Pergi ke kandungan

Shenzhen

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Shenzhen
深圳
شينظين‎
Bandar raya subwilayah
深圳市
Nama panggilan: Peng City (鹏城; Pengcheng)
NegaraChina
WilayahGuangdong
County-level divisions6
SEZ formed1 Mei, 1980
Keluasan
 • Bandar raya subwilayah2,050 km2 (790 batu persegi)
 • Bandar
412 km2 (159 batu persegi)
Aras
25 m (82 ft)
Penduduk
 (2009)[1]
 • Bandar raya subwilayah8,912,300
 • Kepadatan4,300/km2 (11,000/batu persegi)
 • Bandar
3,307,700
 • Kepadatan bandar8,000/km2 (21,000/batu persegi)
 • Major nationalities
Han
DemonimShenzhener
Zon waktuUTC+8 (Waktu Piawai China)
Kod kawasan755
GDP2009[1]
 - TotalCNY 820.123 bilion
USD 120.14 bilion
 - per capitaCNY 92,771
USD 13,590
 - Growth▲ 10.7%
Awalan plat lesen粤B
Laman sesawanghttp://english.sz.gov.cn/
Shenzhen
"Shenzhen", ditulis dalam bahasa Cina
Bahasa Cina深圳
JyutpingSam1 zan3
Perumian Yale Bahasa Kantonissāmjan
Hanyu PinyinShēnzhèn
Maksud harfiahparit dalam

Shenzhen (IPA: [ʂə́ntʂə̂n]) ialah sebuah bandar raya di Guangdong, China. Disebabkan liberalisasi ekonomi China, kawasan ini menjadi Zon Ekonomi Istimewa China pertama yang paling berjaya. Sekarang ini ia memegang status pentadbiran subwilayah, dengan kuasa kurang sedikit daripada wilayah.

Pada 2012, Shenzhen ialah tempatnya perlawanan Badminton Masters Finals berantarabangsa.

Toponimi

[sunting | sunting sumber]

Rujukan terawal yang diketahui mengenai nama chen mungkin bertarikh dari tahun 1410, semasa Dinasti Ming.[2]

Penduduk tempatan memanggil saliran di sawah padi sebagai "Zhen" (圳), yang bermaksud "parit" atau "saluran". Nama Shenzhen berasal daripada gabungan perkataan "Shen" (深) yang bermaksud "dalam" dan "Zhen" (圳) yang merujuk kepada parit yang dalam yang terletak di kawasan itu.[3][4]

Sejarah

[sunting | sunting sumber]

Prasejarah hingga Dinasti Ming

[sunting | sunting sumber]
Bandar Bersejarah Nantou

Bukti manusia terawal di kawasan yang kini dikenali sebagai Shenzhen dapat dikesan sejak pertengahan zaman Neolitik.[5][6] Manusia telah mendiami kawasan ini selama lebih 6,700 tahun. Kawasan ini mula memiliki pentadbiran daerah sekitar 1,700 tahun lalu, termasuk bandar-bandar bersejarah Nantou dan Dapeng yang diasaskan lebih 600 tahun yang lalu.[7]

Pada tahun 214 SM, semasa Maharaja Qin Shi Huang menyatukan China di bawah Dinasti Qin, kawasan ini diletakkan di bawah pentadbiran Komanderi Nanhai, salah satu daripada tiga komanderi yang ditubuhkan di Lingnan, dan seterusnya diasimilasikan ke dalam budaya Zhongyuan.[8] Pada tahun 331 M, pemerintahan Dinasti Jin Timur memisahkan Nanhai dan menubuhkan Komanderi Dongguan [zh] (东官郡).[9] Pusat pentadbiran komanderi dan daerah Bao'an terletak di sekitar bandar moden Nantou. Pada tahun 590 M, pentadbiran Dinasti Sui menggabungkan kawasan ini kembali ke Nanhai. Pada tahun 757 M, pentadbiran Dinasti Tang menamakan semula daerah ini sebagai Dongguan dan memindahkan pusat pentadbiran ke kawasan yang kini menjadi Dongguan, namun sebuah garison tentera masih dikekalkan.[8]

Pada abad ke-12, kawasan Nantou menjadi pusat perdagangan garam dan rempah di Laut China Selatan.[8][10] Kawasan ini juga terkenal dengan penghasilan mutiara pada abad ke-13. Pada tahun 1362, pelaut-pelaut China akan berkunjung ke kuil Mazu di Chiwan (dalam kawasan Daerah Nanshan) untuk berdoa sebelum belayar ke Nanyang (Asia Tenggara). Pertempuran Tunmen—di mana tentera laut Dinasti Ming menewaskan tentera laut Empayar Portugis—telah berlaku di selatan Nantou.[11] Pada abad ke-12, Nantou dan kawasan sekitarnya menjadi pusat perdagangan penting untuk garam dan rempah di Laut China Selatan.[8][10] Kawasan ini kemudian terkenal dengan pengeluaran mutiara pada abad ke-13. Pada tahun 1362, para pelaut China akan berdoa di kuil Mazu di Chiwan (sekarang dalam Daerah Nanshan) sebelum belayar ke Nanyang (Asia Tenggara). Pertempuran Tunmen, di mana tentera Dinasti Ming menang menentang Empayar Portugis, berlaku di selatan Nantou.[12]

Era Dinasti Qing hingga 1940-an

[sunting | sunting sumber]

Untuk mencegah serangan lanun, penduduk Shenzhen dipindahkan ke utara.[8] Hasilnya, Daerah Bao'an kehilangan dua pertiga wilayahnya kepada Dongguan dan dimasukkan ke dalam pentadbiran Dongguan pada tahun 1669. Selepas kekalahan kerajaan Qing dalam Perang Candu Pertama dan Perang Candu Kedua menentang British, Pulau Hong Kong dan Semenanjung Kowloon diserahkan kepada British. Pada 21 April 1898, kerajaan Qing menandatangani perjanjian untuk memajak New Territories kepada British selama 99 tahun. Xin'an (nama lama Shenzhen) telah diduduki British selama setengah tahun pada 1899.[13]

Daripada keluasan asal 3,076 kilometer persegi (1,188 bt2), sebanyak 1,055.61 kilometer persegi (407.57 bt2) dipajak kepada British.[9]

Perasmian Stesen kereta api Shenzhen, Oktober 1911

Pada tahun 1911, susulan Pemberontakan Wuchang, penduduk Xin'an bangkit menentang pentadbiran Qing dan berjaya menumbangkannya.[14] Pada tahun yang sama, bahagian China bagi Kowloon–Canton Railway (KCR) mula beroperasi dan Stesen kereta api Shenzhen menjadi hentian terakhir, memacu ekonomi tempatan.[13] Pada 1913, Xin'an dinamakan semula sebagai Daerah Bao'an.[8]

Semasa Mogok Besar Kanton-Hong Kong tahun 1925, Persekutuan Kesatuan Sekerja Seluruh China membuka pusat penerimaan pemogok di Shenzhen.[15] Pada tahun 1931, Chen Jitang membuka beberapa kasino di Shenzhen.[16]

Semasa Perang Dunia Kedua, Tentera Jepun menduduki Shenzhen dan Nantou,[8] menyebabkan kerajaan Bao'an terpaksa berpindah ke Dongguan.[17] Pada 1941, British meletupkan Jambatan Lo Wu di Shenzhen untuk menghalang tentera Jepun menyeberang ke Hong Kong.[18]

1950-an hingga 1980

[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1953, empat tahun selepas penubuhan Republik Rakyat China, kerajaan Daerah Bao'an memutuskan untuk memindahkan pentadbiran ke Shenzhen kerana bandar ini lebih dekat dengan KCR dan mempunyai ekonomi yang lebih besar berbanding Nantou.[8]

Dari tahun 1950-an hingga akhir 1970-an, Shenzhen dan seluruh Daerah Bao'an menyaksikan gelombang besar pelarian yang cuba melarikan diri ke Hong Kong akibat pergolakan politik di tanah besar China. Dianggarkan antara 100,000[19] hingga 560,000[20] pelarian melintasi daerah ini dalam tempoh tersebut.

Pada Januari 1978, sebuah pasukan pemeriksaan pusat yang dihantar oleh Majlis Negeri menyiasat dan mencadangkan penubuhan pelabuhan perdagangan asing di Daerah Bao'an.[21] Pada Mei tahun yang sama, pasukan tersebut mengemukakan "Laporan Penyelidikan Ekonomi Hong Kong dan Makau" dan mencadangkan Bao'an dan Zhuhai sebagai pangkalan eksport komoditi.

Pada Ogos 1978, Jawatankuasa Daerah Huiyang melaporkan kepada Jawatankuasa Wilayah mengenai permohonan untuk menukar nama Bao'an kepada Shenzhen. Pada 18 Oktober, Jawatankuasa Tetap Parti Wilayah Guangdong bersetuju menukar Bao'an kepada Bandar Bao'an dan menjadikannya sebuah prefektur bersaiz sederhana dengan asas perdagangan asing. Namun begitu, Jawatankuasa Bao'an menegaskan bahawa nama Shenzhen lebih dikenali dunia berbanding Bao'an.

Pada 23 Januari 1979, kerajaan wilayah Guangdong dan daerah Huiyang mencadangkan secara rasmi perubahan nama dan diluluskan oleh Majlis Negeri pada 5 Mac 1979.[21] Pada masa sama, enam daerah telah diwujudkan: Luohu, Nantou, Songgang, Longhua, Longgang, dan Kuiyong.

