Sukan Paralimpik
Sukan Paralimpik adalah sebuah temasya aneka sukan antarabangsa terulung yang melibatkan atlet-atlet yang mengalami pelbagai kelainan upaya fizikal mahupun mental, termasuk yang lumpuh, kudung, buta, mahupun palsi serebrum. Ia terdiri daripada Sukan Paralimpik Musim Sejuk and Panas, yang dianjurkan sejurus selepas Sukan Olimpik masing-masing sejak 1988. Kesemua temasya Sukan Paralimpik ditadbir oleh Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa (IPC).
Sukan Paralimpik telah berkembang dari sebuah perjumpaan kecil para veteran Perang Dunia Kedua British pada tahun 1948 hinggalah antara acara kesukanan antarabangsa terbesar menjelang awal abad ke-21. Peserta-peserta Paralimpik memperjuangkan layanan yang sama rata dengan atlit Olimpik yang tidak kurang upaya, namun terdapat jurang pembiayaan yang besar antara atlit-atlit Paralimpik dan Olimpik.
Sukan Paralimpik dianjurkan sejajar dengan Sukan Olimpik, sementara Sukan Dunia Olimpik Khas yang diiktiraf oleh IOC disertai oleh mereka yang kurang upaya intelek, dan juga Deaflympics yang disertai oleh mereka yang kurang upaya pendengaran.[1][2]
Penerangan rasmi masa kini untuk nama "Paralimpik" adalah bahawa ia dipetik dari kata sendi Yunani παρά, pará ("di samping", "bersama") dan oleh yang demikian memaksudkan pertandignan yang dianjurkan sejajar dengan Sukan Olimpik.[3] Sukan Musim Panas 1988 yang diadakan di Seoul adalah julung-julung kali dipakainya istilah "Paralimpik".
Dengan adanya pelbagai kekurangan upaya yang ada pada para atlet Paralimpik, Maka Para atlit akan terbahagi kepada kategori pertandingan. Kekurangan upaya yang dibenarkan terbahagi kepada enam kategori yang umum, iaitu: kudung, palsi serebrum, ketidakupayaan dalam pembelajaran, kerusi roda, cacat penglihatan, dan Les Autres ("Lain-Lain", iaitu atlet yang kecacatannya tidak tergolong dalam lima kategori yang lain, termasuklah kekerdilan, sklerosis berbilang, dan gangguan kongenital). Kategori-kategori ini dibahagikan lagi kepada golongan-golongan yang berbeza mengikut sukan. Sistem penggolongan ini telah menyebabkan kontroversi penipuan yang berkisarkan atlet-atlet yang terlebih nyatakan kecacatan mereka di samping menggunakan dadah penambah daya yang didapati di acara-acara sukan yang lain.
Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa[sunting | sunting sumber]
Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa (IPC) ialah organisasi bukan keuntungan antarabangsa dan badan pentadbiran global bagi Pergerakan Paralimpik. IPC menganjurkan Sukan Paralimpik dan berfungsi sebagai persekutuan antarabangsa untuk sembilan sukan. Ditubuhkan pada 22 September 1989 di Düsseldorf, Jerman, misinya adalah "Untuk membolehkan atlet Paralimpik untuk mencapai kecemerlangan sukan dan menginspirasi dan mengujakan dunia". Tambahan pula, IPC ingin mempromosikan nilai-nilai Paralimpik dan mewujudkan peluang sukan untuk semua orang yang mempunyai kecacatan, dari peringkat pemain baru hingga peringkat elit.[4][5] Ibu pejabat IPC terletak di Bonn, Jerman.[6]
Atas asasnya untuk menganjurkan Sukan Paralimpik dengan lebih cekap dan menyatukan pergerakan Paralimpik, empat pertubuhan antarabangsa yang digabungkan di bawah IOSD telah menubuhkan Jawatankuasa Penyelarasan Antarabangsa bagi Organisasi Sukan Dunia untuk Orang Kurang Upaya (ICC) pada tahun 1982. Pada tahun-tahun yang akan datang, ICC disertai oleh pertubuhan-pertubuhan yang lain dan wujudnya keperluan untuk menubuhkan sebuah organisasi yang dipandu secara demokratik. Hal ini telah membawa kepada penubuhan IPC seperti yang diketahui pada hari ini. Sukan Paralimpik Musim Sejuk 1994 yang dianjurkan di Norway merupakan temasya pertama yang dianjurkan oleh IPC.[7][8]
IPC berfungsi sebagai sebuah organisasi payung yang mewakili beberapa sukan dan kecacatan. Hal ini berbeza dengan pertubuhan sukan untuk orang kurang upaya antarabangsa lain yang biasanya terhad kepada satu sukan atau satu jenis kecacatan sahaja.
