telah menyebabkan peningkatan dalam keluaran bijih timah di kedua-dua negeri tersebut dan pengurangan dalam kos pengangkutan bijih timah antara lombong-lombong dengan pelabuhan. Pendapatan kedua-dua Kerajaan Negeri Perak dan Kerajaan Negeri Selangor juga bertambah hasil daripada pembinaan jalan kereta api ini.[4]

Di Negeri Sembilan, terdapat permintaan untuk jaringan kereta api antara Seremban dan Port Dickson. jajaran kereta api ini sejauh 24 batu (39 km) dibina pada Julai 1891 dengan harga £192,500. Jajaran ini dibina oleh syarikat Sungei Ujong Railway Co. kerana Kerajaan Negeri Sembilan tidak mampu untuk membiayai pembinaan landasan kereta api ini. Pada tahun 1904, jajaran ini diambil alih oleh kerajaan. Sambutan jajaran ini kurang memberasangkan akibat saingan hebat daripada pengangkutan kereta lembu.[4]

Pada akhir 1880-an, pengeluaran bijih timah di Larut, Perak mula berkurangan manakala di Lembah Kinta, Perak telah muncul sebuah lombong bijih timah baru. Sebuah lagi jajaran kereta api dibina di Perak antara Lembah Kinta dan pelabuhan Telok Anson sejauh 60 batu (97 km) pada tahun 1891. Jajaran ini dibina atas permintaan tinggi bagi landasan kereta api menghubungkan kedua-dua lokasi. [5] Jajaran ini dibuka kepada awam secara berperingkat bermula dengan pembukaan landasan kereta api antara Telok Anson dengan Batu 16 pada 19 Mei 1893 dan berakhir dengan pembukaan landasan kereta api antara Kampar dengan Kota Bharu pada 1 Mei 1895.[6]

Di Selangor pula, banyak lombong-lombong bijih timah baharu dibuka di Rawang, Serendah dan Kelompang. Kerja-kerja pembinaan jajaran kereta api menghubungkan Kuala Lumpur dan Ulu Selangor bermula pada tahun 1889.[5] Jajaran ini dibuka kepada awam secara berperingkat bermula dengan pembukaan landasan kereta api antara Kuala Lumpur dengan Rawang pada 7 November 1892 dan berakhir dengan pembukaan landasan kereta api antara Serendah dengan Kuala Kubu pada 6 Oktober 1894.[6] Di Kuala Lumpur, stesen keretapi Kuala Lumpur kedua mula dibina di lokasi Stesen Keretapi Kuala Lumpur sekarang bagi menggantikan stesen kereta api Kuala Lumpur pertama. Stesen baharu ini dibuka kepada awam pada tahun 1892 sebelum dibina semula menjadi stesen kini pada 1909.[5]

Kereta api se-NNMB (1897-1909)[sunting | sunting sumber]

Ibu pejabat F.M.S. Railways di Kuala Lumpur - sekitar 1910. Ibu pejabat tersebut lalu berpindah ke sebuah bagunan berhadapan Stesen Keretapi Kuala Lumpur. Laluan kereta api menghala ke utara dari Kuala Lumpur di sebelah kiri, cabang landasan kereta api terletak di sebelah kanan.

Pada tahun 1896, satu peristiwa penting telah berlaku di Tanah Melayu di mana negeri Selangor, Perak, Pahang dan Negeri Sembilan telah disatukan menjadi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB). Pembinaan jaringan kereta api mula giat dijalankan selepas peristiwa ini.[5] Sejurus sebelum pembentukan Persekutuan ini, Frank Swettenham iaitu bakal Residen Jeneral Persekutuan ini mencadangkan agar semua landasan-landasan kereta api di Perak, Selangor dan Negeri Sembilan disambungkan menjadi satu rangkaian kereta api. Federated Malayan States Railway (atau dalam Bahasa Melayu, Keretapi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu), sebuah badan pengendali dan pemilik jaringan kereta api di NNMB, telah ditubuhkan pada bulan Julai 1901 bagi menggabungkan semua syarikat kereta api di Tanah Melayu menjadi sebuah badan.[7]

Pelan menghubungkan semua landasan-landasan kereta api di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu bermula dengan pembukaan landasan kereta api dari Lembah Kinta ke Chemor melalui Tanjung Rambutan pada tahun 1896.[5] jajaran kereta api antara Chemor dan Padang Rengas dibuka secara berperingkat sehingga tahun 1901 bagi menghubungan sistem keretapi ini dengan jajaran Taiping-Port Weld.[8] Sistem kereta api Telok Anson-Ipoh-Padang Rengas bertemu dengan jajaran kereta api Taiping-Port Weld pada tahun 1903 apabila jajaran kereta api Taiping-Padang Rengas dibuka sepenuhnya kepada awam.[9]

Di Selangor, pembinaan jajaran kereta api bagi menghubungkan Kuala Lumpur dengan Singapura bermula dengan pembukaan landasan kereta api antara Kuala Lumpur dan Pudu pada tahun 1893.[5] Kemudian, landasan kereta api antara Pudu dengan Sungai Besi dibuka pada 1 Mac 1895 dan diikuti dengan pembukaan landasan kereta api antara Sungai Besi dengan Kajang pada 14 Ogos 1897.[6] Dalam pada masa yang sama, landasan kereta api menghubungkan Klang dengan Port Swettenham (Pelabuhan Klang) dibuka kepada awam pada 1 Januari 1899.[6] Hal ini menyebabkan Kuala Lumpur disambungkan dengan Kuala Kubu, Port Swettenham dan Kajang pada tahun 1900.[5]

Di Pulau Pinang, sebatang jajaran kereta api baharu dibuka antara Perai dengan Bukit Mertajam pada 1 Julai tahun yang 1899.[6] Pada tahun 1902, jajaran kereta api Bukit Mertajam-Perai ditambahkan sehingga ke Nibong Tebal lalu disambungkan dengan sistem kereta api Perak. Di Selangor pula, sistem kereta api Selangor disambungkan ke utara dari Kuala Kubu ke Tanjung Malim dan bertemu dengan penyambungan sistem kereta api Perak ke selatan dari Tapah Road ke Tanjung Malim. Pembukaan landasan kereta api Tapah Road-Tanjung Malim-Kuala Kubu dibuka secara berperingkat sehingga tahun 1903.[10]

Selepas penyatuan sistem kereta api kepada F.M.S. Railways, jaringan kereta api lebih giat dikembangkan. Sistem kereta api Selangor disambungkan ke selatan sehingga bertemu dengan sistem kereta api Negeri Sembilan di Seremban pada akhir tahun 1902. Selepas itu, jaringan kereta api Tanah Melayu ditambah dengan pembukaan jajaran kereta api antara Seremban dengan negeri Melaka pada tahun 1905 dan Gemas 1906. Dengan ini sistem kereta api wujud di tiga negeri Melayu Bersekutu bersama dengan Melaka dan Seberang Perai.[10]


Ibu Pejabat F.M.S. Keretapi di Kuala Lumpur - sekitar tahun 1910. Ibu pejabat kemudiannya dipindahkan ke sebuah bangunan berhadapan dengan Stesen Kereta Api Kuala Lumpur. Laluan kereta api menghala ke utara dari Kuala Lumpur di kiri, tepi jalan kereta api di kanan.

