Gambang (gamelan)

Gambang

Gambang
Pengelasan	Alat perkusi Idiofon
Dibangunkan	Indonesia

Gambang ialah sebuah alat musik tradisional yang terdiri dari 18 bilah bambu yang dimainkan secara memukul. Alat musik ini digunakan dalam kesenian Gamelan dan gambang kromong Betawi.

Jenis

Gambang kayu

Gambang kayu itu diperbuat daripada kayu seumumnya kayu jati. Ia juga terdapat dalam kayu besi. Bilah-bilah gambang dipasang dalam bekas kayu dalam yang berfungsi sebagai resonator. Instrumen biasanya mempunyai 17-21 kekunci yang mudah ditanggalkan, dan disimpan di tempatnya dengan lubang di mana paku diletakkan. Secara umumnya, gamelan penuh mempunyai dua set, satu gambang pelog dan satu lagi gambang slendro.

Sepasang palu nipis panjang (tabuh), diperbuat daripada tanduk fleksibel kerbau air yang berhujung dengan felt, digunakan untuk memainkan alat. Gambang biasanya dimainkan dalam oktaf selari (gembyang). Sesekali, gaya permainan lain digunakan seperti bermain kempyung yang memainkan dua not yang dipisahkan oleh dua kekunci. Tidak seperti kebanyakan alat gamelan lain, tiada pelembab diperlukan, kerana kayunya tidak berdering seperti kunci logam alat lain.

Gambang digunakan dalam beberapa ensembel gamelan. Ia paling ketara dalam gamelan Gambang Bali. Dalam wayang Jawa, ia digunakan secara bersendiri untuk mengiringi dalang dalam nyanyian tertentu. Dalam gamelan penuh, ia agak menonjol oleh kerana kelajuan permainan yang tinggi, dan timbre yang berbeza kerana bahannya dan banyak lagi kerana ia mempunyai julat melodi yang lebih luas daripada alat lain.

Dalam gamelan Jawa, gambang memainkan cengkok seperti alat penghurai yang lain. Walau bagaimanapun, himpunan cengkok dalam gambang adalah lebih asas berbanding instrumen lain (contohnya, gendér), dan banyak variasi diterima.

Gambang gangsa

Gambang gangsa mempunyai binaan yang serupa, walaupun pada umumnya mempunyai lebih sedikit nada (biasanya 15) dan oleh itu agak lebih kecil. Ia sebahagian besarnya telah digantikan oleh keluarga alat saron. Ia dahulunya dianggap sebagai pelopor saron satu oktaf, walaupun bukti yang lebih terkini, termasuk kemunculan saron dalam ukiran Borobudur pada abad ke-9, menunjukkan bahawa alat-alat itu berumur serupa atau saron oktaf tunggal adalah lebih tua.

Rujukan

Bibliografi

• See, Yee-Seer. (2002). Gambang, Indonesian Gamelan Main Site. Center for Southeast Asian Studies, Northern Illinois University. http://www.seasite.niu.edu/Indonesian/Budaya_Bangsa/Gamelan/Javanese_Gamelan/counter-melody/gambang.htm, accessed 10 March 2006.
• Mantle Hood. The Nuclear Theme as a Determinant of Pathet in Javanese Music. New York: Da Capo, 1977. m/s. 240-242.

Lihat pula

• Kolintang
• Silofon