Ketua Pembangkang (Malaysia)

Ketua Pembangkang
كتوا ڤمبڠكڠ
Ketua Pembangkang ; كتوا ڤمبڠكڠ
	Penyandang; Dato Seri Hamzah Zainudin; sejak 19 Disember 2022
Gelaran	Yang Berhormat
Pusat	Bangunan Parlimen Malaysia, Kuala Lumpur
Pemegang sulung	Burhanuddin al-Helmi
Pembentukan	1959 (1379H / B.E.2502)

Pembangkang di Malaysia merupakan istilah yang digunakan untuk menggambarkan parti politik yang diwakili di dalam Parlimen Malaysia yang tidak membentuk kerajaan sama ada bersendirian ataupun gabungan. Rencana ini menggunakan istilah kerajaan seperti yang digunakan dalam sistem berparlimen, contoh maksudnya lebih menjurus kepada pentadbiran atau kabinet berbanding negara.

Secara teori, mengikut sistem Demokrasi Westminster yang mana ia diikuti oleh sistem Malaysia, Pembangkang dilihat sebagai kerajaan alternatif dan bersedia untuk memasuki pejabat bagi menggantikan kerajaan sebelumnya selepas bertarung dalam pilihan raya umum. Kerajaan didominasi oleh Barisan Nasional (dan parti sebelumnya, Parti Perikatan) di dalam parlimen sejak kemerdekaan, pandangan ini diketepikan dan tidak diendahkan oleh pengundi Malaysia yang mana selepas pilihan raya umum 2008 menyebabkan Anwar Ibrahim mengeluarkan kenyataan bahawa Pembangkang sebagai "kerajaan dalam penantian".

Mengikut tradisi, Ketua Pembangkang dipilih berdasarkan parti yang diwakilinya yang membentuk jumlah kerusi terbesar di Dewan Rakyat, dan ia tidak membentuk kerajaan. Ketua Pembangkang dilihat sebagai Perdana Menteri dalam penantian.

Ketua Pembangkang terkini ialah Datuk Seri Hamzah Zainudin daripada Parti Pribumi Bersatu Malaysia (BERSATU). Ia bersama dengan Parti Islam Se-Malaysia (PAS) dan Parti Gerakan Rakyat Malaysia (GERAKAN) membentuk Perikatan Nasional. Semenjak November 2022, Perikatan Nasional ialah pembangkang rasmi di Malaysia. Jangan dikelirukan dengan Parti Pribumi Bersatu Malaysia SABAH yang tidak bersama-sama dengan Perikatan Nasional dan merupakan kerajaan di peringkat nasional dan negeri. Parti Pribumi Bersatu Malaysia SABAH juga bukan merupakan komponen Perikatan Nasional melainkan komponen Gabungan Rakyat Sabah.

Selain itu, gelaran "pembangkang" juga boleh diberikan di peringkat negeri, misalnya kerajaan persekutuan BN telah lama menjadi pembangkang di Kelantan.^[1]

Ismail Sabri Yaakob merupakan Ketua Pembangkang pertama dilantik sebagai Menteri dan Menteri Kanan dan seterusnya Timbalan Perdana Menteri dan akhirnya sebagai Perdana Menteri dalam penggal yang sama, iaitu Penggal ke-14.

Senarai Ketua Pembangkang[sunting | sunting sumber]

Berikut adalah senarai Ketua Pembangkang Parlimen Malaysia dari tahun 1959 sehingga sekarang. Iaitu:^[2]:

#	Potret	Ketua Pembangkang	Parti politik		Tempoh jawatan		Perdana Menteri		Ruj.
#	Potret	Ketua Pembangkang	Parti politik		Mengambil jawatan	Lucut jawatan	Perdana Menteri		Ruj.
1		Burhanuddin al-Helmi (1911–1969) AP bagi Besut		PAS	1959	1964		Tunku Abdul Rahman
2		Tan Chee Khoon (1919–1996) AP bagi Batu		SF (LPM)	1964	1969
-	Kedudukan kosong				1969	1971
-	Kedudukan kosong				1969	1971		Abdul Razak Hussein
3		Mohamed Asri Muda (1923–1992) AP bagi Pasir Puteh		PAS	1971	1973
4		Lim Kit Siang (lahir 1941) AP bagi Bandar Malacca		DAP	30 Januari 1973	31 Julai 1974			^[3]
5		James Wong Kim Min (1922–2011) AP bagi Miri-Lubis		SNAP	1974	1974
6		Edmund Langgu Anak Saga (lahir 1936) AP bagi Saratok		SNAP	4 November 1974	4 November 1975			^[4]
7		Lim Kit Siang (lahir 1941) AP bagi Kota Melaka (1975-1978) AP bagi Petaling (1978–1982) AP bagi Kota Melaka (1982-1986) AP bagi Tanjong (1986–1999)		DAP	4 November 1975	12 Jun 1978			^[5]
					4 November 1975	12 Jun 1978		Hussein Onn	^[5]
					31 Julai 1978	29 Mac 1982		Hussein Onn	^[6]
					31 Julai 1978	29 Mac 1982		Mahathir Mohamad	^[6]
					10 Julai 1982	19 Julai 1986			^[7]
					8 Oktober 1986	4 Oktober 1990			^[8]
					10 Disember 1990	6 April 1995			^[9]
					15 Jun 1995	10 November 1999			^[10]
8		Fadzil Noor (1937–2002) AP bagi Pendang		PAS	20 Disember 1999	23 Jun 2002			^[11]
9		Abdul Hadi Awang (lahir 1947) AP bagi Marang			9 September 2002	4 Mac 2004			^[12]
9		Abdul Hadi Awang (lahir 1947) AP bagi Marang			9 September 2002	4 Mac 2004		Abdullah Ahmad Badawi	^[12]
10		Lim Kit Siang (lahir 1941) AP bagi Ipoh Timor		DAP	19 Mei 2004	13 Februari 2008			^[13]
11		Wan Azizah Wan Ismail (lahir 1952) AP bagi Permatang Pauh		PKR	30 April 2008	28 Ogos 2008			^[14]^[15]
12		Anwar Ibrahim (lahir 1947) AP bagi Permatang Pauh			28 Ogos 2008	3 April 2013			^[16]
					28 Ogos 2008	3 April 2013		Najib Razak	^[16]
					26 Jun 2013	16 Mac 2015			^[17]^[18]
13		Wan Azizah Wan Ismail (lahir 1952) AP bagi Permatang Pauh		PH (PKR)	18 Mei 2015	7 April 2018			^[19]
14		Ahmad Zahid Hamidi (lahir 1953) AP bagi Bagan Datuk		BN (UMNO)	16 Julai 2018	10 Mac 2019		Mahathir Mohamad	^[20]
15		Ismail Sabri Yaakob ( Lahir 1960) AP bagi Bera		BN (UMNO)	11 Mac 2019	24 Februari 2020		Mahathir Mohamad
16		Anwar Ibrahim (Lahir 1947) AP bagi Port Dickson		PH (PKR)	18 Mei 2020	16 Ogos 2021		Muhyiddin Yassin
16		Anwar Ibrahim (Lahir 1947) AP bagi Port Dickson		PH (PKR)	21 Ogos 2021	24 November 2022		Ismail Sabri Yaakob
17		Dato Seri Hamzah Zainudin (Lahir 1957) AP bagi Larut		PN (PPBM)	19 Disember 2022	Kini		Anwar Ibrahim	^[21]

Jawatan bertaraf Menteri[sunting | sunting sumber]

Semasa perutusan khas Perdana Menteri Malaysia, Muhyiddin Yassin pada 13 Ogos 2021, Anwar Ibrahim selaku Ketua Pembangkang telah ditawarkan jawatan Ketua Pembangkang bertaraf Menteri Kanan bagi melaksanakan reformasi Parlimen Malaysia dan kemudian beliau menolak tawaran tersebut dan menuduh tawaran tersebut sebagai satu penghinaan baginya yang pernah dilantik sebagai Timbalan Perdana Menteri Malaysia.^[22]

