Pergi ke kandungan

Balkh

Koordinat: 36°46′23″N 66°52′25″E / 36.77306°N 66.87361°E / 36.77306; 66.87361
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
(Dilencongkan daripada Daerah Balkh)
Balkh
بلخ
Bandar
Runtuhan Masjid Hijau Balkh, Julai 2001
Runtuhan Masjid Hijau Balkh, Julai 2001
Balkh yang terletak di Afghanistan
Balkh
Balkh
Lokasi di Parsi kuno, Afghanistan hari ini
Koordinat: 36°45′29″N 66°53′53″E / 36.75806°N 66.89806°E / 36.75806; 66.89806
Negara Afghanistan
WilayahWilayah Balkh
DaerahDaerah Balkh
Penduduk
 (2021)[2]
 • Bandar
138,594[1]
Zon waktu+ 4.30
IklimBSk

Balkh[a] merupakan sebuah bandar di Wilayah Balkh, Afghanistan. Ia terletak kira-kira 20 kilometer (12 bt) di barat laut ibu kota wilayah Mazari Sharif dan kira-kira 74 kilometer (46 bt) di selatan Amu Darya dan sempadan Afghanistan-Uzbekistan. Pada tahun 2021-2022, Pihak Berkuasa Statistik dan Maklumat Kebangsaan melaporkan bahawa bandar ini mempunyai 138,594 penduduk.[1] Disenaraikan sebagai penempatan kelapan terbesar di negara ini, anggaran tidak rasmi pada 2024 menetapkan populasinya sekitar 114,883 orang.[3][4]

Dalam sejarah, tapak Balkh masa kini dianggap sangat penting kerana kepentingan agama dan politiknya di Ariana. Sebagai pusat agama Majusi dan agama Buddha, bandar purba ini juga dikenali oleh orang Parsi sebagai Zariaspa dan oleh Yunani sebagai Bactra, memberikan namanya kepada Baktria.[5] Oleh itu, ia terkenal sebagai ibu kota Baktria atau Tokharistan. Penjelajah dan penulis Itali Marco Polo menggambarkan Balkh sebagai "bandar yang mulia dan pusat pembelajaran yang hebat" sebelum penaklukan Mongol.[6] Kebanyakan bandar sekarang terdiri daripada bangunan runtuh, terletak kira-kira 12 kilometer (7.5 bt) dari tebing kanan Sungai Balkh yang mengalir bermusim, pada ketinggian kira-kira 365 meter (1,198 ka).

Walaupun ia merupakan salah satu penempatan Afghanistan yang pelbagai etnik, orang Tajik membentuk majoriti penduduk Balkh[7][8] dan telah mendiami tapak ini selama ribuan tahun.[9] Bahasa utama bandar ini ialah Dari, yang dituturkan oleh majoriti yang besar.[10] Kawasan sekitar Balkh terkenal dengan tapak arkeologinya, yang membuktikan kehadiran banyak tamadun berbeza yang mempengaruhi masyarakat bandar ini dalam pelbagai era. Penjelajah dan spiritualis Belgium-Perancis Alexandra David-Néel memadankan Balkh dengan Shambhala, sebuah kerajaan mitos yang banyak disebutkan dalam Buddhisme Tibet purba, dan juga menawarkan istilah Parsi Sham-i-Bala (har. lilin yang ditinggikan) sebagai etimologi namanya.[11] Dalam nada yang sama, penulis British John G. Bennett, yang tumpuan akademiknya adalah pada ajaran mistik Armenia-Yunani George Gurdjieff, membuat spekulasi dalam karyanya bahawa Shambhala mungkin merupakan kuil matahari Baktria yang dipanggil Shams-i-Balkh, dengan mengambil perhatian penulis dan mistik Afghanistan Idries Shah sebagai sumber cadangan ini.[12]

Etimologi

[sunting | sunting sumber]

Asal sebenar nama Balkh tidak diketahui. Wilhelm Eilers mencadangkan bahawa rantau ini dinamakan sempena Sungai Balkh (dalam transliterasi Yunani Βάκτρος, iaitu Baktros) daripada asas Bāxtri-, yang bermaksud 'dia yang membahagi', beretimologi daripada akar Indo-Eropah Purba *bhag- 'membahagi' (daripada mana juga bahasa Avesta bag- dan Indik Kuno bháj-).[13]