Pada 31 Januari 1979, Jawatankuasa Pusat Parti Komunis meluluskan rancangan untuk menubuhkan Zon Perindustrian Shekou di Shenzhen dengan tujuan untuk memacu operasi pelbagai bidang berasaskan sistem Hong Kong dan Macau.[22] Zon ini diketuai oleh China Merchants Group di bawah pimpinan Yuan Geng dan menjadi zon pemprosesan eksport pertama di tanah besar China.

Pada April 1979, Jawatankuasa Tetap Wilayah Guangdong mencadangkan kepada Jawatankuasa Pusat untuk mewujudkan "zon kerjasama perdagangan" di Shenzhen, Zhuhai dan Shantou.[21] Pada bulan yang sama, persidangan pusat memutuskan untuk membangunkan Zon Ekonomi Khas (SEZ) di Shenzhen, Zhuhai, Shantou dan Xiamen.[23]

Pada November 1979, Shenzhen dinaikkan taraf sebagai bandar peringkat prefektur.[14] Ratusan perkampungan kecil berdekatan seperti Yumin Cun dimasukkan ke dalam pentadbiran Shenzhen.[24](p60)

Zon Ekonomi Khas (1980–kini)

[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1980, Shenzhen hanya mempunyai penduduk sekitar 30,000 orang.[25](p29) Pada bulan Mei tahun yang sama, Jawatankuasa Pusat Parti Komunis China menetapkan Shenzhen sebagai Zon Ekonomi Khas (SEZ) pertama di China.[8][26] Ini dicetuskan oleh Deng Xiaoping sebagai sebahagian daripada dasar pembaharuan dan keterbukaan China.[27]

Matlamat SEZ ini adalah untuk menjadi tapak percubaan amalan kapitalisme pasaran dalam rangka sosialisme dengan ciri-ciri China.[28]

Pada 26 Ogos 1980, Jawatankuasa Tetap Kongres Rakyat Kebangsaan meluluskan "Peraturan Zon Ekonomi Khas Guangdong".[29]

Pada Mac 1981, Shenzhen dinaikkan taraf menjadi divisyen sub-provinsi.[5][8] Terdapat cadangan untuk Shenzhen mempunyai mata wang sendiri tetapi ia dibatalkan kerana risiko dan ketidaksepakatan mengenai kewujudan dua mata wang dalam satu negara.[30]

Untuk mengawal keselamatan dan undang-undang, kerajaan Shenzhen membina pagar kawat berduri dan sekatan sempadan dalaman yang dikenali sebagai "garisan sempadan kedua" pada tahun 1983.[31][32] Pembangunan bandar Shenzhen pada tahun 1980-an tertumpu di sekitar kawasan sempadan lama dan pasar tradisionalnya.[24](p61)

Pada Disember 1990, di bawah Suruhanjaya Kawal Selia Sekuriti China, Bursa Saham Shenzhen telah ditubuhkan.[33]

Pada Februari 1992, Kongres Rakyat Kebangsaan memberi kuasa kepada Shenzhen untuk meluluskan undang-undang tempatan.[4] Pada tahun 1996 dan 1997, Shenzhen Guesthouse Hotel menjadi tuan rumah Majlis Perundangan Sementara Hong Kong menjelang penyerahan Hong Kong kepada China.[34]

Menjelang tahun 2001, ramai migran dari tanah besar memilih untuk tinggal di Shenzhen berbanding cuba menyeberang secara haram ke Hong Kong.[35]

Pada Mei 2008, Majlis Negeri meluluskan pelan menyeluruh untuk membangunkan sistem pentadbiran, ekonomi, inovasi dan kerjasama serantau Shenzhen.[36]

Pada 1 Julai 2010, "garisan sempadan kedua" dimansuhkan dan SEZ Shenzhen diperluaskan ke seluruh bandar.[37] Pada 26 Ogos 2010, Majlis Negeri meluluskan pelan pembangunan Qianhai, zon kerjasama perkhidmatan moden Shenzhen-Hong Kong.[38]

Pada Ogos 2011, Shenzhen menjadi tuan rumah Universiade Musim Panas 2011.[39]

Pada April 2015, Zon Perdagangan Bebas Guangdong yang baharu ditubuhkan termasuk Shekou dan Qianhai.[40]

Pada 18 Ogos 2019, kerajaan pusat Beijing melancarkan pelan reformasi menjadikan Shenzhen sebagai "zon perintis demonstrasi sosialisme dengan ciri-ciri China".[41][42]

Geografi

[sunting | sunting sumber]
Carta iklim untuk Shenzhen
JFMAMJJOSOND
 
 
26
 
20
13
 
 
48
 
20
14
 
 
70
 
23
17
 
 
154
 
26
20
 
 
237
 
30
24
 
 
347
 
31
26
 
 
320
 
32
26
 
 
354
 
32
26
 
 
254
 
31
25
 
 
63
 
29
23
 
 
35
 
25
18
 
 
27
 
22
14
Suhu purata dalam °C
Jumlah hujan dalam mm
Sumber: Biro Meteorologi Shenzhen 1981–2010 normals
Penukaran imperial
JFMAMJJOSOND
 
 
1
 
68
55
 
 
1.9
 
68
57
 
 
2.8
 
73
62
 
 
6.1
 
79
69
 
 
9.3
 
85
74
 
 
14
 
88
78
 
 
13
 
90
79
 
 
14
 
90
79
 
 
10
 
88
77
 
 
2.5
 
85
73
 
 
1.4
 
78
65
 
 
1.1
 
71
57
Suhu purata dalam °F
Jumlah hujan dalam inci

Shenzhen secara amnya mengikuti sempadan pentadbiran bekas Daerah Bao'an yang bersejarah. Bahagian selatan Daerah Bao'an telah menjadi sebahagian daripada Hong Kong British selepas Perang Candu, sementara kampung Shenzhen terletak di sempadan. Stesen Kereta Api Shenzhen merupakan hentian terakhir bagi bahagian tanah besar Keretapi Kowloon–Canton, dan ekonomi Shenzhen berkembang pesat sehingga diiktiraf sebagai bandar pada tahun 1979.

Shenzhen terletak dalam Delta Sungai Mutiara, bersempadan dengan Hong Kong di selatan, Huizhou di utara dan timur laut, serta Dongguan di utara dan barat laut. Di sebelah barat terdapat Lingdingyang dan Sungai Mutiara (China), manakala di sebelah timur ialah Teluk Mirs. Shenzhen terletak kira-kira 100 kilometer (62 bt) di tenggara ibu negeri wilayah, Guangzhou. Sehingga akhir 2017, penduduk tetap Shenzhen adalah seramai 12,528,300 orang, dengan 4,472,200 penduduk berdaftar, manakala populasi pentadbiran sebenar melebihi 20 juta.[43]

Bandar ini merupakan sebahagian daripada kawasan metropolitan Delta Sungai Mutiara dengan jumlah penduduk sekitar 44,738,513 orang merangkumi 9 bandar utama termasuk Macau. Shenzhen memanjang sejauh 81.4 kilometer dari timur ke barat dan hanya 10.8 kilometer pada bahagian tersempit dari utara ke selatan.

Terdapat lebih 160 sungai atau saluran air yang mengalir melalui Shenzhen. Terdapat 24 empangan dalam kawasan bandar dengan jumlah kapasiti simpanan air sebanyak 525 juta tan.[44] Sungai utama di Shenzhen termasuk Sungai Shenzhen, Sungai Maozhou dan Sungai Longgang.[45]

Sungai Buji, anak sungai kepada Sungai Shenzhen

Iklim

[sunting | sunting sumber]
Kawasan bandar Shenzhen pada tahun 2005

Meskipun Shenzhen terletak sekitar satu darjah di selatan Tropik Kanser, disebabkan pengaruh antisiklon Siberia, bandar ini mempunyai iklim monsun subtropika lembap (Köppen Cwa), hampir menyerupai iklim tropika. Musim sejuk adalah sederhana dan agak kering, dipengaruhi oleh Laut China Selatan, dengan kejadian fros yang amat jarang berlaku. Musim ini bermula kering tetapi menjadi semakin lembap dan berawan. Kabus kerap berlaku terutamanya pada musim sejuk dan musim bunga dengan purata 106 hari kabus setiap tahun.

Awal musim bunga adalah musim paling berawan dan hujan mula meningkat dengan ketara pada bulan April; musim hujan berterusan sehingga lewat September atau awal Oktober. Shenzhen menerima purata 1,853 jam cahaya matahari setahun, dengan peratusan cahaya matahari bulanan antara 27% (Mac) hingga 53% (Oktober).

