Abu Ali Hasan Ibn Al-Haitham: Perbezaan antara semakan

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnyaSuntingan berikutnya →
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
ZéroBot (bincang | sumb.)
44,671 suntingan
k r2.7.1) (bot menambah: sr:Ибн ал-Хаитам
Xqbot (bincang | sumb.)
79,100 suntingan
k r2.7.3) (Bot: Menukar sr:Ибн ал-Хаитам kepada sr:Ибн ел Хаитам; perubahan kosmetik
Baris 7: Baris 7:
|death_date = {{death date and age|1040|3|6|965|7|1}}<ref name=Britannica/>(430 AH)<ref>{{citation|title=Al-Mubashshir ibn Fâtik. Prolegomena to an Abortive Edition|author=[[Franz Rosenthal]]|journal=Oriens|volume=13|year=1960–1961|pages=132–158 [136–7] |publisher=[[Brill Publishers]]|jstor=1580309}}</ref> |
|death_date = {{death date and age|1040|3|6|965|7|1}}<ref name=Britannica/>(430 AH)<ref>{{citation|title=Al-Mubashshir ibn Fâtik. Prolegomena to an Abortive Edition|author=[[Franz Rosenthal]]|journal=Oriens|volume=13|year=1960–1961|pages=132–158 [136–7] |publisher=[[Brill Publishers]]|jstor=1580309}}</ref> |
|death_place = [[Kaherah]], [[Mesir]], [[Khilafah Fatimiyyah]]
|death_place = [[Kaherah]], [[Mesir]], [[Khilafah Fatimiyyah]]
|residence = Basra<br/>[[Kaherah]]
|residence = Basra<br />[[Kaherah]]
|citizenship =
|citizenship =
|nationality =
|nationality =
Baris 23: Baris 23:




[[Tokoh dunia|Tokoh]] '''{{transl|ar|ALA|Abū ʿAlī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham}}''' <br/> ([[bahasa Arab|Arab]]: أبو علي، الحسن بن الحسن بن الهيثم, [[bahasa Parsi|Parsi]]: ابن هیثم, [[Latin]]: '''Alhacen''' atau <ref>Lindberg, 1996.</ref> '''Alhazen''') (dilahirkan di [[Basra]] pada 965 Masihi – dan meninggal dunia pada 1040 Masihi di [[Kaherah]]). Beliau ialah seorang [[Muslim]],<ref>http://www.amualumni.8m.com/Scientist3.htm <br>http://www.islamic-study.org/optics.htm</ref> [[ahli sains]] Muslim dan [[polymath]] yang banyak diterangkan dalam pelbagai sumber sama ada dalam bahasa Arab mahupun Parsi.<ref>{{Harv|Child|Shuter|Taylor|1992|p=70}} <br> {{Harv|Dessel|Nehrich|Voran|1973|p=164}} <br> {{Harv|Samuelson|Crookes|p=497}} <br> Understanding History by John Child, Paul Shuter, David Taylor - Page 70.</ref><ref>Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran - Page 164.<br> The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes - Page 497.</ref><ref>{{Harv|Smith|1992}} <br> {{Harv|Grant|2008}} <br> {{Harv|Vernet|2008}} <br> {{citation|url=http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-IbnalHay.html|contribution=Ibn al-Haytham|title=[[Columbia Encyclopedia]]|edition=Sixth|year=2007|accessdate=2008-01-23|isbn=0-7876-5075-7|author=Paul Lagasse|publisher=Columbia}}</ref><ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/738111/Ibn-al-Haytham] <br> {{Harv|Dessel|Nehrich|Voran|1973|p=164}} <br> {{Harv|Samuelson|Crookes|p=497}}</ref><ref>Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran - Page 164.<br> The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes - Page 497.</ref><ref>[http://www.ibnalhaytham.net/custom.em?pid=571860 Review of ''Ibn al-Haytham: First Scientist''], [[Kirkus Reviews]], December 1, 2006: {{quote|a devout, brilliant polymath}} {{Harv|Hamarneh|1972}}: {{quote|A great man and a universal genius, long neglected even by his own people.}} {{Harv|Bettany|1995}}: {{quote|Ibn ai-Haytham provides us with the historical personage of a versatile universal genius.}}</ref>, Beliau juga terkenal sebagai Bapa Optik Moden. Beliau merupakan pakar fizik yang terunggul melalui sumbangan terhadap kaedah optik dan saintifik. Abu Ali Hasan telah mendapat pendidikan di Basra dan [[Baghdad]].
[[Tokoh dunia|Tokoh]] '''{{transl|ar|ALA|Abū ʿAlī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham}}''' <br /> ([[bahasa Arab|Arab]]: أبو علي، الحسن بن الحسن بن الهيثم, [[bahasa Parsi|Parsi]]: ابن هیثم, [[Latin]]: '''Alhacen''' atau <ref>Lindberg, 1996.</ref> '''Alhazen''') (dilahirkan di [[Basra]] pada 965 Masihi – dan meninggal dunia pada 1040 Masihi di [[Kaherah]]). Beliau ialah seorang [[Muslim]],<ref>http://www.amualumni.8m.com/Scientist3.htm <br />http://www.islamic-study.org/optics.htm</ref> [[ahli sains]] Muslim dan [[polymath]] yang banyak diterangkan dalam pelbagai sumber sama ada dalam bahasa Arab mahupun Parsi.<ref>{{Harv|Child|Shuter|Taylor|1992|p=70}} <br /> {{Harv|Dessel|Nehrich|Voran|1973|p=164}} <br /> {{Harv|Samuelson|Crookes|p=497}} <br /> Understanding History by John Child, Paul Shuter, David Taylor - Page 70.</ref><ref>Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran - Page 164.<br /> The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes - Page 497.</ref><ref>{{Harv|Smith|1992}} <br /> {{Harv|Grant|2008}} <br /> {{Harv|Vernet|2008}} <br /> {{citation|url=http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-IbnalHay.html|contribution=Ibn al-Haytham|title=[[Columbia Encyclopedia]]|edition=Sixth|year=2007|accessdate=2008-01-23|isbn=0-7876-5075-7|author=Paul Lagasse|publisher=Columbia}}</ref><ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/738111/Ibn-al-Haytham] <br /> {{Harv|Dessel|Nehrich|Voran|1973|p=164}} <br /> {{Harv|Samuelson|Crookes|p=497}}</ref><ref>Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran - Page 164.<br /> The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes - Page 497.</ref><ref>[http://www.ibnalhaytham.net/custom.em?pid=571860 Review of ''Ibn al-Haytham: First Scientist''], [[Kirkus Reviews]], December 1, 2006: {{quote|a devout, brilliant polymath}} {{Harv|Hamarneh|1972}}: {{quote|A great man and a universal genius, long neglected even by his own people.}} {{Harv|Bettany|1995}}: {{quote|Ibn ai-Haytham provides us with the historical personage of a versatile universal genius.}}</ref>, Beliau juga terkenal sebagai Bapa Optik Moden. Beliau merupakan pakar fizik yang terunggul melalui sumbangan terhadap kaedah optik dan saintifik. Abu Ali Hasan telah mendapat pendidikan di Basra dan [[Baghdad]].


