Pergi ke kandungan

Konvensyen Berne bagi Perlindungan Karya Sastera dan Seni

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Konvensyen Berne
Konvensyen Berne
bagi Perlindungan Karya Sastera dan Seni
refer to caption
  Peta peserta konvensyen
Ditandatangani9 September 1886 di Berne, Switzerland
Berkuat kuasa
5 Disember 1887
Syarat3 bulan selepas pertukaran ratifikasi
Pihak177
Pemegang simpanan
Ketua Pengarah Pertubuhan Harta Intelek Sedunia
Konvensyen bagi Perlindungan Karya Sastera dan Seni di Wikisumber
sunting
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Konvensyen Berne bagi Perlindungan Karya Sastera dan Seni atau Konvensyen Berne, ialah satu perjanjian kawalan hak cipta antarabangsa, yang julung kali diterima di Berne, Switzerland pada tahun 1886.[1]

Sejarah

[sunting | sunting sumber]

Konvensyen Berne dimajukan atas desakan Victor Hugo[2] selaku ketua Association Littéraire et Artistique Internationale,[3] maka menampakkan pengaruh "hak pengarang" Perancis (droit d'auteur), yang bertentangan dengan konsep hak cipta Inggeris yang hanya tertumpu pada perihal ekonomi.[4] Menurut Konvensyen ini, hak cipta karya kreatif dikuatkuasa serta-merta selepas dicipta tanpa perlu ditegaskan atau diisytiharkan. Seseorang pengarang tidak perlu "berdaftar" atau "memohon" hak cipta di negara-negara yang mematuhi Konvensyen. Sejurus selepas sesuatu karya "dilakukan", iaitu ditulis atau dirakam dalam suatu bahantara yang maujud, pengarangnya terus berhak menerima segala hak cipta terhadap karya-karyanya serta mana-mana karya derivatifnya, melainkan dan sehingga pengarang itu secara jelasnya menafikannya atau sehingga hak cipta itu luput. Pengarang luar negara diberi hak-hak dan keutamaan yang sama terhadap bahan berhak cipta seperti pengarang tempatan di mana-mana negara yang menandatangani Konvensyen.

Sebelum wujudnya Konvensyen Berne, undang-undang hak cipta negara lazimnya hanya dikenakan terhadap karya-karya yang dikarang dalam wilayah setiap negara.[5] Oleh yang demikian, sesuatu karya yang diterbit di United Kingdom (UK) oleh wargha British diberi perlindungan hak cipta di sama, tetapi boleh disalin dan dijual oleh sesiapa sahaja di Perancis. Beigtu juga, karya yang direka orang Perancis di negara Perancis boleh berhak cipta di negara Perancis, tetapi boleh disalin dan dijual sesiapa sahaja di UK.

Konvensyen Berne mengikut langkah Konvensyen Paris bagi Perlindungan Harta Perindustrian tahun 1883, dan dengan cara yang sama menyediakan asas bagi penyepaduan jenis-jenis harta intelek yang lain di peringkat antarabangsa, termasuk paten, tanda dagang dan rekaan industri.[6]

Seperti Konvensyen Paris, Konvensyen Berne mendirikan biro untuk mengendali tugas-tugas pentadbiran. Pada tahun 1893, kedua-dua biro kecil ini bergabung lalu menjadi Biro-Biro Antarabangsa Bersatu bagi Perlindungan Harta Intelek (BIRPI), yang terletak di Berne. Pada tahun 1960, BIRPI berpindah ke Geneva, agar dekat dengan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu dan pertubuhan antarabangsa yang lain di bandar raya tersebut. Pada tahun 1967, biro tersebut menjadi Pertubuhan Harta Intelek Sedunia (WIPO), lalu menjadi pertubuhan naungan PBB pada tahun 1974.[7]

Konvensyen Berne pernah disemak di Paris pada tahun 1896 dan di Berlin pada tahun 1908, sebelum dilengkapkan di Berne pada tahun 1914, kemudian disemak di Rome pada tahun 1928, di Brussel pada tahun 1948, di Stockholm pada tahun 1967 dan di Paris pada tahun 1971, lalu dipinda pada tahun 1979.[8] UK menandatangani Konvensyen pada tahun 1887 tetapi tidak melaksanakan kebanyakan perjanjian ini sehingga 100 tahun kemudian dengan kelulusan Akta Hak Cipta, Rekaan dan Paten 1988.

Amerika Syarikat mula-mulanya enggan memihak kepada Konvensyen kerana perlunya membuat perubahan besar dalam undang-undang hak ciptanya, khususnya yang berkenaan hak moral, pengguguran keperluan am untuk pendaftaran karya berhak cipta dan penghapusan notis hak cipta mandatori. Ini membawa kepada Konvensyen Hak Cipta Sejagat pada tahun 1952 bagi menunaikan hajat-hajat Amerika Syarikat. Namun, pada 1 Mac 1989, "Akta Pelaksanaan Konvensyen Berne 1988" A.S. berkuatkuasa, menjadikan A.S. sebagai pihak kepada Konvensyen Berne, sekaligus melupuskan Konvensyen Hak Cipta Sejagat.

