Jins Shamsuddin

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Lompat ke: pandu arah, cari
Untuk syarikat penerbitan miliknya, lihat Jins Shamsuddin Productions.
Yang Berbahagia
Tan Sri Datuk (Dr.)
Jins Shamsuddin
Jins.jpg
Jins ketika di Hong Kong pada tahun 1967
Kelahiran Mohamed Zain bin Shamsuddin[1]
(1935-11-05)5 November 1935
Taiping, Perak, Malaya British (kini Malaysia)
Kematian 1 Mac 2017(2017-03-01) (umur 81)
Kuala Lumpur, Malaysia
Dikebumikan Tanah Perkuburan Islam Masjid Al-Ridzuan, Hulu Kelang
Kediaman Changkat Jering, Perak
Hulu Kelang, Selangor
Pusat pendidikan Sekolah Melayu Bendang Siam
Sekolah King Edward VII London Film School
Universiti Sains Malaysia
Universiti Utara Malaysia
Pekerjaan Pelakon, pengarah, penggiat seni, senator
Tahun aktif 1956 - 2011
Majikan Malay Film Productions
Merdeka Film Productions
Jins Shamsuddin Productions
RJ Filem
Adek Filem Productions
Terkenal kerana Jefri Zain dalam Gerak Kilat, Bayangan Ajal dan Jurang Bahaya
Pasangan Rahmah Rahmat (1961 - 1963)
Puan Sri Halijah Abdullah (1986 - 2017; kematiannya)
Anak Jefri (pertama)
Putera Hang Jebat (kedua)
Putera Hang Nadim (ketiga)

Allahyarham Tan Sri Datuk (Dr.) Jins Shamsuddin (5 November 1935 - 1 Mac 2017) merupakan seorang pelakon, penggiat seni, pengarah filem serta senator Malaysia. Atas bimbingan Tan Sri P. Ramlee, beliau telah berjaya menjadi seorang pelakon yang terkenal sejak tahun 50-an.Nama beliau kini terpahat sebagai legenda yang masih gigih menyumbangkan usaha dan tenaganya dalam pembangunan industri filem Melayu sepanjang hayatnya.

Biografi[sunting | sunting sumber]

Kehidupan awal, pendidikan dan kerjaya filem[sunting | sunting sumber]

Jins Shamsuddin di zaman kegemilangan beliau.

Mohamed Zain bin Shamsuddin dilahirkan di Taiping, Perak pada 5 November 1935. Beliau merupakan anak bongsu daripada 4 orang adik beradiknya.Beliau menamatkan peperiksaan Senior Cambridge pada tahun 1956, dengan harapan untuk meneruskan pengajian di Universiti Malaya di Singapura (kini Universiti Kebangsaan Singapura).[2] tetapi harapannya terhalang apabila diberitahu oleh pegawai kemasukan universiti itu mengenai status permohonannya yang dikatakan akan sentiasa dalam pertimbangan. Walau bagaimanapun; datuk saudaranya yang merupakan seorang guru di sebuah hotel berprestij Anderson School di Ipoh, berjaya memohon tempat untuk belajar kejuruteraan elektrik di England tiga bulan ke tarikh akhir. Zain menggunakan masa lapang yang tersisa untuk mengambil kursus Bahasa Inggeris setiap malam semasa beliau tinggal bersama seorang saudara yang merupakan pengarah untuk sayap pendidikan Radio Malaysia.[2]