Simbol[sunting | sunting sumber]
Simbol Paralimpik terdiri daripada tiga "agito" berwarna merah, biru dan hijau yang mengelilingi satu titik tengah di atas ruang yang berwarna putih. Agito bermaksud "saya bergerak" dalam Bahasa Latin.[9][10] Ketiga-tiga warna tersebut merupakan warna yang paling biasa ditemui dalam bendera setiap negara di seluruh dunia. Ketiga-tiga agitos mengelilingi satu titik tengah, untuk menekankan peranan Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa (IPC) yang menyatukan atlet dari semua sudut dunia dan bertanding bersama. Bentuknya turut melambangkan visi IPC "untuk membenarkan atlet Paralimpik untuk mencapai kecemerlangan dalam sukan serta mengilhamkan dan merangsangkan dunia".[9][10] Motto Paralimpik pula merupakan "Spirit in Motion" (Melayu: Jiwa dalam Pergerakan). Motto tersebut telah diperkenalkan dalam Sukan Paralimpik 2004 yang dianjurkan di Athens.[9]
Lagu rasmi ialah "Hymne de l’Avenir" (Bahasa Melayu: Antem Masa Depan; bahasa Inggeris: Anthem of the Future) yang digubal oleh Thierry Darnis.[11] Liriknya pula ditulis oleh penyanyi muzik country Australia, Graeme Connors pada tahun 2001.[12]
Tuan rumah[sunting | sunting sumber]
| Tahun | Sukan Paralimpik Musim Panas | Sukan Paralimpik Musim Sejuk | ||
|---|---|---|---|---|
| Temasya | Tuan rumah | Temasya | Tuan rumah | |
| 1960 | I |  Rom, Itali |
||
| 1964 | II |  Tokyo, Jepun |
||
| 1968 | III |  Tel Aviv, Mexico |
||
| 1972 | IV |  Heidelberg, Jerman Barat |
||
| 1976 | V |  Toronto, Kanada |
I |  Örnsköldsvik, Sweden
|
| 1980 | VI |  Arnhem, Belanda |
II |  Geilo, Norway
|
| 1984 | VII |  Stoke Mandeville, United Kingdom New York, Amerika Syarikat |
III |  Innsbruck, Austria
|
| 1988 | VIII |  Seoul, Korea Selatan |
IV | Innsbruck, Austria
|
| 1992 | IX |  Barcelona dan Madrid, Sepanyol[14]
|
V |  Tignes & Albertville, Perancis
|
| 1994 | VI | Lillehammer, Norway
| ||
| 1996 | X | Atlanta, Amerika Syarikat |
||
| 1998 | VII | Nagano, Jepun
| ||
| 2000 | XI |  Sydney, Australia |
||
| 2002 | VIII | Salt Lake City, Amerika Syarikat
| ||
| 2004 | XII |  Athens, Greece |
||
| 2006 | IX | Torino, Itali
| ||
| 2008 | XIII |  Beijing, China |
||
| 2010 | X | Vancouver, Kanada
| ||
| 2012 | XIV | London, United Kingdom |
||
| 2014 | XI |  Sochi, Rusia
| ||
| 2016 | XV |  Rio de Janeiro, Brazil |
||
| 2018 | XII | Pyeongchang, Korea Selatan
| ||
| 2020 | XVI | Tokyo, Jepun |
||
| 2022 | XIII | Beijing, China
| ||
Jadual pingat sepanjang masa[sunting | sunting sumber]
| Kedudukan | NOC | Emas | Perak | Gangsa | Jumlah |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Amerika Syarikat (USA) | 919 | 855 | 824 | 2598 |
| 2 |  Great Britain (GBR) | 669 | 635 | 643 | 1947 |
