Lihat sumber bagi Pembrita Betawi

{{Infobox newspaper
| name                 = Pembrita Betawi
| logo                 = 
| image                = [[File:Pembrita Betawi.jpg|200px]]
| caption              = Halaman depan, {{circa}} 1885
| type                 = [[Akhbar|Akhbar harian]]
| format               = 
| owners               = 
| founder              = J. Kieffer
| publisher            = 
| editor               = 
| staff                = 
| foundation           = {{Start date|1884}}
| political            = 
| language             = [[Bahasa Melayu|Bahasa Melayu Vernakular]]
| ceased publication   = 1916
| relaunched           =
| headquarters         = Batavia, [[Hindia Timur Belanda]]
| circulation          = 
| sister newspapers    = 
| ISSN                 = 
| oclc                 = 
| website              = 
}}
'''''Pembrita Betawi''''' ([[EYD|Ejaan yang Disempurnakan]]: '''''Pemberita Betawi''''') merupakan sebuah akhbar harian dari [[Batavia]] (kini [[Jakarta]]), [[Hindia Timur Belanda]], yang diterbitkan dari 1884 hingga 1916. Ditubuhkan sebagai usaha sama antara wartawan Indo J. Kieffer dan W. Meulenhoff, akhbar itu menyaksikan beberapa perubahan pemilikan sehingga hak-haknya yang diperolehi oleh Albrecht pada tahun 1887. Penyumbang penting termasuk [[Lie Kim Hok]] dan [[Tirto Adhi Soerjo]].

==Sejarah==
Akhbar [[Bahasa Melayu|Melayu vernakular]] mulai berkembang di [[Hindia Timur Belanda]] (kini [[Indonesia]]) pada pertengahan abad ke-19. Akhbar terawal tidak lama, tetapi tahun 1880-an menyaksikan akhbar berbahasa Melayu yang lebih berdaya tahan. Akhbar-akhbar Melayu awal ini kebanyakannya dikendalikan oleh lelaki [[Orang Indo|Indo]] - orang-orang [[Serani]] yang berasal dari campuran [[Belanda]] dan asli - dan terletak di bandar perdagangan utama. ''Pembrita Betawi'', yang terletak di ibu kota kolonial di [[Batavia]] (kini [[Jakarta]]), tidak terkecuali.{{sfn|Adam|1995|pp=45–46}}

Edisi pertama ''Pembrita Betawi'' diterbitkan pada 24 Disember 1884. Akhbar itu diterbitkan setiap hari, kecuali pada hari Ahad dan hari cuti, dengan wartawan Indo J. Kieffer sebagai ketua penyunting dan mungkin dengan dana dari W. Meulenhoff, seorang wartawan yang pernah bekerja dengan Kieffer. Akhbar itu dicetak oleh W. Bruining Co. dan diedarkan ke seluruh Batavia. Kieffer sebelum ini mengetuai beberapa akhbar, termasuk ''Bintang Barat'' dan ''Bintang Betawi'', walaupun tidak ada satu pun dari mereka yang telah lama bertahan.{{sfn|Tio|1958|pp=53–55}} Akhbar ini terdiri daripada empat muka surat, dua untuk berita dan dua untuk iklan.{{sfn|Anshoriy Ch|Tjakrawerdaya|2008|p=10}} Untuk membantu mempromosikan akhbar, Kieffer mengadakan undian untuk semua pembaca yang bersedia melanggan satu tahun penuh.{{sfn|Adam|1995|p=48}}

Menjelang 8 Jun 1885, akhbar itu dimiliki sepenuhnya oleh Meulenhoff; Kieffer telah meninggalkan ''Pembrita Betawi'' pada masa itu. Meulenhoff menukar akhbar percetakan akhbar ke Albrecht Co., juga di Batavia. Tahun berikutnya Meulenhoff membawakan [[Lie Kim Hok]], seorang penulis dan guru [[peranakan]] [[Cina]], sebagai rakan perniagaan;{{sfn|Tio|1958|pp=53–55}} Meulenhoff adalah salah seorang daripada beberapa ketua akhbar Belanda dan Indo yang membawa rakan-rakan Cina dalam tempoh ini.{{sfn|Latif|2005|p=160}} Dengan 1,000 [[Guilder|gulden]] Lie membeli setengah daripada saham dalam syarikat itu. Hak cetak tidak lama kemudian diperolehi oleh rumah percetakan Lie yang berpusat di [[Bogor]], yang juga bernama Lie Kim Hok, dan edisi pertama di bawah pimpinan ini diterbitkan pada 1 Jun 1886. Lie dan Meulenhoff bekerja di akhbar itu bersama-sama, membahagikan tugas pentadbiran dan editorial di antara mereka, dan akhbar cetaknya dipindahkan ke Batavia.{{sfn|Tio|1958|pp=53–55}}

Pada 2 Jun 1887 diumumkan bahawa ''Pembrita Betawi'' telah dijual kepada Karsseboom & Co. Meulenhoff dikekalkan sebagai ketua penyunting. Akhbar percetakan Lie Kim Hok dikekalkan selama beberapa bulan, sebelum akhbar - termasuk hak stok dan pencetakannya untuk ''Pembrita Betawi'' - telah dijual kepada Albrecht. Lie tidak terlibat dengan surat khabar selepas itu, dan Albrecht terus mencetak ''Pembrita Betawi'' sehingga akhbar itu ditutup pada tahun 1916;{{sfn|Tio|1958|pp=53–55}} akhbar-akhbar milik pribumi telah menjadi lebih biasa pada awal 1910-an, yang membawa kepada pengurangan edaran ''Pembrita Betawi''.{{sfn|Latif|2005|p=210}}

