Pemvaksinan: Perbezaan antara semakan

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnyaSuntingan berikutnya →
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
Tiada ringkasan suntingan
Teg-teg: Suntingan mudah alih Suntingan web mudah alih
Menambah bahagian "Mekanisme" melalui penterjemahan daripada rencana asal versi bahasa Inggeris
Baris 18: Baris 18:
Agen aktif sesuatu vaksin mungkin merupakan bentuk [[patogen]] penyebab penyakit yang dalam keadaan baik tetapi dilumpuhkan (tidak berjangkit) atau dilemahkan (kurang daya berjangkit), atau komponen-komponen patogen yang ditulenkan dan didapati tinggi imunogen (cth. [[protein]] lapisan luaran [[virus]]). [[Toksoid]] dihasilkan untuk pengimunan terhadap penyakit berasaskan [[toksin]], misalnya pengubahsuaian toksin [[tetanospasmin]] pada [[tetanus]] untuk membuang kesan toksiknya sambil memelihara kesan [[imunogen]]nya.<ref>http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/downloads/tetanus.pdf</ref>
Agen aktif sesuatu vaksin mungkin merupakan bentuk [[patogen]] penyebab penyakit yang dalam keadaan baik tetapi dilumpuhkan (tidak berjangkit) atau dilemahkan (kurang daya berjangkit), atau komponen-komponen patogen yang ditulenkan dan didapati tinggi imunogen (cth. [[protein]] lapisan luaran [[virus]]). [[Toksoid]] dihasilkan untuk pengimunan terhadap penyakit berasaskan [[toksin]], misalnya pengubahsuaian toksin [[tetanospasmin]] pada [[tetanus]] untuk membuang kesan toksiknya sambil memelihara kesan [[imunogen]]nya.<ref>http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/downloads/tetanus.pdf</ref>