Ibn al-Haitham membuat sumbangan besar dalam bidang [optik]], dan juga bidang-bidang [[fizik]], [[Astronomi|ilmu falak]], [[matematik]], [[oftalmologi]], [[falsafah]], [[persepsi penglihatan]], dan [[kaedah saintifik]]. Beliau juga menulis ulasan berwawasan terhadap karya-karya [[Aristotle]], [[Ptolemy]], dan ahli matematik purba [[Yunani]], [[Euclid]].<ref>"''[http://books.google.com/books?id=kZcCtT1ZeaEC&pg=PA142&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false The rainbow bridge: rainbows in art, myth, and science]''". Raymond L. Lee, Alistair B. Fraser (2001). [[Penn State Press]]. p.142. ISBN 0-271-01977-8</ref>
Ibn al-Haitham membuat sumbangan besar dalam bidang [optik]], dan juga bidang-bidang [[fizik]], [[Astronomi|ilmu falak]], [[matematik]], [[oftalmologi]], [[falsafah]], [[persepsi penglihatan]], dan [[kaedah saintifik]]. Beliau juga menulis ulasan berwawasan terhadap karya-karya [[Aristotle]], [[Ptolemy]], dan ahli matematik purba [[Yunani]], [[Euclid]].<ref>"''[http://books.google.com/books?id=kZcCtT1ZeaEC&pg=PA142&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false The rainbow bridge: rainbows in art, myth, and science]''". Raymond L. Lee, Alistair B. Fraser (2001). [[Penn State Press]]. p.142. ISBN 0-271-01977-8</ref>


Beliau sering dikenali sebagai '''Ibn al-Haitham''', dan kadangkala sebagai '''al-Basri''' (Arab: البصري), bersempena tempat kelahirannya di bandar Basra.<ref name=MacTutor/> Beliau juga dikenali dengan nama berian ''Ptolemaeus Secundus'' ("Ptolemy Kedua")<ref name="Corbin149">{{Harv|Corbin|1993|p=149}}</ref> atau nama ringkas "Si Ahli Fizik"<ref>{{Harv|Lindberg|1967|p=331}}</ref> di Eropah Zaman Pertengahan.
Beliau sering dikenali sebagai '''Ibn al-Haitham''', dan kadangkala sebagai '''al-Basri''' (Arab: البصري), bersempena tempat kelahirannya di bandar Basra.<ref name=MacTutor/> Beliau juga dikenali dengan nama berian ''Ptolemaeus Secundus'' ("Ptolemy Kedua")<ref name="Corbin149">{{Harv|Corbin|1993|p=149}}</ref> atau nama ringkas "Si Ahli Fizik"<ref>{{Harv|Lindberg|1967|p=331}}</ref> di Eropah Zaman Pertengahan.


Dilahirkan di Basra, [[Iraq]], beliau tinggal di Kaherah [[Mesir]] dan meninggal dunia di sana pada umur 74 tahun.<ref name="Corbin149"/> Kerana terlalu meyakini kegunaan praktik ilmu matematiknya, beliau beranggapan dapat mengawal banjir sungai [[Sungai Nil|Nil]].<ref name=Sabra>{{Harv|Sabra|2003}}</ref> Apabila diperintah berbuat demikian oleh [[Al-Hakim bi-Amr Allah]], khalifah keenam Kekhalifahan [[Khilafah Fatimiyyah|Fatimiyyah]], beliau dengan cepat menyedari bahawa tugas itu mustahil dilakukan, lantas bersara daripada bidang kejuruteraan. Oleh sebab takut nyawanya terancam, beliau berpura-pura [[gila]]<ref name=Britannica/><ref name=Encarta>{{Harv|Grant|2008}}</ref>. Akibatnya beliau dikenakan [[penahanan dalam rumah]]. Pada waktu dan selepas itulah beliau menumpukan perhatian kepada usaha-usaha saintifik sehinggalah meninggal dunia.<ref name="Corbin149"/>
Dilahirkan di Basra, [[Iraq]], beliau tinggal di Kaherah [[Mesir]] dan meninggal dunia di sana pada umur 74 tahun.<ref name="Corbin149"/> Kerana terlalu meyakini kegunaan praktik ilmu matematiknya, beliau beranggapan dapat mengawal banjir sungai [[Sungai Nil|Nil]].<ref name=Sabra>{{Harv|Sabra|2003}}</ref> Apabila diperintah berbuat demikian oleh [[Al-Hakim bi-Amr Allah]], khalifah keenam Kekhalifahan [[Khilafah Fatimiyyah|Fatimiyyah]], beliau dengan cepat menyedari bahawa tugas itu mustahil dilakukan, lantas bersara daripada bidang kejuruteraan. Oleh sebab takut nyawanya terancam, beliau berpura-pura [[gila]]<ref name=Britannica/><ref name=Encarta>{{Harv|Grant|2008}}</ref>. Akibatnya beliau dikenakan [[penahanan dalam rumah]]. Pada waktu dan selepas itulah beliau menumpukan perhatian kepada usaha-usaha saintifik sehinggalah meninggal dunia.<ref name="Corbin149"/>
Baris 35: Baris 35:
Dalam bukunya ''Mizan al-Hikmah'', Ali Abu Hasan membincangkan ketumpatan atmosfera dan menghasilkan hubungan antara atmosfera dan ketinggian.
Dalam bukunya ''Mizan al-Hikmah'', Ali Abu Hasan membincangkan ketumpatan atmosfera dan menghasilkan hubungan antara atmosfera dan ketinggian.


===Biografi===
=== Biografi ===


[[File:Alhazen, the Persian.gif|alt=Head of a bearded man with bushy eyebrows, wearing a turban.|thumb|Satu lagi gambar Ibn al-Haitham [[polymath]] agung Islam.]]
[[Fail:Alhazen, the Persian.gif|alt=Head of a bearded man with bushy eyebrows, wearing a turban.|thumb|Satu lagi gambar Ibn al-Haitham [[polymath]] agung Islam.]]


Abu Ali Hasan Ibn al-Haitham dilahirkan di [[Basra]], [[Iraq]] yang pada masa itu merupakan sebuah wilayah [[Empayar Buyah]].<ref name=Britannica>{{Harv|Lorch|2008}}</ref> Tidak dapat dipastikan sama ada beliau berketurunan Arab atau Parsi.<ref>{{cite web|url=http://www.unesco.org/science/infocus_full_oct_05.shtml |title=UNESCO Natural Sciences Portal |publisher=Unesco.org |date= |accessdate=2012-05-27}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=18546671 | doi=10.1068/p5940 | volume=37 | issue=4 | title=Ibn al-Haytham and psychophysics | year=2008 | journal=Perception | pages=636–8}}</ref> Berkemungkinan besar beliau meninggal dunia di [[Kaherah]], [[Mesir]]. Beliau dididik di Basra (sewaktu [[Zaman Kegemilangan Islam]], Basra merupakan "kunci kepada permulaan pedidikan"),<ref name=Guardian>{{Harv|Whitaker|2004}}</ref> dan di [[Baghdad]], ibu negeri [[Kerajaan Bani Abbasiyyah|Kekhalifahan Abbasiyyah]], yang juga menjadi pusat "kemuncak tamadun Islam".<ref name=Guardian/> Sewaktu di [[Buyid|Iran Buyah]], beliau bertugas sebagai [[pegawai awam]] dan membaca banyak karya-karya [[Teologi Islam|teologi]] dan [[Sains Islam|sains]].<ref name=MacTutor>{{Harv|O'Connor|Robertson|1999}}</ref><ref name=greatislamic>Sajjadi, Sadegh, "Alhazen", ''Great Islamic Encyclopedia'', Volume 1, Article No. 1917;</ref>
Abu Ali Hasan Ibn al-Haitham dilahirkan di [[Basra]], [[Iraq]] yang pada masa itu merupakan sebuah wilayah [[Empayar Buyah]].<ref name=Britannica>{{Harv|Lorch|2008}}</ref> Tidak dapat dipastikan sama ada beliau berketurunan Arab atau Parsi.<ref>{{cite web|url=http://www.unesco.org/science/infocus_full_oct_05.shtml |title=UNESCO Natural Sciences Portal |publisher=Unesco.org |date= |accessdate=2012-05-27}}</ref><ref>{{cite journal|pmid=18546671 | doi=10.1068/p5940 | volume=37 | issue=4 | title=Ibn al-Haytham and psychophysics | year=2008 | journal=Perception | pages=636–8}}</ref> Berkemungkinan besar beliau meninggal dunia di [[Kaherah]], [[Mesir]]. Beliau dididik di Basra (sewaktu [[Zaman Kegemilangan Islam]], Basra merupakan "kunci kepada permulaan pedidikan"),<ref name=Guardian>{{Harv|Whitaker|2004}}</ref> dan di [[Baghdad]], ibu negeri [[Kerajaan Bani Abbasiyyah|Kekhalifahan Abbasiyyah]], yang juga menjadi pusat "kemuncak tamadun Islam".<ref name=Guardian/> Sewaktu di [[Buyid|Iran Buyah]], beliau bertugas sebagai [[pegawai awam]] dan membaca banyak karya-karya [[Teologi Islam|teologi]] dan [[Sains Islam|sains]].<ref name=MacTutor>{{Harv|O'Connor|Robertson|1999}}</ref><ref name=greatislamic>Sajjadi, Sadegh, "Alhazen", ''Great Islamic Encyclopedia'', Volume 1, Article No. 1917;</ref>


