Pergi ke kandungan

Templat:Perubahan bunyi vokal bahasa Inggeris Kuno

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Jadual berikut menerangkan perubahan penting dari bahasa Indo-Eropah Purba Akhir dan bahasa Jermanik Purba sehingga ke zaman bahasa Inggeris Kuno, bahasa Inggeris Pertengahan dan bahasa Inggeris Moden. Jadual ini memberi fokus pada perubahan-perubahan yang berlaku pada bahasa Inggeris Kuno dan bahasa Inggeris Pertengahan sehingga yang menyebabkan terhasilnya bentuk-bentuk moden. Jadual-jadual lain akan merangkumi penerangan yang lebih spesifik mengenai perkembangan selain bahasa Inggeris Kuno dan bahasa Inggeris Pertengahan.

Jadual ini hanya membincangkan perubahan pada suku kata yang diwarnakan. Perubahan-perubahan bunyi vokal dalam suku kata yang tidak diwarnakan pasuannya adalah amat lain dan lebih ekstensif. Secara umumnya:

  1. Dalam bahasa Inggeris Kuno, bunyi-bunyi vokal panjang telah dilemahkan ke bunyi-bunyi vokal pendek (dan kadangkala terhapus sepenuhnya) dan bunyi-bunyi vokal pendek seringkali terhapus. Semua saki baki bunyi vokal dilemahkan kepada hanya /u/, /a/ dan /e/, dan kadangkala /o/. (/o/ juga kadangkala wujud sebagai kelainan sebutan /u/ yang tidak ditekankan.)
  2. Dalam bahasa Inggeris Pertengahan, hampir semua bunyi-bunyi vokal yang tidak ditekankan dilemahkan menjadi /ə/; kemudia, /ə/ di kedudukan akhir digugurkan. Pengecualian utama dalam bahasa Inggeris Kuno ialah -iġ, yang menjadi -y dalam bahasa Inggeris Moden.
  3. Bunyi-bunyi vokal yang tidak ditekankan dalam bahasa Inggeris Moden selain yang dieja sebagai <e> adalah disebabkan sama ada ianya kata majmuk atau kata pinjaman dari bahasa lain (terutamanya dari bahasa Latin dan bahasa Perancis Kuno).

NOTA: Kosa kata bahasa Inggeris Kuno dalam jadual ini diberi dalam bentuk Anglia, kerana bentuk ini adalah asas kepada ejaan bahasa Inggeris Moden. Namun, bahasa Inggeris Kuno yang piawai berdasarkan dialek Saxon Barat, dan apabila dua dialek tersebut mempunyai perbezaan, bentuk Saxon Barat ditunjukkan sebagai WS dalam kurungan yang diikuti bentuk Anglia.

NOTA: Dalam jadual ini, singkatan-singkatan berikut digunakan:

  • PIE = bahasa Indo-Eropah Purba
  • PreG = bahasa Pra-Jermanik1
  • PG = bahasa Jermanik Purba
  • OE = bahasa Inggeris Kuno
  • WS = bahasa Saxon Barat (dialek bahasa Inggeris Kuno)
  • ME = bahasa Inggeris Pertengahan
  • NE = bahasa Inggeris Moden
  • GA = Bahasa Inggeris Amerika Umum (loghat umum bahasa Inggeris Moden di Amerika Syarikat)
  • RP = Sebutan Diterima Bahasa Inggeris United Kingdom (sebutan berprestij bahasa Inggeris Moden di United Kingdom)
  • indic. = ragam indikatif
  • leng. = dipanjangkan melalui by pemanjangan suku kata terbuka
  • occ. = kadangkala
  • often = selalunya
  • plur. = bentuk jamak
  • pres. = kala kini
  • sing. = bentuk mufrad
  • superl. = darjah kepalingan
  • > = dihasilkan melalui perubahan bunyi yang dijangkakan
  • >! = terhasil disebabkan perubahan analog atau perubahan tidak terjangka

1"bahasa Pra-Jermanik" dalam konteks ini merujuk kepada bahasa pasca-PIE yang mengekalkan fonologi PIE tetapi mempunyai penyelarasan morfologi dibuat yang penting terhadap pembentukan bahasa Jermanik Purba. Rekonstruksi berikut diberikan hanya pada akar kata bahasa Indo-Eropah Purba yang kukuh bentuk rekonstruksinya.