Monsun mencapai kemuncak pada bulan-bulan musim panas apabila suhu tinggi dan kelembapan melampau. Walaupun begitu, suhu sangat tinggi jarang berlaku, hanya 2.4 hari setahun dengan suhu melebihi 35 °C (95 °F).[46] Hujan lebat adalah biasa dengan purata 9.7 hari hujan melebihi 50 milimeter (2.0 in) dan 2.2 hari hujan melebihi 100 milimeter (3.9 in).[46] Bahagian akhir musim luruh adalah kering. Purata hujan tahunan adalah kira-kira 1,933 milimeter (76.1 in), sebahagiannya dibawa oleh taufan yang melanda dari arah timur semasa musim panas dan awal musim luruh. Suhu ekstrem yang pernah dicatat ialah 0.2 °C (32.4 °F) (11 Februari 1957) dan 38.7 °C (101.7 °F) (10 Julai 1980).[47]

Data iklim untuk Shenzhen, ketinggian 63 m (207 ka), (purata 1991–2020, ekstrem 1951–kini)
Bulan Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt Nov Dis Tahun
Rekod tinggi suhu, °C (°F) 29.1
(84.4) 		28.9
(84.0) 		32.0
(89.6) 		34.0
(93.2) 		36.8
(98.2) 		36.9
(98.4) 		38.7
(101.7) 		37.1
(98.8) 		36.9
(98.4) 		35.2
(95.4) 		33.1
(91.6) 		30.8
(87.4) 		38.7
(101.7)
Purata maksimum suhu harian, °C (°F) 19.8
(67.6) 		20.8
(69.4) 		23.2
(73.8) 		26.7
(80.1) 		29.7
(85.5) 		31.3
(88.3) 		32.3
(90.1) 		32.2
(90.0) 		31.5
(88.7) 		29.2
(84.6) 		25.7
(78.3) 		21.5
(70.7) 		27.0
(80.6)
Purata suhu harian, °C (°F) 15.7
(60.3) 		16.8
(62.2) 		19.4
(66.9) 		23.1
(73.6) 		26.4
(79.5) 		28.3
(82.9) 		29.0
(84.2) 		28.8
(83.8) 		27.9
(82.2) 		25.5
(77.9) 		21.7
(71.1) 		17.4
(63.3) 		23.3
(74.0)
Purata minimum suhu harian, °C (°F) 13.0
(55.4) 		14.2
(57.6) 		17.0
(62.6) 		20.7
(69.3) 		24.0
(75.2) 		26.0
(78.8) 		26.6
(79.9) 		26.3
(79.3) 		25.5
(77.9) 		22.9
(73.2) 		19.0
(66.2) 		14.5
(58.1) 		20.8
(69.5)
Rekod rendah suhu, °C (°F) 0.9
(33.6) 		0.2
(32.4) 		3.4
(38.1) 		8.7
(47.7) 		14.8
(58.6) 		19.0
(66.2) 		20.0
(68.0) 		21.1
(70.0) 		16.9
(62.4) 		9.3
(48.7) 		4.9
(40.8) 		1.7
(35.1) 		0.2
(32.4)
Purata curahan hujan, mm (inci) 35.2
(1.39) 		36.8
(1.45) 		64.0
(2.52) 		140.1
(5.52) 		237.1
(9.33) 		368.7
(14.52) 		309.5
(12.19) 		364.3
(14.34) 		242.5
(9.55) 		73.4
(2.89) 		31.7
(1.25) 		29.6
(1.17) 		1,932.9
(76.12)
Purata bilangan hari hujan (≥ 0.1 mm) 5.5 7.8 9.9 11.4 14.3 18.4 17.2 16.7 13.2 5.9 4.6 5.2 130.1
Purata kelembapan relatif (%) 68 74 77 79 79 80 79 79 75 67 67 64 74
Purata bulanan jangka masa sinaran matahari 137.3 101.6 99.7 115.2 153.0 169.8 214.8 178.6 170.1 188.7 168.8 155.4 1,853
[perlu rujukan]

Ekonomi

[sunting | sunting sumber]
Bursa Saham Shenzhen

Shenzhen ialah yang pertama daripada Zon Ekonomi Khas (SEZ) yang ditubuhkan oleh pemimpin tertinggi ketika itu, Deng Xiaoping.[48][26] Pada April 1979, Shenzhen telah direformasi sebagai Zon Eksport Khas untuk mewujudkan persekitaran pelaburan yang menggalakkan dan memperkenalkan teknologi serta pengalaman pengurusan yang maju, sebelum dinamakan semula sebagai Zon Ekonomi Khas pada Mei 1980.[49]

Sehingga tahun 2022, Shenzhen mempunyai KDNK nominal sebanyak 3.24 trilion RMB (HK$2.87 trilion), melebihi KDNK jiran Hong Kong iaitu HK$2.11 trilion dan Guangzhou sebanyak 2.88 trilion RMB (HK$2.68 trilion),[50] menjadikan Shenzhen sebagai bandar ketiga terbesar dari segi output ekonomi di China, selepas Shanghai dan Beijing.[51]

Kadar pertumbuhan KDNK Shenzhen antara 2016 dan 2017 sebanyak 8.8% juga mengatasi Hong Kong dan Singapura yang masing-masing hanya mencatatkan 3.7% dan 2.5%.[52] Dengan permodalan pasaran sebanyak AS$2.5 trilion pada 30 November 2018, Bursa Saham Shenzhen (SZSE) ialah bursa saham kelapan terbesar di dunia.[53]

Dalam Indeks Pusat Kewangan Global 2021, Shenzhen menduduki tempat ke-8 sebagai pusat kewangan paling berdaya saing dan terbesar di dunia serta ke-6 di Asia dan Oceania (selepas Shanghai, Hong Kong, Singapura, Beijing, dan Tokyo).[54] Sehingga 2020, Shenzhen disenaraikan sebagai bandar bertaraf Alpha- (bandar global tier pertama) oleh Rangkaian Globalisasi dan Bandar Dunia.[55]

Menurut Forbes, Shenzhen mempunyai bilangan bilionair kelima tertinggi di dunia.[56] KDNK nominal Shenzhen diramalkan akan berada dalam kalangan 10 bandar terbesar di dunia menjelang 2035 (bersama Beijing, Shanghai dan Guangzhou di China) menurut kajian oleh Oxford Economics.[57] KDNK per kapita pula dijangka melepasi AS$57,000 menjelang 2030, setanding dengan Tokyo dan Seoul.[58]

Shenzhen juga merupakan sebahagian daripada Jalur Sutera Maritim Abad ke-21 yang menghubungkan pantai China ke hujung selatan India melalui Terusan Suez ke Mediterranean, seterusnya ke Trieste di Itali Utara yang bersambung dengan rangkaian rel ke Eropah Tengah dan Laut Utara.[59]

Sehingga Ogos 2023, Shenzhen mempunyai bilangan ibu pejabat syarikat Fortune Global 500 ketujuh tertinggi di dunia dan ketiga tertinggi di China selepas Beijing dan Shanghai.[60]

Penunjuk KDNK Nominal Shenzhen Mengikut Tahun
Tahun KDNK (juta) RMB KDNK (juta) USD Pertumbuhan sebenar (%) KDNK per kapita (RMB) KDNK per kapita (USD) Pertumbuhan sebenar (%) Kadar pertukaran RMB/USD
2023 (anggaran) 3,460,640 491,101 6.0 195,230 27,705 5.6 7.0467
2022 3,248,071 482,906 3.4 183,801 27,327 3.3 6.7261
2021 3,082,010 477,720 7.0 174,542 27,054 5.2 6.4515
2020 2,775,902 402,445 3.1 159,820 23,170 0.2 6.8976
2019 2,699,233 391,278 6.7 159,883 23,176 2.8 6.8985
2018 2,526,608 381,813 7.7 155,320 23,471 2.3 6.6174
2017 2,328,027 344,801 8.8 150,739 22,326 2.7 6.7518
2016 2,068,574 311,424 9.3 142,494 21,453 2.7 6.6423
2015 1,843,684 296,012 9.0 135,271 21,718 2.9 6.2284
2014 1,679,535 273,415 8.9 130,448 21,236 3.8 6.1428
2013 1,523,424 245,983 10.6 124,208 20,056 4.6 6.1932
2012 1,349,627 213,802 10.2 116,407 18,441 2.6 6.3125
2011 1,192,281 184,598 10.1 110,389 17,091 3.6 6.4588
2010 1,006,906 148,742 12.3 99,095 14,638 7.8 6.7695
2000 221,920 26,807 16.3 33,276 4,020 5.8 8.2784
1990 17,167 3,589 32.5 11,097 2,320 12.1 4.7832
1980 270 180 62.7 835 557 63 1.4984

Ekonomi

[sunting | sunting sumber]
Bursa Saham Shenzhen

Shenzhen merupakan Zon Ekonomi Khas (SEZ) pertama yang ditubuhkan oleh pemimpin tertinggi China ketika itu, Deng Xiaoping.[61][26] Pada April 1979, Shenzhen telah diperbaharui sebagai Zon Eksport Khas untuk mewujudkan persekitaran pelaburan yang mesra serta memperkenalkan teknologi dan pengalaman pengurusan yang maju, sebelum dinamakan semula sebagai Zon Ekonomi Khas pada Mei 1980.[62]

Sehingga tahun 2022, Shenzhen mempunyai Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) nominal sebanyak 3.24 trilion RMB (HK$2.87 trilion), mengatasi KDNK Hong Kong sebanyak HK$2.11 trilion dan Guangzhou sebanyak 2.88 trilion RMB (HK$2.68 trilion).[63][64][65] Ini menjadikan Shenzhen sebagai bandar ketiga terbesar dari segi keluaran ekonomi di China, selepas Shanghai dan Beijing.[66][67]

Tambahan pula, kadar pertumbuhan KDNK Shenzhen antara 2016 dan 2017 ialah 8.8%, melepasi pertumbuhan Hong Kong (3.7%) dan Singapura (2.5%).[68] Dengan permodalan pasaran sebanyak AS$2.5 trilion setakat 30 November 2018, Bursa Saham Shenzhen (SZSE) merupakan bursa saham kelapan terbesar di dunia.[69]