| 3 |  China (CHN) | 536 | 400 | 302 | 1238 |
| 4 |  Kanada (CAN) | 451 | 385 | 411 | 1247 |
| 5 |  Perancis (FRA) | 416 | 417 | 430 | 1263 |
| 6 |  Australia (AUS) | 401 | 428 | 410 | 1239 |
| 7 |  Jerman Barat (FRG)* | 354 | 303 | 281 | 938 |
| 8 |  Belanda (NED) | 307 | 269 | 250 | 826 |
| 9 | Jerman (GER) | 304 | 345 | 324 | 973 |
| 10 |  Poland (POL) | 280 | 271 | 248 | 799 |
| 11 |  Sweden (SWE) | 261 | 266 | 219 | 746 |
| 12 |  Norway (NOR) | 252 | 211 | 181 | 644 |
| 13 |  Sepanyol (ESP) | 236 | 248 | 245 | 729 |
| 14 |  Austria (AUT) | 217 | 243 | 244 | 704 |
| 15 |  Ukraine (UKR) | 200 | 203 | 205 | 608 |
| 16 |  Itali (ITA) | 181 | 224 | 238 | 643 |
| 17 |  Rusia (RUS) | 175 | 175 | 171 | 521 |
| 18 |  Finland (FIN) | 153 | 148 | 166 | 467 |
| 19 |  Jepun (JPN) | 150 | 171 | 193 | 514 |
| 20 |  Switzerland (SUI) | 146 | 156 | 141 | 443 |
| 21 |  Israel (ISR) | 129 | 125 | 130 | 384 |
| 22 |  Korea Selatan (KOR) | 129 | 118 | 123 | 370 |
| 23 |  Afrika Selatan (RSA) | 121 | 95 | 88 | 304 |
| 24 | Brazil (BRA) | 110 | 135 | 133 | 378 |
| 25 |  Mexico (MEX) | 104 | 92 | 114 | 310 |
| 26 |  Denmark (DEN) | 98 | 84 | 109 | 291 |
| 27 |  New Zealand (NZL) | 96 | 66 | 70 | 232 |
| 28 |  Belgium (BEL) | 88 | 93 | 92 | 273 |
| 29 |  Ireland (IRL) | 70 | 68 | 95 | 233 |
| 30 |  Iran (IRI) | 67 | 48 | 45 | 160 |
| 31 |  Mesir (EGY) | 49 | 52 | 63 | 164 |
| 32 |  Belarus (BLR) | 49 | 44 | 47 | 140 |
| 33 |  Republik Czech (CZE) | 48 | 49 | 55 | 152 |
| 34 |  Tunisia (TUN) | 43 | 39 | 22 | 104 |
| 35 |  Cuba (CUB) | 43 | 20 | 29 | 92 |
| 36 |  Slovakia (SVK) | 40 | 42 | 45 | 127 |
| 37 |  Nigeria (NGR) | 39 | 21 | 17 | 77 |
| 38 |  Hungary (HUN) | 37 | 53 | 65 | 155 |
| 39 |  Hong Kong (HKG) | 37 | 34 | 44 | 115 |
| 40 | Fail:Russian Paralympic Committee flag (2021).svg RPC * | 36 | 33 | 49 | 118 |
| 41 |  Argentina (ARG) | 31 | 66 | 68 | 165 |
| 42 |  Pasukan Bersatu (EUN)* | 30 | 23 | 19 | 72 |
| 43 |  Algeria (ALG) | 27 | 22 | 36 | 85 |
| 44 |  Portugal (POR) | 25 | 31 | 38 | 94 |
| 45 |  Thailand (THA) | 24 | 29 | 34 | 87 |
| 46 |  Azerbaijan (AZE) | 23 | 19 | 15 | 57 |
| 47 |  Kesatuan Soviet (URS) | 21 | 19 | 17 | 57 |
| 48 |  Rhodesia (RHO)* | 21 | 18 | 15 | 54 |
| 49 |  Jamaica (JAM) | 21 | 16 | 18 | 55 |
| 50 |  Yunani (GRE) | 20 | 41 | 44 | 105 |
| 51 |  Yugoslavia (YUG)* | 18 | 22 | 31 | 71 |
| 52 |  Kenya (KEN) | 18 | 16 | 14 | 48 |
| 53 |  Uzbekistan (UZB) | 16 | 12 | 23 | 51 |
| 54 |  Maghribi (MAR) | 16 | 11 | 11 | 38 |
| 55 |  Iceland (ISL) | 14 | 13 | 34 | 61 |
| 56 |  Kuwait (KUW) | 10 | 16 | 19 | 45 |
| 57 |  India (IND) | 9 | 12 | 10 | 31 |
| 58 |  Turki (TUR) | 8 | 10 | 20 | 38 |
