Itrium: Perbezaan antara semakan

Yttrium, ₃₉Y
Ciri-ciri umum
Rupa	putih kelabu
Yttrium dalam jadual berkala
	strontium ← yttrium → zirkonium
Nombor atom (Z)	39
Kumpulan, kala	kumpulan 3, kala 5
Blok	Blok d
Konfigurasi elektron	{{{electron configuration}}}
Bil. elektron per petala/cengkerang	2, 8, 18, 9, 2
Ciri-ciri fizikal
Takat lebur	1799 K (1526 °C, 2779 °F)
Takat didih	3203 K (2930 °C, 5306 °F)
Ketumpatan suhu bilik hampir	4.472 g/cm3
apabila cecair, pada t.l.	4.24 g/cm3
Haba pelakuran	11.42 kJ/mol
Haba pengewapan	363 kJ/mol
Muatan haba molar	26.53 J/(mol·K)
Ciri-ciri atom
Keelektronegatifan	Skala Pauling: 1.22
Tenaga pengionan	pertama: 600 kJ/mol ; ke-2: 1180 kJ/mol ; ke-3: 1980 kJ/mol
Jejari atom	empirik: 180 pm
Jejari kovalen	190±7 pm
Rampaian
Struktur hablur	heksagon disusun rapat (hcp)
Kelajuan bunyi rod nipis	3300 m/s (pada 20 °C)
Pekali pengembangan terma	α, poly: 10.6 µm/(m·K) (at r.t.)
Daya pengaliran terma	17.2 W/(m·K)
Kerintangan elektrik	α, poly: 596 nΩ·m (at r.t.)
Sifat kemagnetan	paramagnetic
Kerentanan magnet (χmol)	+2.15×10−6 cm3/mol (2928 K)
Modulus Young	63.5 GPa
Modulus ricih	25.6 GPa
Modulus pukal	41.2 GPa
Nisbah Poisson	0.243
Kekerasan Brinell	200–589 MPa
Nombor CAS	7440-65-5
Sejarah
Penamaan	after Ytterby (Sweden) dan mineralnya ytterbite (gadolinite)
Penemuan	Johan Gadolin (1794)
Pengasiangan pertama	Friedrich Wöhler (1838)
Isotop utama bagi yttrium
	lihat; bincang; sunting; \| rujukan \| dalam Wikidata

Layar sejarah secara interaktif

← Suntingan sebelumnya Suntingan berikutnya →

Kandungan dihapus Kandungan ditambah

VisualWikiteks

Dalam baris

Semakan pada 13:01, 2 Mac 2009

Ytrium (disebut /ˈɪtriəm/) merupakan unsur kimia dengan symbol Y dan nombor atom 39. Y ialah logam peralihan keperakan yang berkilat menyerupai lantanoid secara kimia dan pernah dikelaskan sebagai unsur nadir bumi menurut sejarah.^[3] Ytrium boleh dikatakan sering kali ditemui tergabung dengan lantanoid dalam galian nadir bumi dan belum pernah dijumpai di mana-mana sebagai unsur bebas. Isotop stabil tunggalnya, ⁸⁹Y juga merupakan isotop yang terjadi secara semula jadi.

Pada tahun 1787, Carl Axel Arrhenius menemui galian baharu berdekatan Ytterby di Sweden dan menamakannya sebagai "ytterbite" sempena nama desanya. Johan Gadolin menjumpai oksida ytrium di dalam sampel Arrhenius pada tahun 1789^[4] dan Anders Gustaf Ekeberg menamakan oksida baharunya, "yttria". Unsur ytrium diasingkan pertama kalinya pada tahun 1828 oleh Friedrich Wöhler.^[5]