Bahasa Indo-Eropah Purba Akhir1 Bahasa Jermanik Purba1 Syarat perubahan Bahasa Inggeris Kuno Bahasa Inggeris Pertengahan Bahasa Inggeris Moden Contoh-contoh
  Umlaut-i2   Umlaut-i2   Umlaut-i2
a, o, h₂e, h₃e, H̥ a   æ e /a/ /e/ /æ/; RP /ɑː/ /ɛ/ PG *paþaz > OE pæþ > "path"; PG *batizǫ̂ > OE betera > "better"; PG *taljaną > OE tellan > "to tell"
(leng.) /aː/ /ɛː/ /ei/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *hwalaz > OE hwæl > "whale"; PG *matiz > OE, ME mete "food" > "meat"; PG *stadiz > OE, ME stede > "stead"
(+g) /ai/ /ɛi/ > /ai/ /ei/ /ei/ PG *dagaz > OE dæġ > "day"
(+h) /au/ /ɛu/ /ɔː/; /æf/ /(j)uː/ PG *hlahtraz > OE hlæhtor (WS hleahtor) > "laughter"; PG *slahtiz > OE sleht (WS slieht) > ME sleight "slaughter"
+n,m a,o e /a/ (occ. /o/) /e/ /æ/; occ. GA /ɔ/, RP /ɒ/ /ɛ/ PG *mannz, manniz > OE man, mon > "man", plur. men > "men"; PG *hamuraz > OE hamor > "hammer"; PG *handuz > OE hand > "hand"; PG *sange > OE past sang > "sang"; PG *lambaz > OE lamb > "lamb"; Latin candēla > OE candel > "candle"; PG *gandrǫ̂ > OE gandra > "gander"; PG *langaz > OE lang, long > "long"; PG *sandijaną > OE sendan > "send"; PG *bankiz > OE benċ > "bench"; PG *hanjō > OE henn > "hen"
(leng.) /aː/ /ɛː/ /ei/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *namǫ̂ > OE nama > "name"; PG lamǫ̂ > OE lama > "lame"; PG *banǫ̂ > OE bana "slayer" > "bane"
+mf,nþ,ns ō ē /oː/ /eː/ /uː/; /ʌ/; /ʊ/ /iː/ PreG *donts, dontes > PG *tanþz, tanþiz > OE tōþ > "tooth", plur. tēþ > "teeth"; PG *gans, gansiz > OE gōs > "goose", plur. gēs > "geese"; PG *anþaraz > OE ōþer > "other"
(+CC) /o/ /e/ GA /ɔ/, RP /ɒ/; GA /ɔː/ /ɛ/ PG *samftijaz, samftô > OE sēfte, *sōfta >! OE sōfte > "soft"; PG *anstiz > OE ēst "favor" > ME "este"
+lC a æ > e /a/ /e/ /ɔː/ /ɛ/ PG *fallaną > OE fallan (WS feallan) > "to fall"; PG *fallijaną > OE fællan > fellan (WS fiellan) > "to fell"
(+ld) /ɔː/ /ɛː/ GA /ou/, RP /əu/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *aldaz, aldizǫ̂ > OE ald (WS eald) > "old", ældra (WS ieldra) "older" > "elder"; PG *haldaną > OE haldan (WS healdan) > "to hold"
+rc,rg,rh æ > e e /e/ /e/ GA /ɑ/(+r), RP /ɑː/ GA /ɑ/(+r), RP /ɑː/ Latin arca > OE erc (WS earc) > "ark"
+rC (C not c,g,h) ea e /a/ /e/ GA /ɑ/(+r), RP /ɑː/ GA /ɑ/(+r), RP /ɑː/ PG *harduz > OE heard > "hard"
sebelum a,o,u a (secara analog) æ /a/ /a/ /æ/; RP /ɑː/ /æ/; (RP) /ɑː/ Latin cattus > OE catt > "cat"
(leng.) /aː/ /aː/ /ei/ /ei/ PG *talō > OE talu > "tale"; PG *bakaną, -iþi > OE bacan > "to bake", 3rd sing. pres. indic. bæcþ "bakes"
(+g,w) /au/ /au/ /ɔː/ /ɔː/ PG plur. *dagôs > OE dagas "days" > dial. "dawes"; PG *laguz > OE lagu > "law"; PG *clawō > OE clawu > "claw"
sebelum a,o,u yang kemudian ea eo /a/ /e/ /æ/; (RP) /ɑː/ /ɛ/
(leng.) /aː/ /ɛː/ /ei/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *alu(þ) > OE ealu > "ale"; PG *asiluz > OE eosol (WS esol) "donkey"
(+g,w) /au/ /ɛu/ /ɔː/ /(j)uː/ PG *awī > OE eowu > "ewe"
