Gender
Gender ([gén.dĕr] atau [jén.dĕr]) adalah berbeza daripada konsep "jantina" yang difahamkan sebagai hakikat biologi membezakan antara jenis atau cenda perempuan dan lelaki. Sebaliknya gender adalah satu konstruksi sosial dan berhubung-rapat dengan perbezaan jantina.
Etimologi
[sunting | sunting sumber]Perkataaan "gender" sekembar "genre" (melalui bahasa Perancis) turunan Latin "genus" diakar kata Bahasa Proto-Indo-Eropah *ǵénh₁- 'melahirkan' lalu sewarisan Sanskrit: जनस्, rumi: jánas dan Greek: γένος, rumi: génos dedua bererti "bangsa, keturunan".[1] Pengungkapan "gender" dalam konteks peranan masyarakat berasal dari tahun 1945 apabila Madison Bentley memberi takrifan sebagai suatu "penyetentangan jantina oleh masyarakat" (socialized obverse of sex).[2][3] John Money, seorang ahli seksologi New Zealand, mengungkapkan idea "peranan gender" (istilah Inggeris asal: gender role) yang berkaitan pada tahun 1955 dalam sebuah makalah yang ditakrifkan sebagai "segala kata atau perilaku yang dapat menunjukkan kedudukan diri" sebagai seorang lelaki atau wanita.[4] Simone de Beauvoir dalam karangan falsafah Le Deuxième Sexe (1949) mengusulkan bahawa pendidikan atau kearifan sesebuah masyarakat membentuk pendirian anak-anak mereka agar memilih kedudukan yang lakian atau puanan saat dewasa, beliau menghujahkan bahawa seseorang itu "tidak lahir sebagai perempuan, dia menjadi perempuan".[5] Pencetusan idea tersebut oleh de Beauvoir ada diusulkan sebagai titik mula pembezaan gender dari jantina dalam konteks teori feminisme,[6][7] namun disanggah banyak cendekiawan sebidang yang berpendapat pembezaan ini datang lebih awal lagi.[8][9]
Meski kearifan lokal suku Bugis di Sulawesi dikenal membahagikan masyarakat mereka kepada lima jenis gender,[10] tidak ada kata asli khusus dalam bahasa Bugis serumpun Melayu yang diketahui memadan kepada penungkapan konsep gender setakat ini.
Takrifan
[sunting | sunting sumber]Gender merupakan satu konsep yang digunakan untuk mengkaji perbezaan dan persamaan antara lelaki dan wanita. Gender tidak hanya bermaksud ‘lelaki’ atau ‘wanita’ tetapi merangkumi identiti transgender dan interseks.
Teori gender
[sunting | sunting sumber]Teori gender merangkumi bidang falsafah Barat, sains perubatan, kesusasteraan, sosiologi dan antropologi. Teori gender memberi perhatian kepada cara tubuh badan manusia dikaji dan diklasifikasi mengikut jantina dan sering berhubungkait dengan teori mengenai seksualiti.
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Ringe, Donald A. (2006). From Proto-Indo-European to Proto-Germanic. Oxford: Oxford University Press. m/s. 61. ISBN 978-1-4294-9182-2. OCLC 170965273.
- ^ Bentley, Madison (April 1945). "Sanity and Hazard in Childhood". The American Journal of Psychology. 58 (2): 212–246. doi:10.2307/1417846. ISSN 0002-9556. JSTOR 1417846. Dicapai pada 17 August 2021.
- ^ Horley, James; Clarke, Jan (2016). Experience, Meaning, and Identity in Sexuality: A Psychosocial Theory of Sexual Stability and Change (dalam bahasa Inggeris). Springer. m/s. 24. ISBN 978-1-137-40096-3. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 August 2021. Dicapai pada 17 August 2021.
- ^ Money, John; Hampson, Joan G; Hampson, John (October 1955). "An Examination of Some Basic Sexual Concepts: The Evidence of Human Hermaphroditism". Bull. Johns Hopkins Hosp. 97 (4): 301–19. PMID 13260820.
By the term, gender role, we mean all those things that a person says or does to disclose himself or herself as having the status of boy or man, girl or woman, respectively.
- ^ Kata asal: « on ne naît pas femme : on le devient » ; de Beauvoir, Simone (1949). Le Deuxième Sexe (dalam bahasa Perancis). II. m/s. 13. Gallimard. ISBN 9782070205141.
- ^ Witt, Charlotte E. (2011). Feminist metaphysics: explorations in the ontology of sex, gender and identity. Springer. m/s. 48. ISBN 978-90-481-3782-4. OCLC 780208834. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 February 2022. Dicapai pada 6 September 2021.
- ^ Butler, Judith, "Sex and Gender in Simone de Beauvoir's Second Sex" in Yale French Studies, No. 72 (1986), pp. 35–49.
- ^ Heinämaa, Sara (1997). "What Is a Woman? Butler and Beauvoir on the Foundations of the Sexual Difference". Hypatia. 12 (1): 20–39. doi:10.1111/j.1527-2001.1997.tb00169.x. S2CID 143621442. Dicapai pada 8 February 2023.
- ^ Viveros Vigoya, Mara (2016). "Sex/Gender". academic.oup.com. doi:10.1093/oxfordhb/9780199328581.013.42. Dicapai pada 2023-12-24.
- ^ Graham Davies, Sharyn (2006). Challenging Gender Norms: Five Genders Among Bugis in Indonesia. Case Studies in Cultural Anthropology. Thomson Wadsworth. m/s. xi. ISBN 978-0-495-09280-3. OCLC 476076313.
 | Rencana berkenaan sosiologi ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. |