Cacar merupakan penyakit pertama yang cuba dicegah oleh manusia dengan sengaja menginokulasi dirinya dengan jangkitan lain<ref name="pmid17633292">{{cite journal |author=Lombard M, Pastoret PP, Moulin AM |title=A brief history of vaccines and vaccination|journal=Rev. - Off. Int. Epizoot. |volume=26 |issue=1 |pages=29–48 |year=2007 |pmid=17633292 |doi=}}</ref><ref name="pmid6319980">{{cite journal |author=Behbehani AM |title=The smallpox story: life and death of an old disease |journal=Microbiol. Rev. |volume=47 |issue=4 |pages=455–509 |year=1983 |pmid=6319980 |doi= |url=http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=6319980 |pmc=281588}}</ref>, malah ia merupakan penyakit pertama yang mendapat vaksin sendiri. [[Vaksin cacar]] dicipta pada tahun 1796 oleh pakar perubatan British bernama [[Edward Jenner]]. Sungguhpun hanya sekurang-kurangnya enam orang pelopor lain yang telah menggunakan prinsip yang sama sebelum beliau,<ref name="Sudhoffs">{{cite journal|author=Plett PC|title=[Peter Plett and other discoverers of cowpox vaccination before Edward Jenner]|language=German|journal=Sudhoffs Arch|volume=90|issue=2|pages=219–32|year=2006|pmid=17338405|url=http://lib.bioinfo.pl/meid:4459|accessdate=2008-03-12}}</ref> Jenner merupakan tokoh pertama yang berjaya menerbitkan bukti keberkesanan vaksin tersebut serta panduan penggunaannya. [[Louis Pasteur]] memajukan konsep vaksin menerusi usaha perintisan beliau dalam bidang mikrobiologi. Pengimunan itu bergelar ''pemvaksinan'' bersempena sejenis [[virus]] yang menyerang lembu iaitu ''Variolae vaccinae'' (''Vaccinae'' berakar daripada ''vacca'' yamg bermaksud [[lembu]] dalam [[bahasa Latin]]).<ref name="pmid17633292"/><ref name="Sudhoffs"/> Cacar merupakan penyakit berjangkit pembunuh yang menyebabkan kematian 20–60% orang dewasa terjangkit dan lebih 80% kanak-kanak terjangkit<ref>{{cite journal |author=Riedel S |title=Edward Jenner and the history of smallpox and vaccination |pmc=1200696 |journal=Proc (Bayl Univ Med Cent) |volume=18 |issue=1 |pages=21–5 |year=2005 |pmid=16200144 }}</ref>, bahkan ia telah menyebabkan kematian sebanyak kira-kira 300–500 juta orang pada abad ke-20 sahaja sehingga tahun 1979 apabila penyakit tersebut telah dihapuskan langsung dengan rasminya.<ref>{{cite book |author=Koplow, David A. |title=Smallpox: the fight to eradicate a global scourge |url=http://books.google.com/books/ucpress?vid=ISBN9780520242203|publisher=University of California Press |location=Berkeley |year=2003 |pages= |isbn=0-520-24220-3 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://ucdavismagazine.ucdavis.edu/issues/su06/feature_1b.html |title=UC Davis Magazine, Summer 2006: Epidemics on the Horizon |accessdate=2008-01-03 |work=}}</ref><ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2008/01/080131122956.htm How Poxviruses Such As Smallpox Evade The Immune System], ScienceDaily, 1 Februari 2008</ref>
Cacar merupakan penyakit pertama yang cuba dicegah oleh manusia dengan sengaja menginokulasi dirinya dengan jangkitan lain<ref name="pmid17633292">{{cite journal |author=Lombard M, Pastoret PP, Moulin AM |title=A brief history of vaccines and vaccination|journal=Rev. - Off. Int. Epizoot. |volume=26 |issue=1 |pages=29–48 |year=2007 |pmid=17633292 |doi=}}</ref><ref name="pmid6319980">{{cite journal |author=Behbehani AM |title=The smallpox story: life and death of an old disease |journal=Microbiol. Rev. |volume=47 |issue=4 |pages=455–509 |year=1983 |pmid=6319980 |doi= |url=http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=6319980 |pmc=281588}}</ref>, malah ia merupakan penyakit pertama yang mendapat vaksin sendiri. [[Vaksin cacar]] dicipta pada tahun 1796 oleh pakar perubatan British bernama [[Edward Jenner]]. Sungguhpun hanya sekurang-kurangnya enam orang pelopor lain yang telah menggunakan prinsip yang sama sebelum beliau,<ref name="Sudhoffs">{{cite journal|author=Plett PC|title=[Peter Plett and other discoverers of cowpox vaccination before Edward Jenner]|language=de|journal=Sudhoffs Arch|volume=90|issue=2|pages=219–32|year=2006|pmid=17338405|url=http://lib.bioinfo.pl/meid:4459|accessdate=12 Mac 2008}}</ref> namun Jenner merupakan tokoh pertama yang berjaya menerbitkan bukti keberkesanan vaksin tersebut serta panduan penggunaannya. [[Louis Pasteur]] memajukan konsep vaksin menerusi usaha perintisan beliau dalam bidang mikrobiologi. Pengimunan itu bergelar ''pemvaksinan'' bersempena sejenis [[virus]] yang menyerang lembu iaitu ''Variolae vaccinae'' (''Vaccinae'' berakar daripada ''vacca'' yamg bermaksud [[lembu]] dalam [[bahasa Latin]]).<ref name="pmid17633292"/><ref name="Sudhoffs"/> Cacar merupakan penyakit berjangkit pembunuh yang menyebabkan kematian 20–60% orang dewasa terjangkit dan lebih 80% kanak-kanak terjangkit<ref>{{cite journal |author=Riedel S |title=Edward Jenner and the history of smallpox and vaccination |pmc=1200696 |journal=Proc (Bayl Univ Med Cent) |volume=18 |issue=1 |pages=21–5 |year=2005 |pmid=16200144 }}</ref>, bahkan ia telah menyebabkan kematian sebanyak kira-kira 300–500 juta orang pada abad ke-20 sahaja sehingga tahun 1979 apabila penyakit tersebut telah dihapuskan langsung dengan rasminya.<ref>{{cite book |author=Koplow, David A. |title=Smallpox: the fight to eradicate a global scourge |url=http://books.google.com/books/ucpress?vid=ISBN9780520242203|publisher=University of California Press |location=Berkeley |year=2003 |pages= |isbn=0-520-24220-3 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://ucdavismagazine.ucdavis.edu/issues/su06/feature_1b.html |title=UC Davis Magazine, Summer 2006: Epidemics on the Horizon |accessdate=3 Januari 2008 |work=}}</ref><ref>[http://www.sciencedaily.com/releases/2008/01/080131122956.htm How Poxviruses Such As Smallpox Evade The Immune System], ScienceDaily, 1 Februari 2008</ref>

