Lihat sumber bagi Baharian klasik

[[Fail:Parthenon from west.jpg|thumb|upright=1.2|[[Parthenon]] adalah salah satu simbol yang paling ikonik era klasik, sebagai pendukung budaya Yunani purba]]

'''Baharian klasik''' (juga '''era klasik''', '''zaman klasik''' atau '''tempoh klasik''') adalah satu istilah yang luas untuk tempoh masa yang panjang budaya bagi [[sejarah]] berpusat di sekitar [[Laut Mediterranean]], yang terdiri daripada pertembungan tamadun daripada [[Yunani kuno]] dan [[Rom purba]], secara kolektif dikenali sebagai [[dunia Yunani-Romawi]]. Ia adalah tempoh di mana masyarakat Yunani dan Rom berkembang dan mempunyai pengaruh yang besar di seluruh [[Eropah]], [[Afrika Utara]] dan [[Barat Daya Asia]].

Secara konvensional, ia diambil bermula dengan puisi [[epik Yunani]] [[Homer]] yang paling awal dirakam (abad ke-8 ke-7&nbsp;SM), dan berterusan sehingga [[Asal-usul agama Kristian|kemunculan agama Kristian]] dan [[kejatuhan Empayar Rom]] (Abad ke-5&nbsp;M). Ia berakhir dengan pembubaran budaya klasik pada penutupan [[lewat baharian]] (300–600), menggabungkan ke dalam [[Awal Zaman Pertengahan]] (600–1000). Seperti persampelan sejarah dan wilayah yang luas meliputi pelbagai budaya dan tempoh berbeza. "Baharian klasik" boleh merujuk juga kepada visi terunggul di kalangan orang kemudian, seperti dalam kata-kata [[Edgar Allan Poe]], "kegemilangan adalah [[Yunani]], dan kehebatan adalah Rom."<ref>Poe EA (1831). "[[To Helen]]".</ref>

[[Budaya]] dalam [[Yunani]] [[purba]], bersama-sama dengan beberapa pengaruh dari [[Timur Dekat kuno]], berlaku sepanjang zaman klasik sebagai asas seni,<ref>{{link-interwiki|vertical-align=sup|en=Helga von Heintze|lang=de}}: Römische Kunst (''Roman art''). In: {{link-interwiki|vertical-align=sup|en=Walter-Herwig Schuchhardt|lang=de}} (1960): Bildende Kunst I (Archäologie) (''Visual arts&nbsp;I — archaeology''). {{link-interwiki|vertical-align=sup|en=Das Fischer Lexikon|lang=de}}. [[S. Fischer Verlag]]. p.&nbsp;192. "Bestimmend blieb (...) der italisch-römische Geist, der sich der entlehnten Formen nur bediente. (...) Ohne [die] Begegnung [mit der griechischen Formenwelt, author's note] hätte der italisch-römische Geist sich wohl kaum in künstlerischen Schöpfungen ausdrücken können und wäre nicht über die Ansätze, die wir in den ''Kanopen von Chiusi'' (...), der ''kapitolinischen Wölfin'' (...), dem ''Krieger von Capestrano'' (...) erhalten haben, hinausgekommen. Auch die gleichermaßen realistische wie unkünstlerische Auffassung der ''Porträts'' im 2. und 1. J[ahr]h[undert] v[or] Chr[istus] konnte sich nur unter dem Einfluß griechischer Formen ändern." (''"Determinant remained the Italic-Roman spirit, that just availed itself of the borrowed forms. (...) Without having come across [the world of the Greek forms], the Italic-Roman spirit would hardly have been able to express itself in works of art and would not have got beyond the starts that are preserved in the canopic jars of Chiusi, the Capitoline Wolf, the Warrior of Capestrano. Also the likewise realistic and inartistic conception and production of the portraits in the second and the first centuries&nbsp;BC could only change under the influence of Greek forms."'')</ref> keunggulan falsafah, kemasyarakatan, dan pendidikan.<ref>[[Brockhaus Enzyklopädie|Der Große Brockhaus]]. 1. vol.: A-Beo. Eberhard Brockhaus, Wiesbaden 1953, p.&nbsp;315. "Ihre dankbarsten und verständnisvollsten Schüler aber fand die hellenistische Kultur in den Römern; sie wurden Mäzene, Nachahmer und schließlich Konkurrenten, indem sie die eigene Sprache wetteifernd neben die griechische setzten: so wurde die antike Kultur zweisprachig, griechisch und lateinisch. Das System dieser griechisch-hellenistisch-römischen Kultur, das sich in der römischen Kaiserzeit abschließend gestaltete, enthielt, neben Elementen des Orients, die griechische Wissenschaft und Philosophie, Dichtung, Geschichtsschreibung, Rhetorik und bildende Kunst." (''"The Hellenistic culture but found its most thankful and its most understanding disciples in the Romans; they became patrons, imitators, and finally rivals, when they competitively set the own language beside the Greek: thus, the antique culture became bilingual, Greek and Latin. The system of this Greco-Latin culture, that assumed its definitive shape in the Roman imperial period, contained, amongst elements of the Orient, the Greek science and philosophy, poetry, historiography, rhetoric and visual arts."'')</ref>Ideal ini telah dipelihara, ditiru dan [[Sejarah kempen tentera Rom|tersebar di Eropah]] oleh orang Rom.<ref>{{link-interwiki|vertical-align=sup|en=Veit Valentin|lang=de}}: Weltgeschichte — Völker, Männer, Ideen (''History of the world — peoples, men, ideas''). {{link-interwiki|vertical-align=sup|en=Allert de Lange|lang=de|lang_title=Allert de Lange Verlag}}, Amsterdam 1939, p.&nbsp;113. "Es ist ein merkwürdiges Schauspiel&nbsp;— dieser Kampf eines bewussten Römertums gegen die geriebene Gewandtheit des Hellenismus: der römische Geschmack wehrt sich und verbohrt sich trotzig in sich selbst, aber es fällt ihm nicht genug ein, er kann nicht über seine Grenzen weg; was die Griechen bieten, hat soviel Reiz und Bequemlichkeit. In der bildenden Kunst und in der Philosophie gab das Römertum zuerst den Kampf um seine Selbständigkeit auf&nbsp;— Bilden um des Bildes willen, Forschen und Grübeln, theoretische Wahrheitssuche und Spekulation lagen ihm durchaus nicht." (''"It is a strange spectacle: this fight of a conscious Roman striving against the wily ingenuity of Hellenism. The Roman taste offers resistance, defiantly goes mad about itself, but there does not come enough into its mind, it is not able to overcome its limits; there is so much charm and so much comfort in what the Greeks afford. In visual arts and philosophy, Romanism first abandoned the struggle for its independence&nbsp;— forming for the sake of the form, poring and investigation, theoretical speculation and hunt for truth were by no means in its line."'')</ref>