Satu kisah kerjayanya menceritakan yang beliau dipanggil ke Mesir oleh pemerintah [[Khilafah Fatimiyyah|Kekhalifahan Fatimiyyah]], [[Al-Hakim bi-Amr Allah]], untuk mengawal pembanjiran sungai [[Sungai Nil|Nil]], suatu usaha yang memerlukan pembinaan empangan di tempat terbinanya [[Empangan Aswan]] sekarang.<ref>{{Harv|Rashed|2002b}}</ref> Selepas kerja luar menyedarkan beliau akan kemustahilan rancangannya,<ref name="Corbin149"/> dan takut akan kemarahan khalifah, beliau pura-pura gila. Ibn al-Haitham dikenakan hukuman [[penahanan dalam rumah]] dari tahun 1011 M sehinggalah kematian Khalifah al-Hakim dalam tahun 1021.<ref>{{cite web|url=http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=1917 |title=the Great Islamic Encyclopedia |publisher=Cgie.org.ir |date= |accessdate=2012-05-27}}</ref> Dalam waktu penahanan itu, beliau menghasilkan sebuah kitab yang amat berpengaruh, ''[[Kitab Optik (Kitab al-Manazir)|Kitab Optik]]''. Selepas dibebaskan daripada tahanan, beliau menerbit banyak lagi treatis berkaitan [[Fizik Islam|fizik]] [[Astronomi Islam|ilmu falak]] dan [[Matematik Islam|matematik]]. Beliau kemudiannya pergi ke [[Al-Andalus]]. Dalam waktu ini, beliau terus menerus menjalankan pengajian saintifik termasuk kajian tentang optik, matematik, fizik, [[Perubatan Islam|perubatan]], dan pengembangan [[kaedah saintifik]] moden yang berlandaskan [[eksperimen|ujikaji]].
Satu kisah kerjayanya menceritakan yang beliau dipanggil ke Mesir oleh pemerintah [[Khilafah Fatimiyyah|Kekhalifahan Fatimiyyah]], [[Al-Hakim bi-Amr Allah]], untuk mengawal pembanjiran sungai [[Sungai Nil|Nil]], suatu usaha yang memerlukan pembinaan empangan di tempat terbinanya [[Empangan Aswan]] sekarang.<ref>{{Harv|Rashed|2002b}}</ref> Selepas kerja luar menyedarkan beliau akan kemustahilan rancangannya,<ref name="Corbin149"/> dan takut akan kemarahan khalifah, beliau pura-pura gila. Ibn al-Haitham dikenakan hukuman [[penahanan dalam rumah]] dari tahun 1011 M sehinggalah kematian Khalifah al-Hakim dalam tahun 1021.<ref>{{cite web|url=http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=1917 |title=the Great Islamic Encyclopedia |publisher=Cgie.org.ir |date= |accessdate=2012-05-27}}</ref> Dalam waktu penahanan itu, beliau menghasilkan sebuah kitab yang amat berpengaruh, ''[[Kitab Optik (Kitab al-Manazir)|Kitab Optik]]''. Selepas dibebaskan daripada tahanan, beliau menerbit banyak lagi treatis berkaitan [[Fizik Islam|fizik]] [[Astronomi Islam|ilmu falak]] dan [[Matematik Islam|matematik]]. Beliau kemudiannya pergi ke [[Al-Andalus]]. Dalam waktu ini, beliau terus menerus menjalankan pengajian saintifik termasuk kajian tentang optik, matematik, fizik, [[Perubatan Islam|perubatan]], dan pengembangan [[kaedah saintifik]] moden yang berlandaskan [[eksperimen|ujikaji]].


Beberapa periwayat hidup mengatakan Ibn al-Haitham lari ke [[Syria]], kemudian pergi ke Baghdad pada usia tua, atau berada di Basra semasa beliau pura-pura gila. Walau apapun, beliau berada di Kaherah menjelang tahun 1038. Semasa beliau berada di Kaherah, beliau terhubung dengan [[Universiti Al-Azhar]], disamping "Rumah Hikmah"" bandar itu,<ref>{{Harv|Van Sertima|1992|p=382}}</ref> yang dikenali sebagai ''Dar al-`Ilm'' ([[Rumah Ilmu]]), yang merupakan perpustakaan "terpenting" selepas [[Baitul Hikmah]] di Baghdad.<ref name=MacTutor/>
Beberapa periwayat hidup mengatakan Ibn al-Haitham lari ke [[Syria]], kemudian pergi ke Baghdad pada usia tua, atau berada di Basra semasa beliau pura-pura gila. Walau apapun, beliau berada di Kaherah menjelang tahun 1038. Semasa beliau berada di Kaherah, beliau terhubung dengan [[Universiti Al-Azhar]], disamping "Rumah Hikmah"" bandar itu,<ref>{{Harv|Van Sertima|1992|p=382}}</ref> yang dikenali sebagai ''Dar al-`Ilm'' ([[Rumah Ilmu]]), yang merupakan perpustakaan "terpenting" selepas [[Baitul Hikmah]] di Baghdad.<ref name=MacTutor/>


===Legasi===
=== Legasi ===
[[File:Thesaurus opticus Titelblatt.jpg|thumb|Halaman hadapan edisi Latin buku Ibn al-Haitham bertajuk ''Thesaurus opticus'' (''[[Kitab Optik (Kitab al-Manazir)|Kitab Optik]]''), menunjukkan bagaimana [[Archimedes]] membakar kapal Rom dekat [[Syracuse, Sicily|Syracuse]] dengan menggunakan cermin parabola.]]
[[Fail:Thesaurus opticus Titelblatt.jpg|thumb|Halaman hadapan edisi Latin buku Ibn al-Haitham bertajuk ''Thesaurus opticus'' (''[[Kitab Optik (Kitab al-Manazir)|Kitab Optik]]''), menunjukkan bagaimana [[Archimedes]] membakar kapal Rom dekat [[Syracuse, Sicily|Syracuse]] dengan menggunakan cermin parabola.]]


