Falasi

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Falasi ialah penggunaan penaakulan yang tidak sah atau sebaliknya, atau "pergerakan salah,"[1] dalam pembinaan hujah,[2][3] yang mungkin kelihatan tampak lebih kuat daripada yang sebenarnya jika kesilapan itu tidak dikesan. Istilah ini adalah dalam tradisi intelektual Barat yang diperkenalkan dalam De Sophisticis Elenchis karya Aristoteles.[4]

Sesetengah falasi dilakukan dengan sengaja untuk memanipulasi atau memujuk melalui penipuan. Ia mungkin juga dilakukan secara tidak sengaja akibat keterbatasan manusia seperti kecuaian, berat sebelah kognitif atau sosial dan kejahilan. Ini termasuk ketidaktahuan tentang piawaian penaakulan yang betul, tetapi juga kejahilan sifat berkaitan konteks. Sebagai contoh, keteguhan hujah undang-undang bergantung pada konteks di mana hujah dibuat.[5]

Falasi biasanya dibahagikan kepada "formal" dan "tidak formal." Falasi formal ialah kecacatan dalam struktur hujah deduktif yang menjadikan hujah tidak sah, manakala kesalahan tidak formal berpunca daripada kesilapan dalam penaakulan selain daripada bentuk logik yang tidak betul.[6] Hujah yang mengandungi falasi tidak rasmi mungkin sah secara rasmi, tetapi masih berunsur falasi.[4]

Kes khas ialah falasi matematik, bukti matematik yang disengajakan tidak sah, selalunya dengan ralat halus dan disembunyikan dengan suatu cara. Falasi matematik lazimnya direka dan dipamerkan untuk tujuan pendidikan, biasanya dalam bentuk bukti palsu tentang percanggahan yang jelas.

Keterangan[sunting | sunting sumber]

Falasi ialah suatu kecacatan yang melemahkan hujah. Hujah palsu adalah sangat biasa dan boleh tampak meyakinkan dalam penggunaan biasa. Ia mungkin juga "penegasan yang tidak berasas yang sering disampaikan dengan sabitan yang membuat mereka berbunyi seolah-olah ia adalah fakta yang terbukti."[7] Falasi tidak formal khususnya sering ditemui dalam media massa seperti televisyen dan surat khabar.[8] Memahami falasi boleh membolehkan seseorang mengenalinya sama ada dalam tulisan sendiri atau orang lain. Mengelakkan falasi boleh meningkatkan keupayaan seseorang untuk menghasilkan hujah yang kukuh.

Sukar untuk menilai sama ada hujah itu berfalasi kerana hujah wujud dalam keselanjaran kemantapan, dan hujah yang mempunyai beberapa peringkat atau bahagian mungkin mempunyai beberapa bahagian yang baik dan beberapa bahagian yang salah.[9] Lebih-lebih lagi, sama ada hujah tertentu adalah salah selalunya bergantung pada kandungan dan bukannya bentuk hujah. Contohnya ialah contoh yang sah secara barang kali bagi bentuk hujah yang tidak sah secara rasmi untuk menafikan anteseden atau mengesahkan akibatnya.[10] Oleh itu, "hujah berfalasi biasanya mempunyai rupa yang mengelirukan sebagai hujah yang baik,"[11] kerana dalam kebanyakan contoh hujah paling berfalasi, contoh yang serupa tetapi tidak salah boleh ditemui. Oleh itu, menilai contoh bentuk hujah sebagai salah adalah hampir selalu juga merupakan soal menilai konteks hujah.

Menyedari kesilapan dalam hujah harian mungkin sukar kerana hujah sering tertanam dalam corak retorik yang mengaburkan hubungan logik antara pernyataan. Falasi tidak formal juga boleh mengeksploitasi kelemahan emosi, intelek atau psikologi orang ramai. Kesedaran terhadap falasi boleh membangunkan kemahiran penaakulan untuk mendedahkan hubungan yang lebih lemah antara premis dan kesimpulan untuk lebih membezakan antara apa yang kelihatan benar dan apa yang benar sebenar-benarnya.