Asas budaya Yunani-Romawi ini telah menjadi amat berpengaruh kepada bahasa, politik, sistem pendidikan, [[falsafah]], sains, seni, dan seni bina dunia moden: Dari serpihan zaman kuno klasik yang masih hidup, sebuah gerakan kebangkitan semula secara beransur-ansur terbentuk dari abad ke-14 dan seterusnya dikenali kemudian di Eropah sebagai [[Renaissance]], dan sekali lagi kebangkitan semasa pelbagai kebangkitan [[neoklasisisme|neo-klasik]] pada abad ke-18 dan ke-19.

== Tempoh kuno (abad ke-8 hingga ke-6 SM) ==
{{Further|Zaman Besi Eropah}}
Tempoh awal zaman klasik berlaku sebelum latar belakang kemunculan semula secara beransur-ansur [[sejarah]] sumber-sumber berikutan [[kejatuhan Zaman Gangsa]]. Abad ke-8 dan ke-7&nbsp;SM masih sebahagian besarnya [[proto-sejarah]], dengan yang paling awal ialah kemunculan tulisan [[Sejarah abjad Yunani|abjad Yunani]] pada separuh pertama abad ke-8. [[Homer]] biasanya telah dianggap hidup pada abad ke-8 atau 7 SM, dan jangka hayat beliau sering diambil sebagai menandakan permulaan zaman klasik. Dalam tempoh yang sama jatuhnya tarikh [[tradisi]] penubuhan [[Sukan Olimpik Purba]], pada 776&nbsp;SM.

=== Phoenicia dan Carthage ===
{{Main|Phoenicia|Carthage purba}}
[[Phoenicia]] pada asalnya diperluas dari pelabuhan [[Levant]]ine, pada abad ke-8 dengan menguasai perdagangan di [[Mediterranean]]. [[Carthage]] diasaskan pada tahun 814&nbsp;SM, dan masyarakat Carthage pada 700&nbsp;SM telah mengukuhkan benteng di [[Sicily]], [[Itali]] dan [[Sardinia]], yang diwujudkan konflik kepentingan dengan [[Etruria]].

=== Yunani ===
{{Main|Yunani kuno}}
Tempoh Kuno mengikuti [[Zaman Gelap Yunani]], dan melihat perkembangan ketara dalam [[teori politik]], dan kemunculan [[demokrasi]], [[falsafah]], [[teater]], [[puisi]], dan juga dari sudut bahasa bertulis (yang telah hilang semasa Zaman Gelap).

