Raja Ravi Varma

Fotograf Ravi Varma oleh Bhawani Ram, 1890

Raja Ravi Varma (Malayalam: [rajaː ravi varma(ː)ɐ]) (29 April 1848 – 2 Oktober 1906) ialah seorang pelukis India. Karyanya dianggap antara contoh terbaik penggabungan seni akademik Eropah dengan kepekaan serta ikonografi yang sepenuhnya bersifat India. Beliau memperluas capaian dan pengaruhnya sebagai pelukis serta tokoh awam dengan menghasilkan litograf murah daripada lukisan-lukisannya untuk dijual kepada orang ramai. Litograf tersebut meningkatkan penglibatan masyarakat biasa dengan seni halus dan turut membentuk citarasa seni pada zamannya. Selain itu, penggambaran agama Hindu menerusi imej dewa-dewi serta karya daripada epik India dan Purana menerima pujian kritis. Beliau berasal daripada keluarga diraja Parappanad di daerah Malappuram.

Raja Ravi Varma mempunyai hubungan rapat dengan keluarga diraja Travancore di negeri Kerala (kini). Pada kemudian hayatnya, dua orang cucunya telah diangkat masuk ke dalam keluarga diraja tersebut.

Kehidupan peribadi

Varma dilahirkan pada 29 April 1848 sebagai M. R. Ry. Ravi Varma, Koil Thampuran of Kilimanoor di Istana Kilimanoor dalam negeri naungan Travancore (kini Kerala), daripada sebuah keluarga bangsawan yang selama lebih 200 tahun menghasilkan pasangan bagi puteri-puteri dalam keluarga diraja Travancore yang berlandaskan sistem matrilineal. Gelaran Raja dianugerahkan sebagai gelaran peribadi oleh Naib Raja dan Gabenor-Jeneral India, Lord Curzon.

There comes Papa (1893), melukiskan anak perempuan Varma, Mahaprabha, bersama salah seorang anaknya.

Ipar perempuannya, Bharani Thirunal Lakshmi Bayi, Senior Rani Attingal (atau Travancore), yang kemudian mengangkat cucu-cucu perempuan Varma pada tahun 1900.

Ravi Varma ialah anak kepada Ezhumavil Neelakanthan Bhattatiripad dan Uma Ambabayi Thampurratti. Ibunya, Uma Ambabayi Thampuratty, berasal daripada keluarga baronial yang memerintah kawasan feudal Kilimanoor dalam kerajaan Travancore. Beliau seorang penyair dan penulis; karyanya Parvati Swayamvaram diterbitkan oleh Varma selepas kematiannya. Ayah Ravi Varma ialah seorang sarjana Sanskrit dan Ayurveda dari daerah Ernakulam, Kerala. Ravi Varma mempunyai dua adik-beradik, seorang kakak bernama Mangala Bayi dan seorang adik lelaki bernama Raja Varma (lahir 1860), yang juga merupakan pelukis dan bekerja rapat dengannya sepanjang hayat.

Pada tahun 1866, ketika berusia 18 tahun, Varma berkahwin dengan Bhageerthi Bayi yang berusia 12 tahun (secara rasmi dikenali sebagai Pooruruttati Nal Bhageerathi Bayi Thampuratty) dari rumah diraja Mavelikkara, salah satu wilayah penting dalam Travancore. Rumah Mavelikkara ialah cabang daripada Rumah Diraja Travancore. Bhageerthi merupakan anak bongsu daripada tiga beradik perempuan; dua yang sulung telah diangkat masuk ke keluarga diraja Travancore pada tahun 1857 bagi meneruskan salasilah. Mereka ditabalkan sebagai Senior dan Junior Rani Attingal, dan keturunan merekalah yang memiliki hak pewarisan takhta Travancore. Oleh itu, melalui perkahwinan ini, hubungan Ravi Varma dengan keluarga diraja menjadi amat rapat. Anak-anak mereka dianggap diraja sejak lahir kerana berasal daripada keluarga ibu mereka. Perkahwinan yang diatur oleh ibu bapa ini dianggap berjaya. Pasangan ini dikurniakan lima orang anak: dua lelaki dan tiga perempuan.

