Politik Sweden
Politik Sweden mengamalkan sistem demokrasi berperwakilan berparlimen di bawah pentadbiran raja berperlembagaan. Kuasa eksekutif dilaksanakan oleh kerajaan yang diketuai oleh Perdana Menteri Sweden. Kuasa perundangan pula terletak pada kerajaan dan parlimen yang dipilih berdasarkan sistem berbilang parti. Badan kehakiman adalah bebas, dilantik oleh kerajaan dan keahliannya adalah sehingga mereka bersara. Sweden secara rasminya ialah sebuah monarki dengan rajanya memegang kuasa simbolik.
Sweden mempunyai sejarah demokrasi Eropah Barat yang tipikal, bermula dengan pemilihan raja oleh Ting pada zaman Viking lama, sehingga kuasa diraja turun temurun pada abad ke-14, yang dalam tempoh menjadi lebih atau kurang demokratik bergantung kepada trend umum Eropah. Sistem demokrasi yang diamalkan pada kini ialah hasil pembangunan institusi demokrasi yang stabil dan diperkenalkan pada abad ke-19 hingga 1921, apabila hak pilih wanita diperkenalkan. Kerajaan Sweden telah berpegang kepada parlimen — de jure sejak 1975, de facto sejak 1917.
Sejak Kemelesetan Besar, politik negara Sweden telah didominasi oleh Parti Pekerja Sosial Demokratik, yang telah memegang pluraliti (dan kadang kala majoriti) di parlimen Sweden sejak 1917. Pilihan raya umum diadakan setiap empat tahun.
Unit Perisikan Ekonomi menilai Sweden sebagai sebuah "demokrasi penuh" dalam laporannya pada 2020.[1] Sweden juga disenaraikan sebagai demokrasi liberal oleh Institut V-Dem (2021)[2] dan telah diberikan markah 40/40 untuk perlindungan hak politik oleh Freedom House (2020).[3]
Perlembagaan
[sunting | sunting sumber]Perlembagaan Sweden terdiri daripada empat undang-undang asas. Antara keempat-empat undang-undang tersebut, Instrumen Kerajaan 1974 merupakan undang-undang yang paling penting kerana menetapkan prinsip-prinsip asas kehidupan politik di Sweden, mentakrifkan hak dan kebebasan. Akta Penggantian ialah perjanjian antara Riksdag lama Estet dan House of Bernadotte untuk mengawal hak mereka untuk menaik takhta Sweden.
Empat undang-undang asas ialah:
- Instrumen Kerajaan (1974)
- Akta Penggantian (1809)
- Akta Kebebasan Akhbar (1766)
- Undang-undang Asas mengenai Kebebasan Bersuara (1991)[4]
Pemerintahan beraja
[sunting | sunting sumber]- Raja Carl XVI Gustaf dari House of Bernadotte menjadi raja pada tahun 1973. Kewibawaannya adalah formal, simbolik, dan perwakilan.
- Pewaris takhtanya ialah Puteri Mahkota Victoria sejak 1980.
Badan eksekutif
[sunting | sunting sumber]Ketua kerajaan
[sunting | sunting sumber]Perdana Menteri Sweden dicalonkan oleh Speaker Riksdag dan dipilih melalui sistem parlimen negatif. Hal ini bermakna calon Perdana Menteri disahkan sekiranya kurang daripada 175 Ahli Parlimen mengundi 'tidak', tidak kira jumlah undi 'ya' atau berkecuali.[5]
Berikutan proses pembentukan kerajaan yang panjang selepas pilihan raya umum yang diadakan pada 9 September 2018, Stefan Löfven dari Parti Demokratik Sosial Sweden telah dipilih semula sebagai Perdana Menteri Sweden untuk penggal keduanya oleh parlimen baharu pada 18 Januari 2019, selepas pada asalnya beliau digulingkan oleh parlimen. Bersama dengan Parti Hijau, Löfven mempengerusi sebuah kerajaan minoriti yang bergantung pada keyakinan dan bekalan daripada Parti Pusat dan Liberal.
Timbalan Perdana Menteri ialah Isabella Lövin dari Parti Hijau.[6]
Pada Ogos 2021, Perdana Menteri Stefan Lofven mengumumkan peletakan jawatannya dan kemudiannya, menteri kewangan Magdalena Andersson telah dilantik sebagai ketua baharu Parti Demokratik Sosial yang memerintah Sweden pada November 2021.[7] Pada 30 November 2021, Magdalena Andersson menjadi perdana menteri wanita pertama Sweden. Beliau membentuk sebuah kerajaan minoriti yang hanya terdiri daripada partinya sahaja. Rancangan asalnya untuk membentuk sebuah kerajaan campuran baharu dengan Parti Hijau telah gagal kerana usul belanjawannya tidak dapat diluluskan oleh parlimen.[8][9]
Kerajaan
[sunting | sunting sumber]Pihak berkuasa eksekutif tertinggi Sweden terletak pada Kerajaan, yang terdiri daripada seorang Perdana Menteri dan kira-kira 22 orang Menteri yang mengetuai kementerian masing-masing. Menteri dilantik mengikut budi bicara Perdana Menteri. Perdana Menteri dicalonkan oleh Speaker dan dilantik berikutan undian dalam Riksdag itu sendiri. Raja Sweden tidak memainkan peranan dalam proses ini. Satu-satunya cara untuk menyingkirkan kerajaan adalah melalui undi tidak percaya (misstroendevotum) di Riksdag. Usul ini mesti mendapat majoriti daripada jumlah undi dalam Riksdag (sekurang-kurangnya 175). Satu lagi contoh kuasa yang diberikan oleh badan perundangan kepada Kerajaan ialah kelulusan bajet dalam Riksdag. Usul belanjawan Kerajaan diterima pakai kecuali majoriti ahli Riksdag mengundi menentangnya. Hal ini membolehkan kerajaan memerintah walaupun secara minoriti.