Berdekatan tempat penginapannya pula terdapat latihan untuk suatu pertunjukan teater berlangsung di mana Zain akan menonton mereka setiap hari. Zain dipilih sebagai pengganti pelakon utama pementasan tersebut, dengan kebenaran daripada para pelakon dan kru, apabila mereka mendapat khabar ibu pelakon utama itu telah jatuh sakit dan dia perlu menziarahinya. Apabila ibunya meninggal dunia dan dia tidak boleh meneruskan lakonannya, Zain menjadi pelakon pengganti secara rasmi.[2] Pementasan ini akhirnya dibuka di Dewan Memorial Victoria di Singapura.[2] Seorang pegawai perhubungan awam Shaw Brothers di kalangan penonton persembahan tersebut menemui Zain dan mengundangnya untuk berlakon dalam filem. Sejak tahun 1956, Pembabitan beliau dalam bidang seni bermula apabila menjalani uji bakat yang diadakan oleh P. Ramlee, di mana beliau diterima sebagai pelakon tambahan. Dari pelakon tambahan, beliau sedikit demi sedikit menimba pengetahuan dari P. Ramlee. Jins mula melibatkan diri dalam lebih kurang 40 filem hitam putih. Beliau menjadi lebih terkenal selepas diberi peranan sebagai pelakon utama dalam filem arahan P. Ramlee, Pancha Delima dan sebagai ejen perisik Jefri Zain dalam siri filem Hong Kong ala filem Hollywood, James Bond.[3] Jins meneruskan kariernya untuk lebih terkenal selepas beliau menjadi sutradara, pelakon serta pengarah untuk filem pertama dan kedua arahannya, Bukan Salah Ibu Mengandong dan Di Belakang Tabir. Di dalam kedua-dua filem tersebut, P. Ramlee dijemput sebagai pelakon tambahan. P. Ramlee amat sukar untuk menerima tawaran belakon daripada pengarah-pengarah yang lain. Sebagai tanda penghormatan, beliau sudi berlakon dibawah arahan protegenya.[2]

Cabang lain dan kerjaya seterusnya[sunting | sunting sumber]

Jins semasa menerima anugerah.

Pada 1972, beliau melanjutkan pengajian dalam bidang perfileman di London Film School dan menerima Diploma in Motion Picture Technology dengan Kepujian Kelas Pertama. Pada tahun 1999, beliau menerima Ijazah Kehormat Sarjana Persuratan daripada Universiti Sains Malaysia. Pada 24 Mac 2010, Jins Shamsuddin menerima Ijazah doktor falsafah (PhD) daripada Universiti Utara Malaysia (UUM) sempena konvokesyen ke-23 UUM.

Pada tahun 1981, Zain bekerjasama dengan Polis Diraja Malaysia untuk menghasilkan dan mengarahkan filem Bukit Kepong; sebuah filem lakonan peristiwa Bukit Kepong, yang merupakan satu konflik bersenjata huru-hara antara polis Tanah Melayu dan lelaki bersenjata Parti Komunis Malaya semasa Darurat Tanah Melayu. Filem, yang berkos kira-kira RM1.3 juta untuk membuat dan mengumpul RM1.7 juta pada pecah panggung, memenangi lapan anugerah di Festival Filem Malaysia ke-3 tahun depan termasuk kategori Filem terbaik.[4]

Pada tahun 2004, Zain telah mengumumkan rancangan untuk membuat filem epik berbahasa Inggeris mengenai peristiwa-peristiwa sekitar pembunuhan J.W.W. Birch di bawah tajuk The King of the River: Pasir Salak,[5] walaupun projek itu tidak pernah datang ke dalam hasil. Walaupun lima tahun kemudian pada tahun 2009, Zain menyatakan hasratnya untuk projek itu bahawa dia menganggap cita-cita sepanjang hayat beliau, berkata "Saya berharap untuk menyiapkan filem saya pada peristiwa-peristiwa sejarah yang berlaku di Pasir Salak sebelum saya mati."[6]

Kerjaya muzik[sunting | sunting sumber]

Tan Sri Jins Shamsuddin juga berbakat dalam penulisan lirik, salah sebuah lirik lagu ciptaannya adalah lagu raya lagenda yang didendangkan oleh Fazidah Joned iaitu Selamat Hari Raya.