sebelum hs,ht,hþ + -iz akhir kata N/A i (occ. ie) N/A /i/ N/A /ai/ PIE *nokwtis > PG *nahtiz > OE nieht > OE niht > "night"
e, h₁e, occ. i+C*e,a,o e   e N/A /e/ N/A /ɛ/ N/A PIE *nizdos > PG *nestaz > OE nest > "nest"; PG *helpaną > OE helpan > "to help"; PG *fehtaną > OE fehtan (WS feohtan) "to fight" (irreg.); PG *berkaną > OE bercan (WS beorcan) > "to bark"
(leng.) /ɛː/ N/A /iː/; /ei/; /ɛ/ N/A PG *brekaną > OE brecan > "to break"; PG *ebnaz > OE ef(e)n > "even"; OE feþer > "feather"
(+g,h) /ɛi/ > /ai/ N/A /ei/ N/A PG *wegaz > OE weġ > "way"; PG *regnaz > OE reġn > "rain"; PG *seglaz > OE seġl > "sail"
(+ld) /eː/ N/A /iː/ N/A PG *felduz > OE feld > "field"; PG *geldaną > OE ġeldan (WS ġieldan) "to pay" > "to yield"
+m i N/A /i/ N/A /ɪ/ N/A PG *remǫ̂ > OE rima > "rim"; PG *nemaną > OE niman "to take" > archaic "to nim"
(leng.) /eː/ N/A /iː/ N/A
+rC (C not c,g,h); wV; C (C not c,g) + a,o,u yang kemudian eo N/A /e/ N/A /ɛ/; (+r) GA /ɑ/(+r), RP /ɑː/ N/A PG *werþaną > OE weorðan "to become"; PG *hertǭ > OE heorte > "heart"
(leng.) /ɛː/ N/A /iː/; /ei/; /ɛ/ N/A PG *etaną > OE eotan (WS etan) > "to eat"; PG *beraną > OE beoran (WS beran) > "to bear"
(+w) /ɛu/ N/A /(j)uː/ N/A
+ hs,ht,hþ suku kata akhir kemudian i (occ. ie) N/A /i/ N/A /ɪ/ N/A PG *sehs > OE siex > "six"; PG *rehtaz > OE riht > "right"
i, (h₁)e+C*i, (h₁)e+C*y, (h₁)e+nC i   i i /i/ /i/ /ɪ/ /ɪ/ PG *fiską > OE fisċ > "fish"; PG *hringaz > OE hring > "ring"; PG *bidjaną > OE biddan "to pray" > "to bid"; PG *itiþi > OE 3rd sing. pres. indic. iteþ "eats"; PG *skiriþi > OE 3rd sing. pres. indic. sċirþ (WS sċierþ) "shears"; PG *stihtōjaną > OE stihtian "to establish"
(leng.) /eː/ /eː/ /iː/ /iː/ PG *wikō > OE wicu > "week"
(+g) /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ Latin tegula > OE tiġele > "tile"; PG *brigdilaz > OE briġdel > "bridle"
(+ld,nd) /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ PG *blindaz > OE blind > "blind" /blaind/; PG *kildaz (plur. *kildōzō) OE ċild > "child" /tʃaild/; PG *wildijaz > OE wilde > "wild" /waild/
+ mf,nþ,ns ī ī /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ PG *fimf > OE fīf > "five"; PG *linþijō > OE līþe "gentle" > "lithe"
(+CC) /i/ /i/ /ɪ/ /ɪ/ PG *fimf tigiwiz > OE fīftiġ > "fifty"
+rC (C not c,g,h); w io > eo i /e/ /i/ /ɛ/ /ɪ/ PG *liznōjaną > OE liornian > OE leornian > "learn"; PG *a + firrijaną > OE afirran (WS afierran) "to remove" (cf. feorr "far")
(+w) /eu/ > /iu/ /iu/ /(j)uː/ /(j)uː/ PG *niwulaz > OE niowul, neowul "prostrate"; PG *spiwiz > OE spiwe "vomiting"; PG *hiwiz > OE hīw > "hue"
sebelum a,o,u i (io, eo) N/A /i/ (/e/) N/A /ɪ/ (/ɛ/) N/A PG *milukz > OE mioluc,meolc > "milk"
(leng.) /eː/ (/ɛː/) N/A /iː/ (/iː/; /ei/; /ɛ/) N/A
(+g) /iː/ (/ɛi/ > /ai/) /iː/ /ai/ (/ei/) /ai/
u, (H), (H), (H), (H)3 u   u y /u/ /i/ /ʌ/; /ʊ/ /ɪ/ PG *sunuz > OE sunu > "son"; PG *kumaną, -iþi > OE cuman > "to come", 3rd sing. pres. indic. cymþ "comes"; PG *guldijaną > OE gyldan > "to gild"