Kereta api di Malaysia bermula kerana keperluan untuk mengangkut bijih timah dari lombong di kawasan pedalaman negeri-negeri Pantai Barat Semenanjung Malaysia ke pelabuhan pantai. Laluan kereta api pertama, yang dibuka pada 1 Jun 1885, sepanjang kira-kira 13 km dan berjalan di antara Port Weld dan Bandar Taiping, tengah-tengah Lembah Larut yang kaya dengan bijih timah di Negeri Perak.[11] Laluan kedua dibuka setahun kemudian untuk menghubungkan Kuala Lumpur, sekali lagi pusat aktiviti perlombongan bijih timah di Lembah Klang, dan Klang dan seterusnya ke Pelabuhan Swettenham (kini dikenali sebagai Pelabuhan Klang sehingga hari ini).

Garis Masa[sunting | sunting sumber]

Infrastruktur kereta api[sunting | sunting sumber]

Ringkasan stesen dan laluan infrastruktur kereta api Malaysia. (Malaysia Barat)

Rel tolok meter[sunting | sunting sumber]

Semenanjung Malaysia[sunting | sunting sumber]

KTM Kelas 91 di Ipoh.
KTM Kelas 93 di Pulau Sebang/Tampin.

Rangkaian kereta api antara bandar di Semenanjung Malaysia terdiri daripada dua laluan utama: Laluan Pantai Barat KTM antara Singapura dan Padang Besar , Perlis, di sempadan Malaysia-Thai, dan Laluan Pantai Timur KTM antara Gemas di Negeri Sembilan dan Tumpat di Kelantan. Terdapat juga beberapa laluan cawangan – antara Kuala Lumpur dan Pelabuhan Klang, Batu Junction dan Batu Caves, Bukit Mertajam dan Butterworth, Kempas dan Tanjung Pelepas , dan Kempas dan Pasir Gudang. Keseluruhan rangkaian 1,699 km menggunakan trek 1,000 mm (3 kaki 3 3⁄8 in) tolok meter. Rangkaian ini menggunakan persediaan balast dengan tidur konkrit buatan tempatan. Sejak awal 1980-an, syarikat-syarikat yang ditubuhkan melalui kerjasama antarabangsa, seperti Mastrak Sdn Bhd telah mengeluarkan sleepers ini melalui pemindahan teknologi.[12][13][14] Dalam tempoh lima tahun 1982-1987 sahaja, dianggarkan kira-kira 500,000 keping alat tidur telah dipasang untuk laluan Kerdau-Jerantut dan Sungai Yu-Tumpat, memberikan keutamaan yang jelas kerana kelebihan berbanding tempat tidur kayu. Ini juga terbukti dalam perubahan yang dibuat oleh Keretapi Negeri Sabah pada tahun 2006 untuk rangkaian di bawah kawalan mereka.

Rangkaian ini dipautkan dengan rangkaian Kereta api Thailand di Padang Besar.

sepanjang 438 km rangkaian adalah double-track dan dielektrik. Ia termasuk sebahagian daripada Laluan Pantai Barat di antara Gemas dan Padang Besar dan keseluruhan Pelabuhan Klang cawangan serta Batu Caves talian cawangan. Bahagian landasan berkembar dan elektrik antara Tanjung Malim dan Pulau Sebang/Tampin, dan antara Padang Besar dan Padang Rengas, serta Pelabuhan Klang , laluan cawangan Batu Caves dan Butterworth digunakan untuk perkhidmatan komuter.

Penjejakan dan elektrifikasi berganda bagi laluan cawangan Batu Caves antara Sentul dan Batu Caves telah selesai, setelah menambah 7.5 km bahagian landasan berkembar dan berelektrik pada rangkaian pada 2010. Pengesanan berganda dan elektrifikasi garisan Pantai Barat antara Ipoh dan Padang Besar bermula pada Januari 2008 dan siap pada November 2014,[15] adding a further 329 km of double-tracked and electrified railway to the network.

Syarikat petroleum nasional Malaysia Petronas memiliki landasan kereta api yang menghubungkan kompleks penapisan minyaknya dan bandar berhampiran Kerteh, Terengganu, dengan kompleks petrokimia di Gebeng, Kuantan, dan Pelabuhan Kuantan berhampiran Kuantan , Pahang. Talian itu digunakan terutamanya untuk mengangkut produk petroleum, tetapi ia telah dibuka baru-baru ini untuk pengangkutan barang am, dengan operasi dikendalikan oleh KTM. Terdapat cadangan untuk melanjutkan laluan untuk menyambung dengan laluan KTM di Mentakab[perlu rujukan], dan terdapat cadangan untuk pergi ke Kuala Terengganu dan Tumpat.[perlu rujukan]

Sabah[sunting | sunting sumber]

Keretapi Negeri Sabah.

Terdapat laluan kereta api 134 km (83 bt) yang menghubungkan Tanjung Aru berhampiran Kota Kinabalu dan Tenom di pedalaman negeri Sabah. Laluan itu adalah satu-satunya kereta api di pulau Borneo. Kereta api penumpang biasa dikendalikan oleh Jabatan Kereta Api Negeri Sabah. Talian itu telah mengalami kekurangan penyelenggaraan selama bertahun-tahun dan pada tahun 2006, Kerajaan Malaysia membiayai kerja-kerja pemulihan untuk talian tersebut. ambisinya ialah untuk mempunyai laluan kereta api dari Kota Kinabalu ke Kuching melalui Brunei walaupun kos ini bermakna mencari pembiayaan dari Brunei.

Talian rel tolok standard[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Pengangkutan awam di Kuala Lumpur

Satu-satunya laluan rel tolok standard Malaysia kini ditemui di Kuala Lumpur dan Lembah Klang.

Ekspres Rail Link (ERL)[sunting | sunting sumber]

ERL Laluan Transit KLIA

satu diantara daripada dua laluan rel terpantas di Malaysia ialah 57 km (35 bt) tolok standard sambungan rel lapangan terbang antara Kuala Lumpur dan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur. Bergantung pada takrifan yang digunakan, garisan ini mungkin tidak dianggap sebagai garisan berkelajuan tinggi kerana kelajuan maksimum yang digunakan ialah 160 km/j (99 mph). Laluan itu dibina oleh ERL, yang turut mengendalikan dua perkhidmatan tren yang menggunakan laluan itu, iaitu KLIA Ekspres dan KLIA Transit.

Rel Ringan (LRT)[sunting | sunting sumber]

Selangor dan Kuala Lumpur[sunting | sunting sumber]
Rapid KL Laluan Ampang dan Sri Petaling

Pada masa ini terdapat dua sistem rel ringan yang beroperasi di Malaysia. Satu digunakan sebagai sistem pengangkutan awam utama di Lembah Klang, manakala satu lagi bertindak sebagai penggerak orang automatik di Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur untuk mengangkut penumpang dari Bangunan Terminal Utama dan bangunan satelit.

