Taman Bandar Arkeologi Sia Boey

Taman Bandar Arkeologi Sia Boey
Taman Bandar Arkeologi Sia Boey
சியா போயே நகர்ப்புற தொல்பொருள் பூங்கா (Tamil) ; 社尾都市考古公园 (Cina)
Jenis	Taman bandar
Lokasi	50, Jalan Prangin, George Town, Pulau Pinang, Malaysia
Koordinat	5°24′45″N 100°20′01″E / 5.4124°N 100.33352°E
Dibangunkan	09 November 2019
Dikendalikan oleh	Perbadanan Pembangunan Pulau Pinang
Dibuka untuk	Setiap hari 6 pagi sehingga 11 malam
Capaian transit awam	Stesen Laluan Bayan Lepas Komtar
	suntingLihat pendokumenan templat ini

Taman Bandar Arkeologi Sia Boey, atau lebih dikenali secara tempatan sebagai Sia Boey, ialah sebuah taman bandar berunsur arkeologi bandar yang terletak di tengah-tengah bandar raya George Town dalam negeri Pulau Pinang, Malaysia. Terletak di Jalan Prangin, ia diiktiraf sebagai taman arkeologi bandar pertama di negara ini.^[1]

Taman Arkeologi Bandar Sia Boey menempatkan pelbagai kemudahan rekreasi, termasuk sebuah terusan Prangin yang dipulihkan dan dipenuhi ikan koi, pokok-pokok besar yang telah berusia, serta taman permainan kanak-kanak, yang semuanya dibuka kepada orang awam. Taman ini diselenggara oleh Perbadanan Pembangunan Pulau Pinang (PDC). Kos bagi kerja-kerja mengalihkan dan memulihkan semula terusan lama, termasuk pembinaan terusan baharu dan kerja-kerja "arkeologi", adalah sebanyak RM9.1 juta, manakala Pasar Prangin Lama sedang dipulih pada kos sebanyak RM5.1 juta.^[2]

Sejarah

Dengan aktiviti tertumpu di sekitar Terusan Prangin, dewan pasar abad ke-19 dan deretan rumah kedai, "Sia Boey" merupakan salah satu kawasan perdagangan awal di George Town. "Sia Boey" dalam bahasa Hokkien (Cina tradisional: 社尾; Tâi-lô: Siā-bué) dan "Ujong Pasir" dalam bahasa Melayu kedua-duanya bermaksud "hujung bandar". Sia Boey telah lama menjadi pusat interaksi komuniti, tempat untuk orang ramai berhubung dan bersosial. Komuniti Hokkien telah membentuk sebuah penempatan bandar di sekitar Terusan Prangin pada pertengahan 1880-an, dengan sebuah pasar yang meriah di tengah-tengah dan rumah kedai di sekelilingnya, manakala sektor perdagangan yang pesat turut melibatkan komuniti Melayu, India dan Aceh.^[3]

Selepas Pasar Sia Boey dipindahkan ke Jalan Macallum Ghaut pada awal 2000-an, tapak ini pernah dicadangkan sebagai hab transit Pulau Pinang. Ia berkembang kepada Stesen LRT Komtar, yang pada asalnya dirancang untuk dibina di atas bangunan pasar lama, namun ditentang oleh komuniti tempatan, lalu lokasi stesen dialihkan ke Jalan Magazine, sekaligus menyelamatkan struktur warisan tersebut daripada dimusnahkan.^[4]

Pada Oktober 2015, Pusat Penyelidikan Arkeologi Global dari Universiti Sains Malaysia menemui sebuah struktur granit yang dikenal pasti sebagai Besen Lama Terusan Prangin. Perbadanan Pembangunan Pulau Pinang sebagai pemilik projek, bersama George Town World Heritage Incorporated sebagai rakan kongsi projek, telah terinspirasi oleh potensi arkeologi penemuan tersebut untuk membangunkan tapak ini sebagai Taman Arkeologi Bandar pertama di Malaysia.^[5]

Pada Februari 2018, Panel Semakan Teknikal (TRP) meluluskan cadangan pemulihan selepas mendengar perancangannya. Selepas kerja pengalihan terusan siap pada Oktober 2016, Projek Pemulihan Sia Boey dimulakan secara rasmi pada 25 Mac 2018. Pemulihan dilakukan antara Mei hingga Ogos 2018, dengan matlamat untuk menjadikan Sia Boey sebagai lokasi yang menggabungkan pembangunan dan pemeliharaan sejarah. Ketua Menteri Pulau Pinang, Chow Kon Yeow, telah merasmikan pembukaan rasmi Taman Arkeologi Bandar pertama negara pada 9 November 2019.^[6]

Taman Arkeologi Bandar Sia Boey menambah nilai kepada Tapak Warisan Dunia UNESCO George Town. Ia menyumbang kepada nilai sejagat yang tinggi dengan menyediakan program dan ruang untuk komuniti setempat, pemulihan rumah kedai serta memperlihatkan gabungan pemuliharaan warisan, pendidikan budaya, kehijauan bandar dan pembangunan mampan.^[3]