Bagaimanapun, Anwar telah menerima tawaran oleh Ismail Sabri Yaakob sebagai Ketua Pembangkang bertaraf Menteri atas alasan Ismail menawarkan jawatan tersebut sebaik menjawat jawatan Perdana Menteri.^[23]

Bagaimanapun Anwar menerima jawatan tersebut dan menolak semua elaun yang ditawarkan iaitu sebanyak RM 33,500. ^[24]

Lihat juga[sunting | sunting sumber]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

^ "BN Kelantan tidak rela lagi jadi pembangkang". Utusan Online. 07/04/2013. Dicapai pada 14 Mei 2013. Check date values in: |date= (bantuan)^{[pautan mati kekal]}
^ "PKR president poised to make history as first woman Opposition Leader". The Star. 20 Mac 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-05-21. Dicapai pada 21-03-2008. Check date values in: |accessdate= (bantuan)
^ Hansard - 30 Januari 1973
^ Hansard - 4 November 1974
^ Hansard - 5 November 1975
^ Hansard - 10 Oktober 1978
^ Hansard - 12 Oktober 1982
^ Hansard - 8 Oktober 1986
^ Hansard - 10 Disember 1990
^ Hansard - 15 Jun 1995
^ Hansard - 20 Disember 1999
^ Hansard - 9 September 2002
^ Hansard - 19 Mei 2004
^ Hansard - 30 April 2008
^ "PKR president poised to make history as first woman Opposition Leader". The Star. 20 Mac 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 Mei 2011. Dicapai pada 21 Mac 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
^ Hansard - 28 Ogos 2008
^ Hansard - 26 Jun 2013
^ "Anwar disqualified as MP since Mar 16, says speaker". The Malaysian Times. 1 April 2015. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-04-06. Dicapai pada 3 April 2015.
^ Hansard - 18 Mei 2015
^ https://www.malaysiakini.com/news/424466
^ Muhammad Ayman Ghaffa (2022-12-10). "Hamzah Zainudin dilantik ketua pembangkang di Dewan Rakyat". Kosmo!.
^ PH tolak tawaran Tan Sri Muhyiddin
^ Anwar terima ‘surat naik status’ bertaraf menteri
^ Anwar tolak elaun RM 33,500

[1] "BN Kelantan tidak rela lagi jadi pembangkang". Utusan Online. 07/04/2013. Dicapai pada 14 Mei 2013. Check date values in: |date= (bantuan)^{[pautan mati kekal]}

[2] "PKR president poised to make history as first woman Opposition Leader". The Star. 20 Mac 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-05-21. Dicapai pada 21-03-2008. Check date values in: |accessdate= (bantuan)

[3] Hansard - 30 Januari 1973

[4] Hansard - 4 November 1974

[5] Hansard - 5 November 1975

[6] Hansard - 10 Oktober 1978

[7] Hansard - 12 Oktober 1982

[8] Hansard - 8 Oktober 1986

[9] Hansard - 10 Disember 1990

[10] Hansard - 15 Jun 1995

[11] Hansard - 20 Disember 1999

[12] Hansard - 9 September 2002

[13] Hansard - 19 Mei 2004

[14] Hansard - 30 April 2008

[15] "PKR president poised to make history as first woman Opposition Leader". The Star. 20 Mac 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 Mei 2011. Dicapai pada 21 Mac 2008. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)

[16] Hansard - 28 Ogos 2008

[17] Hansard - 26 Jun 2013

[18] "Anwar disqualified as MP since Mar 16, says speaker". The Malaysian Times. 1 April 2015. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-04-06. Dicapai pada 3 April 2015.

[19] Hansard - 18 Mei 2015

[20] ttps://www.malaysiakini.com/news/424466

[21] Muhammad Ayman Ghaffa (2022-12-10). "Hamzah Zainudin dilantik ketua pembangkang di Dewan Rakyat". Kosmo!.

[22] PH tolak tawaran Tan Sri Muhyiddin

[23] Anwar terima ‘surat naik status’ bertaraf menteri

[24] Anwar tolak elaun RM 33,500

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]