Anak lelaki sulung, Kerala Varma (lahir 1876), bersifat sangat rohani. Beliau tidak pernah berkahwin dan akhirnya meninggalkan kehidupan duniawi pada tahun 1912. Anak lelaki kedua, Rama Varma (lahir 1879), mewarisi bakat seni bapanya dan menuntut di JJ School of Arts, Mumbai. Beliau berkahwin dengan Gowri Kunjamma, adik kepada Dewan PGN Unnithan, dan mempunyai tujuh orang anak.

Tiga anak perempuan Ravi Varma dan Bhageerthi Bayi ialah Mahaprabha Amma (yang muncul dalam dua karya terkenal Varma), Uma Amma (dinamakan sempena ibunya), dan Cheria Kochamma.

Pada tahun 1900, Rumah Diraja Travancore sekali lagi menghadapi krisis pewarisan. Dua orang kakak Bhageerthi yang pernah diangkat untuk meneruskan keturunan gagal menghasilkan waris perempuan. Mengikut sistem matrilineal Marumakkathayam, pewarisan takhta hanya boleh diteruskan melalui keturunan perempuan. Justeru, diperlukan pengangkatan baharu. Tradisi menuntut dua orang anak perempuan dari cabang keluarga diraja diangkat serentak sebagai Senior dan Junior Rani Attingal, dan pewarisan akan berlangsung melalui keturunan mereka.

Dua cucu perempuan Ravi Varma dipilih kerana mereka merupakan kerabat matrilineal terdekat kepada Rani Attingal. Pada Ogos 1900, Lakshmi Bayi (anak sulung Mahaprabha, berusia 5 tahun) dan Parvati Bayi (anak sulung Uma, berusia 4 tahun) diangkat masuk ke dalam keluarga diraja Travancore. Pengangkatan ini dilakukan oleh nenek saudara mereka, Bharani Thirunal Lakshmi Bayi. Beliau mangkat setahun kemudian, dan kedua-dua gadis itu diangkat sebagai Senior dan Junior Rani Attingal. Mereka dikahwinkan pada usia awal remaja dengan lelaki daripada keluarga bangsawan sesuai.

Junior Rani, Sethu Parvathi Bayi, melahirkan seorang pewaris pada 1912, sehari selepas ulang tahun ke-16 beliau. Bayi itu ialah Maharaja Chithira Thirunal, maharaja terakhir yang memerintah Travancore. Beliau kemudian mempunyai seorang adik lelaki (Maharaja Marthanda Varma III) dan seorang adik perempuan, Lakshmi Bayi, ibu kepada Maharaja Rama Varma VII yang kini bertakhta sejak 2013. Senior Rani, Sethu Lakshmi Bayi (anak Mahaprabha Amma, yang menjadi Pemangku Raja 1924–1931) pula kemudian mendapat dua orang anak perempuan pada 1923 dan 1926.

Dengan demikian, seluruh keluarga diraja Travancore masa kini ialah keturunan Raja Ravi Varma. Antara keturunan diraja beliau yang terkenal termasuk penulis Aswathi Thirunal Gowri Lakshmi Bayi dan Shreekumar Varma, pelukis Rukmini Varma, serta pemuzik klasik Aswathi Thirunal Rama Varma.

Menjelang usia 57 tahun, Ravi Varma mengumumkan hasrat untuk menerima Sanyasa dan bersara daripada kehidupan duniawi ketika mencecah 60 tahun. Pada tahun-tahun akhir, beliau menanggung kesedihan akibat kematian adiknya, Raja Raja Varma, selain menghidap diabetes. Ravi Varma meninggal dunia pada 2 Oktober 1906.

Kerjaya seni

Varma mendapat naungan daripada Ayilyam Thirunal, Maharaja Travancore berikutnya, lalu memulakan latihan formal selepas itu. Beliau mempelajari asas melukis di Madurai. Kemudian, beliau mendapat latihan melukis cat air daripada Rama Swami Naidu, dan dengan agak keberatan menerima latihan melukis cat minyak daripada pelukis potret British, Theodore Jenson.

Seorang pentadbir British, Edgar Thurston, memainkan peranan penting dalam mempromosikan kerjaya Varma dan adiknya. Varma menerima pengiktirafan meluas selepas memenangi anugerah dalam pameran lukisannya di Vienna pada tahun 1873. Lukisan-lukisannya turut dihantar ke World’s Columbian Exposition di Chicago pada tahun 1893, dan beliau dianugerahkan tiga pingat emas.