Dalam Indeks Pusat Kewangan Global 2021, Shenzhen menduduki tempat ke-8 di dunia dan ke-6 di rantau Asia & Oceania (selepas Shanghai, Hong Kong, Singapura, Beijing dan Tokyo).[54] Pada 2020, Shenzhen diklasifikasikan sebagai bandar bertaraf Alpha- (Bandar Global) oleh Rangkaian Globalisasi dan Bandar Dunia.[70] Menurut Forbes, Shenzhen mempunyai bilangan bilionair kelima tertinggi di dunia.[71]

KDNK nominal Shenzhen diramalkan termasuk dalam 10 bandar terbesar dunia menjelang 2035 (bersama Beijing, Shanghai dan Guangzhou) menurut kajian Oxford Economics.[72] KDNK per kapita dijangka melebihi AS$57,000 menjelang 2030, setanding dengan Tokyo dan Seoul.[73]

Shenzhen juga merupakan sebahagian daripada Jalur Sutera Maritim Abad ke-21 yang menghubungkan pantai China ke hujung selatan India melalui Terusan Suez ke Mediterranean, kemudian ke pelabuhan Trieste di Itali Utara, dengan sambungan rel ke Eropah Tengah dan Laut Utara.[74][75][76][77]

Sehingga Ogos 2023, Shenzhen memiliki jumlah ibu pejabat Fortune Global 500 ketujuh tertinggi di dunia, dan ketiga tertinggi di China selepas Beijing dan Shanghai.[78]

Penunjuk KDNK Nominal Shenzhen Mengikut Tahun
Tahun KDNK (juta) RMB KDNK (juta) USD Pertumbuhan sebenar (%) KDNK per kapita (RMB) KDNK per kapita (USD) Pertumbuhan sebenar (%) Kadar pertukaran RMB/USD
2023 (angg.) 3,460,640 491,101 6.0 195,230 27,705 5.6 7.0467
2022 3,248,071 482,906 3.4 183,801 27,327 3.3 6.7261
2021 3,082,010 477,720 7.0 174,542 27,054 5.2 6.4515
2020 2,775,902 402,445 3.1 159,820 23,170 0.2 6.8976
2019 2,699,233 391,278 6.7 159,883 23,176 2.8 6.8985
2018 2,526,608 381,813 7.7 155,320 23,471 2.3 6.6174
2017 2,328,027 344,801 8.8 150,739 22,326 2.7 6.7518
2016 2,068,574 311,424 9.3 142,494 21,453 2.7 6.6423
2015 1,843,684 296,012 9.0 135,271 21,718 2.9 6.2284
2014 1,679,535 273,415 8.9 130,448 21,236 3.8 6.1428
2013 1,523,424 245,983 10.6 124,208 20,056 4.6 6.1932
2012 1,349,627 213,802 10.2 116,407 18,441 2.6 6.3125
2011 1,192,281 184,598 10.1 110,389 17,091 3.6 6.4588
2010 1,006,906 148,742 12.3 99,095 14,638 7.8 6.7695
2000 221,920 26,807 16.3 33,276 4,020 5.8 8.2784
1990 17,167 3,589 32.5 11,097 2,320 12.1 4.7832
1980 270 180 62.7 835 557 63 1.4984

Industri

[sunting | sunting sumber]
Salah satu lantai pengeluaran di kilang Foxconn di Shenzhen
Ibu pejabat global Huawei terletak di Shenzhen
Tencent Binhai Mansion di Daerah Nanshan, ibu pejabat Tencent

Industri Shenzhen diterangkan oleh Biro Statistik Perbandaran sebagai disokong oleh empat industri teras: teknologi tinggi, kewangan, logistik, dan industri budaya.[79]

Teknologi Tinggi

[sunting | sunting sumber]

Shenzhen merupakan hab besar industri teknologi China dan dunia serta mempunyai ekosistem permulaan yang besar. Sehingga 2020, bandar ini menduduki tempat ke-4 dalam sektor Fintech dunia.[80]

Industri teknologi tinggi Shenzhen bernilai 585.491 bilion RMB (AS$82.9 bilion) pada tahun 2015, meningkat 13% berbanding tahun sebelumnya.[79] Daripada KDNK nominal sebanyak 1.75 trilion RMB pada 2015, industri ini menyumbang 33.4%.

Beberapa syarikat teknologi terkemuka yang berpangkalan di Shenzhen termasuk Huawei,[81] Tencent,[82] DJI,[83] dan ZTE.[84]

Syarikat lain termasuk pengeluar komputer Hasee,[85], Hytera,[86] dan OnePlus.[87]

Shenzhen menganjurkan Pameran Pencapaian Teknologi Tinggi Antarabangsa China setiap tahun, menjadikannya dikenali sebagai "Silicon Valley" China.[88] Shenzhen juga menempatkan BYD Company dan pada tahun 2024 menjadi bandar pengeluar kereta terbesar di China, melebihi Guangzhou.[89]

Perkhidmatan Kewangan

[sunting | sunting sumber]

Shenzhen merupakan rumah kepada institusi kewangan besar seperti China Merchants Bank[90] dan Ping An Insurance[91] serta Ping An Bank.[92]

Bank-bank asing seperti Citibank, HSBC, Standard Chartered dan Bank of East Asia juga ada cawangan di sini.[93]

Industri kewangan menyumbang 14.5% KDNK nominal bandar ini pada 2015 (254.282 bilion RMB), meningkat 15.9% berbanding tahun sebelumnya.[79] Pada akhir 2016, jumlah aset industri kewangan mencecah 12.7 trilion RMB. Shenzhen kini merupakan pusat kewangan ketiga terbesar di China.[94]

Pelabuhan Kontena

[sunting | sunting sumber]
Yantian International Container Terminals di Daerah Yantian

Syarikat logistik seperti SF Express dan China International Marine Containers (CIMC) beribu pejabat di Shenzhen.[95]

Pelabuhan Shenzhen terdiri daripada pelbagai terminal dan merupakan salah satu pelabuhan kontena paling sibuk di dunia.[96] Industri logistik menyumbang kira-kira 10.1% KDNK bandar pada 2015 (178.27 bilion RMB).[79]

Baru-baru ini, platform pelepasan kargo berasaskan blockchain telah diperkenalkan di pelabuhan ini.[97]

Industri Budaya

[sunting | sunting sumber]

Shenzhen memfokuskan pembangunan industri budaya mengikut Rancangan Lima Tahun ke-13, termasuk projek seperti **Dalang Fashion Valley**.[98]

Pada 2008, UNESCO menobatkan Shenzhen sebagai "Bandar Rekabentuk Dunia".[99] Industri budaya menyumbang 5.8% ekonomi Shenzhen pada 2015.

Syarikat permainan video seperti Game Science menghasilkan Black Myth: Wukong yang berjaya secara komersial pada 2024.[100]

Hartanah

[sunting | sunting sumber]

Selain empat industri utama, sektor hartanah juga penting di Shenzhen. Ia menyumbang 9.2% ekonomi bandar pada 2015 (162.777 bilion RMB).[79]

Pemaju hartanah besar seperti Evergrande Group,[101] Vanke,[102] dan China Resources Land[103] berpusat di bandar ini.

Zon Pembangunan Perindustrian Teknologi Tinggi

[sunting | sunting sumber]
Pelabuhan Perikanan Shekou

Pada tahun 1996, Majlis Negeri menubuhkan Zon Pembangunan Perindustrian Teknologi Tinggi Shenzhen seluas 11.5 km² untuk membangunkan teknologi tinggi dan perisian.[104]

Pada tahun 2010, pelan pembangunan **Qianhai Shenzhen-Hong Kong Modern Service Industry Cooperation Zone** diluluskan untuk mengukuhkan hubungan ekonomi dengan Hong Kong.[38]

Pemandangan Bandar

[sunting | sunting sumber]
Lihat juga: Senarai bangunan tertinggi di Shenzhen
Pemandangan panorama waktu malam Pusat Sivik Shenzhen, dengan Ping An Finance Centre di sebelah kanan. Terletak di Daerah Tengah, bangunan pusat sivik ini direka oleh Lee | Timchula Architects dan menjadi tumpuan utama dalam rancangan bandar.
Ping An Finance Centre, bangunan ke-2 tertinggi di China dan kelima tertinggi di dunia

Pada tahun 2019, Shenzhen digelar oleh The Guardian sebagai "peneraju dunia dalam menyiapkan pencakar langit baharu".[105][106]

Bandar ini menduduki tempat kedua di dunia dari segi bilangan bangunan melebihi 150 meter, dengan 297 bangunan disiapkan setakat Julai 2021, selepas Hong Kong.[107] Pada tahun 2016 sahaja, lebih banyak pencakar langit dibina di Shenzhen berbanding di seluruh Amerika Syarikat dan Australia digabungkan.[108]

Kegilaan pembinaan ini berterusan dengan lebih daripada 85 pencakar langit sedang dalam pembinaan di seluruh bandar setakat 2021, jumlah tertinggi di dunia.[109] Kebanyakan pencakar langit di Shenzhen direka oleh arkitek dari Hong Kong atau luar negara, dengan menggunakan gaya moden, manakala fungsionalisme mendominasi pada akhir abad ke-20.[110]

Antara pencakar langit terkemuka ialah Bangunan Guomao setinggi 160 meter (525 ka),[111] Shun Hing Square setinggi 384 meter (1,260 ka),[112] KK100 setinggi 441.8 meter (1,449 ka),[113] Ibu Pejabat China Resources setinggi 392 meter (1,286 ka), dan Ping An Finance Centre setinggi 599 meter (1,965 ka)—bangunan kedua tertinggi di China dan kelima tertinggi di dunia.[114] Dibina pada 2015, bangunan ini melambangkan sejarah dan pencapaian penyewanya: Ping An Insurance.[115]