== Mekanisme ==
Secara amnya, proses pencetusan imuniti secara buatan dilakukan melalui 'perangsangsediaan' sistem imun dengan sejenis 'imunogen' sebagai suatu ikhtiar perlindungan daripada penyakit yang berjangkit. Perangsangan tindak balas imun dengan agen jangkitan ini dikenali sebagai [[pelalian]]. Vaksinasi itu sendiri merangkumi pelbagai kaedah pemberian imunogen kepada pesakit.<ref>{{Cite journal|last=Kwong|first=Peter D.|date=3 Febuari 2017|title=What Are the Most Powerful Immunogen Design Vaccine Strategies? A Structural Biologist's Perspective|journal=Cold Spring Harbor Perspectives in Biology|page=a029470|doi=10.1101/cshperspect.a029470|issn=1943-0264|pmid=28159876}}</ref>

Ada vaksin yang diberikan setelah pesakit menghidap suatu penyakit itu sendiri. Vaksin yang diberikan selepas berlakunya jangkitan cacar mengakibatkan penyakit tersebut teratenuat dalam masa tiga hari, manakala pemvaksinan selepas seminggu jangkitan penyakit itu berkemungkinan memberi perlindungan ataupun mengurangkan kesan-kesan daripada penyakit tersebut.<ref name="CDCvac">{{cite web|url=http://www.bt.cdc.gov/agent/smallpox/vaccination/pdf/vaccine-overview.pdf|title=Vaccine Overview|last=|first=|date=|format=PDF|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=2 Januari 2008|work=Smallpox Fact Sheet}}</ref> Pemvaksinan [[penyakit anjing gila]] yang pertama dilakukan oleh saintis Perancis iaitu [[Louis Pasteur]] kepada seorang kanak-kanak yang terkena gigitan anjing yang menghidap penyakit tersebut. Penemuan-penemuan yang menyusul mendapati empat dos vaksin penyakit ini yang disampingi rawatan luka dalam individu yang punya sistem imun yang tidak terjejas mencegah penyebaran penyakit tersebut secara efektif.<ref>{{cite journal|last=|first=|date=Mac 2010|year=|title=Use of a reduced (4-dose) vaccine schedule for postexposure prophylaxis to prevent human rabies: recommendations of the advisory committee on immunization practices|url=|journal=MMWR Recomm Rep|language=en|volume=59|issue=RR–2|pages=1–9|doi=|pmid=20300058|via=|vauthors=Rupprecht CE, Briggs D, Brown CM, etal}}</ref>

Kebanyakan vaksin diberikan dalam bentuk suntikan hipodermik kerana vaksin-vaksin ini tidak dapat diserapkan sepenuhnya melalui usus-usus manusia. Vaksin-vaksin polio hidup yang teratenuat, sesetengah jenis tifus serta kolera diambil secara oral atau mulut untuk menghasilkan imuniti dalam perut. Meskipun pemvaksinan memberikan suatu kesan yang berpanjangan, ia perlukan tempoh yang panjang (beberapa minggu misalnya) agar keberkesanannya dapat dilihat. [[Imuniti|Imuniti pasif]] melalui pemindahan antibodi pula mempunyai kesan yang ketara.<ref>{{cite web|url=http://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/immunity-types.htm|title=Immunity Types|last=|first=|date=|website=|publisher=Centers for Disease Control and Prevention (Pusat-Pusat Pengawalan dan Pencegahan Penyakit Amerika Syarikat)|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=20 Oktober 2015}}</ref>


==Rujukan==
==Rujukan==
{{reflist}}
{{reflist|2}}


[[Category:Pemvaksinan| ]]
[[Category:Pemvaksinan| ]]