Dalam barangan tembikar, tempoh Kuno melihat pembangunan [[Tempoh Pengorientalan|gaya Pengorientalan]], yang menandakan peralihan daripada [[gaya geometri]] Zaman Gelap lewat dan pengumpulan pengaruh yang diperolehi daripada [[Phoenicia]] dan [[Syria]].

Gaya tembikar yang berkaitan dengan bahagian akhir zaman Kuno adalah [[barangan tembikar hitam]], yang berasal dari [[Corinth]] pada abad ke-7&nbsp;SM dan penggantinya, [[barangan tembikar merah|gaya merah]], dimajukan oleh [[Andokides Painter]] pada kira-kira 530&nbsp;SM.

==== Jajahan Yunani ====
{{Main|Apoikiai|Magna Graecia}}

=== Zaman Besi Itali ===
[[Fail:Etruscan civilization map.png|thumb|[[Tamadun Etruska]] di utara [[Itali]], 800 SM.]]
[[Tamadun Etruska|Etruska]] telah membentuk penguasaan politik di rantau ini pada lewat abad ke-7&nbsp;SM, membentuk golongan elit bangsawan dan beraja. Etruska jelas kehilangan kuasa di kawasan itu pada lewat abad ke-6&nbsp;SM, dan pada ketika ini, puak [[orang Itali|itali]] membentuk semula kerajaan mereka dengan mewujudkan satu [[republik]], dengan sekatan yang lebih besar kepada keupayaan pemerintah untuk menjalankan kuasa.<ref>''Ancient Rome and the Roman Empire'' by Michael Kerrigan. Dorling Kindersley, London: 2001. ISBN 0-7894-8153-7. page 12.</ref>

=== Kerajaan Rom ===
{{Main|Kerajaan Rom}}
Menurut legenda, Rom [[pengasasan Rom|diasaskan]] pada 21 April 753 SM oleh keturunan berkembar putera [[Troy|Trojan]] [[Aeneas]], [[Romulus dan Remus]].<ref>Adkins, 1998. page 3.</ref> Apabila bandar telah ketandusan wanita, legenda mengatakan bahawa orang Latin menjemput [[Sabine]] ke pesta dan mencuri gadis-gadis mereka yang belum berkahwin, yang membawa kepada integrasi orang Latin dan Sabine.<ref>[http://ancienthistory.about.com/cs/grecoromanmyth1/a/mythslegends_3.htm Myths and Legends – Rome, the Wolf, and Mars]. Accessed 2007-3-8.</ref>

Bukti arkeologi memang menunjukkan kesan pertama penempatan di [[Forum Rom]] pada pertengahan abad ke-8&nbsp;SM, walaupun penempatan di [[Bukit Palatine]] boleh dijejak kembali tarikh ke abad ke-10&nbsp;SM.<ref>Matyszak, 2003. page 19.</ref><ref>Duiker, 2001. page 129.</ref>

Raja ketujuh dan terakhir Rom adalah [[Tarquinius Superbus]]. Memandangkan anak [[Tarquinius Priscus]] dan juga menantu [[Servius Tullius]], Superbus adalah kelahiran Etruska. Semasa pemerintahannyalah golongan Etruska mencapai puncak kekuasaan mereka.

Superbus membuang dan memusnahkan semua tempat-tempat suci Sabine dan mezbah-mezbah dari [[Tarpeian Rock]], menimbulkan kemarahan orang-orang Rom. Rakyat datang untuk membantah pemerintahan beliau apabila beliau gagal untuk mengakui kes rogol [[Lucretia]], bangsawan Rom, di tangan anaknya sendiri. Kerabat Lucretia, [[Lucius Junius Brutus]] (moyang [[Marcus Brutus]]), memanggil Senat dan memaksa Superbus dan monarki diusir dari Rom pada 510&nbsp;SM. Selepas pengusiran Superbus ', Senat mengundi untuk tidak lagi membenarkan kedaulatan raja dan diperbaharui Rom secara keseluruhannya menjadi sebuah [[Republik Rom|kerajaan republik]] pada 509&nbsp;SM. Malah perkataan Latin "Rex" yang bererti Raja menjadi satu perkataan yang kotor dan dibenci di seluruh Republik dan Empayar itu kemudiannya.

== Yunani Klasik (abad ke-5 hingga ke-4&nbsp;SM) ==
{{Main|Yunani Klasik}}
[[Fail:Map athenian empire 431 BC-en.svg|thumb|upright=1.2|Liga Delos ("Empayar Athens"), di depan [[Perang Peloponnesian]] pada 431&nbsp;SM]]
Tempoh klasik Yunani Purba berpadanan dengan sebahagian besar abad ke-5 dan ke-4&nbsp;BC, khususnya, dari kejatuhan kezaliman Athens pada 510&nbsp;SM hingga [[Alexander Agung|kematian Alexander Agung]] pada 323&nbsp;SM. Di 510, tentera Sparta membantu penduduk Athens menggulingkan penzalim [[Hippias (anak Pisistratus)|Hippias]], anak [[Peisistratos (Athens)|Peisistratos]]. [[Cleomenes&nbsp;I]], raja Sparta, mewujudkan oligarki pro-Sparta yang dijalankan oleh [[Isagoras]].

