Perfileman Malaysia

Perfileman Malaysia
Sinema di Malaysia
Perfileman Malaysia; Sinema di Malaysia;
	Teater Coliseum
No. skrin	185,997 tempat duduk (2017) ; 1,094 skrin (2017) ; 151 pawagam dalaman (2017)
• Per kapita	183 tempat duduk per skrin (2013) ; 3.5 skrin per 100,000 penduduk (2015) ; 4.6 pawagam dalaman per 1,000,000 penduduk (2013)
Pengedar utama	Skop Productions; Astro Shaw; Animonsta Studios; GSC Movies
Filem cereka terbitan (2019)
Jumlah	59
Jumlah kemasukan (2017)
Jumlah	72,840,000
Filem kebangsaan	4,520,000 (6.2%)
Kutipan pecah panggung (2017)
Jumlah	RM984 juta; US$246 juta
Filem kebangsaan	RM57.6 juta (5.9%)

Perfileman Malaysia terdiri daripada filem cereka yang diterbitkan di Malaysia, penggambaran dalam bahasa Melayu, Mandarin, Kantonis, Tamil, pelbagai bahasa asli dan Inggeris.

Malaysia mengeluarkan kira-kira 60 filem cereka setiap tahun, dan antara 300–400 drama dan siri televisyen setahun selain daripada pengeluaran dalaman oleh stesen televisyen individu. Negara ini juga mengadakan anugerah filem peringkat kebangsaan tahunannya sendiri, yang dikenali sebagai Festival Filem Malaysia. Terdapat kira-kira 150 pawagam dan pawagam di Malaysia, menayangkan bukan sahaja filem tempatan tetapi juga filem luar negara. Penerbit filem asing dialu-alukan untuk penggambaran di lokasi di Malaysia, menjalankan usaha penerbitan bersama filem supaya artis dan juruteknik tempatan berpeluang mendapat pendedahan dan pengalaman.

Pada masa ini, terdapat beberapa pelakon Malaysia yang terkenal di peringkat antarabangsa seperti Michelle Yeoh dan Henry Golding.

Filem awal, 1933–41[sunting | sunting sumber]

Pawagam Malaysia bermula pada 1933 dengan Leila Majnun, berdasarkan kisah klasik Parsi tentang dua kekasih malang. Diarahkan oleh B.S. Rajhans dan diterbitkan oleh Syarikat Motilal Chemical Bombay yang berpangkalan di Singapura, pelakon itu berasal daripada kumpulan opera tempatan. Memerhati kejayaan projek ini, dua beradik, Run Run dan Run Me Shaw, telah digesa pada tahun 1937 untuk mengimport beberapa peralatan dari Shanghai dan memulakan penerbitan filem Melayu dari studio kecil mereka di Jalan Ampas di Singapura. Walau bagaimanapun, mereka hanya berjaya menghasilkan lima atau enam filem sebelum pencerobohan Jepun pada tahun 1941.

Di bawah pemerintahan penjajah Jepun, 1941–45[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1941, apabila Jepun menduduki Tanah Melayu, syarikat filem Jepun pertama mendapati pengeluaran filem tempatan amat terhad. Pasaran pameran dikuasai oleh syarikat China luar negara, iaitu Shaw Brothers. Jepun kemudiannya akan menggunakan Tanah Melayu untuk tujuan yang sama, malah mendapatkan bantuan Shaws untuk menceroboh rangkaian pameran filem Asia Tenggara mereka yang luas.^[6] Walaupun Malaya tidak pernah menjadi pusat penerbitan filem utama di bawah Jepun, ia merupakan pasaran filem yang penting secara strategik untuk Jepun dan pos yang mudah untuk memindahkan filem masuk dan keluar dari Asia Tenggara.

Studio filem Jepun merakam beberapa filem di Shonan (yang dinamakan semula oleh Jepun sebagai Singapura semasa pendudukan) yang menggambarkan kawasan itu dengan cara yang serupa dengan sempadan Jepun. Filem seperti Southern Winds II (続・南の風, 1942, Shochiku Studios), Tiger of Malay (マライの虎, 1942, Daiei Studios) or Singapore All-Out Attack (シンガポール総攻撃, 1943, Daiei Studios) mempersembahkan kawasan itu sebagai tanah eksotik yang kaya dengan sumber, diduduki oleh orang yang sederhana tetapi jujur.^[7] Filem kolonial Jepun juga mengaitkan rantau ini dengan seks kerana banyak 'Karayuki-san', atau pelacur, telah dijual kepada rumah pelacuran atau dipilih untuk pergi ke Asia Tenggara untuk mendapatkan wang sekitar pergantian abad ini. Karayuki-san (からゆきさん, 1937, Toho Studios), Kinoshita Keisuke's Flowering Port (花咲く港, 1943, Shochiku Studios), dan kemudian, Imamura Shohei's Whoremonger (女衒, 1987, Toei Studios), yang kesemuanya atau sekurang-kurangnya sebahagiannya dirakam di lokasi, adalah contoh sejauh mana subgenre ini menguasai representasi Tanah Melayu dalam pawagam Jepun.^[8]

Perkembangan dan kemerosotan, 1945–75[sunting | sunting sumber]

Selepas tamatnya Perang Dunia II pada tahun 1945, Shaw Brothers menyambung semula produksi pada tahun 1947 dengan filem arahan Rajhans berjudul Singapura Di Waktu Malam yang dibintangi oleh Siput Sarawak. Disokong oleh rangkaian teater mereka, yang mereka miliki atau sewa, filem itu mendapat sambutan yang baik. Shaw Brothers terus menghasilkan lebih banyak filem dan memperkenalkan muka baharu, termasuk Kasma Booty kelahiran Sumatera. Filem pertamanya, Chempaka, berkisar tentang kehidupan gadis pulau asli.