Shennan East Road pada waktu malam.
Bandar purba Nantou

Shenzhen juga memiliki beberapa bangunan bersejarah berasaskan Seni bina tradisional Cina. Terdapat Perkampungan berdinding Hakka seperti **Crane Lake** dan **Gangeng** di Daerah Longgang.[116][117]

Seperti biasa, perkampungan berdinding Hakka ini menampilkan dinding kelabu tebal, lorong sempit dan halaman dalaman.[118]

Nantou (juga dikenali sebagai Xin'an) ialah sebuah bandar purba di Daerah Nanshan yang mempunyai bangunan sejak zaman Dinasti Ming seperti Kuil Guandi, walaupun kebanyakan bangunan asal telah digantikan.[119]

Di Chiwan, terdapat beberapa tapak bersejarah seperti makam maharaja terakhir Dinasti Song Selatan, Zhao Bing, dan Kuil Tianhou yang dibina oleh Zheng He untuk menghormati Mazu.[120][121]

Terdapat juga beberapa kubu lama yang pernah mempertahankan pantai seperti **Kubu Dapeng** dan **Chiwan Left Fort**.[122][123]

Pada tahun 2023, **Marisfrolg Pavilion** yang direka bentuk dengan konsep rangka serangga telah siap dibina dan menjadi mercu tanda baharu di Daerah Longhua.

Pengangkutan

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Pengangkutan di Shenzhen

Shenzhen ialah hab pengangkutan kedua terbesar di Guangdong dan China Selatan, selepas ibu negeri wilayah iaitu Guangzhou.[124]

Shenzhen mempunyai sistem pengangkutan awam yang luas dan maju, meliputi transit laju, bas, dan teksi.[125] Perkhidmatan ini boleh diakses menggunakan kad Shenzhen Tong atau kod QR melalui aplikasi mini WeChat.[126]

Shenzhen terkenal sebagai bandar besar pertama di dunia yang menggunakan sepenuhnya bas dan teksi elektrik.[127] Sehingga 2023, 70% kenderaan di Shenzhen adalah kenderaan elektrik.[128]

Pengangkutan Udara

[sunting | sunting sumber]
Lapangan Terbang Antarabangsa Shenzhen Bao'an

Shenzhen dilayan oleh Lapangan Terbang Antarabangsa Shenzhen Bao'an serta Lapangan Terbang Antarabangsa Hong Kong. Lapangan terbang ini menjadi hab utama untuk syarikat penerbangan Shenzhen Airlines, Donghai Airlines, Jade Cargo International, SF Airlines dan UPS Airlines. Pada 2018, lapangan terbang ini mengendalikan lebih 49 juta penumpang dan merupakan lapangan terbang kelima tersibuk di China.[129]

Terminal Fuyong dan Shekou Cruise Centre juga menawarkan perkhidmatan feri ke Hong Kong dan Macau.[130]

Transit Laju

[sunting | sunting sumber]
Metro Shenzhen merupakan sistem transit laju keenam di Tanah Besar China.

Metro Shenzhen beroperasi sepanjang 419 kilometer (260 batu) pada 2022 dengan 12 laluan dan 290 stesen. Ia dijangka berkembang kepada 32 laluan berjumlah 1,142 km menjelang 2030.[131]

Metro ini juga mengendalikan Trem Shenzhen di Daerah Longhua.[132]

Kereta Api Antara Bandar

[sunting | sunting sumber]
Stesen Kereta Api Shenzhen Utara

Shenzhen mempunyai tujuh stesen kereta api utama: Futian, Guangmingcheng, Pingshan, Stesen Kereta Api Shenzhen (Luohu), Shenzhen East, Shenzhen North dan Shenzhen West.

Laluan kereta api laju yang melalui Shenzhen termasuk:

Laluan bukan laju termasuk:

Bas dan Teksi

[sunting | sunting sumber]
Teksi di Shenzhen

Sistem bas Shenzhen merangkumi lebih 900 laluan dengan lebih 16,000 bas elektrik, terbesar di dunia.[133]

Sehingga Januari 2019, 99% teksi di Shenzhen adalah elektrik. Teksi elektrik berwarna biru dan putih, manakala teksi bahan api petrol berwarna hijau atau merah.[134]

Lebuh Raya dan Jambatan

[sunting | sunting sumber]
Lebuh Raya G4 Beijing–Hong Kong–Macau dan Shennan Boulevard

Shenzhen dilayan oleh rangkaian lebuh raya nasional termasuk:

  • Lebuh Raya Meiguan (G94)
  • Lebuh Raya Jihe (G15)
  • Lebuh Raya Yanba (S30)
  • Lebuh Raya Shuiguan (S28)
  • Lebuh Raya Yanpai (G25 & S27)
  • Lebuh Raya Nanguang (S33)

Shenzhen juga sedang membina Jambatan Shenzhen–Zhongshan untuk menghubungkan bandar ini dengan Zhongshan.[135]

Pelabuhan dan Perhubungan Maritim

[sunting | sunting sumber]
Pusat Pelayaran Shekou

Shenzhen dihubungkan dengan Hong Kong, Zhuhai dan Macau melalui feri dari Pusat Pelayaran Shekou dan Terminal Penumpang Fuyong. Pelabuhan Shenzhen merupakan pelabuhan kontena ketiga tersibuk di dunia dengan 27.7 juta TEUs pada 2018.[136]

Pintu Masuk dan Sempadan

[sunting | sunting sumber]
Pelabuhan Teluk Shenzhen

Disebabkan kedudukan geografinya yang bersebelahan Hong Kong, Shenzhen mempunyai bilangan pintu masuk dan keluar paling banyak di China serta trafik keluar masuk tertinggi.

Pintu sempadan termasuk:

Pada 2015, lebih 239 juta orang dan 15.5 juta kenderaan melintasi sempadan di Shenzhen.[137]

Budaya

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Budaya Shenzhen
Persembahan cahaya di Daerah Futian, Mei 2019

Memandangkan Shenzhen terletak di Guangdong, bandar ini secara sejarahnya mempunyai budaya Kantonis sebelum peralihannya menjadi Zon Ekonomi Khas (SEZ).[138]

Budaya persaingan yang digalakkan dalam kalangan belia di Shenzhen turut melahirkan istilah "Kepantasan Shenzhen" (Shenzhen Speed), merujuk kepada tempoh perubahan pesat, persaingan sengit, dan kecekapan tinggi, yang asalnya tercetus daripada pembinaan bangunan tertinggi di bandar ini.[139]

Pada tahun 2003, kerajaan perbandaran mengumumkan rancangan untuk menjadikan Shenzhen sebagai bandar budaya dengan mempromosikan reka bentuk, animasi, dan pembinaan perpustakaan.[140] Shenzhen juga membangunkan industri budaya mengikut Pelan Lima Tahun Ke-13 dengan menubuhkan Persatuan Industri Kreatif Fesyen Shenzhen dan kawasan Lembah Fesyen Dalang seluas 4.6 km2 (1.8 bt2).[141]

Industri budaya Shenzhen pakar dalam pembuatan kraf tangan dan juga menjadi pusat industri lukisan minyak di kawasan seperti Perkampungan Dafen.[142][143]

Shenzhen juga menganjurkan Pameran Budaya Antarabangsa Shenzhen sejak November 2004, yang memfokuskan kepada industri budaya global.[144] Hasil daripada pembangunan ini, Shenzhen dianugerahkan gelaran "Ibu Kota Reka Bentuk PBB" oleh UNESCO dan diterima masuk ke dalam Rangkaian Bandar Kreatif pada 7 Disember 2008.[99]

Muzium Seni He Xiangning

Sebagai sebahagian daripada usaha menjadi bandar budaya, kerajaan perbandaran memperkenalkan konsep "Bandar Perpustakaan" (Cina: 图书馆之城) pada tahun 2003.[145] Menjelang akhir 2015, Shenzhen mempunyai 620 perpustakaan awam, termasuk 3 perpustakaan peringkat bandar dan 8 peringkat daerah. Antara perpustakaan terkenal ialah Perpustakaan Shenzhen dan Perpustakaan Kanak-kanak Shenzhen.[146]

Shenzhen juga mempunyai kedai buku terkenal seperti Shenzhen Book City di Daerah Futian, yang pernah didakwa sebagai kedai buku terbesar di Asia dengan keluasan operasi 42,000 m2 (450,000 ka2).[147]

Muzium dan Galeri Seni

[sunting | sunting sumber]

Shenzhen mempunyai pelbagai muzium dan galeri seni termasuk:

Teater dan Persembahan Seni

[sunting | sunting sumber]

Shenzhen juga mempunyai beberapa teater terkenal seperti:

Pakaian Seragam Sekolah

[sunting | sunting sumber]
Pakaian seragam sekolah di Shenzhen

Sekolah rendah dan menengah di Shenzhen menggunakan pakaian seragam berwarna biru dan putih yang seragam di seluruh bandar. Pakaian ini menjadi ikon fesyen pelajar di China dan kadang kala dipakai oleh selebriti internet dan watak anime.[150]

Makanan

[sunting | sunting sumber]
Sebuah restoran masakan Kantonis di Daerah Luohu

Masakan utama di Shenzhen ialah masakan Kantonis.[151] Disebabkan pertumbuhan migran yang pesat ke bandar ini, Shenzhen juga menawarkan pelbagai jenis masakan lain seperti masakan Teochew, masakan Hakka, masakan Sichuan, masakan Shanghai, dan masakan Hunan.[152]

Daerah Yantian terkenal dengan makanan laut berasaskan masakan Teochew dan Hakka, dengan deretan restoran di sepanjang pantai.