Semakan pada 13:24, 13 April 2017

Pemvaksinan
Seorang kanak-kanak menerima vaksin polio
ICD-9-CM99.3-99.5

Pemvaksinan atau vaksinasi adalah pemasukan bahan antigen (iaitu vaksin) untuk merangsang sistem keimunan individu untuk mengembangkan keimunan adaptif terhadap sesuatu patogen. Vaksin boleh mencegah atau memperbaiki kesan buruk jangkitan. Keberkesanan pemvaksinan telah dikaji dan disahkan secara meluas; contohnya, vaksin influenza,[1] vaksin HPV,[2] dan vaksin cacar air.[3] Pemvaksinan adalah kaedah yang paling berkesan dalam mencegah penyakit berjangkit;[4] keimunan menyeluruh daripada pemvaksinan merupakan faktor utama bagi terhapusnya cacar di seluruh dunia, serta sekatan terhadap penyakit-penyakit seperti polio, demam campak, dan tetanus di kebanyakan negara.

Agen aktif sesuatu vaksin mungkin merupakan bentuk patogen penyebab penyakit yang dalam keadaan baik tetapi dilumpuhkan (tidak berjangkit) atau dilemahkan (kurang daya berjangkit), atau komponen-komponen patogen yang ditulenkan dan didapati tinggi imunogen (cth. protein lapisan luaran virus). Toksoid dihasilkan untuk pengimunan terhadap penyakit berasaskan toksin, misalnya pengubahsuaian toksin tetanospasmin pada tetanus untuk membuang kesan toksiknya sambil memelihara kesan imunogennya.[5]

Cacar merupakan penyakit pertama yang cuba dicegah oleh manusia dengan sengaja menginokulasi dirinya dengan jangkitan lain[6][7], malah ia merupakan penyakit pertama yang mendapat vaksin sendiri. Vaksin cacar dicipta pada tahun 1796 oleh pakar perubatan British bernama Edward Jenner. Sungguhpun hanya sekurang-kurangnya enam orang pelopor lain yang telah menggunakan prinsip yang sama sebelum beliau,[8] namun Jenner merupakan tokoh pertama yang berjaya menerbitkan bukti keberkesanan vaksin tersebut serta panduan penggunaannya. Louis Pasteur memajukan konsep vaksin menerusi usaha perintisan beliau dalam bidang mikrobiologi. Pengimunan itu bergelar pemvaksinan bersempena sejenis virus yang menyerang lembu iaitu Variolae vaccinae (Vaccinae berakar daripada vacca yamg bermaksud lembu dalam bahasa Latin).[6][8] Cacar merupakan penyakit berjangkit pembunuh yang menyebabkan kematian 20–60% orang dewasa terjangkit dan lebih 80% kanak-kanak terjangkit[9], bahkan ia telah menyebabkan kematian sebanyak kira-kira 300–500 juta orang pada abad ke-20 sahaja sehingga tahun 1979 apabila penyakit tersebut telah dihapuskan langsung dengan rasminya.[10][11][12]

Mekanisme

Secara amnya, proses pencetusan imuniti secara buatan dilakukan melalui 'perangsangsediaan' sistem imun dengan sejenis 'imunogen' sebagai suatu ikhtiar perlindungan daripada penyakit yang berjangkit. Perangsangan tindak balas imun dengan agen jangkitan ini dikenali sebagai pelalian. Vaksinasi itu sendiri merangkumi pelbagai kaedah pemberian imunogen kepada pesakit.[13]

Ada vaksin yang diberikan setelah pesakit menghidap suatu penyakit itu sendiri. Vaksin yang diberikan selepas berlakunya jangkitan cacar mengakibatkan penyakit tersebut teratenuat dalam masa tiga hari, manakala pemvaksinan selepas seminggu jangkitan penyakit itu berkemungkinan memberi perlindungan ataupun mengurangkan kesan-kesan daripada penyakit tersebut.[14] Pemvaksinan penyakit anjing gila yang pertama dilakukan oleh saintis Perancis iaitu Louis Pasteur kepada seorang kanak-kanak yang terkena gigitan anjing yang menghidap penyakit tersebut. Penemuan-penemuan yang menyusul mendapati empat dos vaksin penyakit ini yang disampingi rawatan luka dalam individu yang punya sistem imun yang tidak terjejas mencegah penyebaran penyakit tersebut secara efektif.[15]

