Parlimen Sri Lanka
| Parliament of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka | |
|---|---|
| ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදී ජනරජයේ පාර්ලිමේන්තුව இலங்கை நாடாளுமன்றம் | |
 | |
| 16th Sri Lankan Parliament | |
| Jenis | |
| Jenis | Unicameral |
| Sejarah | |
| Diasaskan | 7 September 1978 |
Didahului oleh | National State Assembly |
| Kepimpinan | |
| Struktur | |
| Ahli | 225 |
 | |
Kumpulan politik | Government (109)
Opposition (116) |
Tempoh penggal | 5 years |
| Pilihan raya | |
Sistem pengundian | |
Pilihan raya pertama | 15 February 1989 |
Pilihan raya terakhir | 5 August 2020 |
Pilihan raya seterusnya | TBA |
| Tempat persidangan | |
| Parliament Building, Sri Jayawardenepura Kotte | |
| www | |
| Perlembagaan | |
| Constitution of Sri Lanka | |
sunting  | |
Parlimen Republik Sosialis Demokratik Sri Lanka (Sinhala: ශ්රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුව Shri Lanka Parlimenthuwa, Tamil: றம் Ilaṅkai nāṭāḷumaṉṟam ) merupakan badan perundangan tertinggi Sri Lanka. Parlimen sahaja mempunyai ketuanan perundangan dan kuasa muktamad ke atas semua badan politik lain di Sri Lanka. Ia dimodelkan mengikut Parlimen British.
Badan parlimen terdiri daripada 225 ahli yang dikenali sebagai Ahli Parlimen (MP). Ahlinya dipilih melalui perwakilan berkadar selama penggal lima tahun, dengan hak mengundi sejagat.
Presiden Sri Lanka mempunyai kuasa untuk memanggil, menggantung, prorogue, atau menamatkan sesi perundangan dan untuk membubarkan Parlimen. Presiden hanya boleh membubarkan Parlimen selepas luputnya 2 1⁄2 tahun atau sekiranya 2⁄3 majoriti Ahli Parlimen telah meminta untuk tindakan tersebut. Tindakan presiden (sama ada menggantung atau membubarkan Parlimen) tertakluk kepada penelitian undang-undang Mahkamah Agung Sri Lanka. Speaker (atau dalam ketiadaannya, Timbalan Speaker dan Pengerusi Jawatankuasa atau Timbalan Pengerusi Jawatankuasa) mempengerusikan Parlimen.
Kuasa[sunting | sunting sumber]
Parlimen berkuasa untuk membuat undang-undang. Ini termasuk undang-undang yang mempunyai kesan retrospektif dan memansuhkan atau meminda mana-mana peruntukan Perlembagaan, atau penambahan peruntukan kepada Perlembagaan.
Sejarah[sunting | sunting sumber]
Badan perundangan pertama yang ditubuhkan di Ceylon ialah Majlis Eksekutif dan majlis perundangan, yang ditubuhkan pada 13 Mac 1833 mengikut cadangan suruhanjaya Colebrook-Cameron. Majlis Eksekutif telah dianggotai oleh Setiausaha Tanah Jajahan, iaitu pegawai yang memerintah Angkatan Tentera, Peguam Negara, Ketua Audit Negara dan Bendahari. Tugas majlis tersebut adalah secara penasihat dan Gabenor Ceylon, yang mempengerusikan mesyuarat mereka dan berunding dengan mereka, bebas untuk mengabaikan nasihat mereka. Pada mulanya, ia hanya terdiri daripada pegawai British tetapi kemudiannya termasuk rakyat asli. Pada mulanya 16 ahli, dan kemudian 49 ahli, telah dipilih untuk majlis perundangan, tetapi terdapat bilangan orang yang terhad sahaja yang dilayak untuk mengundi.
Pada tahun 1931 Majlis Perundangan telah dibubarkan dan digantikan oleh Majlis Negeri Ceylon yang lebih berkuasa. Majlis tersebut ditubuhkan dengan 101 ahlinya yang dipilih oleh francais dewasa sejagat seperti yang diperuntukkan oleh Perlembagaan Donoughmore .
Sebelum pemberian kemerdekaan dan penubuhan Dominion of Ceylon pada 4 Februari 1948, parlimen dwikameral baharu telah ditubuhkan pada tahun 1947, mengikut cadangan Suruhanjaya Soulbury selepas Majlis Negeri dibubarkan. Parlimen ini berdasarkan model Westminster dengan dewan atasan, Senat (di mana ahlinya dilantik) dan dewan rendah parlimen, Dewan Rakyat (ahlinya telah dipilih secara langsung). Dewan Rakyat terdiri daripada 101 Ahli (meningkat kepada 157 pada 1960) dan Dewan Negara terdiri daripada 30 Ahli (15 daripadanya dipilih oleh Dewan Rakyat dan 15 dicalonkan oleh Gabenor Jeneral Ceylon).