Makanan jalanan seperti masakan Xinjiang dan sup bijan hitam boleh ditemui di Jalan Xijie dan kampung bandar Baishizhou.[152]

Kawasan Shekou di Daerah Nanshan merupakan kawasan pembukaan ekonomi pertama di China, yang mempunyai banyak restoran tempatan yang telah beroperasi sejak bertahun-tahun. Di sini, anda boleh menikmati pencuci mulut, periuk ayam, angsa, makanan laut serta makanan barat.[153]

Dari segi rangkaian makanan segera, restoran McDonald's pertama di tanah besar China dibuka di Luohu, Shenzhen pada 8 Oktober 1990, memperkenalkan makanan segera Amerika kepada penduduk bandar ini.[154] Kini McDonald's boleh ditemui di seluruh bandar.

Shenzhen juga mempunyai budaya teh Cina.[155] Shenzhen merupakan tempat asal kepada rangkaian kedai teh Hey Tea, yang terkenal dengan pelbagai pilihan teh keju dan teh buah.[156][157]

Pada tahun 2020, Shenzhen meluluskan undang-undang yang melarang pemakanan kucing, anjing, dan hidupan liar, menjadi bandar pertama di China yang melaksanakan larangan sebegini secara wajib.[158]

Alam Sekitar

[sunting | sunting sumber]

Taman dan pantai

[sunting | sunting sumber]
Rencana utama: Senarai taman di Shenzhen
Pemandangan Ibu Pejabat Sumber China dari Taman Teluk Shenzhen

Shenzhen mempunyai sistem taman awam tiga peringkat yang luas yang ditubuhkan pada tahun 2006, yang mengkategorikan taman sebagai taman semula jadi, taman bandar, dan taman komuniti. Menjelang 2019, bandar ini mempunyai 1,090 taman yang meliputi kira-kira 39,320 hektar, termasuk 33 taman semula jadi, 152 taman bandar dan 905 taman komuniti. Menurut agensi berita milik kerajaan Xinhua, Shenzhen merancang untuk membina dan mengubah suai lebih 40 taman setiap tahun, menjadikan jumlah taman di bandar ini kepada 1,500 menjelang 2035.[159][160]

Taman Lianhuashan terletak di kawasan seluas 150 hektar di Daerah Futian. Di puncak Bukit Lotus terdapat patung gangsa setinggi enam meter Deng Xiaoping.[24](p111) Taman Negara Wutongshan terletak di sekitar Gunung Wutong di Daerah Luohu, dengan dek pemerhatian yang menawarkan pemandangan langit Shenzhen serta Hong Kong dan kawasan teluk sekitarnya.[161]

Taman Teluk Shenzhen, terletak di sepanjang pesisir pantai bandar ini, dibuka pada tahun 2011 dan termasuk Taman Bakau. Terdapat pelbagai kawasan rekreasi bertema dan tarikan di sepanjang laluan pesisir sepanjang 9 kilometer.[162] Taman Ekologi Bakau telah ditubuhkan pada tahun 2000 di Daerah Futian dan ketika itu merupakan taman negara terkecil di China. Setiap tahun, burung-burung berhijrah ke kawasan bakau seluas 20.6 hektar ini.[163]

Taman Teluk Shenzhen disambungkan dengan Taman Dashahe di Daerah Nanshan yang mengikut laluan Sungai Dashahe.[164] Taman-taman terkenal lain termasuk Pusat Ekspo Bunga dan Taman Shenzhen, Taman Safari Shenzhen, Pusat Peranginan Tasik Xili, dan Taman Air Terjun Gunung Yangtai. Shenzhen juga mempunyai beberapa pantai terkenal: Pantai Dameisha, Pantai Xiaomeisha, Jinshawan, Nan'ao, dan Xichong di Semenanjung Dapeng.[165]

Pencemaran

[sunting | sunting sumber]
Lihat juga: Pencemaran di China

Semasa pandemik COVID-19, Shenzhen mencatatkan skor purata Indeks Kualiti Udara (AQI) sebanyak 44.8 μg/m3 dan skor AQI harian sebanyak 19 μg/m3. Daripada sepuluh mega-bandar China, Shenzhen mencatatkan kepekatan purata PM2.5 terendah (22.5 μg/m3), PM10 (37.7 μg/m3), karbon monoksida (0.6 μg/m3) dan nitrogen dioksida (21.9 μg/m3).[166] Syarikat teknologi alam sekitar Swiss IQAir menyatakan kebanyakan pencemaran di Shenzhen berpunca daripada industri kejuruteraan, penggunaan arang batu dan trafik.[167]

Pada tahun 2014, Shenzhen mengalami pencemaran air yang teruk di sungai-sungainya, dengan 173 daripada 310 sungai dikategorikan dalam keadaan "kritikal". Bandar ini melancarkan kempen pemulihan dengan membina lebih banyak loji rawatan kumbahan dan saluran paip air.[168][169]

Perlindungan alam sekitar

[sunting | sunting sumber]
Teksi elektrik BYD di Shenzhen.

Dari tahun 2000 hingga 2014, Shenzhen membelanjakan 30 bilion RMB untuk memulihkan sungai-sungai daripada pencemaran air. Bandar ini membina 33 loji rawatan kumbahan dan hampir 4,300 kilometer (2,700 bt) saluran paip.[168] Menjelang 2020, tambahan 3,274 kilometer (2,034 bt) paip telah dibina dan lebih 13,000 projek pembaikan saluran paip dilaksanakan.[169]

Pada tahun 2009, Shenzhen dipilih sebagai salah satu daripada 13 bandar perintis program kenderaan tenaga baru negara. Pada 2018, bandar ini menjadi yang pertama di dunia dengan armada bas awam sepenuhnya elektrik. Lebih separuh daripada teksi bandar ini juga telah beralih kepada elektrik.[170][171][172]

Menjelang awal 2019, Shenzhen memperkenalkan armada teksi sepenuhnya elektrik dengan 99% teksi menggunakan kuasa elektrik.[173]

Pada akhir 2019, Shenzhen melancarkan program pengasingan sampah dengan empat kategori: bahan boleh kitar semula, sisa dapur, sisa berbahaya, dan lain-lain. Penduduk yang mematuhi diberi ganjaran wang tunai manakala yang ingkar dikenakan denda.[174][175][176]

Media

[sunting | sunting sumber]
Pusat Telekomunikasi Shenzhen.

Di Shenzhen terdapat 14 akhbar, sebuah penerbitan menyeluruh, tiga penerbitan video-audio, 88 pejabat media daratan dan Hong Kong, 40 terbitan berkala, dan kira-kira 200 jenis penerbitan dalaman yang kebanyakannya milik syarikat.[177]

Syarikat media terkemuka di Shenzhen ialah Kumpulan Media Shenzhen (Shenzhen Media Group),[178] Kumpulan Akhbar Shenzhen (Shenzhen Press Group),[179] China Entertainment Television (CETV),[180] dan cawangan iFeng milik Phoenix Television.[181]

Shenzhen News [zh] (深圳晚报, sznews.com) adalah sebuah akhbar berbahasa Cina milik Kumpulan Akhbar Shenzhen yang menjadi sumber berita utama dalam talian Shenzhen.[182] Shenzhen Daily pula adalah sumber berita berbahasa Inggeris yang meliputi berita tempatan, nasional dan antarabangsa.[183] That's Shenzhen ialah edisi Shenzhen bagi That's PRD, sebuah syarikat media berbahasa Inggeris yang mempunyai capaian dalam talian, cetak dan media sosial.[184] ShekouDaily.com adalah platform media dalam talian yang menyediakan berita dan sumber berkaitan sub-daerah Shekou di Daerah Nanshan, Shenzhen.[185]

Hubungan dengan Hong Kong

[sunting | sunting sumber]
Jambatan Shenzhen Bay Bridge merupakan sebahagian daripada laluan merentasi Pelabuhan Shenzhen Bay, menghubungkan Dongjiaotou di Shenzhen dengan Ngau Hom Shek di Hong Kong

Kawasan yang meliputi Shenzhen dan Hong Kong dahulunya tergolong dalam Bao'an County pada zaman empayar. Selepas kekalahan Qing dalam Second Opium War, United Kingdom merampas Hong Kong Island dan menyewa New Territories, membentuk sempadan moden antara Hong Kong dan Shenzhen (pengganti Bao'an).[8] Kedua-dua bandar dipisahkan oleh dua teluk: Shenzhen Bay dan Mirs Bay, serta sebuah sungai: Sham Chun River. Menurut ahli Majlis Eksekutif Hong Kong ketika itu, Leung Chun-ying, hubungan rapat antara kedua bandar disebabkan jarak yang dekat, sistem ekonomi yang serupa, perbezaan upah dan harga, serta sistem berbeza berbanding bandar lain di China, dengan Hong Kong mengamalkan prinsip one country, two systems manakala Shenzhen adalah sebuah Zon Ekonomi Khas.[186]