Kerjaya politik[sunting | sunting sumber]

Pada 13 Oktober 2004, beliau menjadi pelakon-ahli politik pertama di Malaysia selepas dilantik sebagai ahli Dewan Negara dalam Parlimen Malaysia ke-11. Beliau terus menjadi Senator selama dua penggal sehingga 11 Februari 2011.[7][8]

Kehidupan peribadi[sunting | sunting sumber]

Pada 6 Februari 1961, beliau berkahwin dengan Seniwati Rahmah Rahmat dan dikurniakan seorang anak lelaki yang bernama Jefri yang kini menetap di Singapura. Namun, jodoh mereka tidak lama apabila kedua-duanya sepakat membawa haluan masing-masing pada tahun 1963. Pada tahun 1986, Jins berkahwin buat kali kedua dengan Puan Sri Halijah Abdullah dan mereka dikurniakan dua orang anak lelaki, Putera Hang Jebat dan Putera Hang Nadim.[9][10]

Keuzuran dan kematian[sunting | sunting sumber]

Pada 2011, Jins disahkan menghidap penyakit Alzheimer yang menyebabkan beliau hilang ingatan dan tidak boleh bercakap. Bahkan ketika ditanya siapakah isterinya dan di mana anaknya, beliau dengan spontannya menjawab, "Saya tak kahwin… saya tak ada anak."[11]. Beliau menghembuskan nafas terakhir pada 1 Mac 2017 jam 5.45 petang meninggal dunia di sebuah klinik di Taman Melawati, di sini, dipercayai akibat sesak nafas selepas tercekik kuih di kediamannya, petang tadi. Anak kedua Jins, Putera Hang Jebat, mengesahkan bapanya meninggal dunia setibanya di klinik, kira-kira jam 5.45 petang.[12][13][14]

Legasi[sunting | sunting sumber]

Sepanjang hayatnya, Jins Shamsudin telah memberikan sumbangan tak ternilai selama lebih 60 tahun mengabdikan diri dalam dunia perfileman. Allahyarham bukan saja mencipta legasi dunia perfileman dengan karya yang menjadi rujukan pembikin filem, malah ketokohannya dalam bidang politik diakui ramai. Bermula sebagai Ahli Jawatankuasa Penaja UMNO Cawangan Coronation Road, Singapura, pada 1959, beliau dilantik sebagai Senator pada 13 Oktober 2004. Pencapaian itu adalah suatu rekod dan kejayaan besar buat anak seni yang julung kali dilantik menduduki kerusi Senator.[15]

Siri filem 'Esok' yang digarap Allahyarham mendapat sambutan hangat ketika ditayangkan. Filem Menanti Hari Esok mencapai tahap pecah panggung bagi filem Melayu ketika itu. Ini disusuli dengan Tiada Esok Bagimu (filem) yang bermodalkan RM250,000 dan Esok Masih Ada yang dihasilkan pada kos RM300,000.[15] Menyajikan realiti kehidupan masyarakat Melayu pada era itu, siri filem 'Esok' melahirkan nama-nama besar dalam industri seni seperti Allahyarhamah Azean Irdawaty, Noorkumalasari dan Fauziah Ahmad Daud. Watak Jiman yang dipegang Allahyarham dalam filem Esok Untuk Siapa cukup meruntun perasaan dan diingati hingga sekarang. Sebuah lagi karya yang menyerlahkan kewibawaan beliau adalah filem Bukit Kepong yang diarahkan ketika dirinya berusia 45 tahun.[15] Filem yang memaparkan kisah benar perjuangan sekumpulan anggota polis yang mempertahankan balai polis di Bukit Kepong daripada serangan pengganas komunis, meninggalkan kesan mendalam, malah menjadi rujukan pengkaji sejarah dan perfileman sehingga hari ini.[15]