[[Perang Yunani-Parsi]] (499–449&nbsp;SM), diakhiri oleh [[Peace of Callias]] bukan sahaja memberikan laluan kepada pembebasan Yunani, [[Macedonia (kerajaan purba)|Macedon]], [[Thrace]], dan [[Ionia]] dari [[Empayar Achaemenid|pemerintahan Parsi]], tetapi juga menyebabkan pemberian kedudukan dominan [[Athens]] dalam [[Liga Delos]], yang membawa kepada konflik dengan [[Sparta]] dan [[Liga Peloponnesian]], menyebabkan [[Perang Peloponnesian]] (431–404&nbsp;SM), yang berakhir dengan kemenangan Sparta.

Yunani memasuki abad ke-4 di bawah [[hegemoni Sparta]]. Tetapi pada 395&nbsp;SM pemerintah Sparta melucutkan Lysander daripada jawatan, dan Sparta hilang ketuanan tentera lautnyaa. [[Athens]], [[Argos]], [[Thebes, Greece|Thebes]] dan [[Corinth]], dua yang terakhir dahulunya sekutu Sparta, mencabar kekuasaan Sparta dalam [[Perang Corinthian]], yang berakhir tanpa muktamad pada 387&nbsp;SM. Kemudian, pada 371&nbsp;SM, jeneral Thebes [[Epaminondas]] dan [[Pelopidas]] telah mendapat kemenangan dalam [[Pertempuran Leuctra]]. Hasil daripada peperangan ini adalah berakhirnya ketuanan Sparta dan pembentukan [[hegemoni Thebes]]. Thebes berusaha untuk mengekalkan kedudukannya sehingga ia akhirnya ditenggelami oleh kebangkitan kuasa [[Macedon]] pada 346&nbsp;SM.

Bawah [[Philip II dari Macedonia|Philip&nbsp;II]], (359–336&nbsp;BC), Macedon berkembang ke wilayah [[Paeonia]], [[Thracia]] dan [[Illyrians]]. Anak Philip, [[Alexander Agung]], (356–323&nbsp;SM) berjaya melanjutkan sebentar kekuasaan [[Macedonia (kerajaan kuno)|Macedonia]] bukan sahaja ke atas bandar negeri berpusat Yunani, tetapi juga [[Empayar Parsi]], termasuk [[Mesir]] dan tanah sejauh timur pinggir [[India]]. Tempoh klasik secara konvensional berakhir dengan kematian Alexander pada 323&nbsp;SM dan pemecahan kerajaannya, yang pada masa itu dibahagikan di kalangan [[Diadochi]].

== Tempoh Helenistik (323 SM hingga 146&nbsp;SM) ==
{{Main|Tempoh Helenistik}}
{{Further|Falsafah Helenistik|agama Helenistik}}
Yunani Klasik memasuki tempoh Hellenistik dengan kebangkitan [[Macedon]] dan penaklukan [[Alexander Agung]]. [[Koine Greek|Yunani]] menjadi ''[[lingua franca]]'' jauh di luar Yunani sendiri, dan budaya Helenistik berinteraksi dengan budaya [[Empayar Seleucid|Parsi]], [[Kerajaan Greco-Bactria|Asia Tengah]], [[Indo-Yunani|India]] dan [[Mesir Ptolemy|Mesir]]. kemajuan yang ketara dibuat dalam bidang sains ([[geografi Yunani Purba|geografi]], [[astronomi Yunani|astronomi]], [[matematik Yunani|matematik]] dan lain-lain), terutamanya dengan [[sekolah Peripatetik|pengikut]] [[Aristotle]] ([[Aristotelianisme]]).

Tempoh Helenistik berakhir dengan kebangkitan [[Republik Rom]] pada abad ke-2&nbsp;SM dan penaklukan Rom ke atas Yunani pada 146&nbsp;SM.