==Kandungan==
[[Fail:Pembrita_Betawi_ad.jpg|thumb|Iklan bahasa Belanda untuk ''Pembrita Betawi'', 1884]]
''Pembrita Betawi'' mengandungi pelbagai kandungan, termasuk berita, tulisan mengenai hiburan dan polemik. Pada tahun-tahun awal selepas penubuhannya, akhbar itu memberi tumpuan kepada berita yang berkaitan dengan Hindia, dengan bahagian khas untuk topik yang menarik minat orang Cina Indonesia. Sekitar 1907 ''Pembrita Betawi'' mula menerbitkan berita yang berkaitan dengan kumpulan etnik pribumi, yang menjadi semakin melek huruf melalui [[Politik balas budi|Dasar Etika Belanda]] yang antara lain, mempromosikan pendidikan bagi orang-orang bukan Eropah.{{sfn|Anshoriy Ch|Tjakrawerdaya|2008|p=10}} Menulis di bawah nama pena Kalam Langit, penulis etnik-Cina Na Tian Piet menulis secara meluas mengenai Singapura.{{sfn|Setyautama|Mihardja|2008|pp=175–176}} Editorial yang diterbitkan antara 1901 dan 1903 dalam ruang ''Dreyfusiana'' (rujukan kepada hubungan Dreyfus yang sedang berjalan di Perancis) dan ditulis oleh [[Tirto Adhi Soerjo]], wartawan [[Jawa]] muda, mengandungi kritikan yang menakutkan terhadap kerajaan penjajah Belanda dan menyalahgunakan kuasa.{{sfn|Latif|2005|pp=164–165}}

Drama pentas, termasuk rombongan [[bangsawan]], menerima liputan yang luas di ''Pembrita Betawi''. Kakitangan akhbar itu menulis positif mengenai pelbagai kumpulan dan menerbitkan panggilan untuk mereka.{{sfn|Cohen|2006|p=185}} Sementara itu, surat dari pembaca mengenai teater - termasuk keluhan keterlaluan yang tidak diingini untuk wanita muda - diterbitkan.{{sfn|Cohen|2006|p=130}}

== Rujukan ==
{{Reflist|30em}}

==Sumber petikan==
{{refbegin|40em}}
*{{cite book
 |url=https://books.google.com/books?id=BwzCiu6DVWgC
 |title=The Vernacular Press and the Emergence of Modern Indonesian Consciousness (1855–1913)
 |isbn=978-0-87727-716-3
 |author1=Adam
 |publisher=Cornell University Press
 |location=Ithaca
 |ref=harv
 |series= Studies on Southeast Asia
 |volume=17
 |first1=Ahmat
 |year=1995
}}
*{{cite book
 |url=https://books.google.com/books?id=ASjCTKgW1QIC
 |title=Rekam Jejak Dokter Pejuang & Pelopor Kebangkitan Nasional
 |trans_title=Recording the Traces of the Freedom-fighting Doctor and Key Figure in the National Awakening
 |language=Indonesia
 |publisher= LKiS
 |location=Yogyakarta
 |year=2008
 |ref=harv
 |last1=Anshoriy Ch
 |first1= M Nasruddin
 |last2=Tjakrawerdaya
 |first2=Djunaidi
}}
* {{cite book
  | last = Cohen
  | first = Matthew Isaac
  | url = https://books.google.com/books?id=-fbw-06ovVIC
  | title = The Komedie Stamboel: Popular Theater in Colonial Indonesia, 1891–1903
  | year = 2006
  | publisher = Ohio University Press
  | location = Athens
  | isbn = 978-0-89680-246-9
  | ref = harv
  }}
*{{cite book
 |url=https://books.google.com/books?id=-2zDpJM19bEC
 |title=Inteligensia Muslim dan Kuasa: Genealogi Inteligensia Muslim Indonesia Abad ke-20
 |trans_title=Muslim Intellectuals and Power: Genealogy of Indonesian Muslim Intellectuals of the 20th Century
 |language=Indonesia
 |publisher=Mizan
 |location=Bandung
 |year=2005
 |ref=harv
 |last=Latif
 |first=Yudi
}}
*{{Cite book
 |url=https://books.google.com/books?id=lEGrOWWEvswC
 |title=Tokoh-tokoh Etnis Tionghoa di Indonesia
 |trans_title=Ethnic Chinese Figures in Indonesia
 |language=Indonesian
 |publisher=Gramedia
 |location=Jakarta
 |isbn=978-979-9101-25-9
 |last1=Setyautama
 |ref=harv
 |first1=Sam
 |last2=Mihardja
 |first2=Suma
 |year=2008
}}
*{{cite book
 |last=Tio
 |first= Ie Soei
 |authorlink=Tio Ie Soei
 |title=Lie Kimhok 1853–1912
 |language=Indonesia
 |publisher=Good Luck
 |location=Bandung
 |year=1958
 |ref=harv
 |oclc= 1069407
}}
{{refend}}

[[Kategori:Akhbar bahasa Melayu]]