Ibn al-Haitham membuat kemajuan besar dalam bidang optik, sains fizikal dan kaedah saintifik. Usaha Ibn al-Haitham berkaitan optik dianggap sebagai penyumbang kepada penitikberatan [[eksperimen]] dalam sains. Pengaruhnya terhadap sains am dan optik khususnya disanjung tinggi, dan sesungguhnya membuka tirai kepada era baharu dalam penyelidikan optik, sama ada dalam bentuk teori mahupun amali.<ref name=Deek/>
Ibn al-Haitham membuat kemajuan besar dalam bidang optik, sains fizikal dan kaedah saintifik. Usaha Ibn al-Haitham berkaitan optik dianggap sebagai penyumbang kepada penitikberatan [[eksperimen]] dalam sains. Pengaruhnya terhadap sains am dan optik khususnya disanjung tinggi, dan sesungguhnya membuka tirai kepada era baharu dalam penyelidikan optik, sama ada dalam bentuk teori mahupun amali.<ref name=Deek/>


==Nota==
== Nota ==
{{Reflist|2}}
{{Reflist|2}}


==Rujukan==
== Rujukan ==
{{Refbegin|2}}
{{Refbegin|2}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Aaen-Stockdale
|last=Aaen-Stockdale
|first=C. R.
|first=C. R.
Baris 68: Baris 68:
|pmid=18546671
|pmid=18546671
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Professor Abattouy
|last=Professor Abattouy
|first=Mohammed
|first=Mohammed
Baris 77: Baris 77:
|pages=109–130
|pages=109–130
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Abbott
|last=Abbott
|first=David
|first=David
Baris 87: Baris 87:
|oclc=10505374
|oclc=10505374
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Agrawal
|last=Agrawal
|first=Amit
|first=Amit
Baris 99: Baris 99:
|url=http://www.umiacs.umd.edu/~aagrawal/cvpr11/fp/fp.html
|url=http://www.umiacs.umd.edu/~aagrawal/cvpr11/fp/fp.html
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Agrawal
|last=Agrawal
|first=Amit
|first=Amit
Baris 112: Baris 112:
}}
}}


