Politik Agama di Malaysia

PENDAHULUAN

  Dalam buku Politea karya Plato dan Politicia tulisan Aristotle, politik berasal daripada kata akar polis membawa maksud negara, kota dan kemajuan. Politik merupakan istilah yang digunakan untuk membincangkan konsep pengaturan masyarakat. Dalam sains politik, politik biasanya merujuk kepada strategi, tingkah laku atau tindakan yang dilakukan oleh individu, kumpulan atau kerajaan untuk mencapai objektif politik. Ia melibatkan rundingan, kompromi dan pengiraan teliti kepentingan. Malahan, agamawan juga menggunakan istilah untuk menggambarkan seni politik merangkumi kajian kuasa, tadbir urus, membuat keputusan dan pengagihan sumber dalam masyarakat.

  Secara asasnya, agama ialah sistem kepercayaan, amalan, simbol, ritual dan nilai moral kompleks yang dikongsi bersama oleh komuniti individu. Ia melibatkan satu set kepercayaan tersusun tentang sifat realiti, kewujudan kuasa dan makna kewujudan manusia. Agama selalunya merangkumi unsur-unsur seperti teks suci, pemimpin agama atau pihak berkuasa, tempat ibadat dan garis panduan etika tertentu.

  Justeru, politik agama membawa maksud sistem kepercayaan agama atau institusi yang mengambil sikap aktif dan eksplisit dalam hal politik sering berusaha untuk mempengaruhi atau membentuk proses dan dasar politik. Ia melibatkan pemimpin agama atau organisasi yang memperjuangkan agenda politik tertentu, menggerakkan pengikut mereka untuk aktivisme politik atau menegaskan kuasa politik.

SEBELUM KEMERDEKAAN

  Ketika Tanah Melayu dijajah, golongan ulama dan agamawan dianggap ancaman paling berbahaya oleh kolonial Barat. Masakan tidak, keilmuan dan gerakan jihad yang ditiupkan begitu kuat sehingga mereka diangkat sebagai penasihat kepada kesultanan Melayu sekali gus membantu dalam hal ehwal agama, pentadbiran, politik dan mengatur strategi ketenteraan bagi mempertahankan kedaulatan negara.

  Di Terengganu umpamanya tokoh ulama yang juga dikenali sebagai pejuang tanah air termasuk Haji Abdul Rahman Limbong, Tok Ku Tuan Besar dan Tok Ku Paloh. Di Kelantan pula cukup sinonim dengan ketokohan Tok Kenali, Tok Janggut dan Muhammad Syeikh Muhammad Sa’id, manakala di Pahang, kita mengenali Mat Kilau, Sheikh Utsman Senik dan Tok Gajah.

   Jasa mereka begitu besar hingga sebahagian besar mereka menamatkan riwayat hidup di tali gantung British dan dibuang negeri. Hal ini disebabkan British bimbang pengaruh agama mereka akan mengugat politik kolonial Eropah yang berteraskan 3G iaitu Gold, Glory dan Gospel.

NASIONALISME  KE ARAH KEMERDEKAAN

  Nasionalisme ialah ideologi atau fahaman yang meletakkan negara dan bangsa di tempat yang tinggi dengan mewujudkan konsep identiti bersama bagi sekumpulan manusia. Gerakan nasionalisme dalam konteks agama dapat dilihat melalui peranan tokoh berikut:

1. Tunku Abdul Rahman: Beliau adalah seorang pemimpin Islam terkemuka dan perunding utama untuk kemerdekaan Tanah Melayu. Beliau memainkan peranan penting dalam mengetuai perbincangan dengan pihak berkuasa kolonial British dan akhirnya menjadi Perdana Menteri pertama Persekutuan Tanah Melayu.
2. Datuk Onn Jaafar: Sebagai pengasas Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO), Datuk Onn Jaafar memainkan peranan penting dalam menggerakkan masyarakat Islam dan memperjuangkan tadbir urus sendiri. Usaha beliau dalam membina barisan bersatu dalam kalangan rakyat Malaysia yang merentasi latar belakang yang berbeza telah menyumbang secara signifikan kepada gerakan kemerdekaan.
3. Tan Sri Haji Mohd. Noah bin Omar: Seorang ulama dan pemimpin agama Islam terkemuka, Tan Sri Haji Mohd. Noah bin Omar terlibat secara aktif dalam mempromosikan agenda kemerdekaan di kalangan masyarakat Islam. Beliau memperjuangkan pemeliharaan nilai-nilai Islam sambil menyokong perjuangan untuk menentukan nasib sendiri.
4. Datuk Haji Abdul Malek bin Yusuf: Beliau adalah seorang ulama Islam terkemuka yang memainkan peranan penting dalam menggerakkan umat Islam untuk gerakan kemerdekaan. Beliau menekankan keserasian prinsip Islam dengan perjuangan untuk tadbir urus sendiri dan memberi inspirasi kepada umat Islam untuk mengambil bahagian secara aktif dalam proses politik.
5. Syeikh Abdul Aziz Al-Fadani: Beliau adalah seorang ulama dan pendakwah Islam yang disegani yang menggunakan pengaruhnya untuk merangsang sokongan kemerdekaan di kalangan penduduk Islam. Khutbah dan ajarannya mendorong umat Islam untuk bersatu dan menyumbang kepada tujuan pemerintahan sendiri.
6. Datuk Abdul Hamid Haji Abdul Rahman: Beliau dikenali sebagai Hamid Tuanku, adalah seorang tokoh ulama Islam dan aktivis politik. Beliau aktif menyertai gerakan anti-penjajahan dan memainkan peranan penting dalam menggerakkan umat Islam semasa perjuangan kemerdekaan.
7. Datuk Abdullah CD: Seorang pemimpin dan wartawan Islam terkemuka, Datuk Abdullah CD, juga dikenali sebagai Abdullah C.D., memainkan peranan penting dalam gerakan anti-penjajahan dan kemerdekaan. Beliau menggunakan tulisan dan ucapannya untuk merangsang sokongan orang ramai dan menonjolkan kepentingan kemerdekaan bagi masyarakat Islam.