Sejak penubuhan Shenzhen sebagai Zon Ekonomi Khas pada 1980 hingga 2007, Hong Kong merupakan rakan perdagangan terbesar Shenzhen, dengan eksport ke Hong Kong menyumbang 46.6% daripada jumlah eksport Shenzhen.[187] Pada 2015, jumlah import dan eksport pelabuhan Shenzhen ke Hong Kong adalah sebanyak 1.1 trilion RMB.[188] Kedua-dua bandar telah menubuhkan Qianhai Shenzhen-Hong Kong Modern Service Industries Cooperation Zone di dalam Daerah Nanshan yang merupakan zon perdagangan bebas dengan polisi ekonomi yang menggabungkan kedua-dua bandar serta mendekatkan Hong Kong dengan tanah besar China.[189][190][191] Tencent menganggarkan bahawa pada 2020, Qianhai akan menghasilkan nilai keluaran kasar sebanyak 150 bilion RMB, dengan hasil 10 bilion RMB bagi setiap kilometer persegi.[192] Sehingga 23 Februari 2021, Qianhai mempunyai 11,325 syarikat dari Hong Kong.[191]

Sehingga September 2016, terdapat sembilan titik lintasan sempadan antara Shenzhen dan Hong Kong, di mana enam daripadanya ialah sambungan darat. Dari barat ke timur, ini termasuk Shenzhen Bay Port, Futian Port, Huanggang Port, Man Kam To Port, Luohu Port dan Shatoujiao Port. Di kedua-dua sisi setiap pintu masuk ini terdapat pengangkutan jalan raya dan/atau kereta api.[193][194]

Bandar Kembar

[sunting | sunting sumber]

Shenzhen sangat aktif dalam membina hubungan bandar kembar. Pada Oktober 1989, Datuk Bandar Shenzhen, Li Hao dan satu delegasi telah mengunjungi Houston untuk menghadiri majlis menandatangani perjanjian menjadikan Houston sebagai bandar kembar Shenzhen.[195] Houston menjadi bandar kembar pertama Shenzhen. Sehingga 2015, Shenzhen telah menjalin hubungan bandar kembar dengan 25 bandar di seluruh dunia.

Setakat Mei 2021, Shenzhen berkembar dengan wilayah, bandar, dan daerah berikut:[196]

Bandar Kembar Lain

[sunting | sunting sumber]

Pelabuhan Shenzhen berkembar dan mempunyai perjanjian kerjasama dengan:

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ a b "深圳市2009年国民经济和社会发展统计公报" (dalam bahasa Simplified Chinese). Shenzhen Municipal Statistic Bureau. 2010-04-26. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-04-01. Dicapai pada 2010-05-03.CS1 maint: unrecognized language (link)
  2. ^ 深圳地名网 (27 Mei 2010). 深圳地名. Shenzhen People's Government. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 Oktober 2011. Dicapai pada 14 November 2011.
  3. ^ 深圳概貌. Shenzhen People's Government. 12 Julai 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 November 2011. Dicapai pada 25 Oktober 2011.
  4. ^ a b 央视国际 (7 Ogos 2003). 深圳历史沿革. CCTV. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 Jun 2013. Dicapai pada 25 Oktober 2011.
  5. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama szmc
  6. ^ "深圳的前身并不是"小渔村"" (dalam bahasa Cina). Sina Finance. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 Oktober 2018. Dicapai pada 17 Oktober 2018.
  7. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama szmc3
  8. ^ a b c d e f g h i j k Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama szmc2
  9. ^ a b Sejarah Ringkas Shenzhen. Laman Rasmi Kerajaan Shenzhen. Diarkibkan pada 16 April 2008.
  10. ^ a b Rule, Ted dan Karen, "Shenzhen, the Book", Hong Kong 2014
  11. ^ Wills, John E. (2011), China and Maritime Europe, 1500–1800: Trade, Settlement, Diplomacy, and Missions, Cambridge University Press, m/s. 28
  12. ^ Wills, John E. (2011), China and Maritime Europe, 1500–1800, Cambridge University Press, m/s. 28
  13. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Sohu-2019
  14. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama BaoanDaily-2012
  15. ^ 深圳地区的革命史迹_查查吧. chachaba.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 November 2011. Dicapai pada 2019-08-05.
  16. ^ "The Kowloon Canton Railway (British Section) Part 4 – The Early Years (1910 to 1940)". industrialhistoryhk.org. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 October 2020. Dicapai pada 2019-08-05.
  17. ^ 秦志勇 (2003-06-24). 台盟深圳市委筹委会呼吁缅怀三洲田起义丰功. 中国政协新闻. Diarkibkan daripada yang asal pada 2014-02-03. Dicapai pada 2011-10-22.
  18. ^ 李南玲 (2003-08-21). 百年罗湖桥走进历史. Xinhua. Diarkibkan daripada yang asal pada 2004-06-27. Dicapai pada 2011-10-22.
  19. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama tao2
  20. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama tao1
  21. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama HuizhouMuniCommittee-2015
  22. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama 1月31日，中央决定成立招商局蛇口工业区
  23. ^ 1979年4月邓小平第一次正式提出办特区的主张. Beijing Daily. 2008-09-16. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 August 2017. Dicapai pada 5 August 2019.
  24. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :Chatwin
  25. ^ Curtis, Simon; Klaus, Ian (2024). The Belt and Road City: Geopolitics, Urbanization, and China's Search for a New International Order. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 9780300266900.
  26. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Newsweek IS Fish
  27. ^ "Shenzhen Continues to lead China's reform and opening-up". 中国网. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2018. Dicapai pada 9 September 2016.
  28. ^ Stoltenberg, Clyde D. (1984). "China's Special Economic Zones: Their Development and Prospects". Asian Survey. 24 (6): 637–654. doi:10.2307/2644396. ISSN 0004-4687. JSTOR 2644396.
  29. ^ 深圳经济特区. 广东省情网. 2011-05-05. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 September 2017. Dicapai pada 5 August 2019.
  30. ^ "2006年1月". mjlsh.usc.cuhk.edu.hk. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 April 2021. Dicapai pada 2019-08-05.
  31. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Southern Metropolis Daily-2014
  32. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama exg1
  33. ^ 关于本所. Bursa Saham Shenzhen. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-10-26. Dicapai pada 2011-10-22.
  34. ^ "Explained: how Hong Kong's Legislative Council has evolved". South China Morning Post. 2 September 2016. Dicapai pada 29 March 2019.
  35. ^ Perry, Alex (2001-05-07). "Crossing The Line". Time Asia. Jil. 157 no. 18. Diarkibkan daripada yang asal pada |archive-url= requires |archive-date= (bantuan). Dicapai pada 2018-11-15.
  36. ^ 《深圳市综合配套改革总体方案》获国务院批准. 新华网. 2009-05-26. Dicapai pada 2017-02-01.
  37. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama exg
  38. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama 国务院批复前海深港现代服务业合作区发展规划
  39. ^ "Universiade Shenzhen 2011". Diarkibkan daripada yang asal pada 17 March 2016. Dicapai pada 19 June 2016.
  40. ^ 总体概况. 2016-04-06. Dicapai pada 2016-10-22.
  41. ^ "China unveils detailed reform plan to make Shenzhen model city for world". South China Morning Post. 2019-08-18. Dicapai pada 2019-08-19.
  42. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :02
  43. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama citypopulation.de
  44. ^ 市情概貌. Diarkibkan daripada yang asal pada 20 September 2016. Dicapai pada 9 September 2016.
  45. ^ 深圳310条河流 173条黑脏臭 径流小是先天的硬伤. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 February 2017. Dicapai pada 9 September 2016.
  46. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama SZMB via 21CMA
  47. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Mherrera
  48. ^ Wei Ge (1999). "Chapter 4: The Performance of Special Economic Zones". Special Economic Zones and the Economic Transition in China. World Scientific Publishing Co Pte Ltd. m/s. 67–108. ISBN 978-9810237905.
  49. ^ "Preparation, creation and development of a special economic zone".[pautan mati]
  50. ^ ...
  51. ^ ...
  52. ^ ...
  53. ^ ...
  54. ^ a b ...
  55. ^ ...
  56. ^ ...
  57. ^ ...
  58. ^ ...
  59. ^ ...
  60. ^ ...
  61. ^ ...
  62. ^ ...
  63. ^ ...
  64. ^ ...
  65. ^ ...
  66. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama hm
  67. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama municipalities
  68. ^ ...
  69. ^ ...
  70. ^ ...
  71. ^ ...
  72. ^ ...
  73. ^ ...
  74. ^ ...
  75. ^ ...
  76. ^ ...
  77. ^ ...
  78. ^ ...
  79. ^ a b c d e Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama 2015统计公报2
  80. ^ "Global Financial Centres Index 29" (PDF). March 2021. Dicapai pada 2021-10-05.
  81. ^ "A rare look inside Huawei, China's tech giant".
  82. ^ "Tencent Shows Off High Tech Shenzhen Headquarters".
  83. ^ "World's top drone seller DJI made $2.7 billion in 2017".
  84. ^ "ZTE's new management vows to uphold compliance".
  85. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama NYT
  86. ^ "Hytera – Innovate for a safer world".
  87. ^ "Privacy Policy".
  88. ^ "Inside China's Silicon Valley".
  89. ^ Lew, Linda (9 April 2025). "China's EV Boom Masks Economic Pain for Major Auto Hubs".
  90. ^ "Annual Report 2018" (PDF).
  91. ^ "Ping An Ranked 29th in Fortune's 2019 Global 500" (Siaran akhbar).
  92. ^ http://bank.pingan.com/about/index.shtml. Missing or empty |title= (bantuan)
  93. ^ http://news.sohu.com/20070312/n248653952.shtml. Missing or empty |title= (bantuan)
  94. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama 2016年深圳金融业发展基本情况
  95. ^ http://usa.chinadaily.com.cn/business/2013-02/07/content_16212523.htm. Missing or empty |title= (bantuan)
  96. ^ "Top 50 World Container Ports".
  97. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama blockchain
  98. ^ http://barb.sznews.com/html/2015-11/19/content_3391720.htm. Missing or empty |title= (bantuan)
  99. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama 設計之都
  100. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :03
  101. ^ "Evergrande draws investors for Shenzhen listing".
  102. ^ https://www.vanke.com/en/contact.aspx. Missing or empty |title= (bantuan)
  103. ^ http://en.crland.com.hk/dbdh_25735/lxfs/. Missing or empty |title= (bantuan)
  104. ^ https://hkmb.hktdc.com/en/1X09WO9R. Missing or empty |title= (bantuan)
  105. ^ "Hong Kong or Seoul – which is the world's most vertical city?". South China Morning Post. 2019-08-20.
  106. ^ "China built more skyscrapers in 2018 than ever before". CNN Style. 2018-12-12.
  107. ^ "Number of 150m+ Completed Buildings - The Skyscraper Center".
  108. ^ "One Chinese city built more skyscrapers in 2016 than the US and Australia combined". Business Insider. 17 January 2017.
  109. ^ "Shenzhen - The Skyscraper Center".
  110. ^ "Shennan Road and the modernization of Shenzhen architecture". Frontiers of Architectural Research. 2020.
  111. ^ "Shenzhen 30 tahun: Bangunan Guomao".
  112. ^ "Shun Hing Square".
  113. ^ "KK100 – The Skyscraper Center".
  114. ^ "Ping An Finance Center - The Skyscraper Center".
  115. ^ "Sky High in Shenzhen". Civil Engineering. December 2017.
  116. ^ "Hakka history in Shenzhen".
  117. ^ "Gangeng Hakka Small Town".
  118. ^ "Hakka history in Shenzhen".
  119. ^ "Nantou Ancient Town".
  120. ^ "Last emperor: is Shenzhen the resting place of final Song ruler?".
  121. ^ "Shenzhen, China: a new city built on old foundations".
  122. ^ "Dapeng Fortress".
  123. ^ "Chiwan Left Fort".
  124. ^ 广东省交通概况(组图).
  125. ^ 《2016年深圳市综合交通年度评估报告》 (PDF).
  126. ^ 无人售票公交车.
  127. ^ "With state subsidies and a firm hand, China races ahead with electric transport". The Washington Post.
  128. ^ The Idea of China.
  129. ^ http://www.caac.gov.cn/XXGK/XXGK/TJSJ/201903/P020190305338562571372.xls. Missing or empty |title= (bantuan)
  130. ^ "Ferry Transfer".
  131. ^ "Shenzhen to Open 3 New Metro Lines by 2020".
  132. ^ 龙华有轨电车正式开通.
  133. ^ "Shenzhen has more electric buses than all major US cities combined".
  134. ^ "Shenzhen's Taxi Fleet Fully Electric".
  135. ^ "Shenzhen-Zhongshan bridge back on agenda".
  136. ^ "Top 50 World Container Ports".
  137. ^ 深圳各口岸2015年出入境人数突破2.3亿人次.
  138. ^ "Remaja trendy Shenzhen mempelopori kebangkitan semula bahasa Kantonis". South China Morning Post. 2009-10-06.
  139. ^ "Meet Makeblock, syarikat permulaan China ajar pengaturcaraan dan robotik".
  140. ^ 2011-12欧冠球星卡桌游视频欣赏.
  141. ^ 名师大腕奉献时尚文化盛宴.
  142. ^ 深圳工艺美术：领先全国.
  143. ^ 大芬油画村成首批国家级文化产业基地.
  144. ^ 首届深圳国际文博会.
  145. ^ "Pengenalan kepada Bandar Perpustakaan".
  146. ^ "Perpustakaan di Shenzhen".
  147. ^ "Shenzhen Book City dibuka".
  148. ^ "Muzium dan Galeri di Shenzhen".
  149. ^ "Teater di Shenzhen".
  150. ^ "Sekolah Menengah Shenzhen viral di TikTok kerana pakaian seragamnya".
  151. ^ "美食". travel.sohu.com.
  152. ^ a b Lanyon, Charley (2014-05-21). "Ada banyak lagi di Shenzhen selain pakaian murah dan urut". South China Morning Post.
  153. ^ "10 Makanan Tempatan Wajib Cuba di Syurga Kuliner Shekou Shenzhen". 2025-01-12.
  154. ^ "Syarikat milik negara China mula gemar McDonald's". South China Morning Post. 2017-08-12.
  155. ^ "Rasai budaya makanan Shenzhen". 2017-03-02.
  156. ^ "喜茶HEYTEA--唯一官网".
  157. ^ Li, Tao (2018-08-28). "Bagaimana Heytea menjimatkan kos pemasaran berkat pelanggan milenial". South China Morning Post.
  158. ^ "Shenzhen menjadi bandar pertama China yang melarang makan kucing dan anjing". BBC News. 2020-04-02.
  159. ^ "市属公园名录".
  160. ^ "Shenzhen establishes over 1,000 parks to improve ecological environment - Xinhua".
  161. ^ "Wutong Mountains".
  162. ^ "Shenzhen Bay Park".
  163. ^ "Shenzhen Mangrove Seaside Ecology Park".
  164. ^ "Wetland changes and mangrove restoration planning in Shenzhen Bay, Southern China". Cite journal requires |journal= (bantuan)
  165. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Karacs-2017
  166. ^ "Air Pollution Status in 10 Mega-Cities in China during the Initial Phase of the COVID-19 Outbreak". Cite journal requires |journal= (bantuan)
  167. ^ "Shenzhen Air Quality Index (AQI) and China Air Pollution".
  168. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama SCMorningPost-2014
  169. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Shenzhen.gov-2021b
  170. ^ "Shenzhen's green quest leaves Hong Kong miles behind".
  171. ^ "Giving up gas: China's Shenzhen switches to electric taxis".
  172. ^ "This Chinese City Has 16,000 Electric Buses And 22,000 Electric Taxis".
  173. ^ "Hi-tech Shenzhen charges ahead with all-electric taxi fleet".
  174. ^ "Shenzhen Releases New Garbage Sorting Guidelines".
  175. ^ "Reward: Shenzhen offers cash for top trash sorters".
  176. ^ "Residents who resist garbage sorting to face punishment".
  177. ^ "Mass Media". Universiade Shenzhen 2011. 2007-06-29. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-02-03. Dicapai pada 2021-07-23.
  178. ^ 深圳广播电影电视集团. szmg.com.cn. Diarkibkan daripada yang asal pada 14 November 2018. Dicapai pada 2018-12-18.
  179. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Chan-2013
  180. ^ "华娱卫视". Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-08. Dicapai pada 2018-12-18.
  181. ^ 凤凰网. ifeng.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 December 2018. Dicapai pada 2018-12-18.
  182. ^ "深圳新闻网". Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-06-08. Dicapai pada 2018-12-18.
  183. ^ "Shenzhen Daily". Diarkibkan daripada yang asal pada 4 April 2013. Dicapai pada 17 December 2018.
  184. ^ "That's Shenzhen – News, Gossip, Reviews, Photos, Events, Dining, Nightlife, Arts, Lifestyle and more in Shenzhen". thatsmags.com. Dicapai pada 2021-07-23.
  185. ^ Daily, Shekou. "ShekouDaily: Bringing you the best of Shekou, Sea World, Shenzhen, China". ShekouDaily.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 September 2017. Dicapai pada 17 September 2017.
  186. ^ Leung, Chun-ying (2010-09-07). "深港关系30年变迁的启示". Xinhua. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-10-11. Dicapai pada 2021-06-21.
  187. ^ 钟坚陶青 (August 2007). "深港经济关系的回顾与前瞻" (PDF). 深圳大学. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2016-10-11. Dicapai pada 2021-06-21.
  188. ^ "2015年经深圳口岸对香港进出口小幅下降". Shenzhen Customs of the People's Republic of China. 2021-06-21. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-11-04. Dicapai pada 2021-06-21.
  189. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama nzcta.co.nz3
  190. ^ Tse, Constant. "State Council Approves Preferential Policies for Qianhai Shenzhen-Hong Kong Modern Service Industry Cooperation Zone". Deloitte. 169.
  191. ^ a b "Wealth management connect to bring more Hong Kong finance firms to Qianhai". South China Morning Post (dalam bahasa Inggeris). 2021-02-23. Dicapai pada 2021-06-21.
  192. ^ "从受惠到互惠——深港一体化的国际大都会梦想". 新华网. 腾讯网. 2012-06-30. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-10-25. Dicapai pada 2021-06-21.
  193. ^ http://life.szonline.net/pg/by/a2872.html. Diarkibkan daripada yang asal pada 5 September 2016. Dicapai pada 9 September 2016. Missing or empty |title= (bantuan)
  194. ^ HKG Monthly Digest of Statistics
  195. ^ "HSSCA". HSSCA (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 17 September 2017. Dicapai pada 2017-06-02.
  196. ^ "Bandar Kembar". sz.gov.cn. Dicapai pada 1 May 2021.
  197. ^ Nürnberg International - Informationen zu den Auslandsbeziehungen der Stadt Nürnberg
  198. ^ El puerto de Santa Cruz y el de Shenzhen, en China, hermanados

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Shenzhen&oldid=6584645"