*{{Citation
* {{Citation
|last=Arjomand
|last=Arjomand
|first=Kamran
|first=Kamran
Baris 121: Baris 121:
|issue=1
|issue=1
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Bettany
|last=Bettany
|first=Laurence
|first=Laurence
Baris 131: Baris 131:
|doi=10.1088/0031-9120/30/4/011
|doi=10.1088/0031-9120/30/4/011
|bibcode = 1995PhyEd..30..247B }}
|bibcode = 1995PhyEd..30..247B }}
*{{Citation
* {{Citation
|last=El-Bizri
|last=El-Bizri
|first=Nader
|first=Nader
Baris 142: Baris 142:
|publisher=[[Centre National de la Recherche Scientifique]]
|publisher=[[Centre National de la Recherche Scientifique]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=El-Bizri
|last=El-Bizri
|first=Nader
|first=Nader
Baris 155: Baris 155:
|doi=10.1017/S0957423905000172
|doi=10.1017/S0957423905000172
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=El-Bizri
|last=El-Bizri
|first=Nader
|first=Nader
Baris 170: Baris 170:
|oclc=218847614 58829023 61228669
|oclc=218847614 58829023 61228669
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=El-Bizri
|last=El-Bizri
|first=Nader
|first=Nader
Baris 186: Baris 186:
|oclc=224371638 59360024
|oclc=224371638 59360024
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=El-Bizri
|last=El-Bizri
|first=Nader
|first=Nader
Baris 198: Baris 198:
|doi=10.1017/S0957423907000367
|doi=10.1017/S0957423907000367
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=El-Bizri
|last=El-Bizri
|first=Nader
|first=Nader
Baris 209: Baris 209:
|publisher=Centre National de la Recherche Scientifique
|publisher=Centre National de la Recherche Scientifique
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Bouali
|last1=Bouali
|first1=Hamid-Eddine
|first1=Hamid-Eddine
Baris 223: Baris 223:
|format=PDF
|format=PDF
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
| last = Burns
| last = Burns
| first = Robert
| first = Robert
Baris 232: Baris 232:
| accessdate = 2008-09-21
| accessdate = 2008-09-21
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Child
|last1=Child
|first1=John
|first1=John
Baris 245: Baris 245:
|oclc=27338645
|oclc=27338645
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Corbin
|last=Corbin
|first=Henry
|first=Henry
Baris 256: Baris 256:
|oclc=22109949 221646817 22181827 225287258
|oclc=22109949 221646817 22181827 225287258
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Crombie
|last=Crombie
|first=A. C.
|first=A. C.
Baris 263: Baris 263:
|publisher=[[Clarendon Press]], [[Oxford University]]
|publisher=[[Clarendon Press]], [[Oxford University]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Dr. Al Deek
|last=Dr. Al Deek
|first=Mahmoud
|first=Mahmoud
Baris 272: Baris 272:
|url=http://www.alshindagah.com/novdec2004/ibn.html
|url=http://www.alshindagah.com/novdec2004/ibn.html
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|title=Science and Human Destiny
|title=Science and Human Destiny
|last1=Dessel
|last1=Dessel
Baris 285: Baris 285:
|oclc=409664
|oclc=409664
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Duhem
|last=Duhem
|first=Pierre
|first=Pierre
Baris 295: Baris 295:
|oclc=12429405
|oclc=12429405
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Eder
|last=Eder
|first=Michelle
|first=Michelle
Baris 304: Baris 304:
|accessdate=2008-01-23
|accessdate=2008-01-23
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Elliott
|last=Elliott
|first=Robert Stratman
|first=Robert Stratman
Baris 312: Baris 312:
|publication-place=New York
|publication-place=New York
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Falco
|last=Falco
|first=Charles M.
|first=Charles M.
Baris 323: Baris 323:
|accessdate=2008-01-23
|accessdate=2008-01-23
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Faruqi
|last=Faruqi
|first=Yasmeen M.
|first=Yasmeen M.
Baris 333: Baris 333:
|pages=391–396
|pages=391–396
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Gondhalekar
|last=Gondhalekar
|first=Prabhakar M.
|first=Prabhakar M.
Baris 342: Baris 342:
|oclc=224074913 45418963
|oclc=224074913 45418963
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Grant
|last=Grant
|first=Edward
|first=Edward
Baris 351: Baris 351:
|publisher= Harvard University Press
|publisher= Harvard University Press
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Grant
|last=Grant
|first=Edward
|first=Edward
Baris 361: Baris 361:
|accessdate=2008-09-16
|accessdate=2008-09-16
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Hamarneh
|last=Hamarneh
|first=Sami
|first=Sami
Baris 372: Baris 372:
|doi=10.1086/350861
|doi=10.1086/350861
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Hassan
|last=Hassan
|first=Ahmad Y.
|first=Ahmad Y.
Baris 381: Baris 381:
|accessdate=2008-01-23
|accessdate=2008-01-23
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Hatfield
|last=Hatfield
|first=Gary
|first=Gary
Baris 397: Baris 397:
|oclc=19740432 234073624 234096934
|oclc=19740432 234073624 234096934
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Heeffer
|last=Heeffer
|first=Albrecht
|first=Albrecht
Baris 409: Baris 409:
|format=PDF
|format=PDF
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Hershenson
|last=Hershenson
|first=Maurice
|first=Maurice
Baris 420: Baris 420:
|oclc=20091171 231045807
|oclc=20091171 231045807
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Highfield
|last=Highfield
|first=Roger
|first=Roger
Baris 430: Baris 430:
|accessdate=2008-09-24
|accessdate=2008-09-24
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Hockney
|last=Hockney
|first=David
|first=David
Baris 436: Baris 436:
|title=Secret Knowledge: Rediscovering the Lost Techniques of the Old Masters
|title=Secret Knowledge: Rediscovering the Lost Techniques of the Old Masters
|isbn=0-14-200512-6
|isbn=0-14-200512-6
}} (New and Expanded Edition). 328 pages. index. list of illustrations. bibliography. 'textual evidence' section cites Alhazen 240, 242, 277, 279, 284. Entire book records Hockney's investigation of the ''[[camera obscura]]'' and his rediscovery of its use in portraiture.
}} (New and Expanded Edition). 328 pages. index. list of illustrations. bibliography. 'textual evidence' section cites Alhazen 240, 242, 277, 279, 284. Entire book records Hockney's investigation of the ''[[camera obscura]]'' and his rediscovery of its use in portraiture.
*{{Citation
* {{Citation
|last=Hodgson
|last=Hodgson
|first=Peter Edward
|first=Peter Edward
Baris 449: Baris 449:
|oclc=56876894
|oclc=56876894
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Howard
|last=Howard
|first=Ian P.
|first=Ian P.
Baris 461: Baris 461:
|pmid=9027923
|pmid=9027923
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Howard
|last1=Howard
|first1=Ian P.
|first1=Ian P.
Baris 475: Baris 475:
|pmid=9027922
|pmid=9027922
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Katz
|last=Katz
|first=Victor J.
|first=Victor J.
Baris 486: Baris 486:
|doi=10.2307/2691411
|doi=10.2307/2691411
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Katz
|last=Katz
|first=Victor J.
|first=Victor J.
Baris 495: Baris 495:
|oclc=38199387 60154481
|oclc=38199387 60154481
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Kelley
|last1=Kelley
|first1=David H.
|first1=David H.
Baris 508: Baris 508:
|url=http://books.google.com/books?id=zNkgyyPr7kwC&pg=PA83&dq=%22book+of+optics%22+alhazen|oclc=213887290
|url=http://books.google.com/books?id=zNkgyyPr7kwC&pg=PA83&dq=%22book+of+optics%22+alhazen|oclc=213887290
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Khaleefa
|last=Khaleefa
|first=Omar
|first=Omar
Baris 517: Baris 517:
|issue=2
|issue=2
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Langerman
|last=Langerman
|first=Y. Tzvi
|first=Y. Tzvi
Baris 523: Baris 523:
|title=Ibn al Haytham's On the Configuration of the World
|title=Ibn al Haytham's On the Configuration of the World
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Lindberg
|last=Lindberg
|first=David C.
|first=David C.
Baris 535: Baris 535:
|pmid=4867472
|pmid=4867472
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Lindberg
|last=Lindberg
|first=David C.
|first=David C.
Baris 544: Baris 544:
|oclc=1676198 185636643
|oclc=1676198 185636643
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Lindberg
|last=Lindberg
|first=David C.
|first=David C.
Baris 551: Baris 551:
|publisher=Clarendon Press
|publisher=Clarendon Press
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Lorch
|last=Lorch
|first=Richard
|first=Richard
Baris 560: Baris 560:
|accessdate=2008-08-06
|accessdate=2008-08-06
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=MacKay
|last1=MacKay
|first1=R. J.
|first1=R. J.
Baris 572: Baris 572:
|pages=254–78
|pages=254–78
|doi=10.1214/ss/1009212817}}
|doi=10.1214/ss/1009212817}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Marshall
|last=Marshall
|first=O. S.
|first=O. S.
Baris 581: Baris 581:
|page=4
|page=4
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|first=Pavlos
|first=Pavlos
|last=Mihas
|last=Mihas
Baris 592: Baris 592:
|format=PDF
|format=PDF
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Mohamed
|last=Mohamed
|first=Mohaini
|first=Mohaini
Baris 601: Baris 601:
|oclc=48759017
|oclc=48759017
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Montada
|last=Montada
|first=Josep Puig
|first=Josep Puig
Baris 610: Baris 610:
|accessdate=2008-07-11
|accessdate=2008-07-11
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Morelon
|last1=Morelon
|first1=Régis
|first1=Régis
Baris 622: Baris 622:
|oclc=34731151
|oclc=34731151
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Murphy
|last=Murphy
|first=Dan
|first=Dan
Baris 631: Baris 631:
|accessdate=2008-09-21
|accessdate=2008-09-21
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|first=Seyyed Hossein
|first=Seyyed Hossein
|last=Nasr
|last=Nasr
Baris 640: Baris 640:
|year=2003
|year=2003
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=O'Connor
|last1=O'Connor
|first1=J. J.
|first1=J. J.
Baris 650: Baris 650:
|accessdate=2008-09-20
|accessdate=2008-09-20
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=O'Connor
|last1=O'Connor
|first1=J. J.
|first1=J. J.
Baris 660: Baris 660:
|accessdate=2008-09-20
|accessdate=2008-09-20
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Omar
|last=Omar
|first=Saleh Beshara
|first=Saleh Beshara
Baris 669: Baris 669:
|oclc=3328963
|oclc=3328963
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Pines
|last=Pines
|first=Shlomo
|first=Shlomo
Baris 679: Baris 679:
|oclc=14217211 165468475 46823952 60041227
|oclc=14217211 165468475 46823952 60041227
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Plott
|last=Plott
|first=C.
|first=C.
Baris 688: Baris 688:
|ISBN status=May be invalid&nbsp;– please double check
|ISBN status=May be invalid&nbsp;– please double check
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Powers
|last=Powers
|first=Richard
|first=Richard
Baris 698: Baris 698:
|accessdate=2008-01-23
|accessdate=2008-01-23
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Qadir
|last=Qadir
|first=Asghar
|first=Asghar
Baris 705: Baris 705:
|publisher=World Scientific Publishing Co., [[Singapore]]
|publisher=World Scientific Publishing Co., [[Singapore]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Qadir
|last=Qadir
|first=C. A.
|first=C. A.
Baris 713: Baris 713:
|publication-place=London
|publication-place=London
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Rashed
|last=Rashed
|first=Roshdi
|first=Roshdi
Baris 728: Baris 728:
|url=http://www.sciencemag.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12161634
|url=http://www.sciencemag.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12161634
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Rashed
|last=Rashed
|first=Roshdi
|first=Roshdi
Baris 746: Baris 746:
|issn=0036-8075
|issn=0036-8075
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Rashed
|last=Rashed
|first=Roshdi
|first=Roshdi
Baris 757: Baris 757:
|doi=10.1017/S0957423907000355
|doi=10.1017/S0957423907000355
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Rosen
|last=Rosen
|first=Edward
|first=Edward
Baris 769: Baris 769:
|issn=0022-5037
|issn=0022-5037
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|first=J.
|first=J.
|last=Rottman
|last=Rottman
Baris 778: Baris 778:
|oclc=42960682 59576116
|oclc=42960682 59576116
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Rozenfeld
|last=Rozenfeld
|first=Boris A.
|first=Boris A.
Baris 787: Baris 787:
|oclc=15550634 230166667 230980046 77693662
|oclc=15550634 230166667 230980046 77693662
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Rozenfeld
|last1=Rozenfeld
|first1=Boris Abramovich
|first1=Boris Abramovich
Baris 802: Baris 802:
|publication-place=London & New York
|publication-place=London & New York
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Saad
|last1=Saad
|first1=Bashar
|first1=Bashar
Baris 820: Baris 820:
|pmc=1297506
|pmc=1297506
}}
}}
*{{Citation |last=Sabra |first=A. I. |author-link=A. I. Sabra |year=1971 |title=The astronomical origin of Ibn al-Haytham’s concept of experiment |journal=Actes du XIIe congrès international d’histoire des sciences |volume=3 |pages=133–136 |publisher=Albert Blanchard, [[Paris]]}}. Reprinted in {{Citation |last=Sabra |first=A. I. |author-link=A. I. Sabra |year=1994 |title=Optics, Astronomy and Logic: Studies in Arabic Science and Philosophy |series=Collected Studies Series |volume=444 |publisher=Variorum, Aldershot |isbn=0-86078-435-5 |oclc=29847104 30739740}}.
* {{Citation |last=Sabra |first=A. I. |author-link=A. I. Sabra |year=1971 |title=The astronomical origin of Ibn al-Haytham’s concept of experiment |journal=Actes du XIIe congrès international d’histoire des sciences |volume=3 |pages=133–136 |publisher=Albert Blanchard, [[Paris]]}}. Reprinted in {{Citation |last=Sabra |first=A. I. |author-link=A. I. Sabra |year=1994 |title=Optics, Astronomy and Logic: Studies in Arabic Science and Philosophy |series=Collected Studies Series |volume=444 |publisher=Variorum, Aldershot |isbn=0-86078-435-5 |oclc=29847104 30739740}}.
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I.
|first=A. I.
Baris 837: Baris 837:
|unused_data=|ISBN status=May be invalid&nbsp;– please double check
|unused_data=|ISBN status=May be invalid&nbsp;– please double check
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I.
|first=A. I.
Baris 855: Baris 855:
|publisher=[[Ossolineum]], [[Wrocław]]
|publisher=[[Ossolineum]], [[Wrocław]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I.
|first=A. I.
Baris 863: Baris 863:
|publisher=Cambridge University Press
|publisher=Cambridge University Press
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I.
|first=A. I.
Baris 874: Baris 874:
|pages=288–330
|pages=288–330
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I.
|first=A. I.
Baris 884: Baris 884:
|accessdate=2008-01-23
|accessdate=2008-01-23
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Sabra
|last1=Sabra
|first=A. I.
|first=A. I.
Baris 896: Baris 896:
|oclc=237875424 50252039
|oclc=237875424 50252039
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Saliba
|last=Saliba
|first=George
|first=George
Baris 906: Baris 906:
|oclc=35666761
|oclc=35666761
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|first1=H.
|first1=H.
|last1=Salih
|last1=Salih
Baris 920: Baris 920:
|publisher=[[UNESCO]]
|publisher=[[UNESCO]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last1=Samuelson
|last1=Samuelson
|first1=James
|first1=James
Baris 927: Baris 927:
|title=The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology
|title=The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sardar
|last=Sardar
|first=Ziauddin
|first=Ziauddin
Baris 938: Baris 938:
|accessdate=2008-02-03
|accessdate=2008-02-03
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sarton
|last=Sarton
|first=George
|first=George
Baris 947: Baris 947:
|publication-place=[[Baltimore, Maryland]]
|publication-place=[[Baltimore, Maryland]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last = Van Sertima
|last = Van Sertima
|first = Ivan
|first = Ivan
Baris 959: Baris 959:
|year = 2004
|year = 2004
|oclc = 123168739 25416243 29837541 44748929 50901951 56571741 57559516}}
|oclc = 123168739 25416243 29837541 44748929 50901951 56571741 57559516}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Smith
|last=Smith
|first=A. Mark
|first=A. Mark
Baris 971: Baris 971:
|oclc=163278528 163278565 185537919 47168716
|oclc=163278528 163278565 185537919 47168716
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Smith
|last=Smith
|first=A. Mark
|first=A. Mark
Baris 981: Baris 981:
|doi=10.1017/S0957423905000184
|doi=10.1017/S0957423905000184
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Smith
|last=Smith
|first=John D.
|first=John D.
Baris 994: Baris 994:
|issn=0025-5572
|issn=0025-5572
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Thiele
|last=Thiele
|first=Rüdiger
|first=Rüdiger
Baris 1,005: Baris 1,005:
|doi=10.1017/S0957423905000214
|doi=10.1017/S0957423905000214
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|first=G. J.
|first=G. J.
|last=Toomer
|last=Toomer
Baris 1,017: Baris 1,017:
|doi=10.1086/349914
|doi=10.1086/349914
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Topdemir
|last=Topdemir
|first=Hüseyin Gazi
|first=Hüseyin Gazi
Baris 1,025: Baris 1,025:
|publication-place=[[Ankara]]
|publication-place=[[Ankara]]
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Topdemir
|last=Topdemir
|first=Hüseyin Gazi
|first=Hüseyin Gazi
Baris 1,037: Baris 1,037:
|accessdate=2008-09-16
|accessdate=2008-09-16
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Topdemir
|last=Topdemir
|first=Huseyin Gazi
|first=Huseyin Gazi
Baris 1,043: Baris 1,043:
|date=July 18, 2007
|date=July 18, 2007
|title=Ibn al-Haytham (965-1039) His Life and Works}}
|title=Ibn al-Haytham (965-1039) His Life and Works}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Topdemir
|last=Topdemir
|first=Hüseyin Gazi
|first=Hüseyin Gazi
Baris 1,052: Baris 1,052:
|accessdate=2008-07-04
|accessdate=2008-07-04
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Verma
|last=Verma
|first=R. L.
|first=R. L.
Baris 1,062: Baris 1,062:
|pmid=11634474
|pmid=11634474
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Vernet
|last=Vernet
|first=J.
|first=J.
Baris 1,083: Baris 1,083:
|accessdate=2008-09-16
|accessdate=2008-09-16
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Wade
|last=Wade
|first=Nicholas J.
|first=Nicholas J.
Baris 1,090: Baris 1,090:
|publisher=Cambridge, MA: MIT Press
|publisher=Cambridge, MA: MIT Press
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Wade
|last=Wade
|first=Nicholas J.
|first=Nicholas J.
Baris 1,104: Baris 1,104:
|pmid=11721819
|pmid=11721819
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last = Weisstein
|last = Weisstein
|first = Eric
|first = Eric
Baris 1,112: Baris 1,112:
|accessdate = 2008-09-24
|accessdate = 2008-09-24
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last = Whitaker
|last = Whitaker
|first = Brian
|first = Brian
Baris 1,125: Baris 1,125:
{{Refend}}
{{Refend}}