Sistem LRT di lembah Klang terdiri daripada tiga laluan LRT iaitu Laluan Kelana Jaya, Laluan Ampang dan Laluan Sri Petaling. Laluan Kelana Jaya ialah sistem automatik tanpa pemandu dan sepanjang 46.4 km (29 bt), berjalan di antara pinggir timur laut Kuala Lumpur dan Petaling Jaya ke barat Kuala Lumpur, dan selatan menuju Subang Jaya. Ia kebanyakannya dinaikkan kecuali untuk regangan 4 km (2.5 bt) di mana ia pergi ke bawah tanah dan regangan pada gred pendek di utara. Laluan Kelana Jaya telah beroperasi sepenuhnya mulai Jun 1999. Laluan Ampang dan Laluan Sri Petaling yang lebih tua berkongsi laluan yang sama antara pinggir bandar Sentul di utara Kuala Lumpur dan Chan Sow Lin di tengah. wilayah, sebelum bercabang ke terminal masing-masing. 15 km (9 bt) Laluan Ampang bergerak ke Ampang di timur dan 37.6 km (23 bt) Laluan Sri Petaling bergerak ke arah selatan Kuala Lumpur dan seterusnya ke Puchong. Sistem ini kebanyakannya merupakan campuran trek pada gred dan bertingkat di luar bandar, dan dinaikkan sepenuhnya dengan ia berjalan melalui bandar. Kedua-dua laluan dibuka sepenuhnya pada tahun 1998. Laluan Kelana Jaya dan Laluan Sri Petaling kedua-duanya berakhir di Putra Heights.

Sistem pemindahan orang automatik di Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur, yang dipanggil "Aerotrain", ialah sistem ulang-alik orang-orang yang mudah berjalan di sepanjang dua 1,286 meter (4,219 ka)* rel panduan antara Bangunan Terminal Utama dan Bangunan Satelit. Kedua-dua hujung rel panduan dinaikkan manakala bahagian tengah berada di bawah laluan teksi lapangan terbang utama. Setiap rel mempunyai kereta api tanpa pemandu automatik tiga gerabak.

Perak[sunting | sunting sumber]

Pada November 2021, kerajaan negeri Perak telah menyatakan minat untuk membina 2 laluan merentasi Ipoh, yang akan turut merangkumi bandar-bandar jiran seperti Batu Gajah. Terdapat sejumlah 28 stesen di kedua-dua laluan. Laluan 1 akan bermula di Meru Raya dan berakhir di Batu Gajah, manakala Laluan 2 akan bermula dari Lost World of Tambun dan berakhir di Simpang Pulai. Kedua-dua laluan itu mempunyai 4 stesen bersambung yang terletak di Pusat Bandar Ipoh, termasuk stesen kereta api Ipoh, di mana penumpang boleh bertukar antara kedua-dua laluan. Rapid KL juga dijangka akan beroperasi sebaik sahaja pembinaannya siap.

Rapid KL Laluan Putrajaya

Mass Rapid Transit (MRT)[sunting | sunting sumber]

Rapid KL Laluan Kajang

Pada Disember 2010, kerajaan meluluskan pelaksanaan projek Mass Rapid Transit (Malaysia) (MRT) dan mengumumkan rancangan awal untuk laluan pertama, meregangkan 51 km (32 bt) dari Sungai Buloh ke Kajang melalui 35 stesen. Laluan itu, dikenali sebagai Laluan Kajang, akan melalui pusat bandar dan akan melayani kawasan pinggir bandar yang padat penduduk termasuk Kota Damansara, Mutiara Damansara, Bandar Utama, Taman Tun Dr Ismail, Bukit Damansara, Cheras, Bandar Tun Hussein Onn dan Balakong, dengan jumlah penduduk tadahan 1.2 juta orang. Laluan Kajang memasuki perkhidmatan hasil penuh pada Julai 2017.

Monorel[sunting | sunting sumber]

Laluan Monorel Rapid KL
Sistem monorel Bandaraya Melaka

Sistem monorel utama Malaysia digunakan untuk pengangkutan awam di Kuala Lumpur. Ia adalah 8.6 km (5.3 bt) panjang, berjalan dari Titiwangsa di utara pusat Kuala Lumpur, ke KL Sentral hanya ke selatan pusat bandar. Ia mempunyai 11 stesen. Laluan ini terdiri daripada dua rel selari untuk kebanyakan laluan kecuali di stesen penghujung di mana suis menggabungkan kedua-dua rel ke dalam rel tunggal sebelum memasuki stesen. Seluruh rangkaian dinaikkan. Sistem ini menggunakan tren dua gerabak dan empat gerabak yang dikeluarkan di Malaysia. Ia dikendalikan oleh Rapid Rail.

Terdapat cadangan untuk membina monorel di Pulau Pinang dan Monorel JB di Johor Bahru. Pusat pentadbiran persekutuan Putrajaya juga sepatutnya mempunyai rangkaian monorel dan stesen utama serta beberapa meter landasan telah dibina. Projek itu ditangguhkan kerana populasi bandar itu pada masa itu rendah. Bagaimanapun, projek Monorel Putrajaya sedang dalam rancangan untuk dihidupkan semula.

Rangkaian kereta api semasa semenanjung Malaysia.
Rangkaian kereta api semasa Malaysia borneo.

Melaka telah dicadangkan untuk membina laluan monorel 1.8 km (1.1 bt) untuk transit massa bandar. Monorel itu telah dilanda beberapa halangan, termasuk penggantungan perkhidmatan selepas pasangan Britain, Anne dan James Croft, terpaksa diselamatkan oleh anggota bomba apabila monorel berhenti secara mengejut di antara balai. Berikutan kejadian ini beberapa peningkatan keselamatan telah dicadangkan termasuk pembelian pemetik ceri sekiranya berlaku sebarang pemberhentian lanjut.[16] Selepas 4 tahun digantung sejak 2013 kerana masalah teknikal, perkhidmatan Monorel Melaka mula beroperasi semula pada 4 Disember 2017.[17]

Sistem Rel Kereta Kabel (Funikular)[sunting | sunting sumber]

Doppelmayr Garaventa 100-FUL Bukit Pulau Pinang di stesen bawah.

Kereta api Bukit Bendera di Pulau Pinang ialah satu-satunya jenis kereta kabel kereta api kabel (funikular) di Malaysia. Garisan ini terdiri daripada dua bahagian berasingan, dengan jumlah panjang pada 1.2 km (0.75 bt). Kedua-dua bahagian adalah garisan tunggal dengan gelung melepasi di tengah jalan. Trek adalah tolok meter dan mempunyai kecondongan lebih 50%.