Pada tahun 1948, P. Ramlee - yang kemudiannya menjadi antara tokoh terulung dalam pawagam Melayu, membuat debutnya dalam filem Chinta. Bakat Ramlee dalam menggubah muzik dan menyanyi telah menyerlahkannya. Dia sangat serba boleh sebagai pelakon utama, komik, artis dramatik, penulis skrip dan pengarah filem. Kebanyakan filem awalnya membawa banyak adegan nyanyian dan tarian, satu trend yang diperkenalkan oleh pengarah filem India. Selepas Rajhans, Shaw Brothers mengimport ramai pengarah filem India lain, antaranya S. Ramanathan, K.R. Seetharama Sastry, Phani Majumdar dan D. Ghoss. Terdapat juga beberapa pengarah filem tempatan seperti L. Krishnan dan K. M. Basker yang mempelajari perdagangan dan teknik melalui pengalaman dan perantisan. Menjelang 1960-an, ramai ekspatriat telah digantikan oleh pengarah tempatan.

Kejayaan yang dikecapi oleh studio filem Shaw Brother, yang dikenali sebagai Malay Film Productions (MFP), mendorong beberapa usahawan lain untuk menceburi perniagaan yang sama, seperti yang berlaku dengan syarikat filem Nusantara, yang dimulakan pada 1951 oleh Hsu Chiu Meng. Bagaimanapun, dia banyak bergantung pada teater bebas, dan selepas menghasilkan kira-kira sedozen filem, Nusantara ditutup pada tahun 1954.

Pada tahun 1952, Ho Ah Loke membuka sebuah studio di Tampines Road, Singapura, memanggil syarikatnya Rimau Film Productions, kemudian dikenali sebagai Keris Film Productions. Ho memiliki beberapa teater kecil melalui usaha beliau sebelum ini sebagai pengedar filem. Beliau berjaya menghasilkan beberapa filem, dan pada tahun 1956 bergabung dengan Cathay Organisation, yang dimiliki oleh jutawan Loke Wan Tho. Syarikat itu dinamakan semula sebagai Cathay-Keris Film Productions dengan studionya di East Coast Road, Singapura. Disokong oleh rangkaian teater mereka sendiri di seluruh Malaya dan Singapura, filem Cathay-Keris memberi cabaran kepada filem yang dihasilkan oleh studio MFP Shaw. Studio Shaw menghasilkan kira-kira sepuluh filem setahun, manakala Cathay-Keris juga menghasilkan kira-kira jumlah yang sama.

Pada tahun-tahun awal itu, semua filem adalah hitam dan putih. Studio tersebut mempunyai makmal, kemudahan rakaman dan penyuntingan sendiri. Rakaman bunyi langsung adalah amalan dari awal, sehingga kemunculan tahun 1960-an. Kemudian, sistem selepas penyegerakan atau alih suara muncul dan masih digunakan hari ini.

Lakon layar kebanyakannya berdasarkan cerita rakyat, drama pentas dan legenda wira atau peristiwa sejarah fiksyen atau sebenar. MFP membuat Hang Tuah pada tahun 1956, tentang pahlawan Melaka legenda Hang Tuah yang hidup pada zaman kegemilangan Kesultanan Melaka. Ia dilakukan dalam Eastman Color dan diarahkan oleh Phani Majumdar dari India, yang dibawa khas untuk memastikan filem itu berjaya ke Festival Filem Asia Timur. P. Ramlee bertindak sebagai Hang Tuah dan turut menggubah muzik latar, yang mana filem itu memenangi anugerah. Sebagai tindak balas, Cathay-Keris menghasilkan Hang Jebat, tentang kawan rapat Hang Tuah yang terlibat dalam perjuangan hidup atau mati dengannya.

Sejurus sebelum mereka menghentikan operasi, kedua-dua MFP dan Cathay-Keris menghasilkan tiga filem berwarna setiap satu. Shaw Brothers menghasilkan Ribut, Hang Tuah dan Raja Bersiong. Yang terakhir, lagenda dari negeri Kedah, ditulis oleh Perdana Menteri pertama Malaysia, Almarhum Tunku Abdul Rahman. Cathay-Keris menghasilkan Buloh Perindu, Chinta Gadis Rimba dan Mahsuri, seorang lagi legenda Kedah yang ditulis oleh Tunku Abdul Rahman.

Walaupun banyak syarikat muncul, seperti Nusantara Films, Tan & Wong Film Company, Rimau Productions dan Cathay-Keris, banyak yang ditutup kerana kos produksi yang meningkat dan penonton yang berkurangan, hanya meninggalkan MFP dan Cathay-Keris yang beroperasi di Singapura.

Pada tahun 1961, H.M. Shah membeli sebidang tanah utama di pinggir Kuala Lumpur dan menjadikannya Studio Merdeka. Ia mempunyai permulaan yang tidak seberapa, tetapi apabila bintang-bintang terkemuka memulakan penghijrahan mereka dari dua studio Singapura, pertumbuhannya melonjak secara mendadak. Terletak bersebelahan dengan Zoo Negara di Jalan Hulu Kelang, ia adalah 13 kilometer dari bandar. Hari ini, ia adalah ibu pejabat Perbadanan Kemajuan Filem Nasional, Malaysia (FINAS). Shaw Brothers menghantar beberapa pengarah filem Singapura mereka, antaranya L. Krishnan, P. Ramlee, Salleh Ghani, Jamil Sulong, Omar Rojik, S. Kadarisman, S. Sudarmaji, Naz Achnas, M. Amin dan Jins Shamsuddin, untuk membuat filem di Merdeka.