==Bacaan lanjut==
== Bacaan lanjut ==
=== Kepustakaan primer ===
=== Kepustakaan primer ===
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I., ed.
|first=A. I., ed.
Baris 1,135: Baris 1,135:
|year=1983
|year=1983
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I., ed.
|first=A. I., ed.
Baris 1,143: Baris 1,143:
|year=2002
|year=2002
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Sabra
|last=Sabra
|first=A. I., trans.
|first=A. I., trans.
Baris 1,155: Baris 1,155:
|oclc=165564751 165564771 180528350 180528355 180528359 21530166 230045836 24910015 59836570
|oclc=165564751 165564771 180528350 180528355 180528359 21530166 230045836 24910015 59836570
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Smith
|last=Smith
|first=A. Mark, ed. and trans.
|first=A. Mark, ed. and trans.
Baris 1,169: Baris 1,169:
|oclc=47168716
|oclc=47168716
}}
}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Smith
|last=Smith
|first=A. Mark, ed. and trans.
|first=A. Mark, ed. and trans.
Baris 1,186: Baris 1,186:
=== Kepustakaan sekunder ===
=== Kepustakaan sekunder ===
* Graham, Mark. ''How Islam Created the Modern World''. Amana Publications, 2006.
* Graham, Mark. ''How Islam Created the Modern World''. Amana Publications, 2006.
*{{Citation
* {{Citation
|last=Omar
|last=Omar
|first=Saleh Beshara
|first=Saleh Beshara
Baris 1,192: Baris 1,192:
|publisher=PhD Dissertation, [[University of Chicago]], Department of Near Eastern Languages and Civilizations
|publisher=PhD Dissertation, [[University of Chicago]], Department of Near Eastern Languages and Civilizations
|date=June 1975}}
|date=June 1975}}
*{{Citation
* {{Citation
|last=Saliba
|last=Saliba
|first=George
|first=George
Baris 1,220: Baris 1,220:
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm The First True Scientist] from BBC News
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm The First True Scientist] from BBC News
* [http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=46128&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html Over the Moon] From The UNESCO Courier on the occasion of the International Year of Astronomy 2009
* [http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=46128&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html Over the Moon] From The UNESCO Courier on the occasion of the International Year of Astronomy 2009
*[http://hos.ou.edu/galleries//03Medieval/Alhazen/ Online Galleries, History of Science Collections, University of Oklahoma Libraries] High resolution images of works by Alhazen in .jpg and .tiff format.
* [http://hos.ou.edu/galleries//03Medieval/Alhazen/ Online Galleries, History of Science Collections, University of Oklahoma Libraries] High resolution images of works by Alhazen in .jpg and .tiff format.
* [http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200703/rediscovering.arabic.science.htm, Richard Covington, ''Rediscovering Arabic Science'', 2007, Saudi Aramco World]
* [http://www.saudiaramcoworld.com/issue/200703/rediscovering.arabic.science.htm, Richard Covington, ''Rediscovering Arabic Science'', 2007, Saudi Aramco World]