== Republik Rom (abad ke-5 hingga pertama&nbsp;SM) ==
[[Fail:Extent of the Roman Republic and the Roman Empire between 218 BC and 117 AD.png|thumb|upright=1.2|Keluasan kawasan Republik Rom dan Empayar Rom pada 218 SM (merah gelap), 133&nbsp;SM (merah muda), 44&nbsp;SM (oren), 14&nbsp;M (kuning), after 14&nbsp;M (hijau), dan lanjutan maksimum di bawah Trajan 117 (hijau cerah)]]
{{Main|Republik Rom}}
{{Further|budaya Rom purba}}

Tempoh republik Rom Purba bermula dengan penggulingan [[Kerajaan Rom|Monarki]] kk.&nbsp;509&nbsp; SM dan berlangsung selama lebih 450 tahun sehingga [[subversi (politik)|subversi]], melalui satu siri [[perang saudara Republik Rom|perang saudara]], ke dalam bentuk kerajaan [[Principate]] dan tempoh Imperial. Pada separuh alaf Republik, Rom bangkit dari kuasa serantau [[Latium]] kepada kuasa dominan di Itali dan di luar. Penyatuan Itali di bawah hegemoni Rom adalah satu proses beransur-ansur, membawa kepada dalam siri konflik abad ke-4 dan ke-3, yang [[Perang Samnium]], [[Perang Latin]] dan [[Perang Pirik]]. Kemenangan Rom dalam [[Perang Punik]] dan [[Perang Macedonia]] menjadikan Rom sebagai kuasa besar serantau menjelang abad ke-2&nbsp;SM, disusuli oleh pengambilalihan [[Rom Yunani|Greece]] dan [[Asia (wilayah Roman)|Asia Kecil]]. Peningkatan besar kuasa itu telah disertai dengan ketidakstabilan ekonomi dan pergolakan sosial, yang membawa kepada [[konspirasi Catiline]], [[Perang Sosial (91–88 SM)|Perang Sosial]] dan [[Triumvirate Pertama]], dan akhirnya perubahan kepada Empayar Rom pada separuh kedua abad pertama&nbsp;SM.

== Empayar Rom (Abad pertama SM hingga abad ke-5&nbsp;M) ==
{{Main|Empayar Rom}}
[[Fail:RomanEmpire 117.svg|thumb|upright=1.2|Luas Empayar Rom di bawah Trajan, 117 M]]
Menentukan penghujung tepat Republik adalah satu pertikaian oleh ahli sejarah moden. Peristiwa tepat yang menandakan peralihan Republik Rom kepada [[Empayar Rom]] adalah masalah tafsiran. Ahli-ahli sejarah telah mencadangkan pelantikan [[Julius Caesar]] sebagai diktator yang kekal (44&nbsp;SM), [[Pertempuran Actium]] (2 September 31&nbsp;SM), dan pemberian [[Senat Rom]] akan kuasa yang luar biasa di bawah [[Augustus|Octavian]] (16 Januari 27&nbsp;SM), sebagai calon penting. Rakyat Rom pada masa itu tidak mengetahui bahawa Republik itu tidak wujud lagi. "[[Maharaja Rom|Maharaja]]" awal [[Dinasti Julio-Claudian|Julio-Claudian]] mempertahankan bahawa ''[[res publica]]'' masih wujud, walaupun di bawah perlindungan kuasa luar biasa mereka, dan akhirnya akan kembali ke bentuk penuh Republik. Negeri Rom terus memanggil diri mereka sebuah ''res publica'' selagi terus menggunakan Latin sebagai bahasa rasmi.

Rom memperoleh ciri empayar ''de facto'' daripada 130s&nbsp;SM dengan pengambilalihan [[Cisalpine Gaul]], [[Illyria]], [[Rom Yunani|Greece]] dan [[Hispania]], dan pasti dengan tambahan [[Wilayah Iudaea|Iudaea]], [[Asia (wilayah Rom)|Asia Kecil]] dan [[Gaul Rom|Gaul]] pada abad pertama SM. Pada masa peluasan maksimum empayar di bawah [[Trajan]] (117 M), Rom menguasai keseluruhan [[Mediterranean]] dan juga Gaul, bahagian [[Germania]] dan [[Britain Rom|Britannia]], [[Balkan]], [[Dacia]], Asia Kecil, [[Caucasus]] dan [[Mesopotamia]].

Budaya, Empayar Rom [[Penghelenan|dihelenkan]] dengan ketara, tetapi juga memperlihatkan kebangkitan tradisi sinkratik "timur", seperti [[Mithraisme]], [[Gnostisisme]], dan paling ketara [[Asal-usul agama Kristian|Kristian]].

Empayar ini mula jatuh dalam [[krisis abad ketiga]].