| 59 |  Atlet Paralimpik Neutral (NPA)* | 8 | 10 | 6 | 24 |
| 60 | Czechoslovakia (TCH)* | 7 | 10 | 10 | 27 |
| 61 |  Serbia (SRB) | 7 | 10 | 5 | 22 |
| 62 |  Colombia (COL) | 6 | 15 | 26 | 47 |
| 63 |  Lithuania (LTU) | 6 | 12 | 18 | 36 |
| 64 |  Croatia (CRO) | 6 | 8 | 14 | 28 |
| 65 |  Indonesia (INA) | 6 | 7 | 14 | 27 |
| 66 |  Malaysia (MAS) | 6 | 4 | 6 | 16 |
| 67 |  Bulgaria (BUL) | 5 | 9 | 3 | 17 |
| 68 |  Latvia (LAT) | 5 | 7 | 8 | 20 |
| 69 |  Taipei Cina (TPE) | 5 | 6 | 14 | 25 |
| 70 |  Jordan (JOR) | 5 | 6 | 5 | 16 |
| 71 |  Uruguay (URU) | 5 | 4 | 6 | 15 |
| 72 |  Singapura (SIN) | 5 | 2 | 4 | 11 |
| 73 |  Emiriah Arab Bersatu (UAE) | 4 | 10 | 5 | 19 |
| 74 |  Slovenia (SLO) | 4 | 9 | 8 | 21 |
| 75 |  Estonia (EST) | 4 | 8 | 8 | 20 |
| 76 |  Venezuela (VEN) | 4 | 7 | 13 | 24 |
| 77 |  Angola (ANG) | 4 | 3 | 1 | 8 |
 Chile (CHI) | 4 | 3 | 1 | 8 | |
| Peserta Paralimpik Bebas (IPP)* | 4 | 3 | 1 | 8 | |
| 80 |  Peru (PER) | 4 | 1 | 4 | 9 |
| 81 |  Iraq (IRQ) | 3 | 7 | 6 | 16 |
| 82 |  Kazakhstan (KAZ) | 3 | 5 | 1 | 9 |
| 83 |  Panama (PAN) | 3 | 4 | 1 | 8 |
| 84 |  Cyprus (CYP) | 3 | 3 | 2 | 8 |
| 85 |  Trinidad dan Tobago (TTO) | 3 | 1 | 2 | 6 |
| 86 |  Ivory Coast (CIV) | 3 | 1 | 1 | 5 |
| 87 |  Zimbabwe (ZIM) | 2 | 9 | 6 | 17 |
| 88 |  Namibia (NAM) | 2 | 4 | 4 | 10 |
| 89 |  Bahrain (BRN) | 2 | 3 | 5 | 10 |
| 90 |  Myanmar (MYA) | 2 | 3 | 2 | 7 |
| 91 |  Bosnia dan Herzegovina (BIH) | 2 | 3 | 1 | 6 |
| 92 |  Mongolia (MGL) | 2 | 0 | 2 | 4 |
| 93 |  Kepulauan Faroe (FRO) | 1 | 7 | 5 | 13 |
| 94 |  Luxembourg (LUX) | 1 | 4 | 2 | 7 |
| 95 |  Romania (ROU) | 1 | 3 | 2 | 6 |
| 96 |  Georgia (GEO) | 1 | 3 | 0 | 4 |
| 97 |  Puerto Rico (PUR) | 1 | 2 | 4 | 7 |
| 98 |  Arab Saudi (KSA) | 1 | 2 | 2 | 5 |
 Vietnam (VIE) | 1 | 2 | 2 | 5 | |
| 100 |  Habsyah (ETH) | 1 | 2 | 0 | 3 |
| 101 |  Pakistan (PAK) | 1 | 1 | 1 | 3 |
| 102 |  Costa Rica (CRC) | 1 | 1 | 0 | 2 |
 Macedonia Utara (MKD) | 1 | 1 | 0 | 2 | |
| 104 |  Sri Lanka (SRI) | 1 | 0 | 3 | 4 |
| 105 |  Ecuador (ECU) | 1 | 0 | 2 | 3 |
| 106 |  Guatemala (GUA) | 1 | 0 | 1 | 2 |
| 107 |  Botswana (BOT) | 1 | 0 | 0 | 1 |
 Fiji (FIJ) | 1 | 0 | 0 | 1 | |
 Republik Dominika (DOM) | 1 | 0 | 0 | 1 | |
 Sudan (SUD) | 1 | 0 | 0 | 1 | |
| 111 |  Jerman Timur (GDR)* | 0 | 3 | 1 | 4 |
| 112 |  Malta (MLT) | 0 | 2 | 6 | 8 |
| 113 |  Bahamas (BAH) | 0 | 2 | 3 | 5 |
| 114 |  Qatar (QAT) | 0 | 2 | 1 | 3 |
| 115 |  Palestin (PLE) | 0 | 1 | 2 | 3 |
| 116 |  Uganda (UGA) | 0 | 1 | 1 | 2 |
| 117 |  Papua New Guinea (PNG) | 0 | 1 | 0 | 1 |
| 118 |  Filipina (PHI) | 0 | 0 | 2 | 2 |
 Lubnan (LIB) | 0 | 0 | 2 | 2 | |
 Moldova (MDA) | 0 | 0 | 2 | 2 | |
 Serbia dan Montenegro (SCG)* | 0 | 0 | 2 | 2 | |
| 122 |  El Salvador (ESA) | 0 | 0 | 1 | 1 |