Beliau mengembara ke seluruh India untuk mencari subjek lukisan. Varma sering menjadikan wanita India sebagai model bagi Dewi Hindu, kerana beliau menganggap mereka indah. Ravi Varma terkenal khususnya dengan lukisan yang menggambarkan kisah Dushyanta dan Shakuntala, serta Nala dan Damayanti daripada Mahabharata. Gambaran Ravi Varma tentang watak-watak Hindu menjadi sebahagian daripada imaginasi India tentang epik tersebut. Beliau sering dikritik kerana gaya yang terlalu menonjol dan sentimental, namun karyanya kekal popular di India. Banyak lukisan terkenal beliau tersimpan di Istana Laxmi Vilas, Vadodara.

Percetakan Raja Ravi Varma

Atas nasihat Dewan (Perdana Menteri) Travancore ketika itu, T. Madhava Rao, Ravi Varma menubuhkan sebuah kilang percetakan litograf di Ghatkopar, Mumbai pada tahun 1894, sebelum memindahkannya ke Malavli, berhampiran Lonavala, Maharashtra pada tahun 1899. Oleograf yang dihasilkan kebanyakannya menggambarkan dewa-dewi Hindu dalam adegan yang diadaptasi daripada Mahabharata, Ramayana dan Purana. Oleograf ini sangat popular dan terus dicetak dalam jumlah ribuan selama bertahun-tahun, bahkan selepas kematian Ravi Varma pada tahun 1906.

Kilang cetak Ravi Varma merupakan yang terbesar dan paling inovatif di India pada ketika itu. Ia diuruskan oleh adiknya, Raja Varma, tetapi dari segi komersial ternyata gagal. Menjelang 1899, kilang tersebut menanggung hutang besar dan pada tahun 1901, ia dijual kepada juruteknik percetakannya dari Jerman, Fritz Schleicher. Schleicher meneruskan pencetakan karya Ravi Varma tetapi kemudian mengupah pelukis lain menghasilkan rekaan baharu. Beliau turut meluaskan produk kilang termasuk label iklan dan komersial. Di bawah pengurusan Schleicher dan penggantinya, kilang ini terus berjaya sehingga kebakaran besar pada tahun 1972 memusnahkan keseluruhan premis. Banyak cetakan litograf asal Ravi Varma turut musnah dalam kebakaran tersebut.

Penghormatan

Pada tahun 1904, Naib Raja Lord Curzon, bagi pihak Maharaja British, menganugerahkan kepada Varma Pingat Emas Kaisar-i-Hind. Sebuah kolej seni halus ditubuhkan di Mavelikara, Kerala untuk menghormatinya. Sebuah sekolah menengah di Kilimanoor dinamakan Raja Ravi Varma High School, dan banyak pertubuhan kebudayaan di India membawa namanya. Pada tahun 2013, sebuah kawah di planet Utarid (Merkurius) dinamakan Varma sempena dirinya.

Memandangkan sumbangan besarnya kepada seni India, Kerajaan Kerala telah menubuhkan anugerah Raja Ravi Varma Puraskaram, yang diberikan setiap tahun kepada individu yang menunjukkan kecemerlangan dalam bidang seni dan budaya.

Pada ulang tahun ke-65 kematiannya, India Post mengeluarkan setem peringatan bergambar Ravi Varma dan lukisan terkenalnya Damayanti and Swan.

Legasi

Raja Ravi Varma kadangkala dianggap sebagai seniman India moden pertama kerana keupayaannya mendamaikan estetika Barat dengan ikonografi India. Sejarawan seni India, Geeta Kapur, menulis:

“Ravi Varma ialah tokoh bapa yang tidak dapat disangkal dalam seni moden India. Naif dan bercita-cita tinggi pada masa yang sama, beliau membuka perdebatan bagi generasi selepasnya dalam soal mendefinisikan kejeniusan individu melalui kecakapan profesional, menguji bentuk penyesuaian budaya dengan kesan peribadi, serta mencuba naratif bergambar dengan skop sejarahnya.”