Mod pengangkutan lain[sunting | sunting sumber]

Kereta kabel[sunting | sunting sumber]

Laman utama: Kereta kabel Awana Skyway dan Kereta kabel Langkawi
Stesen Atas Kereta Kabel Langkawi, dua platform tontonan bulat boleh dilihat

Kereta kabel Awana Skyway dengan panjang 2.4 km ialah kereta kabel jenis aerial tramway yang menghubungkan Awana/Sri Layang dan Genting Grand Hotel, Genting Highlands di Malaysia, dibina pada 1975 dan ketika itu merupakan aerial pertama di Malaysia, juga merupakan lif sistem pengangkutan kereta kabel sebelum Genting Skyway dibuka secara rasmi pada 21 Februari 1997. Ia telah berhenti beroperasi pada 1 April 2014 untuk memberi laluan kepada pembinaan sistem kereta kabel baharu menggunakan jenis gondola lift . Genting Skyway ialah lif gondola yang menghubungkan Gohtong Jaya dan Resorts World Genting di Malaysia. Stesen bawahnya, terletak kira-kira 51 kilometer (32 mi) timur laut Kuala lumpur, terdiri daripada bangunan stesen 5 tingkat dan tempat letak kereta 10 tingkat manakala stesen atasnya terletak di Hotel Highlands. Kereta Kabel Langkawi ialah lif gondola ialah salah satu tarikan utama di Pulau Langkawi, Kedah, Malaysia. Ia menyediakan perkhidmatan lif udara dari Oriental Village di Teluk Burau ke puncak Gunung Machinchang, yang juga merupakan lokasi Jambatan Langit Langkawi. Jumlah panjang ialah 2.2 km (1.4 bt). Ia dibuka secara rasmi pada tahun 2003.

Pengangkutan awam berasaskan rel di Kuala Lumpur[sunting | sunting sumber]

Maklumat selanjutnya: Pengangkutan awam di Kuala Lumpur § Rel

Perkhidmatan kereta api komuter

1 Laluan Seremban
Diantara Batu Caves dan Pulau Sebang/Tampin
26 stesen sepanjang 135.6 km, dikendalikan oleh Keretapi Tanah Melayu (KTM)
2 Laluan Port Klang
Diantara Tanjung Malim dan Pelabuhan Klang
33 stesen sepanjang 127.5 km, dikendalikan oleh Keretapi Tanah Melayu (KTM)

Perkhidmatan transit pantas (MRT)

9 Laluan Kajang
Diantara Sungai Buloh dan Kajang
31 stesen + ditambah 3 sementara sepanjang 51 km, dikendalikan oleh Rapid Rail
12 Laluan Putrajaya
Diantara Kwasa Damansara dan Putrajaya Sentral
Kini beroperasi di bawah Fasa 1, 37 stesen sepanjang 52.2 km, dikendalikan oleh Rapid Rail
13 Circle Line (Laluan Lingkaran)
A loop between Bukit Kiara dan UM
Proses pra-pembinaan, akan terdiri daripada 31 stesen sepanjang 50.8 km, dikendalikan oleh Rapid Rail (sebelum ini disimpan)

Perkhidmatan Transit Aliran Ringan (LRT)

3 Laluan Ampang
Diantara Sentul Timur dan Ampang
18 stesen sepanjang 15 km, dikendalikan oleh Rapid Rail
4 Laluan Ampang (Laluan Sri Petaling)
Diantara Sentul Timur dan Putra Heights
29 stesen + 2 sementara sepanjang 37.6 km, dikendalikan oleh Rapid Rail
5 Laluan Kelana Jaya
Diantara Gombak dan Putra Heights
37 stesen sepanjang 46.4 km, dikendalikan oleh Rapid Rail
11 Laluan Bandar Utama-Klang
Diantara Bandar Utama dan Johan Setia
Sedang dalam pembinaan, terdiri daripada 25 stesen + 1 sementara sepanjang 37 km, dikendalikan oleh Rapid Rail

Perkhidmatan Monorel

8 Monorel KL
Diantara KL Sentral dan Titiwangsa
11 stesen sepanjang 8.6 km, dikendalikan oleh Rapid Rail
14 Monorel Putrajaya
Melayani Putrajaya, Cyberjaya dan Kajang
Sedang dalam perancangan; laluan, stesen dan operator untuk disahkan

Perkhidmatan sambungan kereta api lapangan terbang

6 KLIA Ekspres
Tanpa Henti Antara KL Sentral dan KLIA & klia2
3 stesen sepanjang 59.1 km, dikendalikan oleh Express Rail Link (ERL)
7 KLIA Transit
Diantara KL Sentral dan KLIA & klia2
6 stesen sepanjang 59.1 km, dikendalikan oleh Express Rail Link (ERL)
10 Laluan Skypark
Ekspres terhad Diantara KL Sentral dan Terminal Skypark
3 stesen sepanjang 24.5 km, dikendalikan oleh Keretapi Tanah Melayu (KTM)

Pengendali kereta api[sunting | sunting sumber]

Keretapi Tanah Melayu Berhad[sunting | sunting sumber]

Pengendali kereta api penumpang antara bandar utama ialah Keretapi Tanah Melayu (KTM), sebuah syarikat yang dimiliki oleh kerajaan Malaysia. Ia mengendalikan kereta api penumpang KTM Intercity yang diangkut diesel di seluruh Jalur Pantai Timur dan bahagian selatan Laluan Pantai Barat, dan kereta api penumpang KTM ETS elektrik di sepanjang baki bahagian Laluan Pantai Barat, antara Padang Besar dan Gemas dan laluan cawangan Butterworth. KTM juga mengendalikan kereta api barang di sepanjang kedua-dua laluan kereta api. Di bawah KTM Komuter, KTM mengendalikan perkhidmatan komuter di sepanjang landasan berkembar dan bahagian elektrik di Laluan Pantai Barat antara Tanjung Malim di Perak dan [ [Stesen kereta api Pulau Sebang/Tampin|Pulau Sebang]] di Negeri Sembilan, dan antara Padang Besar di Perlis dan Padang Rengas di Perak, serta cawangan Butterworth, Pelabuhan Klang dan Batu Caves.

Selain rangkaiannya sendiri, KTM juga mengendalikan tren di landasan Kerteh-Kuantan di bawah kontrak dengan Petronas, pemilik laluan itu.

Kereta Api Negeri Sabah[sunting | sunting sumber]

Kereta api Negeri Sabah, sebelum ini Kereta Api Borneo Utara, adalah satu-satunya jabatan negeri di Malaysia yang mengendalikan perkhidmatan kereta api. Ia mengendalikan perkhidmatan penumpang dan barang di sepanjang laluan kereta api sepanjang 134 km antara Tanjung Aru dan Tenom di Malaysia Timur.