Teori penghujahan menyediakan pendekatan berbeza untuk memahami dan mengklasifikasikan falasi. Dalam teori pragmadialektik, misalnya, hujah dianggap sebagai protokol interaktif antara individu yang cuba menyelesaikan perselisihan pendapat mereka mengenai merit sesuatu kes.[12] Protokol ini terdiri daripada peraturan normatif interaksi, dan pelanggaran peraturan ini dianggap sebagai falasi, kerana ia menggagalkan percubaan untuk menyelesaikan perselisihan faham.

Falasi digunakan sebagai gantian penaakulan yang sah untuk menyampaikan sesuatu perkara dengan niat memujuk. Contoh dalam media massa hari ini termasuk, tetapi tidak terhad kepada propaganda, iklan, mesej politik, editorial akhbar dan rancangan berita berasaskan pendapat.

Falasi formal[sunting | sunting sumber]

Falasi formal, falasi deduktif, falasi logik atau non sequitur (bahasa Latin: "ia tidak mengikuti") ialah kecacatan dalam struktur hujah deduktif yang menjadikan hujah itu tidak sah. Kepincangan itu boleh dinyatakan dengan kemas dalam sistem logik piawai.[2] Hujah sebegini selalu dianggap salah. Kehadiran falasi formal tidak membayangkan apa-apa tentang premis hujah atau kesimpulannya. Kedua-duanya mungkin benar, atau mungkin lebih berkemungkinan akibat hujah, tetapi hujah deduktif masih tidak sah kerana kesimpulan tidak mengikut premis mengikut cara yang diterangkan.

Hujah bukan deduktif juga boleh dikatakan salah: contohnya, hujah induktif yang menggunakan prinsip kebarangkalian atau sebab-akibat secara salah. Akan tetapi, "memandangkan hujah deduktif bergantung pada sifat formal dan hujah induktif pula tidak, falasi formal hanya terpakai kepada hujah deduktif."[6]

Bentuk logik seperti "A dan B" adalah bebas daripada sebarang konjungsi tertentu bagi proposisi yang bermakna. Bentuk logik sahaja boleh menjamin bahawa diberikan premis yang benar, kesimpulan yang benar mesti diikuti. Walau bagaimanapun, logik formal tidak memberi jaminan sedemikian jika mana-mana premis adalah palsu; kesimpulan boleh sama ada benar atau salah. Sebarang kesilapan rasmi atau kesilapan logik juga membatalkan jaminan deduktif. Kedua-dua hujah dan semua premisnya mestilah benar agar kesimpulan menjadi benar.

Contoh biasa[sunting | sunting sumber]

Falasi ekologi[sunting | sunting sumber]

Falasi ekologi berlaku apabila seseorang membuat kesimpulan daripada data berdasarkan premis, bahawa kualiti yang diperhatikan dalam kumpulan diandaikan tertakluk untuk individu; sebagai contoh, "jika negara dengan lebih ramai orang X cenderung mempunyai kadar bunuh diri yang lebih tinggi, maka orang X mesti lebih cenderung untuk membunuh diri."[13]

Falasi tidak formal[sunting | sunting sumber]

Berbeza dengan falasi formal, falasi tidak formal berpunca daripada kesilapan penaakulan selain daripada kecacatan dalam bentuk logik hujah.[6] Hujah deduktif yang mengandungi falassi tidak formal mungkin sah dalam bentuknya,[4] tetapi masih kekal tidak meyakinkan secara rasional. Namun begitu, falasi tidak formal digunakan bagi kedua-dua hujah deduktif dan bukan deduktif.

Walaupun bentuk hujah mungkin relevan, kekeliruan jenis ini ialah "jenis kesilapan dalam penaakulan yang timbul daripada kesalahan pengendalian kandungan proposisi yang membentuk hujah."[14]

Generalisasi salah[sunting | sunting sumber]

Subkelas khas falasi tidak formal ialah set generalisasi salah, juga dikenali sebagai falasi induktif. Di sini, isu yang paling penting berkaitan kekuatan induktif atau metodologi (contohnya, inferens statistik). Sekiranya tiada bukti yang mencukupi, membuat kesimpulan berdasarkan induksi adalah tidak wajar dan salah. Dengan sokongan mencukupi bagi jenis bukti empirikal yang betul, bagaimanapun, kesimpulan mungkin menjadi wajar dan meyakinkan (pada ketika itu hujah tidak lagi dianggap palsu).[15]

Pukul rata[sunting | sunting sumber]

Pukul rata (generalisasi tergesa-gesa) dibuat dengan membuat andaian tentang keseluruhan kumpulan atau julat kes berdasarkan sampel yang tidak mencukupi (biasanya kerana ia tidak tipikal atau terlalu kecil). Stereotaip tentang kelompok ("wanita tidak gemar bersukan", dsb.) ialah contoh umum prinsip tersebut.

