Bahasa-bahasa Murut

Murut
Murut
Taburan; geografi:	Sabah, Borneo
Klasifikasi bahasa:	Austronesia Melayu-Polinesia Borneo Utara Sabah Barat Daya Murut; ; ; ;
Pembahagian:	; Murut jati; Tagol; Timugon; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;
Glottolog:	grea1294

Bahasa-bahasa Murut ialah sejenis keluarga bahasa Austronesia yang berkait rapat, dituturkan di kawasan pedalaman utara Borneo oleh warga Murut dan Tidung.

Bahasa[sunting | sunting sumber]

Bahasa-bahasa Murut ialah (Lobel 2013):^[2]

Murut jati

Murut Timugon dan Murut Tagol

Dialek Murut

Murut Keningau, Murut Beaufort (Binta'), Murut Tabalunan/Serudung, Murut Selungai, Murut Sembakung, Okolod, Bookan, Murut Tanggala, Paluan, Murut Agabag/Tinggalan.

Tidung

Burusu, Kalabakan, Nunukan, Sesayap

Bahasa Tagol lazimnya digunakan dan difahami oleh majoriti besar masyarakat Murut.

Lobel (2013:360) juga menyenaraikan bahasa Abai Sembuak, Abai Tubu dan Bulusu (semuanya dituturkan berhampiran bandar Malinau,Kalimantan Utara) sebagai Murutik. Sebaliknya, Sungai Abai, yang dituturkan di timur Sabah, ialah bahasa Paitan.

Lobel (2016)[sunting | sunting sumber]

Lobel (2016) merangkumi bahasa-bahasa Murut berikut, termasuk Tidong:

Tatana
Papar
Murut Nabaay
Gana
Murut Timugon
Murut Paluan
Murut Tagol
Kolod
Tingalan Barat
Tingalan Timur
Murut Kalabakan
Abai Sembuak
Abai Tubu
Bulusu
Tidung Bengawong
Tidung Sumbol
Tidung Kalabakan
Tidung Mensalong
Tidung Malinau

Inovasi[sunting | sunting sumber]

Lobel (2013:367) menyenaraikan inovasi fonologi Murutik berikut. (Nota: PSWSAB bermaksud Proto-Sabah Barat Daya, manakala PMP bermaksud Proto-Melayu-Polinesia.)

PMP/PSWSAB *R > *h / __ V (kecuali selepas *ə, di mana ia telah beralih kepada *g dalam PSWSAB). Selepas itu, *h > Ø Proto-Murut Raya berlaku dalam semua bahasa anak kecuali Papar.
PMP/PSWSAB *R > *g / __ #
PMP/PSWSAB *aw > *ow; *ay > *oy
PMP/PSWSAB *iw > *uy
PGMUR *g- > Ø selepas awalan kata adjektif *ma-
PMP/PSWSAB *ə > *a dalam suku kata bukan akhir, kecuali dalam persekitaran *_Cə, di mana ia dicerminkan sebagai /o/

Rujukan[sunting | sunting sumber]

^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, penyunting (2017). "Greater Murutic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ "Greater Murutic". Glottolog 4.3. 2020.

Lobel, Jason William. 2013. Philippine and North Bornean languages: issues in description, subgrouping, and reconstruction. Ph.D. dissertation. Manoa: University of Hawai'i at Manoa.
Lobel, Jason William. 2016. North Borneo Sourcebook: Vocabularies and Functors. University of Hawaii Press. ISBN 9780824857790 ISBN 9780824857790

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, penyunting (2017). "Greater Murutic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[2] "Greater Murutic". Glottolog 4.3. 2020.

[1]

[2]