Express Rail Link Sdn Bhd[sunting | sunting sumber]

Express Rail Link (ERL) ialah sebuah syarikat swasta yang ditubuhkan untuk membangun dan mengendalikan kereta api berkelajuan tinggi antara stesen KL Sentral di Bandar Kuala Lumpur dan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur. Ia mengendalikan dua perkhidmatan dengan tolok standard di sepanjang laluan 57 km, tanpa henti KLIA Ekspres dan seperti komuter KLIA Transit. Kereta api di kedua-dua perkhidmatan itu boleh mencapai kelajuan maksimum 160 km/j dan merupakan yang terpantas di Malaysia. Selain kereta api, syarikat itu juga menyediakan kemudahan daftar masuk di Terminal Lapangan Terbang Bandaraya Kuala Lumpur di KL Sentral. Kecuali untuk bagasi daftar masuk penumpang, Express Rail Link tidak mengendalikan sebarang kargo.

Rapid Rail[sunting | sunting sumber]

Rapid Rail telah ditubuhkan oleh Prasarana Malaysia untuk mengendalikan perkhidmatan pengangkutan awam transit pantas di Lembah Klang. Prasarana Malaysia dimiliki sepenuhnya oleh Kementerian Kewangan Diperbadankan, cabang korporat Kementerian Kewangan Malaysia. Syarikat itu kini mengendalikan dua laluan MRT, tiga laluan LRT dan satu laluan monorel di Kuala Lumpur di bawah jenama Rapid KL, iaitu Laluan Kajang, Laluan Putrajaya, Laluan Ampang, Laluan Sri Petaling, Laluan Kelana Jaya dan Monorel KL.

Pengendali lain[sunting | sunting sumber]

Projek dan rancangan pembesaran[sunting | sunting sumber]

Gemas-Johor Bahru Electrification dan Double-Tracking[sunting | sunting sumber]

Kontrak sebanyak 8 bilion MYR dijangka akan ditender menjelang akhir 2008 sementara menunggu kajian separuh penggal Rancangan Malaysia Kesembilan. Projek itu termasuk membina lebih 200 km landasan kereta api selari, termasuk stesen, depoh, perhentian, perkarangan dan jambatan serta sistem penutup seperti elektrifikasi, isyarat dan komunikasi.[18] Ini termasuk penjajaran semula antara Pulau Sebang, Melaka ke bahagian Gemas.

Pada Mei 2009, Global Rail Sdn Bhd, kontraktor yang agak kecil dan rakan kongsi Chinanya, China Infraglobe mengemukakan cadangan kepada Kerajaan untuk membina dan menaik taraf landasan dari Gemas ke Johor Bahru dengan kos 5 bilion MYR . Menurut mereka, projek itu adalah atas dasar inisiatif kewangan swasta dan pelan yang dikemukakan kepada Kementerian Kewangan kemudiannya pada Jun 2009 adalah bersyarat selepas menandatangani hak galian di Negeri Johor.[19]

Pada 29 Januari 2011, Menteri Pengangkutan Datuk Seri Kong Cho Ha berkata projek landasan berkembar dan elektrifikasi Gemas-Johor Bahru dijangka dimulakan pada tahun itu. Beliau menambah bahawa Kerajaan berharap untuk melantik kontraktor untuk projek itu pada tahun itu dan Malaysia masih dalam perbincangan dengan Pembinaan Kereta Api China, tetapi tiada yang disahkan lagi. Kong berkata dua perunding telah dilantik, perunding reka bentuk dan pemeriksa bebas, untuk memantau projek itu. Pembinaan landasan sepanjang 197 km, dengan anggaran kos antara 6 bilion MYR dan 7 bilion MYR, akan mengambil masa tiga tahun.[20]

Pada 27 Oktober 2015, eksesais pameran awam, yang diperlukan untuk semua pembangunan kereta api baharu di bawah Seksyen 84 Akta Pengangkutan Awam Darat Malaysia 2010, bagi Projek Landasan Berkembar Elektrik Gemas-Johor Bahru bermula dan akan berlangsung sehingga 27 Januari 2016. Menurut dokumen dipamerkan kepada umum, pembinaan dijangka bermula pada 2016 dan siap pada 2021.[21]

Syarikat China CRCC telah dianugerahkan untuk membina projek Elektrifikasi dan Penjejakan Berganda Gemas-Johor Bahru. Pembinaan projek itu bermula pada Jan 2018.[22] Ia dijangka siap pada penghujung tahun 2021.

Panjang talian yang akan dielektrik dan landasan berkembar ialah 197 km antara Chainage 563.040 di Gemas dan Chainage 754.180 di Johor Bahru. Projek itu termasuk pembinaan 11 stesen di Segamat, Genuang, Labis, Bekok, Paloh, Kluang, Mengkibol, Rengam, Layang-Layang, Kulai dan Kempas Baru, dan 3 stesen masa depan di Tenang, Chamek dan Senai. Laluan yang dinaik taraf itu sepatutnya memenuhi sekurang-kurangnya 22 perkhidmatan setiap hari melibatkan KTM ETS, KTM Intercity dan perkhidmatan kereta api ulang-alik serta KTM Komuter.

Dokumen yang dipaparkan juga menyatakan bahawa elektrifikasi untuk regangan itu akan mempunyai spesifikasi yang sama seperti regangan Seremban-Gemas, pada fasa tunggal 25 kV AC 50 Hz dan dibekalkan melalui katenari atas. Operasi kereta api untuk laluan ini akan disepadukan dengan Pusat Kawalan Tren di KL Sentral dan Gemas. Kelajuan reka bentuk untuk trek ialah 160 km/j.

Projek Landasan Berkembar Lembah Klang[sunting | sunting sumber]

Projek itu telah dilaksanakan oleh Keretapi Tanah Melayu bermula pada 2016 dan fasa 1 dijangka siap menjelang 2021.[23] Projek itu melibatkan pemulihan trek sepanjang 42 km antara Rawang dan Salak Selatan serta Sentul dan Simpang Batu. Ini akan memberi tumpuan kepada meningkatkan 16 stesen di sepanjang laluan ini dan menaik taraf sistem isyarat dan elektrifikasi sedia ada.[24] Ini akan dikurangkan kepada hanya tujuh setengah minit sebaik sahaja KVDT siap.[25]

Pemulihan 42 km di bawah Fasa I, iaitu:

  • Fasa 1A (Rawang – Simpang Batu)
  • Fasa 1B (Kuala Lumpur – Simpang Bangsar)
  • Fasa 2 (Simpang Batu – Kuala Lumpur)
  • Fasa 3 (Sentul – Simpang Batu)
  • Fasa 4 (Simpang Bangsar – Salak Selatan)

Fasa II dari Simpang - Pelabuhan Klang dan Salak Selatan - Seremban.

Pelan Induk Pengangkutan Pulau Pinang[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Sistem Transit Pulau Pinang

(Laluan LRT George Town – Bayan Lepas) Pelan Induk Pengangkutan Pulau Pinang ialah cadangan skim pengangkutan mod campuran untuk negeri Pulau Pinang di utara Semenanjung Malaysia yang diilhamkan oleh kerajaan negeri Pulau Pinang, yang terdiri daripada rel ringan , bas dan sistem transit pantas. Laluan transit ringan (LRT) Bayan Lepas akan menjadi laluan LRT pertama di Pulau Pinang. Ia merupakan projek pertama dan satu diantara projek keutamaan Pelan Induk. Cadangan 22 km (14 mi) akan memberi perkhidmatan eksklusif kepada Pulau, Pulau Pinang, dan akan menghubungkan pusat bandar George Town di utara dengan bandar perindustrian Bayan Lepas ke selatan pulau.

