Taakulan kitaran
Taakulan kitaran (Latin: circulus in probando, "bulatan dalam membuktikan") ialah falasi logik yang melibatkan seorang pentaakul bermula dengan hasil yang ia cuba capai.[1] Komponen hujah kitaran selalunya sah secara logik kerana jika premis benar, kesimpulannya mestilah benar juga. Taakulan kitaran bukanlah sebuah falasi logik formal tetapi sebuah kekurangan pragmatik dalam hujah yang premisnya juga sama memerlukan bukti atau bukti sebagai kesimpulan, dan akibatnya hujah gagal untuk meyakinkan. Cara lain untuk menyatakan ini ialah tiada sebab untuk menerima premis melainkan seseorang sudah mempercayai kesimpulannya, atau premis itu tidak memberikan alasan atau bukti bebas untuk kesimpulan yang diberi.[2] Mengemis soalan itu berkait rapat dengan taakulan kitaran, dan dalam konteks moden, kedua-dua istilah itu secara amnya merujuk kepada perkara yang sama.[3]
Taakulan kitaran selalunya berbentuk: "A adalah benar kerana B adalah benar; B adalah benar kerana A adalah benar.". Sifat ketidakmunasabahan boleh menjadi sukar untuk dikesan jika ia melibatkan rantaian proposisi yang panjang.
Sejarah[sunting | sunting sumber]
Masalah taakulan kitaran telah diperhatikan dalam falsafah Barat sekurang-kurangnya sejak ahli falsafah ajaran Pyrrhon iaitu Agrippa yang memasukkan masalah taakulan kitaran dalam kalangan Five Tropes of Agrippa (Lima Trop Agrippa) beliau. Ahli falsafah ajaran Pyrrhon Sextus Empiricus menggambarkan masalah taakulan kitaran sebagai "trop timbal balik":
Trop timbal balik berlaku apabila apa yang sepatutnya menjadi pengesahan objek tersiasat perlu dibuat meyakinkan oleh objek tersiasat; maka, kerana tidak dapat mengambil mana-mana untuk menubuhkan yang lain, kami menangguhkan penghakiman bagi kedua-duanya.[4]
Masalah induksi[sunting | sunting sumber]
Joel Feinberg dan Russ Shafer-Landau menyatakan bahawa "menggunakan kaedah saintifik untuk menilai kaedah saintifik adalah taakulan kitaran". Kenyataan Joel Feinberg dan Russ Shafer-Landau itu sendiri ialah taakulan kitaran, kerana pernyataan: jika (A) anda menggunakan kaedah saintifik untuk menilai kaedah saintifik, maka (B) ia ialah taakulan kitaran, dengan mudah boleh diterbalikkan menjadi: jika (B) anda menggunakan taakulan kitaran, maka (A) anda telah menggunakan kaedah saintifik untuk menilai kaedah saintifik; kenyataan itu tidak menawarkan apa-apa yang penting. Para ahli sains cuba menemui undang-undang alam dan meramalkan apa yang akan berlaku pada masa hadapan, berdasarkan undang-undang tersebut. Walau bagaimanapun, mengikut masalah induksi David Hume, sains tidak boleh dibuktikan secara induktif dengan bukti empirikal, dan oleh itu sains tidak boleh dibuktikan secara saintifik. Rayuan kepada prinsip keseragaman alam semula jadi diperlukan untuk secara deduktif memerlukan ketepatan berterusan ramalan berdasarkan undang-undang yang hanya berjaya menyamaratakan pemerhatian lalu. Tetapi seperti yang diperhatikan oleh Bertrand Russell, "Kaedah 'mempostulatkan' apa yang kita inginkan mempunyai banyak kelebihan; ia adalah sama dengan kelebihan pencurian berbanding kerja yang jujur".[5]
Lihat juga[sunting | sunting sumber]
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ Dowden, Bradley (27 March 2003). "Fallacies". Internet Encyclopedia of Philosophy. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 October 2014. Dicapai pada April 5, 2012.
- ^ Nolt, John Eric; Rohatyn, Dennis; Varzi, Achille (1998). Schaum's outline of theory and problems of logic. McGraw-Hill Professional. m/s. 205. ISBN 9780070466494.
- ^ Walton, Douglas (2008). Informal Logic: A Pragmatic Approach. Cambridge University Press. ISBN 9780521886178.
- ^ Sextus Empiricus, Pyrrhōneioi hypotypōseis i., from Annas, J., Outlines of Scepticism Cambridge University Press. (2000).
- ^ Feinberg, Joel; Shafer-Landau, Russ (2008). Reason and responsibility: readings in some basic problems of philosophy. Cengage Learning. m/s. 257–58. ISBN 9780495094920.