Lihat sumber bagi Ungka

{{taxobox
| name = Ungka<br/>Wak-wak
| image = Weisshandgibbon tierpark berlin.jpg
| regnum            = [[Haiwan]]
| phylum            = [[Kordata]]
| classis           = [[Mamalia]]
| ordo              = [[Primat]]a
| familia           = '''''Hylobatidae'''''
| familia_authority = [[John Edward Gray|Gray]], 1870
| type_genus = ''[[Hylobates]]''
| type_genus_authority = [[Johann Karl Wilhelm Illiger|Illiger]], 1811
| subdivision_ranks = Genus-genus
| subdivision = * ''[[Hylobates]]''
* ''[[Hoolock]]''
* ''[[Nomascus]]''
* ''[[Symphalangus]]''
* †''[[Bunopithecus]]''
* †''[[Junzi imperialis|Junzi]]''
* †''[[Yuanmoupithecus]]''<ref name=Ji>{{Cite journal |last1=Ji |first1=Xueping |last2=Harrison |first2=Terry |last3=Zhang |first3=Yingqi |last4=Wu |first4=Yun |last5=Zhang |first5=Chunxia |last6=Hu |first6=Jinming |last7=Wu |first7=Dongdong |last8=Hou |first8=Yemao |last9=Li |first9=Song |last10=Wang |first10=Guofu |last11=Wang |first11=Zhenzhen |date=Oktober 2022 |title=The earliest hylobatid from the Late Miocene of China |journal=Journal of Human Evolution |language=en |volume=171 |pages=103251 |doi=10.1016/j.jhevol.2022.103251 |pmid=36113226 |s2cid=252243877 |issn=0047-2484 |doi-access=free |bibcode=2022JHumE.17103251J }}</ref>
| range_map = Distribución hylobatidae.png
| range_map_alt = 
| range_map_caption = Peta taburan spesies-spesies keluarga di Asia Tenggara
}}

'''Ungka''', '''wak-wak''', '''owa''' atau '''owa-owa''' merupakan sejenis [[mawas]] dalam keluarga '''Hylobatidae'''<ref name="MSW">{{cite book |last=Schlitter |first= D.A. |editor-last1=Wilson |editor-first1=D.E. |editor-last2=Reeder |editor-first2= D.M. |year=2005 |title=Mammal Species of the World |url=https://www.google.com.my/books/edition/Mammal_Species_of_the_World/JgAMbNSt8ikC?hl=en&gbpv=1&dq=Hylobatidae&printsec=frontcover |edition=ke-4 |location=Baltimore, Maryland, Amerika Syarikat |publisher=Johns Hopkins University Press |pages=179–181 |isbn=978-0-8018-8221-0 }}</ref> yang tinggal di pedalaman hutan di [[Asia Tenggara]] dan [[Asia Selatan]]. Badan jenis mawas ini lebih kecil daripada badan [[cimpanzi]], [[gorila]] dan [[orang utan]].<ref>{{Cite magazine |last= Schaul |first= Jordan Carlton |date=3 Mac 2014 |title = Gibbon Conservation Center Working to Save South Asia's Hoolock Gibbons & Other "Small Apes" |magazine= [[National Geographic]] |url = http://voices.nationalgeographic.com/2014/03/03/gibbon-conservation-center-working-to-save-south-asias-hoolock-gibbons-other-small-apes/ |archive-url = https://web.archive.org/web/20141105120232/http://voices.nationalgeographic.com/2014/03/03/gibbon-conservation-center-working-to-save-south-asias-hoolock-gibbons-other-small-apes/ |access-date = 14 Februari 2016 |url-status = dead |archive-date = 5 November 2014 }}</ref>