Laluan Rel Pantai Timur[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Laluan Rel Pantai Timur

Laluan Rel Pantai Timur (ECRL) ialah projek infrastruktur rangkaian kereta api tolok standard Kereta api dua landasan (double-track) terancang yang menghubungkan Pelabuhan Klang di Selat Melaka ke Kota Bharu di timur laut Semenanjung Malaysia melalui Putrajaya, menghubungkan Wilayah Ekonomi Pantai Timur negeri Pahang, Terengganu dan Kelantan antara satu sama lain, dan ke Wilayah Tengah pantai barat Semenanjung. Projek ini dicadangkan untuk menyediakan perkhidmatan rel antara bandar berkelajuan tinggi ke negeri-negeri pantai timur dan untuk melengkapkan Laluan Pantai Timur KTM. Pada masa ini, Terengganu adalah satu-satunya negeri di Semenanjung Malaysia yang tidak mempunyai sistem kereta api penumpang, sebagai laluan KTM Pantai Timur bagi perkhidmatan Pahang dan Kelantan.

Sistem Transit Cepat Johor Bahru-Singapura[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Sistem Transit Aliran Johor Bahru–Singapura

Sistem Transit Rapid Johor Bahru-Singapura (RTS Link) ialah sistem transit pantas yang rentas sempadan secara terancang yang akan menghubungkan Woodlands, Singapura dan Johor Bahru, Malaysia, menyeberangi Selat Johor.

Sistem transit pantas akan mempunyai dua stesen, dengan perhentian Singapura terletak di stesen MRT/RTS Woodlands Utara (bertukar dengan sistem MRT Singapura) dan perhentian Malaysia di Stesen RTS Bukit Changar (stesen Bukit Chagar) (pertukaran dengan sistem cadangan BRT Iskandar Malaysia). Kedua-dua stesen itu akan menempatkan kemudahan kastam, imigresen dan kuarantin Singapura dan Malaysia.

Apabila dibina, Pautan RTS akan menjadi sambungan rel kedua antara kedua-dua negara selepas KTM Intercity Shuttle Tebrau, dan antarabangsa berkapasiti tinggi pertama sistem metro yang akan dibina. Pautan RTS dijangka menggantikan laluan kereta api dan perkhidmatan kereta api ulang-alik antara JB Sentral dan Tempat Pemeriksaan Kereta Api Woodlands, melengkapkan penarikan balik operasi KTM dari Singapura.

Pembesaran sistem Transit Aliran Ringan (LRT) Kuala Lumpur[sunting | sunting sumber]

Laman utama: Laluan Ampang dan Sri Petaling, Laluan Kelana Jaya, dan Laluan Shah Alam

Pada 29 Ogos 2006, Timbalan Perdana Menteri Malaysia ketika itu Najib Abdul Razak mengumumkan rancangan RM10 bilion untuk mengembangkan rangkaian pengangkutan awam Kuala Lumpur. Pelan itu termasuk memanjangkan Laluan Kelana Jaya sedia ada dari Kelana Jaya melalui Subang Jaya ke Putra Heights dan Laluan Sri Petaling dari Sri Petaling ke Putra Heights melalui Puchong.

Prasarana Malaysia, pemilik laluan LRT, menandatangani perjanjian pada 13 Oktober 2006 dengan Bombardier Transportation (Bombardier) dan syarikat usaha sama Malaysia untuk pembelian 22 set kenderaan rel ringan dengan pilihan untuk 13 lagi pada harga RM1. 2 bilion untuk Laluan Kelana Jaya. 22 kenderaan itu akan mempunyai empat kereta setiap satu dan akan meningkatkan kapasiti tampung armada sebanyak 1,500 orang. 22 set akan dihantar mulai Ogos 2008. Rolling stock baharu telah mula beroperasi sepenuhnya menjelang 2016. akhir 2010. Bagi Laluan Ampang dan Sri Petaling, kereta api itu kini terdiri daripada armada 50 tren baharu yang digunakan untuk meningkatkan kapasiti laluan dan menyediakan perkhidmatan yang lebih baik. Setiap kereta api baharu adalah enam buah kereta dan disediakan oleh CSR Zhuzhou dari China.

Keseluruhan projek dan pembesaran armada telah siap dan telah beroperasi sepenuhnya sejak 30 Jun 2016.

Sistem LRT ketiga sedang dalam pembinaan yang, apabila siap, akan menghubungkan pusat bandar dengan bandar Shah Alam dan Klang. Laluan itu, yang menjangkau 37 km, mempunyai 25 stesen tetap dalam pembinaan, lima daripadanya disimpan sebagai stesen sementara untuk masa hadapan.[26] The LRT line is planned to be fully operational by 2026.

Projek pengangkutan rel Sarawak[sunting | sunting sumber]

Laman utama: en:Sarawak Railway Line dan LRT Kuching

Terengganu dan Sarawak ialah satu-satunya dua negeri di Malaysia yang tidak mempunyai infrastruktur kereta api. Di Sarawak, Laluan Kereta Api Sarawak wujud sebelum Perang Dunia Kedua, tetapi sisa terakhir laluan itu telah dibongkar pada tahun 1959.[27]

Sebagai sebahagian daripada projek Koridor Tenaga Diperbaharui Sarawak, kerajaan sedang merancang landasan kereta api sepanjang 320 km antara Similajau di Bintulu Bahagian dan Tanjung Manis di Mukah Pembahagian. Kos dan rancangan untuk garis masa projek masih belum didedahkan.[28]

Satu lagi landasan kereta api, Laluan Rel Sarawak ialah projek yang dicadangkan oleh Kerajaan Malaysia untuk mewujudkan rangkaian kereta api di negeri Sarawak.[29][30] Pada 2008, dilaporkan projek itu akan siap pada 2015 tetapi masih tiada tanda-tanda pembangunan oleh kerajaan sehingga kini.[31]

Sistem LRT Kuching ialah rangkaian sistem Light metro (light rapid transit) (LRT) di Kuching, ibu kota Sarawak. sebagai satu diantara kaedah untuk mengurangkan kesesakan lalu lintas di bandar.[32][33] Laluan LRT yang dicadangkan akan menghubungkan Kuching ke Samarahan dan Serian.[34] Pembinaan projek sebanyak 10.8 bilion MYR dijangka dimulakan menjelang 2019 dan dijadualkan beroperasi menjelang 2024.[35]

Projek pengangkutan rel Sabah[sunting | sunting sumber]

Laman utama: Jabatan Kereta Api Negeri Sabah, en:Kota Kinabalu Monorail, dan en:Kota Kinabalu Line