Generalisasi tergesa-gesa sering mengikuti corak seperti:

X adalah benar untuk A.
X adalah benar untuk B.
Oleh itu, X adalah benar untuk C, D, dsb.

Walaupun bukan deduksi logik yang sah, jika inferens sedemikian boleh dibuat berdasarkan pembuktian statistik, ia mungkin meyakinkan. Hal ini kerana dengan bukti empirikal yang mencukupi, generalisasi tidak lagi tergesa-gesa.

Falasi perkaitan[sunting | sunting sumber]

Falassi perkaitan ialah kelas falasi tidak formal yang luas, secara amnya diwakili dengan kehilangan perkara: mengemukakan hujah yang mungkin ketara, tetapi gagal menangani isu yang dipersoalkan.

Hujah daripada kesunyian ialah kesimpulan salah yang dibuat berdasarkan ketiadaan bukti berbanding kehadiran bukti.

Contoh falasi tidak formal[sunting | sunting sumber]

Post hoc (sebab palsu)[sunting | sunting sumber]

Falasi post hoc mengandaikan bahawa kerana B datang selepas A, A menyebabkan B. Ia mendapat namanya daripada frasa Latin "post hoc, ergo propter hoc," yang diterjemahkan sebagai "selepas ini, maka, kerana ini."

Kadangkala satu peristiwa benar-benar menyebabkan peristiwa lain yang datang kemudian—contohnya, jika seseorang mendaftar memasuki suatu kelas, dan nama mereka kemudiannya muncul dalam senarai, memang benar bahawa peristiwa pertama menyebabkan peristiwa yang datang kemudian. Namun begitu, kadang-kadang, dua peristiwa yang kelihatan berkaitan dalam satu-satu masa tidak benar-benar berkaitan sebagai sebab dan peristiwa. Yakni, korelasi temporal tidak semestinya melibatkan sebab musabab.

Sebagai contoh, jika seseorang makan sandwic dan kemudian mendapat keracunan makanan, tidak semestinya sandwic itu menyebabkan keracunan makanan; mungkin sesuatu yang dimakan lebih awal mungkin telah menyebabkan keracunan makanan yang dialaminya.

Analogi palsu[sunting | sunting sumber]

Secara tidak rasmi dikenali sebagai kesilapan "epal dan oren", analogi palsu menggunakan perbandingan yang tidak kukuh.[16]

Falasi straw man[sunting | sunting sumber]

Falasi straw man dibuat dengan menggubah pendirian lawan sebagai lebih ekstrem daripada darjat sebenarnya. Berbanding dengan mengkritik pendirian sebenar pihak lawan, ini membolehkan penghujah menawarkan penafian yang seolah-olah tentang bukan pendirian sebenar.[17] Hujah sedemikian melibatkan dua orang penghujah, dengan seorang aktor mengkritik perspektif yang lain.[18] Punca hujah straw man bersikap salah adalah berpunca daripada masalah dalam cara menguruskan wacana semula jadi. Hujah pihak lawan tidak dicerminkan oleh hujah-hujah yang dikemukakan oleh penutur.[19]

Falasi pengukuran[sunting | sunting sumber]

Beberapa falasi yang diterangkan di atas mungkin dilakukan dalam konteks pengukuran. Di mana falasi kesilapan adalah kesilapan halus dalam penaakulan yang membawa kepada bukti matematik yang tidak sah, falasi pengukuran adalah lompatan inferens tidak wajar yang terlibat dalam ekstrapolasi data mentah kepada tuntutan nilai berasaskan pengukuran. Ahli falsafah Yunani purba Protagoras adalah salah seorang pemikir pertama yang mencadangkan bahawa manusia boleh menjana ukuran yang boleh dipercayai melalui prinsip "ukuran manusia" dan amalan dissoi logoi (menghujahkan pelbagai aspek dalam sesuatu isu).[20][21] Sejarah ini membantu menjelaskan mengapa falasi pengukuran dimaklumkan oleh logik tidak formal dan teori penghujahan.