Menerusi filem itu juga, beliau dijulang sebagai Pengarah Terbaik pada Festival Filem Malaysia Ketiga (FFM3). Bukit Kepong juga diangkat sebagai Filem Terbaik dan pemenang Adaptasi Terbaik pada festival sama. Sebelum itu, Jins sudah pun memenangi dua kategori arahan menerusi Tiada Esok Bagimu pada Pesta Filem Asean 1978 diikuti Tiada Esok Bagimu (FFM1). Jins juga memenangi trofi Pelakon Lelaki Terbaik menerusi filem berkenaan. Atas pencapaiannya, Allahyarham menerima Anugerah Seniman Negara pada 2009. Edisi ke-18, Anugerah Bintang Popular BH (ABPBH) pada 2004 juga mengiktiraf sumbangan besar beliau dalam mengangkat martabat seni negara dengan trofi Anugerah Seniman Veteran. Sepanjang hayatnya, Allahyarham juga dikenali sebagai tokoh yang banyak berjuang untuk kebajikan pekerja industri filem.

Jins pernah menganggotai beberapa persatuan seperti Persatuan Artis Malaya pada 1957; Persatuan Seni Coronation Road (1957); Persatuan Seni Pasir Panjang (1959) dan Persatuan Kesenian Singapura. Jins juga lantang dalam memperjuangkan nasib pekerja Studio Jalan Ampas sehingga dilantik menjadi Ahli Jawatankuasa Bertindak mewakili Kesatuan Studio Jalan Ampas untuk berunding dengan Shaw Brothers yang dikatakan sering mengeksploitasi pekerja ketika itu. Memikirkan soal survival filem Melayu, Jins ketika hayatnya, banyak melontarkan idea bagi meningkatkan mutu penghasilan filem.[15] Jins dilaporkan pernah mengkritik peralatan penggambaran di studio di Hulu Klang yang sudah berusia lebih 30 tahun, tetapi masih digunakan dalam pembikinan filem. Jins juga menggariskan beberapa perkara bagi menyekat monopoli yang tidak sihat dalam kalangan pembikin filem. Antaranya, beliau pernah meminta kerajaan memberi perhatian kepada peluang anak Melayu mengendalikan filem mereka sendiri, menguatkan undang-undang kemasukan filem asing dan mengenakan cukai import yang tinggi ke atas filem luar.[15]

Menteri Komunikasi dan Multimedia Datuk Seri Salleh Said Keruak menyifatkan pemergian Jins satu kehilangan besar kepada industri perfileman negara, beliau berkata: "Jins Shamsuddin adalah antara legenda terakhir negara yang telah mengubah landskap perfileman tempatan selepas Tan Sri P.Ramlee, yang juga seorang lagi legenda. Kita pasti merinduinya,"[16]

Anugerah dan pencapaian[sunting | sunting sumber]

  • Pesta Filem Asia ke-26 di Bali, Indonesia (1980): filem "Esok Masih Ada" lakonan dan arahannya telah memenangi Anugerah Mitra bagi Tema Terbaik yang menganjurkan perpaduan kaum.
  • Tujuh anugerah dalam Festival Filem Malaysia Ketiga untuk filem peperangan, "Bukit Kepong" (1981), sebuah filem tulisan, lakonan dan arahannya;
  • "Silver Crane Award" dalam Festival Filem Asia Pasifik (1987);
  • Pingat Darjah Datuk Paduka Mahkota Perak (DPMP) yang membawa gelaran 'Datuk' oleh Paduka Seri Sultan Perak (1990);
  • Kesatria Mangku Negara (KMN) daripada Yang di-Pertuan Agong (1990);
  • Ijazah Kehormat Sarjana Persuratan oleh Universiti Sains Malaysia (1999).
  • Penghormatan dan kepercayaan untuk mengarah teater bernilai RM2 juta untuk filem yang berjudul "Merdeka! Merdeka! Merdeka!" di Istana Budaya, bersempena sambutan kemerdekaan 2002. Pementasan teater tersebut berlangsung selama lima jam selama lebih dari dua minggu
  • Anugerah Panglima Jasa Negara (PJN) membawa gelaran 'Datuk' (6 Jun 2004)
  • Anugerah Seniman Veteran bagi Anugerah Bintang Popular Berita Harian (ABPBH) edisi ke-18 pada tahun 2004 di Arena of Stars, Genting Highlands
  • Anugerah Ijazah Kehormat Doktor Persembahan Uitm (8 September 2005)
  • Darjah Panglima Setia Mahkota (PSM) membawa gelaran Tan Sri (2007)
  • Anugerah Seniman Negara pada tahun 2009[17]
  • Jemaah juri sebanyak lima kali bagi siri "Pesta Filem Asia Pasifik";