SEMASA KEMERDEKAAN

  Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957 selepas Rundingan London 1952 mencapai kata sepakat. Kemerdekaan menggambarkan kita akan bebas daripada cengkaman penjajahan setelah dijajah oleh Portugis pada 24 Mac 1511.

   Dalam mengisi kemerdekaan Tanah Melayu, peranan ulama dan agamawan diiktiraf oleh Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj apabila beliau telah menjemput Haji Azhari Bin Haji Abdul Khalid bagi mengumandangkan azan. Malahan, dalam teks penuh kemedekaan, kita boleh melihat betapa politik berasaskan agamawan dianggap salah satu faktor penting.

  Dengan nama Allah Yang Maha Pemurah lagi Mengasihani, Segala Puji bagi Allah Yang Maha Berkuasa dan Selawat dan Salam ke atas sekalian RasulNya. Bahawasanya oleh kerana telah tibalah masanya bagi ummah Persekutuan Tanah Melayu ini mencapai taraf sesuatu bangsa yang merdeka  lagi berdaulat sama setimbal kedudukannya dengan segala bangsa di seluruh dunia. Dan bahawasanya oleh kerana dengan perjanjian yang disebut lamanya perjanjian Persekutuan Tanah Melayu tahun 1957 yang diperbuat di antara Duli Yang Maha Mulia Baginda Queen dengan Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja Negeri Melayu maka telah dipersetujui bahawa negeri-negeri Melayu iaitu Johor, Pahang, Negeri Sembilan, Selangor, Terengganu, Kelantan, Perlis, Kedah dan Perak serta negeri yang dahulunya dinamakan Negeri Selat iaitu Melaka dan Pulau Pinang mulai daripada 31 Ogos 1957 hendaklah menjadi sebuah Persekutuan baharu bagi negeri-negeri yang bernama Persekutuan Tanah Melayu. Dan bahawasanya oleh kerana telah bersetuju pula di antara kedua-dua pihak dalam perjanjian yang tersebut iaitu Melaka dan Pulau Pinang hendaklah daripada tarikh yang tersebut itu tamat daripada menjadi sebahagian daripada jajahan tatluk Baginda Queen dan Duli Yang Maha Mulia Baginda Queen tidak lagi berhak menjalankan apa-apa jua kedaulatan Baginda di atas kedua-dua buah negeri yang tersebut itu. Dan bahawasanya olah kerana telah bersetuju pula di antara kedua-dua pihak yang tersebut iaitu perjanjian Persekutuan Tanah Melayu tahun 1948 dan segala perjanjian-perjanjian lain yang ada sekarang di antara Duli Yang Mulia Baginda Queen dengan Duli Yang Maha Mulia raja-raja atau pun salah satu orang daripada baginda-baginda itu sebelum tarikh yang tersebut hendaklah dibatalkan mulai daripada tarikh itu⹁ dan semua kuatkuasa-kuatkuasa dan hak-hak Duli Yang Maha Mulia Baginda Queen ataupun Parlimen United Kingdom  dalam Negeri-Negeri Selat yang tersebut itu atau pun yang terhubung dengannya atau Negeri-Negeri Melayu atau pun Persekutuan Tanah Melayu seluruhnya adalah tamat dengan sendirinya. Dan bahawasanya oleh kerana Duli Yang Maha Mulia, Baginda Queen, Raja-Raja Melayu, Parlime Negeri United Kingdom dan Majlis-Majlis Undangan Persekutuan dan Negeri-Negeri Melayu telah meluluskan Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu tahun 1957 itu berjalan kuatkuasanya. Dan oleh kerana sebuah Perlembagaan bagi Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu telah ditentukan menjadi suatu kanun yang muktamad baginya. Dan bahawasanya oleh kerana Perlembagaan Persekutuan yang tersebut itu maka ada disediakan syarat untuk menjaga keselamatan hak-hak dan keutamaan Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja serta hak-hak asasi dan kebebasan segala rakyatnya dan untuk memajukan Persekutuan Tanah Melayu dengan aman dan damai serta teratur sebagai sebuah kerajaan yang mempunyai Perlembagaan yang berdasarkan demokrasi cara berparlimen. Dan bahawasanya oleh kerana Perlembagaan Persekutuan yang tersebut itu telah diluluskan oleh suatu undang-undang yang diadakan oleh Majlis Undanga Persekutuan serta dengan undang-undang yang diadakan oleh negeri-negeri Melayu dan dengan ketetapan-ketetapan di dalam Majlis Undangan Negeri Melaka dan Pulau Pinang, dengan demikian Perlembagaan itu berjalan kuatkuasanya pada 31 Ogos hari bulan tahun 1957. Maka Dengan Nama Allah Yang Maha Pemurah Lagi Maha Mengasihani, Saya Tunku Abdul Rahman Petra Ibni Al-Marhum Sultan Abdul Halim Syah, Perdana Menteri bagi Persekutuan Tanah Melayu dengan persetujuan dan perkenaan Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja Negeri-Negeri Melayu dengan ini memasyhur dan mengisytiharkan bagi pihak ummah Persekutuan Tanah Melayu bahawa mulai daripada Tiga Puluh Satu Hai Bulan Ogos Tahun Seribu Sembilan Ratus Lima Puluh Tujuh maka Persekutuan Tanah Melayu yang menngandungi di dalamnya negeri-negeri Johor, Pahang, Negeri Sembilan, Selangor, Terengganu, Kelantan, Perlis, Kedah, Perak, Melaka dan Pulau Pinang dengan rahmat Allah Subhanu wa Taala akan kekal menjadi sebuah negara demokrasi yangmerdeka dan serta berdaulat berdasarkan kepada kebebasan dan keadilan dan sentiasa menjafa dan mengutamakan kesejahteraan dan kesentosaan rakyatnya dan mengekalkan keamana di antara segala bangsa.