Falasi sengaja[sunting | sunting sumber]

Kadang-kadang, penceramah atau penulis menggunakan kesilapan dengan sengaja. Dalam sebarang konteks, termasuk perbahasan akademik, perbualan lazim, wacana politik, pengiklanan atau komedi, penghujah boleh menggunakan falasi untuk cuba memujuk pendengar atau pembaca, dengan cara selain daripada menawarkan bukti yang relevan, bahawa kesimpulannya adalah benar.

Contohnya termasuk penceramah atau penulis: [22]

  1. Mengalihkan hujah kepada isu tidak berkaitan dengan "ikan hering merah" (Ignoratio elenchi)
  2. Menghina perwatakan seseorang (argumentum ad hominem)
  3. Mengandaikan kesimpulan hujah, sejenis penaakulan berputar, juga dipanggil "meminta soalan" (petitio principii)
  4. Melompat-lompat dalam logik (non sequitur)
  5. Mengenal pasti sebab dan akibat yang salah (post hoc ergo propter hoc)
  6. Menegaskan bahawa semua orang bersetuju ( argumentum ad populum, kesan ikutan)
  7. Mencipta dilema palsu (falasi sama ada-atau), di mana keadaan diringkaskan secara melampau, juga dipanggil dikotomi palsu
  8. Mengambil fakta secara pilih kasih ("penyusunan kad")
  9. Membuat perbandingan palsu atau mengelirukan (kesetaraan palsu dan analogi palsu)
  10. Generalisasi yang tergesa-gesa dan sewenang-wenangnya (generalisasi tergesa-gesa)
  11. Menggunakan perkaitan hujah dengan konsep atau orang lain untuk menyokong atau menyangkalnya, juga dipanggil "kesalahan oleh persatuan" (falasi perkaitan)
  12. Menggunakan kekurangan bukti sebagai bukti (hujah daripada kejahilan)

Dalam komedi, kesilapan penaakulan digunakan untuk menerbitkan lucu. Groucho Marx menggunakan falasi untuk membuat kenyataan ironik sebagai contoh; Gary Larson dan Scott Adams menggunakan falasi yang salah dalam kebanyakan kartun mereka. Wes Boyer dan Samuel Stoddard telah menulis sebuah esei lucu yang mengajar pelajar bagaimana untuk menjadi persuasif melalui pelbagai kesalahan tidak formal dan formal.[23]