Filemografi[sunting | sunting sumber]

Era filem tanpa warna[sunting | sunting sumber]

Membintangi siri `James Bond Malaya', memegang watak sebagai Jefri Zain dalam filem Jurang Bahaya
  1. Keluarga Tolol (1956) - (Pelakon Pembantu) - filem pertama lakonan beliau
  2. Anakku Sazali (1956) - (Pelakon Pembantu)
  3. Kasih Sayang - (1957) - (Pelakon Pembantu)
  4. Pancha Delima - (1957) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Suria Kencana)
  5. Matahari - (1958) - (Pelakon Utama)
  6. Azimat - (1958) - (Pelakon Pembantu)
  7. Sarjan Hassan - (1958) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Aziz)
  8. Anak Pontianak - (1958) - (Pelakon Utama)
  9. Dandan Setia - (1959) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Tengku Dandan Setia)
  10. Samseng - (1959) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai Ahmad
  11. Lela Manja - (1960) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Megat Komeng)
  12. Putera Sangkar Maut - (1960) - (Pelakon Utama)
  13. Megat Terawis - (1960) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Megat Sari)
  14. Pertarongan - (1960) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Tamir)
  15. Sumpah Wanita - (1960) - (Pelakon Utama)
  16. Si Tanggang - (1961) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Tanggang)
  17. Indera Bangsawan - (1961) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Indera Bangsawan)
  18. Neracha - (1962) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Rahman)
  19. Lubalang Daik - (1962) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Sinkip Anak Juragan Bagus)
  20. Batu Durhaka - (1962) - (Pelakon Utama)
  21. Darah Muda - (1963) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Yazid)
  22. Budi dan Dosa - (1963) - (Pelakon Utama)
  23. Bidasari - (1964) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Tengku Indera)
  24. Sayang Si Buta - (1965) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai Doktor Rashid
  25. Gerak Kilat - (1966) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Jefri Zain)
  26. Kacha Permata (1966) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Hamzah)
  27. Bayangan Ajal - (1968) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Jefri Zain)
  28. Kanchan Tirana - (1968) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Kanchan)
  29. Amok Tok Nading - (1968) - (Pelakon Utama)
  30. Jurang Bahaya - (1968) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Jefri Zain)
  31. Miang-Miang Keladi - (1968) - (Pelakon)
  32. Bukan Salah Ibu Mengandong - (1969) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Agus)
  33. Di Belakang Tabir - (1970) - (Pelakon Utama) - Watak sebagai (Osman / Karim)

Era filem berwarna[sunting | sunting sumber]

  1. Menanti Hari Esok - (1977) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (Cikgu Talib / Jalil)
  2. Esok Masih Ada - (1980) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (ASP Zamri)
  3. Tiada Esok Bagimu - (1980) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (Ghailan)
  4. Bukit Kepong - (1981) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (Sarjan Jamil Md Shah)
  5. Esok Untuk Siapa - (1982) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (Jiman)
  6. Ali Setan - (1985) - (Pelakon Pembantu) - Watak Sebagai (Tan Sri)
  7. Kroath - (1990) - (Artis Jemputan) - Watak Sebagai (Kumar's)
  8. Memory - (1991) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (Herman)
  9. Balada - (1993) - (Artis Jemputan)
  10. Money No Enough - (1998) - (Artis Jemputan)
  11. The Deadly Disiple - (2001) - (Artis Jemputan)
  12. 1957 Hati Malaya - (2007) - (Pelakon Tambahan) - Watak Sebagai (Sultan Johor)
  13. Akhirat - (2008) - (Pelakon Pembantu) - Watak Sebagai (Dato' Shamsudin)
  14. Miss You Like Crazy - (2010) - (Artis Jemputan) - Watak Sebagai (Datuk Mir's)
  15. Bukit Kepong Versi Digital HD - (2015) - (Pelakon Utama) - Watak Sebagai (Sarjan Jamil Md Shah)[18]