Pada 17 September 2015, telah diumumkan bahawa Kereta api Negeri Sabah akan diperluaskan untuk meliputi kawasan utara dan pantai timur, terutamanya ke bandar-bandar utama Kudat, Sandakan dan Tawau.[36][37] Pada 21 Mac 2017, kira-kira sebanyak RM 1 juta telah diperuntukkan untuk kajian projek tersebut.[38] Apabila projek itu siap, terdapat juga cadangan untuk menghubungkan rangkaian rel Sabah dan Sarawak di Malaysia dengan wilayah Kalimantan di Indonesia yang akan dipanggil sebagai "Kereta Api Trans-Borneo",[39] memandangkan Indonesia sedang membangunkan rangkaian kereta api di pihak mereka.[40][41]

Projek laluan Monorel yang dicadangkan akan dibina di kawasan Kota Kinabalu oleh Kerajaan Negeri Sabah.[42][43] Cadangan tersebut menimbulkan reaksi bercampur antara Datuk Bandar dan ahli politik.[44][45][46][47] Seperti yang dilaporkan dalam laman web kerajaan, projek itu dalam proses pecah tanah di bawah rancangan pembangunan Kota Kinabalu.[48]

Laluan transit pantas baharu juga telah dicadangkan untuk mengurangkan kesesakan lalu lintas di Kota Kinabalu, ibu negara Sabah. Pada 27 Ogos 2019, Dewan Bandaraya Kota Kinabalu (DBKK) telah mengemukakan cadangan untuk membina LRT atau MRT kepada kerajaan persekutuan. Pihak berkuasa bandar kini sedang menunggu bajet untuk projek itu.[49]

Pada 2021, sistem skytrain Kota Kinabalu telah dicadangkan. Skytrain itu dirancang untuk menghubungkan Lapangan Terbang Antarabangsa Kota Kinabalu dan Universiti Malaysia Sabah.4 syarikat yang akan terlibat dalam projek skytrain menandatangani memorandum persefahaman pada 29 November. Skytrain akan dibina mengikut fasa, dengan fasa 1 akan menghubungkan lapangan terbang ke pusat bandar, manakala fasa 2 akan dilanjutkan sehingga Alamesra, berhampiran universiti.[50]

Pada tahun 2024 Rel Keretapi Sabah, akan ditambah panjang dengan menyambungkan laluan Keretapi, dari stesen Sembulan ke stesen Pelabuhan Sepanggar [51], yang juga dioperasikan oleh Jabatan Keretapi Sabah (JKS).

Transit Aliran Massa (MRT) Lembah Klang[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Transit Aliran Deras Lembah Klang

Projek Transit Aliran Massa Lembah Klang (Mass Rapid Transit) ialah cadangan sistem MRT tiga laluan 150 km oleh Gamuda Berhad-MMC Corporation Berhad untuk Lembah Klang yang membayangkan konsep "Roda dan Jejari" yang terdiri daripada dua garis jejari timur laut–barat daya dan satu Laluan bulatan (garis bulatan) bergelung di sekitar Kuala Lumpur. Cadangan itu diumumkan pada awal Jun 2010 dan kerja-kerja pembinaan disasarkan untuk dimulakan pada awal 2011, yang membawa kepada penyiapan projek pada 2016 untuk barisan pertama.

Sistem MRT akan menjadi tunjang kepada sistem pengangkutan baharu di Lembah Klang, yang akan menempatkan kira-kira 10 juta orang menjelang 2020. Sistem MRT akan disepadukan dengan LRT, monorel, KTM Komuter sedia ada dan intra dan antara- perkhidmatan bas bandar untuk membentuk sistem pengangkutan awam yang berkesan.

Pada Disember 2010, Kerajaan mengumumkan bahawa Laluan Kajang akan menjadi yang pertama berlepas. Laluan Kajang akan berjalan dari Sungai Buloh ke Kajang melalui pusat bandar Kuala Lumpur. Laluan yang berjalan dari barat laut ke tenggara Kuala Lumpur ini mempunyai penduduk yang padat dan pada masa ini tidak dilayan secukupnya oleh pengangkutan awam berasaskan rel sedia ada. Apabila siap, talian itu dianggarkan menyediakan perkhidmatan kepada 1.2 juta orang dengan anggaran penumpang harian sebanyak 442,000.

Pembinaan talian itu dilancarkan secara rasmi pada 8 Julai 2011 oleh Perdana Menteri Malaysia ketika itu Najib Razak. Fasa 1 laluan, dari Sungai Buloh ke stesen Semantan telah beroperasi pada Disember 2016 manakala baki laluan dibuka pada Julai 2017.[52]

Sistem MRT akan dimiliki oleh Kerajaan Malaysia melalui Mass Rapid Transit Corporation (MRT Corp), sebuah kenderaan tujuan khas yang 100% dimiliki oleh Menteri Kewangan Diperbadankan. Rapid Rail, yang merupakan pengendali semasa LRT dan laluan monorel Lembah Klang mengendalikan laluan MRT di bawah sistem tambang bersepadunya.

Laluan MRT kedua, Laluan Putrajaya, sedang dalam pembinaan dan dijangka siap dan beroperasi sepenuhnya pada Januari 2023. Laluan MRT ketiga, Laluan Bulatan MRT, ialah lagi satu laluan yang dicadangkan dan akan menjadi komponen "Roda" projek MRT. Talian itu baru-baru ini diluluskan oleh Kabinet dan sedang menunggu proses tender.[53] Pembinaan dijangka akan dimulakan pada Disember 2028.[54]

Galeri Peta Rel[sunting | sunting sumber]

Peta Rel Kereta Api di Malaysia
Peta Rel Kereta Api di Semenanjung Malaysia
Peta Rel Kereta Api di Malaysia Borneo

Nota[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Average daily rail ridership in Greater Kuala Lumpur/Klang Valley.[1]

Nota kaki[sunting | sunting sumber]