== Lewat Baharian (ke-4 hingga abad ke-7&nbsp;M) ==
[[Fail:Roman Empires 476AD.svg|thumb|upright=1.2|[[Empayar Rom]] [[Empayar Rom Barat|Barat]] dan [[Empayar Rom Timur|Timur]] pada 476]]
{{Main|Lewat Baharian|Tempoh penghijrahan}}
Lewat Baharian memperlihatkan kebangkitan [[Kristian Awal|Kristian]] di bawah [[Constantine I]], akhirnya mengenepikan [[kultus empayar Rom]] dengan [[dekri Theodosian]] &nbsp;393. Serangan berturut-turut [[suku-suku Jerman]] memuktamadkan [[Kejatuhan Empayar Rom|kejatuhan Empayar Rom Barat]] pada abad ke-5, manakala [[Empayar Rom Timur]] berterusan sepanjang [[Zaman Pertengahan]], dalam keadaan yang dikenali sebagai Empayar Rom oleh rakyat, dan dilabel [[Empayar Byzantine]] oleh ahli sejarah kemudian.

Falsafah Helenistik telah digantikan oleh perkembangan yang berterusan dalam [[Platonisme]] dan [[ajaran Epikur]], dengan Neoplatonisme dalam masa terdekat mempengaruhi [[Kristian|teologi]] dalam [[Bapa Gereja]].

Ramai individu telah cuba untuk meletakkan tarikh simbolik "pengakhiran" baharian dengan tarikh yang paling menonjol iaitu kekalahan [[Maharaja Rom Barat]] yang terakhir pada 476,<ref>Clare, I. S. (1906). Library of universal history: containing a record of the human race from the earliest historical period to the present time; embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life, civil government, religion, literature, science and art. New York: Union Book. Page 1519 (cf., Ancient history, as we have already seen, ended with the fall of the Western Roman Empire; [...])</ref><ref>United Center for Research and Training in History. (1973). Bulgarian historical review. Sofia: Pub. House of the Bulgarian Academy of Sciences]. Page 43. (cf. ... in the history of Europe, which marks both the end of ancient history and the beginning of the Middle Ages, is the fall of the Western Roman Empire.)</ref> penutupan [[Akademia|Akademi Plato]] terakhir di Athens oleh [[Maharaja Rom Timur]] [[Justinian&nbsp;I]] pada&nbsp;529,<ref>{{cite book |title=A History of Greek Literature |last=Hadas |first=Moses |year=1950 |publisher=Columbia University Press |isbn=0-231-01767-7 |page=273 |page=327 |url=http://books.google.com/books?id=dOht3609JOMC&pg=PA273&dq=%22end+of+antiquity%22+%2B+%22529%22#v=onepage&q=%22end%20of%20antiquity%22%20%2B%20%22529%22&f=false}}</ref> dan [[Penaklukan Maghreb oleh Muslim|penaklukan banyak kawasan Mediterranean]] oleh agamaa [[Islam]] yang baru dari 634-718.<ref>Henry Pirenne (1937). [https://archive.org/details/MohammedAndChalemagne ''Mohammed and Charlemagne''] English translation by Bernard Miall, 1939. From [[Internet Archive]]. The thesis was originally laid out in an article published in ''[[Revue Belge de Philologie et d'Histoire]]'' 1 (1922), pp. 77-86.</ref> Penaklukan Muslim ke atas Syria (637), Mesir (639), Cyprus (654), Afrika Utara (665), Sepanyol (718), Crete (820), dan Sicily (827), (dan pengepungan ibu kota Rom Timur, [[Pengepungan Constantinople (674–78)|Pengepungan Arab ke atas Constantinople Pertama (674–78)]] dan [[Pengepungan Constantinople (717–18)|Pengepungan Arab ke atas Constantinople Kedua (717–18)]]) memutuskan kaitan ekonomi, budaya dan politik yang secara tradisinya menyatukan budaya klasik sekitar Mediterranean, mengakhiri baharian, lihat ([[Pirenne Thesis]]).<ref>Henry Pirenne (1937). [https://archive.org/details/MohammedAndChalemagne ''Mohammed and Charlemagne''] English translation by Bernard Miall, 1939. From [[Internet Archive]]. The thesis was originally laid out in an article published in ''Revue Belge de Philologie et d'Histoire'' 1 (1922), pp. 77-86.</ref>

Rom Senat asal masih menyuarakan dekri sehingga lewat abad ke-6, dan maharaja Rom Timur terakhir yang menggunakan [[Latin]] sebagai bahasa istana di Constantinople adalah maharaja [[Maurice (maharaja)|Maurice]], yang memerintah sehingga 602. Penggulingan Maurice oleh pemberontakan tentera Danube di bawah [[Phocas]] menyebabkan serangan Slavik Balkan dan kemerosotan budaya bandar Balkan dan Yunani (yang membawa kepada penghijrahan penutur Latin Balkan ke pergunungan, lihat [[Asal-Usul Romania]]), dan juga menimbulkan [[Perang Byzantine-Sasanian 602–628]] yang menyebabkan semua bandar-bandar besar timur kecuali Constantinople telah dirampas. Kemelut yang terhasil tidak berakhir sehingga [[penaklukan Muslim]] abad ke-7 memuktamadkan kehilangan yang tidak dapat dipulihkan bagi semua bandar-bandar terbesar Timur empayar Rom di samping ibu kota itu sendiri. Maharaja [[Heraclius]] di [[Constantinople]], yang muncul dalam tempoh ini,menjalankan urusan istananya dalam bahasa Yunani, bukan Latin, walaupun Yunani sentiasa menjadi bahasa pentadbiran wilayah Rom Timur. Hubungan Timur-Barat menjadi goyah berikutan pengakhiran [[Kepausan Byzantine]].