== Peristilahan ==
Nama ''ungka'' ({{Jawi|اوڠک}}) asalnya dipakai kepada spesies-spesies ''[[Hylobates lar]]'' dan ''[[Hylobates agilis|H. agilis]]'' di pulau [[Sumatera]].{{sfn|Wilkinson|1932|p=633}}<ref>{{cite book |last=Martin |first=William Charles Linnaeus |year=1841 |title=A Natural History of Quadrupeds and other Mammiferous Animals |url=https://www.google.com.my/books/edition/A_General_Introduction_to_the_Natural_Hi/LB-T9HYR9gQC?hl=en&gbpv=1&dq=ungka+agilis&pg=PA425&printsec=frontcover |location=London, England, UK |publisher=Wright and Co. Printers |pages=425-426 }}</ref>

Nama ''wak-wak'' ({{Jawi|وق٢}}) juga dipakai kepada spesies ''[[Hylobates agilis|H. agilis]]'' dan ''[[Hylobates muelleri|H. muelleri]]''<ref name="TLHaC">{{cite book |last=Auliya |first=Mark André |year=2006 |title=Taxonomy, Life History and Conservation of Giant Reptiles in West Kalimantan (Indonesian Borneo) |url=https://www.google.com.my/books/edition/Taxonomy_Life_History_and_Conservation_o/101FAQAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=wakwak+%22Hylobates+muelleri%22&dq=wakwka+%22Hylobates+muelleri%22&printsec=frontcover |location=Münster, Rhine-Westphalia Utara, Jerman |publisher=Natur und Tier - Verlag GmbH |page=<!-- tk nmpk--> |isbn=3-937285-52-0}}</ref> daripada [[onomatopoeia|mendengarkan]] jeritan spesies-spesies ini{{sfn|Wilkinson|1932|p=643}} yang jantan dan betina untuk memanggil kawanan atau menarik pasangan.<ref>{{cite journal |last1=Geissmann |first1=Thomas |last2=Nijman |first2=Vincent |date=Januari 2006 |title=Calling in Wild Silvery Gibbons (Hylobates moloch) in Java (Indonesia): Behavior, Phylogeny, and Conservation |url=http://www.gibbons.de/main/papers/pdf_files/2006silvery_gibbon_calls.pdf |journal=American Journal of Primatology |volume=68 |pages=1–19 | doi=10.1002/ajp.20203}}</ref> Nama ''owa-owa'' ({{Jawi|اووا٢}}) [[kata seasal|seasal]] dan dipakai kepada spesies ''[[Hylobates muelleri|H. muelleri]]'' yang sama di [[Kalimantan Barat]].<ref name="TLHaC"/>

== Taksonomi ==
=== Spesies ===
Keluarga ungka Hylobatidae dibahagikan kepada 4 [[genus]] berdasarkan jumlah [[kromosom]] [[diploid]]: ''[[Hylobates]]'' (44), ''[[Hoolock]]'' (38), ''[[Nomascus]]'' (52), dan ''[[Symphalangus]]'' (50).<ref name="MSW"/>

