Vyasa
Vyasa (/ˈvjɑːsə/; Sanskrit: व्यास, lit. 'penyusun, pengatur', IAST: Vyāsa) atau Veda Vyasa (Sanskrit: वेदव्यास, lit. 'orang yang mengklasifikasikan Veda', IAST: Vedavyāsa), juga dikenali sebagai Krishna Dvaipayana (Sanskrit: कृष्णद्वैपायन, IAST: Kṛṣṇadvaipāyana), adalah seorang Rishi (resi dalam Bahasa Melayu) yang memainkan peranan penting dalam kebanyakan tradisi Hindu. Beliau secara tradisional dianggap sebagai pengarang epik Mahabharata, di mana beliau juga memainkan peranan utama dalam karya itu. Menurut tradisi Hindu, Vyasa ialah penyusun mantra Veda kepada empat teks, serta pengarang lapan belas Purana dan Brahmasutra.
Vyasa dikenali sebagai Bagawan Byasa (dalam bahasa Jawa dan Bahasa Indonesia).
Vyasa dianggap oleh ramai penganut Hindu sebagai penjelmaan sebahagian daripada (Aṃsavatara) Vishnu. Beliau adalah salah seorang yang abadi, dikenali sebagai Chiranjivi, yang dipercayai oleh penganut Hindu masih hidup dalam zaman semasa yang dikenali sebagai Kali Yuga.
Nama
[sunting | sunting sumber]"Vyasa" (Vyāsa) bermaksud "penyusun," "pengatur" dan juga bermaksud "pemisahan," atau "pembahagian." Makna lain termasuk "membelah," "membezakan," atau "menghuraikan." Ia juga merupakan gelaran yang diberikan kepada "seorang rishi suci atau orang alim yang warak," dan digunakan untuk "individu yang terkenal dengan penulisan mereka."
Vyasa biasanya dikenali sebagai "Veda Vyasa" (Sanskrit: वेदव्यास, Vedavyāsa) kerana beliau membahagikan Veda yang tunggal dan abadi kepada empat buku yang berasingan—Rigveda, Samaveda, Yajurveda, dan Atharvaveda. Dalam epik Mahabharata, Vyasa juga dipanggil Krishna, yang merujuk kepada warna kulitnya yang gelap (krishna), dan Dvaipayana, kerana tempat kelahirannya adalah di sebuah pulau (dvaipayana).
Menurut Swāmi Vivekānanda, Vyāsa mungkin bukan seorang individu tetapi sebuah keturunan Rishi yang mengembangkan idea-idea tanpa menuntut pengiktirafan, kerana mereka bebas daripada keinginan untuk menikmati hasil kerja mereka. Maka itu, hasil kerja mereka dikaitkan kepada Vyasa. Vivekananda juga mengatakan bahawa kerana Vyasa hanya gelaran, sesiapa yang menggubah Purana baru dikenali dengan nama Vyasa.