Kegunaan utamanya ialah membuat fosfor seperti warna merah yang digunakan dalam paparan tiub sinar katod televisyen dan LED^[6] Kegunaan lain termasuklah penghasilan elektrod, elektrolit, penapis elektron, laser dan superpengalir. Selain itu, ia turut digunakan dalam berbagai-bagai penggunaan perubatan dan sebagai surih dalam pelbagai bahan bagi mempertingkat sifatnya. Ytrium tidak memiliki peranan biologi yang diketahui tetapi pendedahan kepada sebatian ytrium boleh menyebabkan penyakit pernafasan pada manusia.^[7]

Sifat

Ciri-ciri

Ytrium merupakan logam peralihan yang lembut, perak logam, berkilat dan teramat jernih dalam kumpulan 3. Sebagaimana yang dikehendaki oleh arah aliran berkala, unsur ini kurang elektronegatif daripada pendahulunya dalam kumpulan, skandium, lebih elektronegatif daripada penggantinya dalam kumpulan, lantanum dan kurang elektronegatif daripada ahli seterusnya pada kala 5, zirkonium.^[8]^[9] Ytrium merupakan unsur blok-d pertama pada kala kelima.

Unsur tulennya agak stabil di dalam udara dalam bentuk yang besar kerana kepasifan yang membentuk saput oksida pelindung (Y₂O₃) pada permukaannya. Saput ini boleh mencapai ketebalan 10 µm apabila yttrium dipanaskan sehingga 750 °C dalam wap air.^[10]

Rujukan

^ Lide, D. R., penyunting (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ed. 86th). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
^ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. m/s. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan IUPAC tidak disediakan
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Krogt tidak disediakan
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan LANL tidak disediakan
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Cotton tidak disediakan
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan osha tidak disediakan
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Greenwood1997p946 tidak disediakan
^ Hammond
^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan ECE817 tidak disediakan

Pautan luar

[magnet-1] Lide, D. R., penyunting (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ed. 86th). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.

[2] Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. m/s. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

[IUPAC-3] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan IUPAC tidak disediakan

[Krogt-4] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Krogt tidak disediakan

[LANL-5] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan LANL tidak disediakan

[Cotton-6] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Cotton tidak disediakan

[osha-7] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan osha tidak disediakan

[Greenwood1997p946-8] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Greenwood1997p946 tidak disediakan

[Hammond-9] Hammond

[ECE817-10] Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan ECE817 tidak disediakan

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Baris 13: / Baris 13: @@
 Ytrium merupakan [[logam peralihan]] yang lembut, perak logam, berkilat dan teramat jernih dalam [[unsur kumpulan 3|kumpulan 3]]. Sebagaimana yang dikehendaki oleh [[arah aliran berkala]], unsur ini kurang [[keelektronegatifan|elektronegatif]] daripada pendahulunya dalam kumpulan, [[skandium]], lebih elektronegatif daripada penggantinya dalam kumpulan, [[lantanum]] dan kurang elektronegatif daripada ahli seterusnya pada [[unsur kala 5|kala 5]], [[zirkonium]].<ref name ="Greenwood1997p946"/><ref name="Hammond">[[#Hammond|Hammond]]</ref> Ytrium merupakan unsur [[blok-d]] pertama pada kala kelima.
-Unsur tulennya agak stabil di dalam udara dalam bentuk yang besar kerana [[kepasifan]] yang membentuk saput oksida pelindung ({{kim|Y|2|O|3}}) pada permukaannya. Saput ini boleh mencapai ketebalan 10 [[mikrometer|µm]] apabila yttrium dipanaskan sehingga 750 °[[Celsius|C]] dalam [[wap air]].<ref name="ECE817"/>
+Unsur tulennya agak stabil di dalam udara dalam bentuk yang besar kerana [[kepasifan]] yang membentuk saput oksida pelindung (Y<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) pada permukaannya. Saput ini boleh mencapai ketebalan 10 [[mikrometer|µm]] apabila yttrium dipanaskan sehingga 750 °[[Celsius|C]] dalam [[wap air]].<ref name="ECE817"/>
 == Rujukan ==