(leng.) /oː/ /eː/ /uː/; /ʌ/; /ʊ/; (+r) GA /ɔr/, RP /ɔː/ /iː/ PreG *dhurus > PG *duruz > OE duru > "door"; PG *widuz > OE widu >! OE wudu > "wood"; PG *ubilaz > OE yfel > "evil"
(+g) /uː/ /iː/ /au/ /ai/ OE ryġe > "rye"
(+w) /uː/ /iu/ /au/ /(j)uː/
+ mf,nþ,ns ū ȳ /uː/ /iː/ /au/ /ai/ PG *munþz > OE mūþ > "mouth"; PG *kunþijaną > OE cȳþan "to make known" > ME "kithe"
(+CC) /u/ /i/ /ʌ/; /ʊ/ /ɪ/ PG *tunskaz > OE tūsc > "tusk"; PG *wunskijaną > OE wȳsċan > "wish"; PG *kunþiþō > OE cȳþþ(u) > "kith"
sebelum konsonan bukan sengauan + a,e,o o (secara analog) e /o/ /e/ GA /ɔ/, RP /ɒ/ /ɛ/ PG *drupǫ̂ > OE dropa > "drop"; PG *fulką > OE folc > "folk"
(leng.) /ɔː/ /ɛː/ GA /ou/, RP /əu/; (+r) GA /ɔr/, RP /ɔː/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *fulǫ̂ > OE fola > "foal"; PG *nusuz (*nusōu?) > OE nosu > "nose"; PG *hupōjaną > OE hopian > "to hope"
(+g,h,w) /ɔu/ /ɛi/ > /ai/ GA /ou/, RP /əu/; GA /ɔːf/, RP /ɒf/ /ei/ PG *duhter, duhtriz > OE dohter > "daughter", plur. dehter "daughters"; PG *trugaz > OE trog > "trough"; PG *bugǫ̂ > OE boga > "bow" /bou/
(+ld,rd) /ɔː/ /ɛː/ GA /ou/, RP /əu/; (+r) GA /ɔr/, RP /ɔː/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *guldaz > OE gold > "gold"; PG *burdą > OE bord > "board"
ē(H), eh₁ ǣ > ā   ē ē /eː/ /eː/ /iː/ /iː/ PG *slǣpaną > OE slēpan (WS slǣpan) > "to sleep", Latin strāta > OE strēt (WS strǣt) > "street"; PG *dǣdiz > OE dēd (WS dǣd) > "deed"; Latin cāseus > OE ċēse (WS ċīese) > "cheese"
(+CC) /e/ /e/ /ɛ/ /ɛ/
(+g,h) /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ PG *nǣhaz, nǣhistaz > OE nēh (WS nēah) "near" > "nigh", superl. nēhst (WS nīehst) "nearest" > "next"
+n,m ō ē /oː/ /eː/ /uː/ /iː/ PG *mǣnǫ̂ > OE mōna > "moon"; PG *kwǣniz > OE kwēn > "queen"
+w; ga,go,gu ā ǣ /ɔː/ /ɛː/ GA /ou/, RP /əu/ /iː/; /ei/; /ɛ/
(+g) /ɔu/ /ɛi/ > /ai/ GA /ou/, RP /əu/ /ei/ PG *mǣgôz > OE māgas "relatives"
(+w) /ɔu/ /ɛu/ GA /ou/, RP /əu/ /(j)uː/ PG *knǣwaną, -iþi > OE cnāwan > "to know", 3rd sing. pres. indic. cnǣwþ "knows"
ēi, iz, etc.4 ē   ē ē /eː/ /eː/ /iː/ /iː/ PG *hēr > OE hēr > "here"; PIE *mizdhā > PG *mēdō > OE mēd "reward"
(+g,h) /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ OE past hēht "called" > "hight"
(+w) /eu/ > /iu/ /eu/ > /iu/ /(j)uː/ /(j)uː/
ā, ō, aH, oH, eh₂, eh₃; an+K, on+K, h₂en+K, h₃en+K ō; ą̄+h   ō ē /oː/ /eː/ /uː/; /ʌ/; /ʊ/ /iː/ PG *fōtz, fōtiz > OE fōt > "foot", plur. fēt > "feet"
(+CC) /o/ /e/ GA /ɔ/, RP /ɒ/; GA /ɔː/ /ɛ/ PG *kōpi-dǣþ > OE cēpte > "kept"; PG *mōti-dǣþ > OE mētte > "met"
(+g,h) /uː/ /iː/ /au/; /ʌf/ /ai/ PG *swōganą > OE swōgan "to sound" > ME /suːə/ > "sough" /sau/; PG *bōgaz > OE bōg > ME /buːh/ > "bough" /bau/; PG *tōhaz > OE tōh > ME /tuːh/ > "tough" /tʌf/; PG past *sōh-dǣþ > OE sōhte > ME /sɔuhtə/ > "sought"
(+w) /ɔu/ /eu/ > /iu/ GA /ou/, RP /əu/ /(j)uː/ PG *grōwaną > OE grōwan > "grow"