Ibu kota Empayar Rom Timur ini [[Constantinople]] ditinggalkan sebagai satu-satunya pusat bandar besar empayar Rom yang asal yang tidak pernah ditakluk, dan juga menjadi bandar yang terbesar di Eropah. Menerusi alaf seterusnya budaya bandar Rom perlahan-lahan berubah, yang membawa kepada ahli sejarah moden merujuk kepadanya dengan nama baru, [[Byzantine]], walaupun banyak buku, ukiran, dan teknologi klasik terselamat di sana bersama-sama dengan masakan Rom klasik dan tradisi ilmiah, sehingga ke era Zaman Pertengahan, apabila banyak yang telah "ditemui semula" dengan kunjungan tentera salib Barat. Malah, penduduk Constantinople terus menggelar diri mereka sebagai orang-orang Rom, seperti yang dilakukan penakluk kemudian pada tahun 1453, [[Uthmaniyyah]]. (See [[Rûm]] dan [[Romaioi]].) Biasiswa klasik dan budaya yang masih terpelihara di Constantinople telah dibawa oleh pelarian yang melarikan diri ketika penaklukan pada tahun 1453 dan membantu untuk mencetuskan [[Renaissance]], lihat [[sarjana Yunaniketika Renaissance]].

== Garis masa ==
{{Main|Garis masa baharian klasik}}

{{Navbox
|state=autocollapse
|name  = Garis masa baharian klasik
|title = [[Garis masa baharian klasik|Garis masa]] baharian klasik
|list1  =
<timeline>
Preset    = TimeHorizontal_AutoPlaceBars_UnitYear
ImageSize = width:870 barincrement:16
PlotArea  = left:20 right:47 bottom:40
Colors    =
  id:canvas  value:rgb(0.97,0.97,0.97)
  id:white  value:rgb(1,1,1)
  id:subtitle  value:gray(0.8)
  id:grid1   value:gray(0.7)
  id:grid2   value:gray(0.88)
  id:black   value:rgb(0,0,0)
  id:brown   value:rgb(0.75,0.5,0.3)
  id:events value:rgb(0.75,0.75,0.75)
  id:mark1   value:rgb(0,0.7,0)
  id:mark2    value:rgb(0.7,0,0)
  id:years    value:gray(0.5)
  id:period1  value:rgb(1,1,0)
  id:period2  value:rgb(1,0.75,0)
  id:gray1   value:gray(0.2)
  id:gray2   value:gray(0.4)
  id:gray3   value:gray(0.6)
  id:gray4   value:gray(0.8)
  id:gray5   value:gray(0.9)

BackgroundColors = canvas:canvas
Period     = from:-800 till:550
ScaleMajor = unit:year increment:200 start:-800 gridcolor:grid1
ScaleMinor = unit:year increment:200 start:-700 gridcolor:grid2
AlignBars  = justify

BarData=
  bar:title
  bar:asia
  bar:greece
  bar:rome
  bar:lives
  bar:lives2
  barset:events

PlotData =
  mark:(line,black)
  fontsize:S
  width:14
  shift:(5,-6)

  bar:title
  from:start till:-510 width:14 color:gray1
  from:-510 till:-323 width:14 color:gray2
  from:-323 till:-146 width:14 color:gray3
  from:-146 till:300 width:14 color:gray4
  from:300 till:end width:14 color:gray5

  bar:asia
  from:start till:-609 shift:(10,-4) color:brown text:[[Empayar Neo-Assyria]]
  from:-559 till:-330 shift:(20,-4) color:brown text:"[[Achaemenid|Empayar Parsi]]"
  from:-285 till:-150 shift:(20,-4) color:red text:"[[Empayar Seleucid|Seleucid]]"
  from:-133 till:392 shift:(20,-4)  color:orange text:[[Wilayah Asia|Roman Asia]]
  from:392 till:end shift:(20,-4) color:brown text:"[[Sassanid]]"

  bar:greece
  from:-750 till:-510 shift:(20,-4) color:red text:[[Yunani kuno]]
  from:-510 till:-323 shift:(20,-4) color:red text:[[Yunani klasik]]
  from:-323 till:-146 shift:(15,-4) color:red text:[[Yunani Helenistik]]
  from:-146 till:300 shift:(20,-4) color:orange text:[[Yunani Romawi]]
  from:300 till:end shift:(20,-4) color:orange text:[[Empayar Rom Timur|Empayar Timur]]