* '''Keluarga Hylobatidae''': ungka
** Genus ''[[Hylobates]]'': ungka kenit
***  [[Ungka tangan putih]], ''H. lar''
**** Ungka lar Malaysia, ''H. l. lar''<ref>[http://www.commonlii.org/my/legis/consol_act/powla1972237/ Protection of Wild Life Act 1972<br>LAWS OF MALAYSIA<br<Act 76]</ref>
**** Ungka lar carpenter, ''H. l. carpenteri''
**** Central lar gibbon, ''H. l. entelloides''
**** [[Ungka lar Sumatra]], ''H. l. vestitus''
**** [[Ungka lar Yunnan]], ''H. l. yunnanensis''
*** [[Ungka janggut putih Borneo]], ''H. albibarbis''
*** [[Ungka tangan hitam]], ''H. agilis''
*** [[Ungka Borneo]], ''H. muelleri''
**** Ungka kelabu Müller, ''H. m. muelleri''
**** Ungka kelabu Abbott, ''H. m. abbotti''
**** Ungka kelabu utara, ''H. m. funereus''
*** [[Silvery gibbon]], ''H. moloch''
**** Western silvery gibbon atau Ungka Jawa barat, ''H. m. moloch''
**** Eastern silvery gibbon atau Ungka Jawa tengah, ''H. m. pongoalsoni''
*** [[Pileated gibbon]] or capped gibbon, ''H. pileatus''
*** [[Ungka Kloss]], Ungka Mentawai atau bilou, ''H. klossii''
** Genus ''[[Hoolock gibbon|Hoolock]]''
*** [[Ungka hoolock barat]], ''Hoolock hoolock''
*** [[Ungka hoolock timur]], ''Hoolock leuconedys''
** Genus ''[[Symphalangus]]''
*** [[Siamang]], ''S. syndactylus''
** Genus ''[[Nomascus]]'': crested gibbons
*** [[Northern buffed-cheeked gibbon]], ''N. annamensis''
*** Concolor or [[black crested gibbon]], ''N. concolor''
**** ''N. c. concolor''
**** ''N. c. lu''
**** ''N. c. jingdongensis''
**** ''N. c. furvogaster''
*** [[Eastern black crested gibbon]] or Cao Vit black crested gibbon, ''N. nasutus''
*** [[Hainan black crested gibbon]], ''N. hainanus''
*** [[Northern white-cheeked gibbon]], ''N. leucogenys''
*** [[Southern white-cheeked gibbon]], ''N. siki''
*** [[Yellow-cheeked gibbon]], ''N. gabriellae''

== Anatomi == 
Seperti kebanyakkan spesies Mawas, Ungka mempunyai tangan yang panjang, iaitu sama panjang dengan ukuran dari [[bahu]] ke [[kaki]], dan tidak ber[[ekor]]. Perbezaan Ungka dengan Mawas Besar ialah dari segi saiznya, itu sebabnya Ungka dipanggil ''Lesser/Smaller Ape''.<ref>http://global.britannica.com/EBchecked/topic/337212/lesser-ape</ref>

== Tabiat ==
Ungka ialah haiwan yang bersosial. Ungka juga merupakan haiwan yang "territorial", mereka akan lindung kawasannya dengan menggunakan suaranya yang dapat didengari sejauh 1 km. Mereka hidup berkeluarga yang terdiri daripada ibu bapa dan beberapa ekor anak. Setiap pagi, keluarga ungka ini akan bernyanyi dengan suara yang kuat. Ungka bergerak di dalam [[hutan]] dengan melompat sejauh kira-kira 10 [[meter]] dari dahan ke dahan.

=== Pemakanan ===
Diet Ungka biasanya lebih kepada buah-buahan iaitu 60% daripada diet mereka. Mereka juga makan daun, bunga, dan telur burung. 

== Status pemuliharaan ==
Kebanyakkan spesies Ungka sekarang diklasifikasikan sebagai "terancam" oleh kerana kemusnahan habitat oleh Manusia dan dijadikan sebagai haiwan peliharaan walaupun ungka merupakan haiwan yang dilindungi. Di [[Phuket]], [[Thailand]] terdapat satu pusat rehabilitasi bagi ungka yang diselamatkan, lalu menghantar balik ke hutan.<ref>http://jamie-monk.blogspot.com/2012/07/phuket-gibbon-rehabilitation-project.html</ref>

== Rujukan ==
{{reflist | 30em}}

=== Sumber-sumber ===
* {{Cite book |url=https://nla.gov.au/nla.obj-60272783/view?partId=nla.obj-436328727#page/n638/ |title=A Malay-English dictionary (romanised) |last=Wilkinson |first=Richard James |publisher=Salavopoulos & Kinderlis |date=1932 |location=Mytilini, Yunani |volume=II |via=TROVE, Perpustakaan Negara Australia}}

{{Tunas-mamalia}}
[[Kategori:Mamalia]]
[[Kategori:Haiwan omnivor]]
[[Kategori:Mamalia di Asia]]
[[Kategori:Megafauna di Asia]]
[[Kategori:Hylobatidae]]
[[Kategori:Mawas]]
[[Kategori:Primat]]
[[cs:Gibon]]