Nama bandar ini dalam bahasa Baktria ialah βαχλο, iaitu Bakhlo. Dalam teks Parsi Pertengahan, ia dinamakan Baxl, iaitu Bakhl (Parsi Pertengahan: 𐭡𐭠𐭧𐭫). Nama wilayah atau negara ini juga muncul dalam papan-papan bertulis Parsi Kuno (B.h.i 16; Dar Pers e.16; Nr. a.23) sebagai Bāxtri, iaitu Bakhtri (Parsi Kuno: 𐎲𐎠𐎧𐎫𐎼𐎡𐏁). Ia ditulis dalam bahasa Avesta sebagai Bāxδi (Avesta: 𐬠𐬁𐬑𐬜𐬌‎). Daripada ini muncul bentuk pertengahan Bāxli, Sanskrit Bahlīka (juga Balhika) untuk "Baktria", dan melalui transposisi, Balx Parsi moden, iaitu Balkh, dan Armenia Bahl.[14] Akar yang sama memasuki bahasa Yunani sebagai Baktra (Yunani Kuno: Βάκτρα), sering ditulis Bactra.[3]

Nama sebelumnya untuk Balkh atau perkataan untuk sebahagian bandar ini ialah Zariaspa (Yunani Kuno: Ζαρίασπα), yang mungkin berasal daripada kuil api Majusi penting Azar-i-Asp[15] atau daripada nama Media *Ζaryāspa- yang bermaksud "mempunyai kuda berwarna emas".[16]

Nama panggilan Balkh ialah "Ibu Semua Bandar".[17]

Nota

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Bahasa Pashto dan Dari: بلخ; Bactrian: Βάχλο, rumi: Bákhlo; Yunani Purba: Βάκτρα, rumi: Báctra

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ a b "Anggaran Penduduk Afghanistan 2021-22" (PDF). Pihak Berkuasa Statistik dan Maklumat Kebangsaan (NSIA). April 2021. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada June 24, 2021. Dicapai pada June 21, 2021.
  2. ^ "Anggaran Penduduk Afghanistan 2020-21" (PDF). Pihak Berkuasa Statistik dan Maklumat Kebangsaan (NSIA). www.nsia.gov.af. m/s. 31. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2020-07-03. Dicapai pada 2021-03-24.
  3. ^ a b "Afghanistan Population (2024) - Worldometer". www.worldometers.info (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2024-02-10.
  4. ^ "Population of Cities in Afghanistan 2024". worldpopulationreview.com. Dicapai pada 2024-02-10.
  5. ^ "Stephanus of Byzantium, Ethnica, Z294.15". Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-12-21. Dicapai pada 2021-09-20.
  6. ^ "City of Balkh (antique Bactria)". UNESCO World Heritage Centre. Diarkibkan daripada yang asal pada 2020-06-23. Dicapai pada 2019-12-26.
  7. ^ "Profil Wilayah - Balkh" (PDF). Regional Rural Economic Regeneration Strategies (RRERS). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 19 October 2015. Dicapai pada 13 July 2024.
  8. ^ "Wilayah Balkh". Program for Culture & Conflict Studies. Naval Postgraduate School. Diarkibkan daripada yang asal pada 29 Mei 2012. Dicapai pada 13 Julai 2024.
  9. ^ [1] Diarkibkan 21 Oktober 2020 di Wayback Machine Britannica Online Encyclopedia
  10. ^ "Balkh — Afghanistan". 2013-09-05. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-09-05. Dicapai pada 2024-07-13.
  11. ^ David-Néel, A. Les Nouvelles littéraires;1954, p.1
  12. ^ Bennett, J. G., Gurdjieff: Making a New World Bennett menyebut Idries Shah sebagai sumber cadangan.
  13. ^ Tavernier, Jan (2007). Iranica in the Achaemenid Period (ca. 550–330 B.C.): Lexicon of Old Iranian Proper Names and Loanwords, Attested in Non-Iranian Texts. Peeters. m/s. 25. ISBN 978-90-429-1833-7.
  14. ^ Daniel Coit Gilman; Harry Thurston Peck; Frank Moore Colby (1902), The New International Encyclopædia, 2, Dodd, Mead & Co., m/s. 341
  15. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Tarn
  16. ^ Tavernier, Jan (2007), Iranica in the Achaemenid Period (ca. 550–330 B.C.): Linguistic Study of Old Iranian Proper Names and Loanwords, Attested in Non-Iranian Texts, Peeters, m/s. 370, ISBN 978-90-429-1833-7.
  17. ^ "Balkh | Silk Roads Programme". Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-04-22. Dicapai pada 2018-05-15.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]

36°46′23″N 66°52′25″E / 36.77306°N 66.87361°E / 36.77306; 66.87361{{#coordinates:}}: tidak boleh ada lebih daripada satu teg utama sehalaman

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Balkh&oldid=6526173"