Baris 1,240: Baris 1,240:
}}
}}
{{DEFAULTSORT:Al-Haytham}}
{{DEFAULTSORT:Al-Haytham}}
[[Category:965 births]]
[[Kategori:965 births]]
[[Category:1039 deaths]]
[[Kategori:1039 deaths]]
[[Category:Scientific method]]
[[Kategori:Scientific method]]
[[Category:Natural philosophers]]
[[Kategori:Natural philosophers]]
[[Category:Medieval Islamic astronomers]]
[[Kategori:Medieval Islamic astronomers]]
[[Category:Medieval Iraqi astronomers]]
[[Kategori:Medieval Iraqi astronomers]]
[[Category:Astronomers of medieval Islam]]
[[Kategori:Astronomers of medieval Islam]]
[[Category:Medieval Islamic mathematicians]]
[[Kategori:Medieval Islamic mathematicians]]
[[Category:Medieval Iraqi mathematicians]]
[[Kategori:Medieval Iraqi mathematicians]]
[[Category:10th-century mathematicians]]
[[Kategori:10th-century mathematicians]]
[[Category:11th-century mathematicians]]
[[Kategori:11th-century mathematicians]]
[[Category:Medieval Arab philosophers]]
[[Kategori:Medieval Arab philosophers]]
[[Category:Iraqi philosophers]]
[[Kategori:Iraqi philosophers]]
[[Category:Medieval engineers]]
[[Kategori:Medieval engineers]]
[[Category:Iraqi engineers]]
[[Kategori:Iraqi engineers]]
[[Category:Medieval Iraqi physicians]]
[[Kategori:Medieval Iraqi physicians]]
[[Category:Medieval Persian physicians]]
[[Kategori:Medieval Persian physicians]]
[[Category:Iranian scientists]]
[[Kategori:Iranian scientists]]
[[Category:Iraqi scientists]]
[[Kategori:Iraqi scientists]]
[[Category:People from Basra]]
[[Kategori:People from Basra]]
[[Category:Philosophers of science]]
[[Kategori:Philosophers of science]]
[[Category:Arab scholars]]
[[Kategori:Arab scholars]]
[[Category:Islamic philosophers]]
[[Kategori:Islamic philosophers]]
[[Category:Medieval physicists]]
[[Kategori:Medieval physicists]]
[[Category:Muslim scholars]]
[[Kategori:Muslim scholars]]
[[Category:Precursors of photography]]
[[Kategori:Precursors of photography]]
[[Category:Scientists who worked on Qibla determination]]
[[Kategori:Scientists who worked on Qibla determination]]
[[Category:Physicians of medieval Islam]]
[[Kategori:Physicians of medieval Islam]]
[[Category:Mathematicians of medieval Islam]]
[[Kategori:Mathematicians of medieval Islam]]
[[Category:Iraqi Shi'a Muslims]]
[[Kategori:Iraqi Shi'a Muslims]]
[[Category:11th-century astronomers]]
[[Kategori:11th-century astronomers]]




Baris 1,280: Baris 1,280:
[[Kategori: Ahli matematik]]
[[Kategori: Ahli matematik]]
[[Kategori: Ahli astronomi]]
[[Kategori: Ahli astronomi]]

{{Link FA|ar}}
{{Link FA|ar}}


Baris 1,323: Baris 1,324:
[[so:Ibn Haytham]]
[[so:Ibn Haytham]]
[[ckb:ئیبن ئەلھەیسەم]]
[[ckb:ئیبن ئەلھەیسەم]]
[[sr:Ибн ал-Хаитам]]
[[sr:Ибн ел Хаитам]]
[[sh:Ibn al-Haitam]]
[[sh:Ibn al-Haitam]]
[[fi:Ibn al-Haitham]]
[[fi:Ibn al-Haitham]]

Semakan pada 22:29, 5 November 2012

Al-Haitham
Ibn al-Haitham (Alhazen)
Kelahiran(965-07-01)1 Julai 965 CE[1](354 AH)[2]
Basra di Iraq sekarang, Buyid Farsi
Meninggal dunia6 Mac 1040(1040-03-06) (umur 74)[1](430 AH)[3]
Kaherah, Mesir, Khilafah Fatimiyyah
Terkenal keranaKitab Optik, Keraguan Tentang Ptolemy, Tentang Tatabentuk Dunia, The Model of the Motions, Treatis berkaitan Cahaya, Treatis berkaitan Tempat, kaedah saintifik, sains eksperimen, fizik eksperimen, psikologi eksperimen, persepsi penglihatan, geometri analitik, astronomi bukan Ptolemaic, celestial mechanics
Kerjaya saintifik
BidangAhli Fizik dan Ahli Matematik
PengaruhAristotle, Euclid, Ptolemy
Dipengaruhi olehAverroes, Witelo, Roger Bacon, Kepler


Tokoh Abū ʿAlī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham
(Arab: أبو علي، الحسن بن الحسن بن الهيثم, Parsi: ابن هیثم, Latin: Alhacen atau [5] Alhazen) (dilahirkan di Basra pada 965 Masihi – dan meninggal dunia pada 1040 Masihi di Kaherah). Beliau ialah seorang Muslim,[6] ahli sains Muslim dan polymath yang banyak diterangkan dalam pelbagai sumber sama ada dalam bahasa Arab mahupun Parsi.[7][8][9][10][11][12], Beliau juga terkenal sebagai Bapa Optik Moden. Beliau merupakan pakar fizik yang terunggul melalui sumbangan terhadap kaedah optik dan saintifik. Abu Ali Hasan telah mendapat pendidikan di Basra dan Baghdad.

Ibn al-Haitham membuat sumbangan besar dalam bidang [optik]], dan juga bidang-bidang fizik, ilmu falak, matematik, oftalmologi, falsafah, persepsi penglihatan, dan kaedah saintifik. Beliau juga menulis ulasan berwawasan terhadap karya-karya Aristotle, Ptolemy, dan ahli matematik purba Yunani, Euclid.[13]

Beliau sering dikenali sebagai Ibn al-Haitham, dan kadangkala sebagai al-Basri (Arab: البصري), bersempena tempat kelahirannya di bandar Basra.[14] Beliau juga dikenali dengan nama berian Ptolemaeus Secundus ("Ptolemy Kedua")[15] atau nama ringkas "Si Ahli Fizik"[16] di Eropah Zaman Pertengahan.

Dilahirkan di Basra, Iraq, beliau tinggal di Kaherah Mesir dan meninggal dunia di sana pada umur 74 tahun.[15] Kerana terlalu meyakini kegunaan praktik ilmu matematiknya, beliau beranggapan dapat mengawal banjir sungai Nil.[17] Apabila diperintah berbuat demikian oleh Al-Hakim bi-Amr Allah, khalifah keenam Kekhalifahan Fatimiyyah, beliau dengan cepat menyedari bahawa tugas itu mustahil dilakukan, lantas bersara daripada bidang kejuruteraan. Oleh sebab takut nyawanya terancam, beliau berpura-pura gila[1][18]. Akibatnya beliau dikenakan penahanan dalam rumah. Pada waktu dan selepas itulah beliau menumpukan perhatian kepada usaha-usaha saintifik sehinggalah meninggal dunia.[15]

Abu Ali Hasan juga merupakan manusia pertama yang memperincikan secara tepat pelbagai bahagian mata dan memberi penjelasan saintifik mengenai proses penglihatan. Abu Ali Hasan menyangkal teori penglihatan Ptolemy dan Euclid yang menyebut bahawa mata menghantar sinaran visual kepada objek yang dilihat. Menurut Ali Abu Hasan, sinaran berasal dalam objek yang dilihat dan bukan dalam mata.

Dalam bukunya Mizan al-Hikmah, Ali Abu Hasan membincangkan ketumpatan atmosfera dan menghasilkan hubungan antara atmosfera dan ketinggian.

Biografi

Head of a bearded man with bushy eyebrows, wearing a turban.
Satu lagi gambar Ibn al-Haitham polymath agung Islam.