Dewan Negara telah dimansuhkan pada 2 Oktober 1971. Pada 22 Mei 1972, apabila perlembagaan republik digubal, Dewan Rakyat telah digantikan dengan Dewan Negara yang mempunyai 168 orang ahli yang dipilih. Ini sendiri telah digantikan oleh Parlimen Sri Lanka apabila perlembagaan Republik Sosialis Demokratik Sri Lanka digubal pada tahun 1977.
Pada tahun 1987, sebuah bom tangan dilemparkan ke dalam bilik persidangan di dalam tempat ahli parlimen kerajaan bermesyuarat, iaitu kompleks Parlimen. Dua orang terbunuh dan enam belas cedera dalam kemalangan tersebut tetapi sasaran serangan itu, Presiden JR Jayawardene terselamat tanpa cedera. Janatha Vimukthi Peramuna mengaku bertanggungjawab atas serangan itu.
Pada 20 Ogos 2015, Dua parti utama Parti Kebangsaan Bersatu dan Parti Kebebasan Sri Lanka telah menandatangani Memorandum Persefahaman untuk membentuk Kerajaan Kebangsaan bagi menangani isu besar yang tidak dapat diselesaikan selepas berakhirnya konflik etnik berusia 30 tahun. Ini adalah kali pertama dalam sejarah politik Sri Lanka bahawa dua parti utama mencapai persetujuan untuk bekerjasama dalam kerajaan sebagai kerajaan bersama (perpaduan nasional) [1] Sekretariat Presiden mengumumkan bahawa kerajaan ini akan terdiri daripada dua parti besar. [2] [3] Pemimpin Parti Kebangsaan Bersatu yang memenangi kerusi terbanyak akan dilantik sebagai Perdana Menteri.
Ahli dan pemilihan[sunting | sunting sumber]
Daripada 225 ahli, 196 dipilih daripada 22 daerah pilihan raya, yang terdiri daripada berbilang ahli. Baki 29 Ahli Parlimen dipilih daripada Senarai Negara yang diperuntukkan kepada parti-parti (dan kumpulan bebas ) mengikut bahagian mereka dalam undi nasional.
Kelayakan[sunting | sunting sumber]
Warganegara Sri Lanka boleh dipilih ke parlimen melainkan hilang kelayakan untuk berbuat demikian di bawah Perkara 90 Perlembagaan, yang termasuk;
- Presiden Republik,
- Pegawai awam, pegawai kehakiman atau pegawai perbadanan awam,
- Anggota Angkatan Tetap Tentera Darat, Tentera Laut atau Tentera Udara; kecuali pemegang pangkat Field Marshal ,
- Seorang pegawai polis atau pegawai awam yang menjalankan fungsi polis,
- Diisytiharkan sebagai bankrap yang belum dilepaskan atau muflis dari segi undang-undang yang terpakai,
- Seseorang dicalonkan sebagai calon untuk lebih daripada satu daerah pilihan raya atau sebagai calon untuk lebih daripada satu parti atau kumpulan politik untuk daerah yang sama,
- Seseorang yang juga warganegara mana-mana negara lain,
- Seseorang yang diputuskan bersalah oleh mahkamah yang berwibawa atau oleh Suruhanjaya Siasatan Presiden Khas .
Pegawai[sunting | sunting sumber]
Apabila Parlimen kali pertama bermesyuarat selepas pilihan raya umum, ia akan memilih tiga ahli untuk berjawatan sebagai Speaker, Timbalan Speaker dan Pengerusi Jawatankuasa (dikenali ringkas sebagai Timbalan Speaker ) dan Timbalan Pengerusi Jawatankuasa. Semasa mempengerusikan, Speaker atau Timbalan Speaker haruslah memakai pakaian istiadat.
Sekretariat Parlimen[sunting | sunting sumber]
Sekretariat Parlimen, yang diketuai oleh Ketua Setiausaha Parlimen, bertanggungjawab ke atas semua tugas pentadbirannya. Sehingga 1972, jawatan itu dikenali sebagai Kerani Parlimen. Setiausaha Agung dilantik oleh Presiden, tertakluk kepada kelulusan Majlis Perlembagaan. Sarjan Senjata bertanggungjawab untuk menjaga undang-undang, ketenteraman, dan keselamatan di premis Dewan dan bertindak juga sebagai imam majlis. Serjeant-at-Arms membawa cokmar istiadat, lambang kewibawaan Rakyat dan Parlimen, ke dalam Dewan setiap hari di hadapan Speaker, dan cokmar diletakkan di atas Meja Dewan semasa bersidang. Pada masa ini, pentadbiran sekretariat parlimen adalah dibahagikan kepada sembilan jabatan.
