Bahasa Filipina Purba

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan dari Bahasa Proto-Filipina)
Filipina Purba
Rekonstruksi Rumpun bahasa Filipina
RantauFilipina
Leluhur
direkonstruksi
Rekonstruksi turutan

Bahasa Filipina Purba (juga disebut sebagai bahasa Purwa-Filipina) ialah pembinaan semula bahasa purba dari semua rumpun bahasa Filipina, yang merupakan sub-kelompok dari rumpun bahasa Austronesia termasuk bahasa-bahasa yang dituturkan di bahagian utara Sulawesi, Indonesia.[1][2][3][4] Bahasa Filipina Purba tidak memiliki bukti tertulis, tetapi pembinaan semula linguistik melalui kaedah perbandingan telah menemukan pessamaan umum di antara bahasa-bahasa yang tidak dapat diperjelaskan secara kebetulan atau serapan kata di Filipina.

Leksikon[sunting | sunting sumber]

Di bawah ini ialah jadual yang membandingkan kosa kata inti dari bahasa Filipina moden dalam kaitannya dengan inovasi bahasa Filipina Purba berikut. Perhatikan bahawa vokal beraksen (misalnya á) di bawah Proto-Filipina menunjukkan tekanan, sedangkan q mewakili konsonan letup celah-suara.

Proto-Filipina Tagalog Iloko Kapampangan Bisaya Melayu
*ásu aso aso asu anjing
*baláy bahay balay bale balay balai, rumah
*bábuy baboy baboy babi baboy babi
*baqRu bago baro bayu bag-o baru
*báqi babae babai babai babayi
bayi
perempuan
*dəkət dikit dekket dukut tempel
*dáRaq dara daya darah
*duRúq dugo dugo
*hajək halik agek halok cium
*ŋájan pangalan
ngalan
nagan ngalan pangalan
ngalan
ngaran
nama
*danúm danum danum air
*túbiR tubig tubi
tubig
*laŋúy langoy langoy langoy renang
*táu tao tao tau tawo manusia

Berikut ialah nama haiwan dan tumbuhan yang terpilih dalam bahasa Filipina Purba dari Austronesian Comparative Dictionary.[5]

Nama-nama haiwan[sunting | sunting sumber]

No. Nama am Nama saintifik Proto-Filipina
9207 ikan peperek, petek, atau petek Leiognathus sp. *sapsáp
10806 kind of makerel Rastrelliger spp. *tuliŋan
10964 ikan pipih laut Kyphosus cinerascens *hilek
1631 ikan teri Stolephorus spp. *bulínaw
12682 ikan bandeng Chanos chanos *baŋús
11877 ikan kakatua Scarus spp. *mulmúl
9819 burung pecuk-ular asia Anhinga melanogaster *kasíli
10671 burung cinenen Orthotomus atrogularis *tiwtiw
11077 ketam kenari Birgus latro *tatus
12348 moluska laut besar Turbo marmoratus *RaRaŋ

Nama-nama tumbuhan[sunting | sunting sumber]