Seniman Baroda School, Gulam Mohammed Sheikh, turut menulis tentang Ravi Varma sebagai artis moden. Dalam eseinya Ravi Varma in Baroda, Sheikh menegaskan bahawa Varma ialah tokoh penting dalam pembentukan seni moden India, dengan menyatakan bahawa “sejarah seni kontemporari India tidak pernah sama selepas Ravi Varma hadir. Beliau meninggalkan kesan pada hampir setiap aspeknya.” Seperti Kapur, Sheikh memuji integrasi Varma antara estetika India dan Barat, membandingkannya secara positif dengan pelukis moden India, Nandalal Bose.

Namun, legasi Ravi Varma juga bersifat kontroversial. Seniman dan sejarawan seni Baroda School, Ratan Parimoo, menilai Varma dengan kurang baik, bahkan merujuknya secara sinis sebagai kitsch. Menurutnya, karya Varma kurang autentik secara rohani berbanding seni rakyat dan seni suku. Beliau menuduh Varma bertanggungjawab atas “kehambaran” seni popular, membandingkan karyanya dengan warna mencolok serta sensualiti imej kalendar dan filem popular.

Walaupun legasinya diperdebatkan, Ravi Varma terus menjadi tokoh penting bagi seniman moden dan kontemporari India. Misalnya, artis moden Nalini Malani mencipta semula Galaxy of Musicians karya Varma dalam instalasi videonya Unity in Diversity bagi menyoal semangat nasionalisme idealistik Varma. Begitu juga artis kontemporari Pushpamala N. yang mencipta semula beberapa lukisan Ravi Varma dengan dirinya sebagai subjek, untuk mendekonstruksi penggambaran ideal Varma terhadap dewi dan wanita India.

Pelbagai organisasi menganjurkan program mengenang jasanya dan menganugerahkan anugerah atas namanya. Festival Seni Maharaja Ranjitsinh Gaekwad, iaitu festival dua hari, diadakan setiap tahun di Dewan Durbar, Istana Laxmi Vilas, Vadodara, Gujarat. Dalam festival ini, Anugerah Raja Ravi Varma untuk Kecemerlangan dalam Bidang Seni Visual disampaikan, dengan Jayant Parikh sebagai penerima pertama.

Senarai karya utama

Berikut ialah antara karya terkenal Ravi Varma. Sempena ulang tahun ke-150 kelahirannya, Google Arts and Culture telah memuat naik lebih 300 hasil karyanya untuk tontonan umum.

• Mohini playing with a ball
• Yashoda and Krishna
• Village Belle
• Lady Lost in Thought
• Damayanti Talking to a Swan
• The Orchestra
• Arjuna and Subhadra
• The Heartbroken
• Swarbat Player
• Shakuntala
• Lord Krishna as Ambassador
• Jatayu, burung pengikut Rama, diserang Ravana
• Victory of Indrajit
• The Gypsies
• A Lady Playing Swarbat
• Lady Giving Alms at the Temple
• Lord Rama Conquers Varuna
• Victory of Meghanada
• Nair Woman
• Romancing Couple
• Draupadi Dreading to Meet Kichaka
• Shantanu and Matsyagandha
• Shakuntala Composing a Love Letter to King Dushyanta
• Girl in Sage Kanwa’s Hermitage (Rishi-Kanya)
• Bharani Thirunal Lakshmi Bayi of Travancore
• Sri Shanmukha Subramania Swami
• Woman Holding a Fan
• Lukisan 3D Raja Mysore menunggang kuda (kini dipamerkan di Istana Mysore)

Dalam budaya popular

Pada tahun 1997, J. Sasikumar mengarahkan Raja Ravi Varma, sebuah filem dokumentari televisyen mengenai seniman tersebut yang diterbitkan oleh Bahagian Filem, Kerajaan India.[25][26]

Makara Manju (The Mist of Capricorn), sebuah filem drama romantik berbahasa Malayalam tahun 2011 arahan Lenin Rajendran, menampilkan Santosh Sivan sebagai Ravi Varma dan berpusat pada karya pelukis itu bertajuk Urvashi Pururavas.[27]

Filem berbahasa Hindi tahun 2014, Rang Rasiya (Colours of Passion), yang dibintangi Randeep Hooda sebagai Varma, menggambarkan inspirasi dan kontroversi di sebalik karya-karya lukisannya.