Jabatan-jabatan ini ialah:
- Jabatan Serjeant-at-Arms
- Jabatan Pentadbiran
- Jabatan Hansard
- Jabatan Jurutera Penyelaras
- Jabatan Katering dan Pengemasan
- Jabatan Sistem Maklumat dan Pengurusan
- Jabatan Perkhidmatan Perundangan
- Jabatan Kewangan & Bekalan
- Jabatan Perhubungan
Jawatankuasa Penasihat Kakitangan (MPS) yang ditubuhkan di bawah Akta Kakitangan Parlimen biertanggungjawab untuk member nasihat dan panduan kepada Sekretariat Parlimen berkenaan dengan perkara berkaitan kakitangan Parlimen. MPS terdiri daripada Speaker (Pengerusi), Ketua Dewan, Menteri Kewangan dan Ketua Pembangkang. Sekretariat mengekalkan Kediaman Speaker dan Kompleks Perumahan Madiwela untuk Ahli Parlimen dan banglo percutian sembilan belas bilik untuk Ahli Parlimen, General's House di Nuwara Eliya . Parlimen juga memiliki Mumtaz Mahal, iaitu bekas kediaman Speaker dan Srawasthi Mandiraya, iaitu bekas asrama untuk Ahli Parlimen. Ini kini digunakan oleh entiti kerajaan lain.
Bangunan parlimen[sunting | sunting sumber]
Di bawah kerajaan Kolonial British, apabila Majlis Eksekutif dan majlis perundangan ditubuhkan pada tahun 1833, mereka akan bertemu di sebuah bangunan bertentangan Gordon Gardens, (kini adalah " Bangunan Republik " dan diduduki oleh Kementerian Luar Negeri). Pada 29 Januari 1930, Gabenor British di Ceylon, Sir Herbert Stanley (1927–1931), telah membuka sebuah bangunan di hadapan lautan dekat Galle Face, Colombo, yang direka untuk mesyuarat Majlis Perundangan. Ia kemudiannya digunakan oleh Majlis Negeri (1931–1947), Dewan Perwakilan Rakyat (1947–1972), Dewan Negara Kebangsaan (1972–1977) dan Parlimen Sri Lanka (1977–1981). Hari ini Bangunan Parlimen Lama digunakan oleh Sekretariat Presiden.
Pada tahun 1967, di bawah Speaker Albert F. Peris, para pemimpin parti politik sebulat suara memutuskan bahawa bangunan Parlimen baharu akan dibina di seberang Tasik Beira dari Parlimen sedia ada di Galle Face, namun tiada tindakan lanjut diambil. Semasa Stanley Tillekeratne menjadi Speaker (tahun 1970–1977), para pemimpin parti-parti politik mengamanahkan rangka rancangan untuk bangunan Parlimen baharu kepada arkitek, tetapi projek itu kemudiannya terbengkalai.
Pada 4 Julai 1979, Perdana Menteri Ranasinghe Premadasa mendapat kebenaran daripada Parlimen untuk membina Bangunan Parlimen baharu di Duwa, sebuah pulau seluas 5 hektar (12 ekar) di Diyawanna Oya (luar Baddegana Road, Pita Sri Jayawardenapura-Kotte ) terletak kira-kira 16 kilometer (9.9 bt) timur Colombo. Pulau itu adalah kawasan tempat istana Menteri berkuasa, Raja Vikramabahu III Nissaka Alakesvara. Sebelum diletakkan hak di negeri itu, ia adalah kemilikan EW Perera.
Bangunan ini direka oleh arkitek Deshamanya Geoffrey Bawa. Bangunan juga dibina menggunakan dana Sri Lanka. Pada 29 April 1982, Kompleks Parlimen baharu telah diisytiharkan dibuka oleh Presiden JR Jayewardene .
Susun atur semasa[sunting | sunting sumber]
Lihat juga[sunting | sunting sumber]
- Jawatankuasa Perusahaan Awam (Sri Lanka)
- Politik Sri Lanka
- Senarai badan perundangan mengikut negara
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ "Ranil takes oath as PM: MoU signed for national govt". Sri Lanka Mirror. 21 August 2015. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 March 2016. Dicapai pada 23 August 2015.
- ^ "Sri Lanka main opposition party agrees to form national government with ruling UNP". ColomboPage. 20 August 2015. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 August 2015. Dicapai pada 23 August 2015.
- ^ "Sri Lankan president warns Mahinda Rajapaksa loyalists against toppling government". The Economic Times. 9 September 2015. Dicapai pada 11 September 2015.
Pautan luar[sunting | sunting sumber]
Templat:Parliament of Sri LankaTemplat:Legislatures of modern Sri Lanka
Templat:National unicameral legislatures
| Umum | |
|---|---|
| Perpustakaan negara | |