(h₁)ei, ī, iH; (h₁)en+K, in+K ī; į̄+h   ī ī /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ PG *wībą > OE wīf > "wife"; PG *līhiþi > 3rd sing. pres. indic. līþ (WS līehþ) "lends"; PIE *lengwhtos > PG *lį̄htaz > OE līht (WS lēoht) > "light" (in weight)
(+CC) /i/ /i/ /ɪ/ /ɪ/
(+g,h) /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ PG *hīgōjaną > OE hīgian > "hie"
(+w) /iu/ /iu/ /(j)uː/ /(j)uː/ PG *Tīwaz > OE Tīw (name of a god) + -es "'s" + dæġ "day" > "Tuesday"
ū, uH; n̥+K, un+K ū; ų̄+h   ū ȳ /uː/ /iː/ /au/ /ai/ PG *mūs, mūsiz > OE mūs "mouse", plur. mȳs > "mice"; PG *hūdijaną > OE hȳdan > "to hide"
(+CC) /u/ /i/ /ʌ/; /ʊ/ /ɪ/ PG *rūstaz > OE rūst > "rust"; pn̥kʷstis > PG *fų̄hstiz > OE fȳst > "fist"
(+g,h) /uː/ /iː/ /au/; /ʌf/ /ai/ PG *būganą > OE būgan "to bend" > "bow"; PG *rūhaz > OE rūh > "rough" /rʌf/; PG *drūgijaz > OE drȳge > "dry"
(+w) /uː/ /iu/ /au/ /(j)uː/ OE trūwian "to trust" > archaic "trow" /trau/
ai, oi, h₂ei, h₃ei ai   ā ǣ /ɔː/ /ɛː/ GA /ou/, RP /əu/; (+r) GA /ɔr/, RP /ɔː/ /iː/; /ei/; /ɛ/ PG *stainaz > OE stān > "stone"; PreG perfect *roidhe > PG past *raide > OE rād > "rode"; PreG *oyerā > PG *airō > OE ār > "oar"; PIE *ayes > PG *aiz > OE ār "bronze" > "ore"; PG *hwaitiją > OE hwǣte > "wheat"
(+CC) /a/ /a/ /æ/; RP /ɑː/ /æ/; RP /ɑː/ PG *faittiz > OE fǣtt > "fat"
(+g,h) /ɔu/ /ɛi/ > /ai/ GA /ou/, RP /əu/ /ei/ PG *aiganą > OE āgan > "owe"; PG *daigaz > OE dāg, dāh > "dough"
(+w) /ɔu/ /ɛu/ GA /ou/, RP /əu/ /(j)uː/ PG *maiwiz > OE mǣw > "mew"
au, ou, h₂eu, h₃eu au   ēa ē /ɛː/ /eː/ /iː/; /ei/; /ɛ/ /iː/ PG *auzǭ > OE ēare > "ear"; PG *hauzijaną > OE hēran (WS hīeran) > "to hear"
(+w) /ɛu/ /eu/ > /iu/ /(j)uː/ /(j)uː/ PG *skrawwǫ̂ > OE sċrēawa > ME "shrewe" > "shrew"
+c,g,h; rc,rg,rh;lc,lg,lh ē ē /eː/ /eː/ /iː/ /iː/ PG *auke(?), *aukijaną > OE ēc, ēċan (WS ēac, īeċan) "also, to increase" > ME "eke, eche" > "eke" (archaic), "to eke"
(+g,h) /iː/ /iː/ /ai/ /ai/ PG *augǭ > OE ēġe (WS ēage) > "eye"; PG *hauhaz, hauhistaz > OE hēh (WS hēah) > "high", superl. hēhst (WS hīehst) "highest"
(h₁)eu eu   ēo N/A /eː/ N/A /iː/ N/A PG *deupaz > OE dēop > "deep"; PG *beudaną > OE bēodan "to command"
(+w) /eu/ > /iu/ N/A /(j)uː/ N/A PG *hrewwaną > OE hrēowan > "to rue"
+c,g,h; rc,rg,rh; lc,lg,lh ē N/A /eː/ N/A /iː/ N/A PG *reukaną > OE rēcan (WS rēocan) > "to reek"
(+g,h) /iː/ N/A /ai/ N/A PG *fleugǭ > OE flēge (WS flēoge) > "fly"; PG *leuganą > OE lēgan (WS lēogan) > "to lie"; PIE *leuktos > PG *leuhtaz > OE lēht (WS lēoht) > "light" (brightness)
(h₁)eu+C*i, (h₁)eu+C*y iu   N/A īo > ēo N/A /eː/ N/A /iː/ PIE *newios > PG *niujaz > OE nīwe > "new"; PG *biudiþi > 3rd sing. pres. indic. bīott (WS bīett) "commands"
(+w) N/A /eu/ > /iu/ N/A /(j)uː/ PG *triwwiz > *triwwijaz > OE trīowe, trēowe > ME "trewe" > "true"
+c,g,h; rc,rg,rh; lc,lg,lh N/A ī N/A /iː/ /ai/ /ai/ PIE *leuktionom > PG *liuhtijaną > OE līhtan (WS līehtan) "to light"