Kebanyakan vaksin diberikan dalam bentuk suntikan hipodermik kerana vaksin-vaksin ini tidak dapat diserapkan sepenuhnya melalui usus-usus manusia. Vaksin-vaksin polio hidup yang teratenuat, sesetengah jenis tifus serta kolera diambil secara oral atau mulut untuk menghasilkan imuniti dalam perut. Meskipun pemvaksinan memberikan suatu kesan yang berpanjangan, ia perlukan tempoh yang panjang (beberapa minggu misalnya) agar keberkesanannya dapat dilihat. Imuniti pasif melalui pemindahan antibodi pula mempunyai kesan yang ketara.[16]

Rujukan

  1. ^ Fiore AE, Bridges CB, Cox NJ (2009). "Seasonal influenza vaccines". Curr. Top. Microbiol. Immunol. Current Topics in Microbiology and Immunology. 333: 43–82. doi:10.1007/978-3-540-92165-3_3. ISBN 978-3-540-92164-6. PMID 19768400.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ^ Chang Y, Brewer NT, Rinas AC, Schmitt K, Smith JS (2009). "Evaluating the impact of human papillomavirus vaccines". Vaccine. 27 (32): 4355–62. doi:10.1016/j.vaccine.2009.03.008. PMID 19515467. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  3. ^ Liesegang TJ (2009). "Varicella zoster virus vaccines: effective, but concerns linger". Can. J. Ophthalmol. 44 (4): 379–84. doi:10.3129/i09-126. PMID 19606157. Unknown parameter |month= ignored (bantuan)
  4. ^
  5. ^ http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/downloads/tetanus.pdf
  6. ^ a b Lombard M, Pastoret PP, Moulin AM (2007). "A brief history of vaccines and vaccination". Rev. - Off. Int. Epizoot. 26 (1): 29–48. PMID 17633292.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  7. ^ Behbehani AM (1983). "The smallpox story: life and death of an old disease". Microbiol. Rev. 47 (4): 455–509. PMC 281588. PMID 6319980.
  8. ^ a b Plett PC (2006). "[Peter Plett and other discoverers of cowpox vaccination before Edward Jenner]". Sudhoffs Arch (dalam bahasa Jerman). 90 (2): 219–32. PMID 17338405. Dicapai pada 12 Mac 2008.
  9. ^ Riedel S (2005). "Edward Jenner and the history of smallpox and vaccination". Proc (Bayl Univ Med Cent). 18 (1): 21–5. PMC 1200696. PMID 16200144.
  10. ^ Koplow, David A. (2003). Smallpox: the fight to eradicate a global scourge. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-24220-3.
  11. ^ "UC Davis Magazine, Summer 2006: Epidemics on the Horizon". Dicapai pada 3 Januari 2008.
  12. ^ How Poxviruses Such As Smallpox Evade The Immune System, ScienceDaily, 1 Februari 2008
  13. ^ Kwong, Peter D. (3 Febuari 2017). "What Are the Most Powerful Immunogen Design Vaccine Strategies? A Structural Biologist's Perspective". Cold Spring Harbor Perspectives in Biology: a029470. doi:10.1101/cshperspect.a029470. ISSN 1943-0264. PMID 28159876. Check date values in: |date= (bantuan)
  14. ^ "Vaccine Overview" (PDF). Smallpox Fact Sheet. Dicapai pada 2 Januari 2008. Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (bantuan)
  15. ^ Rupprecht CE, Briggs D, Brown CM, dll. (Mac 2010). "Use of a reduced (4-dose) vaccine schedule for postexposure prophylaxis to prevent human rabies: recommendations of the advisory committee on immunization practices". MMWR Recomm Rep (dalam bahasa Inggeris). 59 (RR–2): 1–9. PMID 20300058.
  16. ^ "Immunity Types". Centers for Disease Control and Prevention (Pusat-Pusat Pengawalan dan Pencegahan Penyakit Amerika Syarikat). Dicapai pada 20 Oktober 2015. Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (bantuan)
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Pemvaksinan&oldid=3970839"