 Laos (LAO) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Libya (LBA) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Liechtenstein (LIE) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Montenegro (MNE) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Mozambique (MOZ) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Oman (OMA) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Rwanda (RWA) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Syria (SYR) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
 Tanjung Verde (CPV) | 0 | 0 | 1 | 1 | |
| Jumlah (131 NOC) | 8555 | 8297 | 8296 | 25148 | |
Lihat juga[sunting | sunting sumber]
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ The World Games for the Deaf and the Paralympic Games Diarkibkan 2012-07-05 di Wayback Machine, International Committee of Sports for the Deaf (CISS), December, 1996
- ^ Special Olympics and the Olympic Movement, Official website of the Special Olympics, 2006
- ^ "About the IPC". International Paralympic Committee. Dicapai pada 2010-04-06.
- ^ International Sports Federations Diarkibkan 2016-08-19 di Wayback Machine, International Paralympic Committee (IPC)
- ^ Contacts - International Sports Federations (IFs), International Paralympic Committee (IPC)
- ^ "Andrew Parsons elected new IPC President". www.paralympic.org. International Paralympic Committee. 8 September 2017. Dicapai pada 30 November 2017.
- ^ "Governing Board". www.paralympic.org. International Paralympic Committee. Dicapai pada 30 November 2017.
- ^ "Honorary Board". IPC.
- ^ a b c "New Logo and Motto for IPC". Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa. 2003. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 April 2008. Dicapai pada 18 August 2015.
- ^ a b Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa – The IPC logo, motto and flag, CRWFlags.com
- ^ IPC Handbook – Bylaws Governance and Organizational Structure Diarkibkan 26 Ogos 2016 di Wayback Machine (.pdf ), Jawatankuasa Paralimpik Antarabangsa (IPC)
- ^ "The Paralympian 4/2001 - Editorial". 6 Januari 2002. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 Januari 2002. Dicapai pada 20 Mac 2017.
- ^ "Past Games". International Paralympic Committee. Dicapai pada 2010-04-07.
- ^ "Madrid 1992 – the Paralympic Games that time forgot! | paralympicanorak". Paralympicanorak.wordpress.com. 2012-06-25. Dicapai pada 2012-10-13.
Pautan luar[sunting | sunting sumber]
 |
Wikipetik mempunyai koleksi petikan mengenai: Sukan Paralimpik |
 |
Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Sukan Paralimpik |
| ||
| Sukan musim panas | .svg){kind=logo} | |
| Sukan musim sejuk | ||
.svg){kind=link}