Oleh sebab hampir semua negara merupakan anggota Pertubuhan Perdagangan Sedunia, maka Perjanjian Aspek-aspek Hak-hak Harta Intelek Berkaitan Perdagangan memerlukan negara bukan anggota menerima hampir semua syarat-syarat Konvensyen Berne.

Pada April 2008, terdapat 163 buah negara yang memihak pada Konvensyen Berne.

Kandungan

[sunting | sunting sumber]

Konvensyen Berne mewajibkan setiap negara penandatangannya mengiktiraf hak cipta karya-karya pengarang yang berasal dari negara-negara penandatangan yang lain (iaitu anggota-anggota Kesatuan Berne) seperti mana ia mengiktiraf hak cipta warga-warga sendiri. Contohnya, undang-undang hak cipta Perancis digunakan pada apa-apa yang diterbit atau dipersembahkan di Perancis, tanpa mengira tempat asalnya.

Selain menetapkan sistem layanan sama rata yang mengantarabangsakan hak cipta di kalangan negara penandatangan, perjanjian ini turut mewajibkan negara-negara anggota agar menyediakan piawaian minimum yang kukuh bagi undang-undang hak cipta.

Hak cipta di bawah Konvensyen Berne mestilah automatik; keperluan pendaftaran rasmi adalah dilarang sama sekali (bagaimanapun, diingatkan bahawa apabila Amerika Syarikat menyertai Konvensyen pada tahun 1988, namun negara tersebut masih mengenakan ganti rugi berkanun dan bayaran peguam yang hanya disediakan untuk karya-karya berdaftar).

Konvensyen Berne menyatakan bahawa segala karya-karya kecuali fotografi dan sinematografi kekal berhak cipta selama sekurang-kurangnya 50 tahun selepas kematian pengarangnya, tetapi pihak-pihak berkenaan bebas merundingkan tempoh lebih lama, seperti yang dilakukan Kesatuan Eropah dengan arahan mengharmonikan tempoh perlindungan hak cipta pada tahun 1993. Bagai karya fotografi, Konvensyen Berne menetapkan tempoh minimum 25 tahun dari tahun ciptaan foto, manakala bagi sinematografi minimumnya 50 tahun selepas tayangan pertama, atau 50 tahun selepas pembikinannya jika belum ditayangkan dalam masa 50 tahun selepas pembikinannya. Negara-negara yang dinaungi semakan-semakan terawal perjanjian ini boleh memilih untuk menyediakan tempoh perlindungan sendiri, dan jenis-jenis karya tertentu (seperti piring hitam dan wayang gambar) boleh dikenakan tempoh lebih singkat.

Meskipun Konvensyen Berne menyatakan bahawa undang-undang hak cipta sesebuah negara di mana hak cipta itu adalah dituntut perlu dikenakan, perkara 7.8 menyatakan "melainkan diberi sebaliknya oleh perundangan negara itu, tempohnya tidak boleh melebihi tempoh yang ditetapkan dalam negara asal karya berkenaan", iaitu seseorang pengarang lazimnya tidak berhak menerima hak cipta lebih lama di luar negara berbanding negara sendiri, sekalipun jika undang-undang luar negara memberi tempoh lebih panjang. Bukan semua negara telah menerima hukum ini.

Hak cipta dan teknologi maklumat

[sunting | sunting sumber]

Perjanjian Hak Cipta Pertubuhan Harta Intelek Sedunia diterima pada tahun 1996 untuk menangani isu-isu yang ditimbulkan oleh teknologi maklumat dan internet, yang tidak dikemukakan oleh Konvensyen Berne.

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ "WIPO - Berne Convention for the Protection of Literary dan Artistic Works".
  2. ^ "Quick Berne Convention Overview". Laws.com. Dicapai pada 12 June 2018.
  3. ^ Dutfield, Graham (2008). Global Intellectual Property Law. Edward Elger Pub. m/s. 26–27. ISBN 978-1-843769422.
  4. ^ Baldwin, Peter (2016). The Copyright Wars: Three Centuries of Trans-Atlantic Battle. Princeton University Press. m/s. 15. ISBN 978-0-691169095.
  5. ^ "A Brief History of Copyright". Intellectual Property Rights Office.
  6. ^ "The Netherlands dan the Berne Convention". The Publishers' circular dan booksellers' record of British dan foreign literature, Vol. 71. Sampson Low, Marston & Co. 1899. m/s. 597. Dicapai pada 29 August 2010.
  7. ^ "Summary of the Paris Convention for the Protection of Industrial Property (1883)". World Intellectual Property Organization. Dicapai pada 30 June 2018.
  8. ^ "Berne Convention for the Protection of Literary dan Artistic Works". World Intellectual Property Organization. Dicapai pada 12 June 2018.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Konvensyen_Berne_bagi_Perlindungan_Karya_Sastera_dan_Seni&oldid=5237591"