  1. ^ "SPAD Annual Review 2017" (PDF). Land Public Transport Commission, Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2018-06-19. Dicapai pada 2019-01-03.
  2. ^ name="Landasan Keretapi Pertama"
  3. ^ Mohamed 1985, m/s. 23.
  4. ^ a b Mohamed 1985, m/s. 24.
  5. ^ a b c d e f g Mohamed 1985, m/s. 25.
  6. ^ a b c d e Mohamed 1985, m/s. 55.
  7. ^ Mohamed 1985, m/s. 37.
  8. ^ Mohamed 1985, m/s. 55–56.
  9. ^ Mohamed 1985, m/s. 56.
  10. ^ a b Mohamed 1985, m/s. 27.
  11. ^ "Pembukaan jalan kereptapi Taiping-Port Weld (Opening of the Taiping-Port Weld railway)". 1 Jun 1980. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 September 2007. Dicapai pada 28 Jun 2007.
  12. ^ "Asie Sendirian Berhad". www.asie.com.my.
  13. ^ "Archived copy" (PDF). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 6 October 2015. Dicapai pada 6 October 2015.CS1 maint: archived copy as title (link)
  14. ^ "Our Factories - Austrak". www.austrak.com.
  15. ^ "Electrified Double Track Project (EDTP), Ipoh – Padang Besar". Gamuda. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 Jun 2014.
  16. ^ The Star. "SPAD suspends Malacca monorail service for a month". The Star Newspaper. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 July 2012. Dicapai pada 18 July 2012.
  17. ^ "Monorail service in Melaka to resume after four-year break - Nation - The Star Online". www.thestar.com.my.
  18. ^ Sharen Kaur (16 June 2008). "Tenders may be called". Business Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 June 2008. Dicapai pada 16 June 2008.
  19. ^ Sharen Kaur (12 Mei 2009). "RM5b rail project on drawing board". Business Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 Mei 2009.
  20. ^ "JB-Gemas railway project expected to begin this year". The Star. 29 Januari 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 Jun 2011.
  21. ^ All materials available for public inspection are available at http://www.mot.gov.my/my/projek-pembangunan/projek-pembangunan-rel/projek-gemas-jb[pautan mati kekal]
  22. ^ "KTMB: Construction of Gemas-JB Sentral ETS twin tracks begins this month | Malay Mail".
  23. ^ "The Klang Valley Double Track Project (KVDT) - Official Suruhanjaya Pengangkutan Awam Darat (S.P.A.D.) Website". www.spad.gov.my.
  24. ^ "The Klang Valley Double Track Project (KVDT) - Official Suruhanjaya Pengangkutan Awam Darat (S.P.A.D.) Website". www.spad.gov.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 August 2017. Dicapai pada 14 January 2018.
  25. ^ "Phase 1 of KTM Klang Valley Double Track (KVDT) Project is right on schedule for completion in 2019 - Barisan Nasional". www.barisannasional.org.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 Januari 2018. Dicapai pada 14 Januari 2018.
  26. ^ "Alignment & Stations | LRT3" (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2020-05-02.
  27. ^ "Sarawak Government Railway". Asian Railways. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 March 2016. Dicapai pada 14 March 2016.
  28. ^ "Sarawak's first railway to be built in Score, says Taib". New Straits Times. 8 July 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2008. Dicapai pada 8 July 2008.
  29. ^ "Sabah and Sarawak Network Development Planning". Ministry of Transport, Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 March 2016. Dicapai pada 14 March 2016.
  30. ^ "Study on the Sarawak Railway Network Development". SMEC Holdings. Dicapai pada 14 March 2016.
  31. ^ "Sarawak's rapid railway ready by 2015". Bernama. The Brunei Times. 14 October 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 March 2016. Dicapai pada 14 March 2016.
  32. ^ Samuel Aubrey (19 March 2017). "CM: Kuching – Serian LRT under study". The Borneo Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 April 2017. Dicapai pada 23 July 2019.
  33. ^ "Sarawak unveils plan for public transport link from Kuching to Serian". Borneo Bulletin. 19 March 2017. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 April 2017. Dicapai pada 23 July 2019.
  34. ^ "Sarawak Could Have LRT System Up and Running by 2020". New Straits Times. Property Hunter. 19 April 2017. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 April 2017. Dicapai pada 23 July 2019.
  35. ^ Rintos Mail (29 March 2018). "LRT lines connecting Kuching, Samarahan and Serian to be operational by 2024". The Borneo Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 31 March 2018. Dicapai pada 23 July 2019.
  36. ^ Nancy Lai (20 March 2017). "Study on railway line to Sandakan, Kudat underway – Sabah DCM". The Borneo Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 April 2017. Dicapai pada 12 April 2017.
  37. ^ "Study on railway line from KK to S'kan, Tawau". Daily Express. 17 September 2015. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 April 2017. Dicapai pada 12 April 2017. • "Rail links mulled for north, east Sabah". Bernama. The Rakyat Post. 20 March 2017. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 April 2017. Dicapai pada 12 April 2017.  • Neil Chan (21 March 2017). "By rail to Kudat and S'kan". Daily Express. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 April 2017. Dicapai pada 12 April 2017.
  38. ^ "RM1mil study to establish new rail link in Sabah". The Star. 21 March 2017. Dicapai pada 12 April 2017.
  39. ^ "Work on trans-Borneo rail line begins in November". New Straits Times. 15 April 2000. Dicapai pada 29 May 2017.
  40. ^ Fauzan Al-Rasyid (20 November 2015). "Pembangunan Rel Kereta Api di Kalimantan Resmi Dimulai" (dalam bahasa Indonesia). RBTH Indonesia. Dicapai pada 29 May 2017.
  41. ^ Angga Aliya ZRF (19 May 2017). "Peta Rel Kereta Kalimantan Rencana Jokowi" (dalam bahasa Indonesia). DetikFinance. Dicapai pada 29 May 2017.
  42. ^ Mary Chin (15 March 2009). "Big plans but little support". Daily Express. Dicapai pada 10 March 2016.
  43. ^ "Monorail for KK likely". Daily Express. 20 August 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2016. Dicapai pada 10 March 2016.
  44. ^ "KK monorail out of question". Daily Express. 13 July 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2016. Dicapai pada 10 March 2016.
  45. ^ "Kota Kinabalu needs monorail, not tram". The Borneo Post. 16 December 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2016. Dicapai pada 10 March 2016.
  46. ^ "Sabah perlu ada komuter, LRT, BRT". Utusan Malaysia. 23 October 2015. Dicapai pada 10 March 2016.
  47. ^ Sandra Sokial (10 September 2015). "Allocate 50% development expenditure for Budget 2016 to Sabah, Sarawak, says Jeffrey Kitingan". The Rakyat Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2016. Dicapai pada 10 March 2016.
  48. ^ "Ground Breaking Projects". Economic Planning Unit, Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 March 2016. Dicapai pada 10 March 2016.
  49. ^ Ottey Peter (27 August 2019). "Proposal for MRT or LRT submitted". Daily Express. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 August 2019. Dicapai pada 28 August 2019.
  50. ^ "Skytrain, Jesselton New City mixed development proposed for KK". The Star. 29 November 2021. Dicapai pada 30 November 2021.
  51. ^ Sabah Gazette Editor (3 April 2024). "Landasan kereta api Sabah akan disambung hingga ke Pelabuhan Sepanggar". Sabah Gazette (Malaysia). Dicapai pada 4 April 2024. Langkah itu menandakan keutamaan strategik bagi Jabatan Keretapi Negeri Sabah, yang bertujuan untuk meningkatkan infrastruktur pengangkutan di wilayah ini.(dalam bahasa Bahasa Melayu)
  52. ^ "ProjekMRT Sungai Buloh - Kajang soap 85%".
  53. ^ "MASS RAPID TRANSIT LALUAN 3: LALUAN LINGKARAN - SIA & EIA Activities". The Star (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2021-09-20.
  54. ^ "MRT 3 tender to be opened this year, says Dr Wee". The Star (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2022-03-15.

Bibilografi[sunting | sunting sumber]

  • Mohamed, Alias (1985). Malayan Railway: 100 years, 1885-1985. AMW Communications Management.CS1 maint: ref=harv (link)
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Pengangkutan_rel_di_Malaysia&oldid=6162562"