  bar:rome
  from:-753 till:-509 shift:(20,-4) color:orange text:[[Kerajaan Rom]]
  from:-509 till:-31 shift:(20,-4) color:orange text:[[Republik Rom]]
  from:-31 till:286 shift:(20,-4) color:orange text:[[Empayar Rom]]
  from:286 till:476 shift:(20,-4) color:orange text:[[Empayar Rom Barat|Empayar Barat]]

  width:10
  align:center
  bar:lives
  from:-638 till:-558 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Solon]]
  from:-535 till:-475 shift:(10,-2) color:yellow text:[[Herodotus]]
  from:-470 till:-399 shift:(30,-2) color:yellow text:[[Socrates]]
  from:-384 till:-322 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Aristotle]]
  from:-287 till:-212 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Archimedes]]
  from:-190 till:-159 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Terence]]
  from:-102 till:-44 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Julius Cesar]]
  from:10 till:64 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Paul dari Tarsus|Paul]]
  from:90 till:168 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Ptolemy]]
  from:205 till:270 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Plotinus]]
  from:347 till:420 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Jerome]]
  from:454 till:526 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Theoderic Agung|Theoderic]]

  bar:lives2
  from:-700 till:-630 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Lycurgus (Sparta)|Lycurgus]]
  from:-582 till:-496 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Pythagoras]]
  from:-495 till:-429 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Pericles]]
  from:-356 till:-323 shift:(0,-2) color:yellow text:[[Alexander Agung|Alexander]]
  from:-276 till:-194 shift:(10,-2) color:yellow text:[[Eratosthenes]]
  from:-190 till:-120 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Hipparchus]]
  from:-70 till:-19 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Virgil]]
  from:23 till:79 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Pliny]]
  from:168 till:254 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Origen]]
  from:280 till:337 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Constantine I|Constantine]]
  from:354 till:430 shift:(28,-2) color:yellow text:[[Augustine]]
  from:480 till:525 shift:(20,-2) color:yellow text:[[Boethius]]

  align:left
  barset:events
  at:-776 text:[[Olympiad|Olimpik Pertama]]
  at:-582 text:[[Sukan Pythian]]
  from:-499 till:-448 shift:(70,-4) align:center color:events text:[[Perang Parsi]]
  from:-431 till:-404 shift:(70,-4) align:center color:events text:[[Perang Peloponnesian]]
  at:-390 text:[[Peperangan Allia|Penjarahan Rom]]
  from:-323 till:-180 shift:(140,-4) align:center color:events text:[[Peperangan Diadochi]]
  from:-264 till:-241 shift:(55,-4) align:center color:events text:[[Perang Punic Pertama]]
  from:-218 till:-201 shift:(60,-4) align:center color:events text:[[Perang Punic Kedua]]
  from:-60 till:-53 shift:(48,-4) align:center color:events text:[[Triumvirate Pertama]]
  at:-49 text:[[Perang saudara Caesar]]
  from:-27 till:-14 shift:(35,-4) align:center color:events text:[[Augustus]]
  at:69 text:[[Tahun Empat Maharaja]]
  from:96 till:180 shift:(102,-4) align:center color:events text:[[Lima Maharaja Baik]]
  from:166 till:180 shift:(60,-4) align:center color:events text:[[Perang Marcomannic]]
  at:325 text:[[Majlis Pertama Nicaea|Nicaea]]
  from:376 till:382 shift:(36,-4) align:center color:events text:[[Perang Goth (376-382)|Perang Goth]]
  at:393 text:[[Dekri Theodosian]]
  at:455 text:[[Penjarahan Rom (455)|Penjarahan Rom]]

</timeline>
}}

== Catatan ==
{{reflist}}

== Rujukan ==
* Grinin L. E. Early State in the Classical World: Statehood and Ancient [[Democracy]]. In Grinin L. E. et al. (eds.)Hierarchy and Power in the [[History]] of civilizations: Ancient and Medieval Cultures 9pp.31–84). Moscow: URSS, 2008.[http://old.uchitel-izd.ru/index.php?option=content&task=view&id=183&Itemid=58 Early State in the Classical World]

{{Classical antiquity}}
{{Ancient Greece topics}}
{{Ancient Greek and Roman Wars}}


{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT: Classical Antiquity}}
[[Kategori:Baharian klasik| ]]
[[Kategori:Dunia Yunani-Romawi]]
[[Kategori:Mediterranean]]
[[Kategori:Sejarah Eropah mengikut tempoh]]
[[Kategori:Artikel yang mengandungi garis masa grafik]]