Filem arahan[sunting | sunting sumber]

  1. 1969: Bukan Salah Ibu Mengandong
  2. 1970: Di Belakang Tabir
  3. 1977: Menanti Hari Esok
  4. 1979: Esok Masih Ada
  5. 1979: Tiada Esok Bagimu
  6. 1981: Bukit Kepong
  7. 1982: Esok Untuk Siapa
  8. 1985: Ali Setan
  9. 1993: Balada

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ New Malaysian Who's who, Volume 2, Kasuya Pub., 1995 - Malaysia
  2. ^ a b c d e Tan Shiow Chin (9 March 2008). "Never too late". The Star. Dicapai pada 6 February 2017. 
  3. ^ Fu, Poshek (2008). China Forever: The Shaw Brothers and Diasporic Cinema. University of Illinois Press. pp. 168–169. ISBN 9780252075001. 
  4. ^ Niezam Abdullah (13 September 2011). "Filem 'Bukit Kepong' Ikut Fakta Sejarah - Jins Shamsuddin". mStar Online. Dicapai pada 6 February 2017. 
  5. ^ "Coming: Epic English film on Perak War and Birch". New Straits Times. Singapore. March 17, 1994. 
  6. ^ "A filmmaker who is 73 going on 20". AsiaOne News. January 10, 2009. Dicapai pada March 2, 2017. 
  7. ^ Melati Pusaka. "Jins Shamsuddin: Bintang filem yang pernah jadi YB". Free Malaysia Today. Dicapai pada 14 April 2016. 
  8. ^ "Siapa pengganti Senator Tan Sri Jins Shamsuddin". Astro Awani. Dicapai pada 14 April 2016. 
  9. ^ Memori kian terpadam Oleh TENGKU KHALIDAH TENGKU BIDIN, © Utusan Melayu (M) Bhd
  10. ^ Ifqdar Rahman (6 February 2015). "Jins Shamsudin hanya ada tiga anak". Utusan Malaysia. Dicapai pada 8 February 2017. 
  11. ^ Niezam Abdullah (2 Mac 2017). ""Saya Tak Kahwin, Saya Tak Ada Anak... Saya Jins Shamsuddin!"". mSTAR Online. Dicapai pada 4 Mac 2017. 
  12. ^ Raja Nurfatimah Mawar Mohamed (1 Mac 2017). "Seniman legenda, Jins Shamsuddin meninggal dunia". BH Online. Dicapai pada 2 Mac 2017. 
  13. ^ Ariffudin Ishak (1 Mac 2017). "Seniman Negara Jins Shamsuddin Meninggal Dunia". mSTAR Online. Dicapai pada 2 Mac 2017. 
  14. ^ "Jins Shamsuddin meninggal dunia". Free Malaysia Today. 1 Mac 2017. Dicapai pada 2 Mac 2017. 
  15. ^ a b c d e f "Legasi Jins Shamsudin tidak ternilai". Berita Harian. 4 Mac 2017. Dicapai pada 4 Mac 2017. 
  16. ^ "Pemergian Jins Shamsuddin, negara hilang legenda filem". Free Malaysia Today. 4 Mac 2017. Dicapai pada 4 Mac 2017. 
  17. ^ Jins Shamsuddin terima Anugerah Seniman Negara, © Utusan Melayu (M) Bhd
  18. ^ "Bukit Kepong naik taraf". Utusan Malaysia. 22 April 2015. Dicapai pada 4 Mac 2017. 

Bibliografi[sunting | sunting sumber]

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Jins_Shamsuddin&oldid=4028094"