No. Nama am Nama saintifik Proto-Filipina
9369 tumbuhan berbunga Ixora spp. *santán
9568 jeruk bali Citrus decumana *suháq
2940 semak polong-polongan Leucaena glauca *ipil ipil
8957 nyiur Corypha spp. *silaR
12394 gebang Acalypha spp. *abilus
10807 tumbuhan daun tembaga Astronia spp., Melastomataceae *tuŋaw₂
11068 bunga kancing Glochidion spp. *anam
9810 pacar air Impatiens balsamina *kamantigi
6876 tanaman sanrego Lunasia amara *paqit-an
10007 turi Sesbania grandiflora *katúday
9565 tanaman kentang, tomat, dan terung Solanum spp. *sili-sili
10064 pisang abaka Musa textilis? *qaRutay
12593 sembung Blumea spp. *qalibun
11080 melanolepis Melanolepis multiglandulosa *álem
9651 molokhia, yute Corchorus spp., fam. Malvaceae *salúyut
12668 jeruk nipis Citrus aurantifolia *dayap
10265 kedaung Parkia spp. *kúpaŋ
7998 akalifa Acalypha amentacea *beRus
12362 diospyros Diospyros sp. *kanadem
947 diospyros Diospyros spp. *talaŋ₁
9647 dadap Erythrina spp. *sabaŋ₂
10966 fikus Ficus sp. *lab(e)nuR
10563 fikus Ficus sp. *tebéR
11024 sawo Ganua obovatifolia, Sapotaceae *piaŋa
608 bungur Lagerstroemia speciosa *banabá
11756 balik angin Mallotus lackeyi *lamay
12325 pala Myristica spp. *lagu₂
9093 menasi Planchonella obovata *banisah
9092 miletia Pongamia spp. *bani₂
10722 prunus Prunus sp. *taŋa₄
12392 meranti Shorea polysperma *taŋíliq
11555 jamblang Syzygium cumini *luŋ(e)búy
12198 mangir Ganophyllum falcatum *gúguq
12228 - Diplodiscus paniculatus *baRubu
1208 mara Macaranga tanarius *binuŋa
12434 kebiul atau tenglor Caesalpinia bonduc *kabit₃
10233 luffa Luffa sp.? *kabatíti
11595 ceguk Quisqualis indica *taluluŋ
12477 kangkung Ipomoea aquatica *taŋkuŋ
11071 beri kalikarpa Callicarpa spp. *anayup
11088 katang-katang Ipomoea pes-caprae *balinu
11148 terung bulu Solanum ferox *basula
10234 nilam Pogostemon cablin *kab(e)liŋ
9922 persimon Diospyros spp. *kanúmay
10312 labu air Lagenaria leucantha *tabayaR
11075 pimping Themeda gigantea *taŋ(e)laj
9750 jeruk purut Citrus hystrix *kabuRaw
9806 bisbul Diospyros discolor *kamaguŋ
10412 gembili Dioscorea sp. *tugíq
10885 kacang kratok Phaseolus lunatus *patániq
2 tali manila Musa textilis *abaká
11872 jambu bol Eugenia spp. *makúpa
12657 bayam Amaranthus spp. *kulitis
11653 aras filipina Cedrela sp. *kalantas
10749 kolesom (kolesom jawa Talinum paniculatum or Talinum triangulare *talínum
1854 kapuk randu Ceiba pentandra *buybuy
11145 mengkudu Morinda citrifolia? *apatut
12468 talas Colocasia esculenta *gabi
10978 damar Agathis celebica *gala
11073 jarak Ricinus communis *katana
10163 lobak pedas Moringa oleifera *maruŋgay
12753 shorea Shorea or Hopea sp. *yakál
9615 secang Caesalpinia sappan *sibukaw
12361 kluwih Artocarpus camansi *kamansi
12253 kluwih Artocarpus camansi *kamansiq
10762 sawo mentega Lucuma nervosa *tisaq
8970 sejenis pinang Heterospathe elata *sagisí

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Llamzon, Teodoro A. "Proto-Philippine Phonology." In: Archipel, volume 9, 1975. pp. 29-42.
  2. ^ Charles, Mathew (1974). "Problems in the Reconstruction of Proto-Philippine Phonology and the Subgrouping of the Philippine Languages". Oceanic Linguistics. 13 (1/2): 457–509. doi:10.2307/3622751. JSTOR 3622751.
  3. ^ Zorc, R.D. (1986). "The genetic relationships of Philippine languages." In Geraghty, P., Carrington, L. and Wurm, S.A. editors, FOCAL II: Papers from the Fourth International Conference on Austronesian Linguistics. C-94:147-173. Pacific Linguistics, The Australian National University, 1986.
  4. ^ Blust, Robert (1991). "The Greater Central Philippines hypothesis". Oceanic Linguistics. 30 (2): 73–129. doi:10.2307/3623084. JSTOR 3623084.
  5. ^ Blust, Robert; Trussel, Stephen (April 25, 2020). "Austronesian Comparative Dictionary, web edition". Dicapai pada May 1, 2020.

Bacaan lanjut[sunting | sunting sumber]

Pautan luar[sunting | sunting sumber]