1A + memisahkan bunyi-bunyi yang menghasilkan bunyi-bunyi vokal bahasa Jermanik Purba apabila bunyi-bunyi tersebut berubah berdasarkan persekitaran bersyarat. Tatatanda C* bermaksa jujukan sifar atau lebih bunyi konsonan

2Umlaut-i merujuk kepada perubahan suara yang berlaku sekitar tahun 500 M dengan kesan merebak terhadap bunyi-bunyi vokal bahasa Inggeris. Secara spesifiknya, bunyi-bunyi vokal didepan atau ditinggikan apabila diikuti oleh /i/ atau /j/ pada suku kata seterusnya. Hampir semua bunyi-bunyi vokal terkesan. Kosa kata terkesan diwarnakan dengan warna lain.

3Bunyi dan H pada PIE berubah menjadi un pada bahasa Jermanik Purba; sama juga dengan , dan . K merujuk bunyi-bunyi PIE atau k, yang gugur bersama-sama dalam bahasa Jermanik Purba dan bahasa-bahasa sentum lain; atau terhadap mana-mana sembilan bunyi velar PIE apabila diikuti secara langsung oleh bunyi konsonan tidak bersuara (terutamanya t). H merujuk kepada sebarang bunyi larinks. Tanda lengkuk kecil ogonek (seperti ą, ǭ) menunjukkan bunyi vokal bersengau. Bunyi-bunyi vokal panjang dicatat dengan tanda diakritik sengkang atas macron (seperti ē, ō). Bunyi-bunyi vokal amat panjang ditandai dengan tanda sirkumfleks (contohnya ô).

4Asal usul ē pada bahasa Jermanik Purba masih dipertikaikan.