Abu Ali Hasan Ibn al-Haitham dilahirkan di Basra, Iraq yang pada masa itu merupakan sebuah wilayah Empayar Buyah.[1] Tidak dapat dipastikan sama ada beliau berketurunan Arab atau Parsi.[19][20] Berkemungkinan besar beliau meninggal dunia di Kaherah, Mesir. Beliau dididik di Basra (sewaktu Zaman Kegemilangan Islam, Basra merupakan "kunci kepada permulaan pedidikan"),[21] dan di Baghdad, ibu negeri Kekhalifahan Abbasiyyah, yang juga menjadi pusat "kemuncak tamadun Islam".[21] Sewaktu di Iran Buyah, beliau bertugas sebagai pegawai awam dan membaca banyak karya-karya teologi dan sains.[14][22]

Satu kisah kerjayanya menceritakan yang beliau dipanggil ke Mesir oleh pemerintah Kekhalifahan Fatimiyyah, Al-Hakim bi-Amr Allah, untuk mengawal pembanjiran sungai Nil, suatu usaha yang memerlukan pembinaan empangan di tempat terbinanya Empangan Aswan sekarang.[23] Selepas kerja luar menyedarkan beliau akan kemustahilan rancangannya,[15] dan takut akan kemarahan khalifah, beliau pura-pura gila. Ibn al-Haitham dikenakan hukuman penahanan dalam rumah dari tahun 1011 M sehinggalah kematian Khalifah al-Hakim dalam tahun 1021.[24] Dalam waktu penahanan itu, beliau menghasilkan sebuah kitab yang amat berpengaruh, Kitab Optik. Selepas dibebaskan daripada tahanan, beliau menerbit banyak lagi treatis berkaitan fizik ilmu falak dan matematik. Beliau kemudiannya pergi ke Al-Andalus. Dalam waktu ini, beliau terus menerus menjalankan pengajian saintifik termasuk kajian tentang optik, matematik, fizik, perubatan, dan pengembangan kaedah saintifik moden yang berlandaskan ujikaji.

Beberapa periwayat hidup mengatakan Ibn al-Haitham lari ke Syria, kemudian pergi ke Baghdad pada usia tua, atau berada di Basra semasa beliau pura-pura gila. Walau apapun, beliau berada di Kaherah menjelang tahun 1038. Semasa beliau berada di Kaherah, beliau terhubung dengan Universiti Al-Azhar, disamping "Rumah Hikmah"" bandar itu,[25] yang dikenali sebagai Dar al-`Ilm (Rumah Ilmu), yang merupakan perpustakaan "terpenting" selepas Baitul Hikmah di Baghdad.[14]

Legasi

Halaman hadapan edisi Latin buku Ibn al-Haitham bertajuk Thesaurus opticus (Kitab Optik), menunjukkan bagaimana Archimedes membakar kapal Rom dekat Syracuse dengan menggunakan cermin parabola.

Ibn al-Haitham membuat kemajuan besar dalam bidang optik, sains fizikal dan kaedah saintifik. Usaha Ibn al-Haitham berkaitan optik dianggap sebagai penyumbang kepada penitikberatan eksperimen dalam sains. Pengaruhnya terhadap sains am dan optik khususnya disanjung tinggi, dan sesungguhnya membuka tirai kepada era baharu dalam penyelidikan optik, sama ada dalam bentuk teori mahupun amali.[26]

Nota

  1. ^ a b c d (Lorch 2008)
  2. ^ Charles M. Falco (November 27–29, 2007), Ibn al-Haytham and the Origins of Computerized Image Analysis (PDF), International Conference on Computer Engineering & Systems (ICCES), dicapai pada 2010-01-30
  3. ^ Franz Rosenthal (1960–1961), "Al-Mubashshir ibn Fâtik. Prolegomena to an Abortive Edition", Oriens, Brill Publishers, 13: 132–158 [136–7], JSTOR 1580309
  4. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan mathsong.com tidak disediakan
  5. ^ Lindberg, 1996.
  6. ^ http://www.amualumni.8m.com/Scientist3.htm
    http://www.islamic-study.org/optics.htm
  7. ^ (Child, Shuter & Taylor 1992, p. 70)
    (Dessel, Nehrich & Voran 1973, p. 164)
    (Samuelson Crookes, p. 497)
    Understanding History by John Child, Paul Shuter, David Taylor - Page 70.
  8. ^ Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran - Page 164.
    The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes - Page 497.
  9. ^ (Smith 1992)
    (Grant 2008)
    (Vernet 2008)
    Paul Lagasse (2007), "Ibn al-Haytham", [[Columbia Encyclopedia]] (ed. Sixth), Columbia, ISBN 0-7876-5075-7, dicapai pada 2008-01-23 URL–wikilink conflict (bantuan)
  10. ^ [1]
    (Dessel, Nehrich & Voran 1973, p. 164)
    (Samuelson Crookes, p. 497)
  11. ^ Science and Human Destiny by Norman F. Dessel, Richard B. Nehrich, Glenn I. Voran - Page 164.
    The Journal of Science, and Annals of Astronomy, Biology, Geology by James Samuelson, William Crookes - Page 497.
  12. ^ Review of Ibn al-Haytham: First Scientist, Kirkus Reviews, December 1, 2006:
    a devout, brilliant polymath
    (Hamarneh 1972):
    A great man and a universal genius, long neglected even by his own people.
    (Bettany 1995):
    Ibn ai-Haytham provides us with the historical personage of a versatile universal genius.
  13. ^ "The rainbow bridge: rainbows in art, myth, and science". Raymond L. Lee, Alistair B. Fraser (2001). Penn State Press. p.142. ISBN 0-271-01977-8
  14. ^ a b c (O'Connor & Robertson 1999)
  15. ^ a b c d (Corbin 1993, p. 149)
  16. ^ (Lindberg 1967, p. 331)
  17. ^ (Sabra 2003)
  18. ^ (Grant 2008)
  19. ^ "UNESCO Natural Sciences Portal". Unesco.org. Dicapai pada 2012-05-27.
  20. ^ "Ibn al-Haytham and psychophysics". Perception. 37 (4): 636–8. 2008. doi:10.1068/p5940. PMID 18546671.
  21. ^ a b (Whitaker 2004)
  22. ^ Sajjadi, Sadegh, "Alhazen", Great Islamic Encyclopedia, Volume 1, Article No. 1917;
  23. ^ (Rashed 2002b)
  24. ^ "the Great Islamic Encyclopedia". Cgie.org.ir. Dicapai pada 2012-05-27.
  25. ^ (Van Sertima 1992, p. 382)
  26. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Deek tidak disediakan

Rujukan

Bacaan lanjut

Kepustakaan primer

Kepustakaan sekunder

  • Graham, Mark. How Islam Created the Modern World. Amana Publications, 2006.
  • Omar, Saleh Beshara (June 1975), Ibn al-Haytham and Greek optics: a comparative study in scientific methodology, PhD Dissertation, University of Chicago, Department of Near Eastern Languages and Civilizations
  • Saliba, George (2007), Islamic Science and the Making of the European Reneissance, MIT Press, ISBN 0-262-19557-7
  • Belting, Hans, Afterthoughts on Alhazen’s Visual Theory and Its Presence in the Pictorial Theory of Western Perspective, in: Variantology 4. On Deep Time Relations of Arts, Sciences and Technologies In the Arabic-Islamic World and Beyond, ed. by Siegfried Zielinski and Eckhard Fürlus in cooperation with Daniel Irrgang and Franziska Latell (Cologne: Verlag der Buchhandlung Walther König, 2010), pp. 19–42. [2]
  • Siegfried Zielinski & Franziska Latell, How One Sees, in: Variantology 4. On Deep Time Relations of Arts, Sciences and Technologies In the Arabic-Islamic World and Beyond, ed. by Siegfried Zielinski and Eckhard Fürlus in cooperation with Daniel Irrgang and Franziska Latell (Cologne: Verlag der Buchhandlung Walther König, 2010), pp. 19–42. [3]

Pautan luar


Templat:Link FA

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Abu_Ali_Hasan_Ibn_Al-Haitham&oldid=2439727"