Apabila seseorang menggunakan falasi logik dengan sengaja untuk menimbulkan kekeliruan dalam konteks akademik, politik atau apa-apa perihal kritikal, ini dapat mempersoalkan kuasa dan integriti intelek orang itu.[24]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ van Eemeren, Frans; Garssen, Bart; Meuffels, Bert (2009). Fallacies and Judgments of Reasonablene Empirical Research Concerning the Pragma-Dialectical Discussion Rules. Dordrecht: Springer. doi:10.1007/978-90-481-2614-9. ISBN 978-90-481-2613-2.
  2. ^ a b Gensler, Harry J. (2010). The A to Z of Logic. Rowman & Littlefield. m/s. 74. ISBN 9780810875968.
  3. ^ Woods, John (2004). "Who Cares About the Fallacies?". The Death of Argument. Applied Logic Series. 32. m/s. 3–23. doi:10.1007/978-1-4020-2712-3_1. ISBN 9789048167005.
  4. ^ a b c Dowden, Bradley. "Fallacy". Internet Encyclopedia of Philosophy. Dicapai pada 17 February 2016.
  5. ^ Bustamente, Thomas; Dahlman, Christian, penyunting (2015). Argument types and fallacies in legal argumentation. Heidelberg: Springer International Publishing. m/s. x. ISBN 978-3-319-16147-1.
  6. ^ a b c Garns, Rudy (1997). "Informal Fallacies". Northern Kentucky University. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-02-01. Dicapai pada 2013-09-10.
  7. ^ McMullin, Rian E. (2000). The new handbook of cognitive therapy techniques (ed. [Rev. ed.]). New York: W. W. Norton. ISBN 978-0393703139. OCLC 41580357.
  8. ^ McMurtry, John (December 1990). "The mass media: An analysis of their system of fallacy". Interchange. 21 (4): 49–66. doi:10.1007/BF01810092.
  9. ^ DeLancey, Craig, Ph.D. "Evaluating Arguments—Distinguishing between reasonable and fallacious tactics" (PDF). oswego.edu. self-published. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2013-09-03. Dicapai pada 7 March 2018.
  10. ^ Godden, David; Zenker, Frank (2015-03-05). "Denying Antecedents and Affirming Consequents: The State of the Art". Informal Logic. 35 (1): 88. doi:10.22329/il.v35i1.4173. ISSN 0824-2577.
  11. ^ Damer, T. Edward (2009), Attacking Faulty Reasoning: A Practical Guide to Fallacy-free Arguments (ed. 6th), Belmont, California: Wadsworth, m/s. 52, ISBN 978-0-495-09506-4
  12. ^ Frans van, Eemeren (2018). Argumentation Theory : a Pragma-Dialectical Perspective. Springer International Publishing. ISBN 978-3-319-95380-9. OCLC 1048664485.
  13. ^ Freedman, David A. (2004). "Ecological Fallacy". Dalam Liao, Michael S. (penyunting). Encyclopedia of Social Science Research Methods. Thousand Oaks, CA: Sage. m/s. 293–295. ISBN 978-0761923633.
  14. ^ Copi, Irving M.; Cohen, Carl (2005). Introduction to Logic (ed. 12). Pearson Education, Inc. ISBN 978-0-13-189834-9. p.125
  15. ^ Neyman, J. (1937-08-30). "Outline of a Theory of Statistical Estimation Based on the Classical Theory of Probability". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences (dalam bahasa Inggeris). 236 (767): 333–380. Bibcode:1937RSPTA.236..333N. doi:10.1098/rsta.1937.0005. ISSN 0080-4614.
  16. ^ Kornprobst, Markus (2007). "Comparing Apples and Oranges? Leading and Misleading Uses of Historical Analogies". Millennium — Journal of International Studies. 36: 29–49. doi:10.1177/03058298070360010301.
  17. ^ Lewiński, Marcin; Oswald, Steve (2013-12-01). "When and how do we deal with straw men? A normative and cognitive pragmatic account". Journal of Pragmatics. Biases and constraints in communication: Argumentation, persuasion and manipulation (dalam bahasa Inggeris). 59: 164–177. doi:10.1016/j.pragma.2013.05.001. ISSN 0378-2166.
  18. ^ Aikin, Scott F.; Casey, John P. (2016-10-01). "Straw Men, Iron Men, and Argumentative Virtue". Topoi (dalam bahasa Inggeris). 35 (2): 431–440. doi:10.1007/s11245-015-9308-5. ISSN 1572-8749.
  19. ^ Talisse, Robert; Aikin, Scott F. (2006-09-01). "Two Forms of the Straw Man". Argumentation (dalam bahasa Inggeris). 20 (3): 345–352. doi:10.1007/s10503-006-9017-8. ISSN 1572-8374.
  20. ^ Schiappa, Edward (1991). Protagoras and Logos: A Study in Greek Philosophy and Rhetoric. Columbia, SC: University of South Carolina Press. ISBN 978-0872497580.
  21. ^ Protagoras (1972). The Older Sophists. Indianapolis, IN: Hackett Publishing Co. ISBN 978-0872205567.
  22. ^ Shewan, Edward (2003). "Soundness of Argument". Applications of Grammar: Principles of Effective Communication (ed. 2nd). Christian Liberty Press. ISBN 978-1-930367-28-9. Dicapai pada February 22, 2016.
  23. ^ Boyer, Web; Stoddard, Samuel. "How to Be Persuasive". Rink Works. Diarkibkan daripada yang asal pada July 27, 2018. Dicapai pada December 5, 2012.
  24. ^ Habick, Timothy, and Linda Cook. (2018) AICPA Test Development Fairness Guidelines. Association of International Certified Public Accounts, Ewing, NJ.[halaman diperlukan]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Falasi&oldid=5786433"