Fungsi utama kerajaan adalah untuk:
- Membentangkan rang undang-undang kepada Riksdag
- Melaksanakan keputusan yang dibuat oleh Riksdag
- Melaksanakan tanggungjawab untuk belanjawan yang diluluskan oleh Riksdag
- Mewakili Sweden dalam EU
- Membuat perjanjian dengan negeri lain
- Mengarahkan aktiviti kerajaan pusat[10]
Badan perundangan
[sunting | sunting sumber]Riksdag yang mempunyai satu dewan sahaja kini mempunyai 349 ahli yang dipilih oleh rakyat dalam pilihan raya umum yang diadakan pada setiap 4 tahun. Mereka lazimnya bersidang dari September hingga pertengahan Jun.
Perundangan boleh dimulakan oleh Kabinet atau ahli Riksdag. Ahli dipilih berdasarkan perwakilan berkadar dan tempohnya adalah selama empat tahun. Riksdag boleh meminda Perlembagaan Sweden, tetapi hanya dengan kelulusan supermajoriti dan pengesahan selepas pilihan raya umum berikut.
Parti Demokratik Sosial Sweden telah memainkan peranan utama dalam politik sejak 1917, selepas kedudukan Reformis diperkukuhkan dan revolusioner meninggalkan parti itu. Selepas 1932, Kabinet telah dikuasai oleh Demokrat Sosial. Hanya dalam lima pilihan raya umum sahaja (1976, 1979, 1991, 2006 dan 2010) blok kanan tengah hanya memperoleh kerusi yang mencukupi dalam Riksdag untuk membentuk kerajaan. Hal ini dianggap sebagai salah satu sebab Sweden muncul sebagai sebuah negara kebajikan selepas perang, dengan perbelanjaan kerajaan lebih sedikit daripada 50% daripada keluaran dalam negara kasar .
Pilihan raya
[sunting | sunting sumber]Pilihan raya umum Sweden diadakan bersama pilihan raya tempatan dan wilayah pada setiap empat tahun. Pilihan raya yang terakhir diadakan pada 11 September 2018.
Badan kehakiman
[sunting | sunting sumber]Undang-undang Sweden, yang berdasarkan undang-undang Jermanik, Rom dan Anglo-Amerika, tidak begitu terakam seperti di Perancis dan negara lain yang dipengaruhi oleh Kod Napoleon, mahupun begitu bergantung pada amalan kehakiman dan duluan seperti di Amerika Syarikat.
- Mahkamah: Bidang kuasa sivil dan jenayah
- Mahkamah Agung atau Högsta domstolen (harfiah Mahkamah Tertinggi)
- Mahkamah rayuan atau Hovrätter (harfiahnya Mahkamah Diraja )
- Mahkamah daerah atau Tingsrätter (harfiahnya Mahkamah perhimpunan Thing )
- Mahkamah Pentadbiran : Litigasi antara Orang Awam dan Kerajaan.
- Mahkamah Pentadbiran Tertinggi atau Högsta förvaltningsdomstolen[11] (harfiahnya Mahkamah Kerajaan/Pemangku Raja )
- Mahkamah rayuan pentadbiran atau Kammarrätter (harfiahnya Mahkamah Dewan )
- Mahkamah pentadbiran atau Förvaltningsrätt (harfiahnya Mahkamah Pentadbiran )
- Ombudsman :
- Ombudsman Parlimen atau Justitieombudsmannen
- Canselor Keadilan atau Justitiekanslern
Agensi-agensi kerajaan
[sunting | sunting sumber]Dasar kerajaan dilaksanakan oleh pihak berkuasa pentadbiran (Bahasa Sweden: förvaltningsmyndigheter ) dan agensi kerajaan Sweden. Badan-badan ini dikawal oleh kerajaan dan diketuai secara rasmi oleh Ketua Pengarah yang dilantik oleh kerajaan tetapi bertindak secara bebas daripada cabang eksekutif dan perundangan kerajaan. Tadbir urus menteri (Bahasa Sweden: ministerstyre ) adalah dilarangkan menurut 2 §, bab 12 Instrumen Kerajaan. Ahli Riksdag ataupun kerajaan dilarang mencampur tangan dalam operasi harian sesebuah agensi serta dalam keputusan kes individu.