SELEPAS KEMERDEKAAN

  Setelah mencapai kemerdekaan dan usia negara mencecah 66 tahun, politik agama tetap relevan melalui penglibatan ikon agamawan dalam politik tanah air. Antaranya ialah :

1.   Tun Dr. Ismail Abdul Rahman ialah seorang pemimpin agama Islam yang dihormati memainkan peranan penting dalam politik Malaysia. Beliau berkhidmat sebagai Timbalan Perdana Menteri dari 1970 hingga kematiannya pada 1973. Dr. Ismail memperjuangkan nilai-nilai Islam dan berusaha ke arah memelihara identiti agama negara. Sumbangan beliau dalam politik agama termasuklah penubuhan Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) pada tahun 1969. JAKIM bertanggungjawab dalam hal ehwal Islam di peringkat Persekutuan serta menggalakkan pembangunan dan pelaksanaan dasar-dasar Islam. Inisiatifnya termasuk menyediakan panduan mengenai pensijilan halal, mempromosikan pendidikan Islam, dan menganjurkan acara dan aktiviti Islam di seluruh negara. Usaha Dr Ismail mempamerkan komitmen beliau untuk menyepadukan prinsip Islam ke dalam rangka kerja tadbir urus sambil memastikan kemajuan dan kemakmuran negara.
2.   Tan Sri Syed Hamid Albar ialah seorang pemimpin agama Islam yang berpengaruh telah memberikan sumbangan besar dalam politik Malaysia. Beliau memegang pelbagai jawatan menteri termasuk Menteri Dalam Negeri dan Menteri Luar Negeri. Tan Sri Syed Hamid terlibat secara aktif dalam politik agama, membela hak dan kebajikan umat Islam serta menggalakkan persefahaman dan dialog antara agama. Beliau menekankan prinsip keadilan, belas kasihan dan keharmonian dalam kerangka pemerintahan Islam.
3.   Tan Sri Harussani Zakaria ialah seorang ulama dan pemimpin agama Islam yang sangat dihormati telah memberi sumbangan besar kepada politik agama di Malaysia khususnya di negeri Perak. Beliau telah memberikan panduan dalam pelbagai perkara Islam dan menawarkan perspektif tentang pemerintahan, isu sosial dan pembangunan institusi Islam. Beliau secara konsisten menyatakan pandangannya mengenai isu-isu seperti kepentingan kesopanan dalam berpakaian, kesucian amalan Islam, dan menggalakkan keharmonian beragama. Khutbah dan ucapan beliau mencerminkan komitmen beliau untuk memastikan prinsip Islam ditegakkan sambil menggalakkan persefahaman dan penghormatan di kalangan masyarakat agama yang berbeza.
4.   Tan Sri Tuan Guru Abdul Hadi Awang, Presiden Parti Islam Se-Malaysia (PAS), adalah pemimpin agama Islam terkemuka yang terlibat secara aktif dalam politik Malaysia. Kepimpinan beliau telah membentuk hala tuju PAS dan meletakkan parti itu sebagai suara untuk Islam dan kepentingan masyarakat Islam. Datuk Seri Abdul Hadi Awang telah menjadi penyokong lantang untuk pelaksanaan prinsip Islam dalam sistem tadbir urus dan penggalakan dasar Islam.

#FactsForDemocracy