Ahli politik
[sunting | sunting sumber]Sweden mempunyai sejarah penglibatan politik yang kuat oleh orang biasa melalui "pergerakan popular" ( folkrörelser dalam bahasa Sweden), yang paling ketara ialah kesatuan sekerja, gerakan wanita, gerakan kesederhanaan (gerakan menentang pengambilan minuman alkohol) dan kebelakangan ini, gerakan sukan. Peratusan mengundi dalam pilihan raya di Sweden sentiasa tinggi dalam perbandingan antarabangsa, walaupun peratusan tersebut telah menurun dalam beberapa dekad yang lalu. (87.18% dalam pilihan raya umum 2018)
Menurut tinjauan oleh ahli sosiologi Jenny Hansson,[12] ahli parlimen Sweden mempunyai purata minggu bekerja selama 66 jam, termasuk tanggungjawab sampingan. Tinjauan Hansson turut melaporkan bahawa purata ahli parlimen kebangsaan Sweden tidur selama 6.5 jam setiap malam.
Pembahagian pentadbiran
[sunting | sunting sumber]Sweden dibahagikan kepada 21 daerah. Dalam setiap daerah terdapat lembaga pentadbiran daerah dan majlis daerah. Setiap daerah mengandungi beberapa majlis perbandaran, kesemuanya 290. Stockholm ialah ibu negara Sweden. Raja, Riksdag dan Kerajaan mempunyai kerusi tetap mereka di Stockholm. Pejabat Tadbir Urus mempunyai status istimewa sebelum dimasukkan ke dalam Daerah Stockholm pada tahun 1968.
Hubungan luar negara
[sunting | sunting sumber]Sepanjang abad ke-20, dasar luar Sweden adalah berdasarkan prinsip tidak berpihak dalam masa aman, berkecuali pada masa perang. Prinsip ini sering dikritik di Sweden dan ramai orang mendakwa bahawa kerajaan Sweden mempunyai kerjasama lanjutan dengan negara-negara barat dalam NATO .
Semasa era Perang Dingin, Sweden tidak berada di bawah Pakatan Warsaw dan hanya menerima bantuan minimum daripada Rancangan Marshall. Sweden juga sangat aktif dalam usaha keamanan antarabangsa, terutamanya melalui Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, dan menyokong Dunia Ketiga.
Pada tahun 1995, Sweden bersama Finland dan Austria telah menyertai Kesatuan Eropah. Keahlian dan isunya adalah antara soalan paling penting dalam politik Sweden. Selain Kesatuan Eropah, Sweden juga merupakan ahli aktif Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu dan beberapa organisasi lain seperti Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi dan Tabung Kewangan Antarabangsa .
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ EIU 2020 report
- ^ V-Dem 2021 report Diarkibkan 2021-09-14 di Wayback Machine, p. 31
- ^ "Sweden: Freedom in the World 2020 Country Report". Freedom House (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 1 July 2021.
- ^ "Swedish government". sweden.se (dalam bahasa Inggeris). 2022-01-21. Dicapai pada 2022-02-17.
- ^ Regeringskansliet, Regeringen och (2014-11-05). "Så bildas regeringen". Regeringskansliet (dalam bahasa Sweden). Dicapai pada 2019-11-18.
- ^ Sverige har fått en ny regering (dalam bahasa Sweden), SE: Riksdagen, 2 October 2014,
Stefan Löfven (S) är ny statsminister i en minoritetsregering som består av Socialdemokraterna och Miljöpartiet.
. - ^ "Sweden's Social Democrats elect Magdalena Andersson as leader". France 24 (dalam bahasa Inggeris). 4 November 2021.
- ^ Johnson, Simon; Pollard, Niklas (29 November 2021). "Sweden's first female premier returns days after quitting". Reuters (dalam bahasa Inggeris).
- ^ "Magdalena Andersson: Sweden's first female PM returns after resignation". BBC News. 29 November 2021.
- ^ "How Sweden is governed". Regeringen. 2014. Rencana ini mengandungi teks dari suatu penerbitan yang kini berada dalam domain awam:
- ^ "Om Högsta förvaltningsdomstolen".
- ^ Hansson, Jenny (2008). "De Folkvaldas Livsvillkor" (PDF) (dalam bahasa Sweden). Umea University. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2009-03-03.
Bacaan lanjut
[sunting | sunting sumber]- Buku Fakta Dunia CIA: Sweden .
- Jabatan Negara Amerika Syarikat: Sweden .
- Hansson, Jenny (2008), "De Folkvaldas Livsvillkor", Report on Swedish national parliamentarians' work hours, sleep and life satisfaction (PDF) (dalam bahasa Sweden), SE: UMU, diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2009-03-03.
- .Diermeier, Daniel; Eraslan, Hülya; Merlo, Antonio (August 2007). "Bicameralism and government formation". Quarterly Journal of Political Science. Now Publishing Inc. 2 (3): 227–252. doi:10.1561/100.00005004. hdl:10419/117965.
Pautan luar
[sunting | sunting sumber]- Kerajaan Sweden
- Riksdag
- Mahkamah Diraja
- Bagaimanakah Sweden ditadbir, Kerajaan Sweden