Perlanggaran najam

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Perlanggaran najam adalah apabila dua buah bintang, yang melalui kuasa graviti bergabung menjadi satu unit yang lebih besar.[1] Ahli astronomi meramalkan bahawa peristiwa jenis ini berlaku dalam kelompok globul galaksi kita kira-kira sekali setiap 10,000 tahun.[2] Hanya baru-baru para saintis dapat memerhatikan percantuman najam.[3] Satu siri perlanggaran najam dalam kelompok yang padat dalam tempoh masa yang singkat boleh menyebabkan lubang hitam jisim sederhana melalui "perlanggaran najam yang terlepas".[4]

Jasad astronomi terlibat[sunting | sunting sumber]

Mana-mana bintang di alam semesta boleh terlibat dalam perlanggaran najam; sama ada ia 'hidup' (bermaksud pelakuran masih aktif dalam bintang) atau mati (dengan pelakuran tidak lagi mengambil tempat). Contohnya termasuk bintang kerdil putih, bintang neutron, lubang hitam, bintang jujukan utama, bintang gergasi dan supergergasi. Perbezaan jenis bintang, jisim, suhu, dan jejari mengakibatkan pelbagai jenis perlanggaran atau penyatuan.[2]

Jenis perlanggarandan penyatuan najam[sunting | sunting sumber]

Supernova jenis Ia[sunting | sunting sumber]

Kerdil putih adalah sisa-sisa bintang jisim rendah dan, jika mereka membentuk satu sistem binari dengan bintang yang lain, ia boleh menyebabkan letupan najam besar yang dikenali sebagai supernova jenis Ia. Satu laluan yang mana ini boleh berlaku melibatkan bahan kerdil putih daripada bintang jujukan utama atau gergasi merah untuk membentuk cakera tokokan. Walau bagaimanapun, apabila dua kerdil putih mengelilingi antara satu sama lain dengan rapat,[5] pelepasan gelombang graviti menyebabkan pasangan itu untuk melingkar ke arah satu sama lain. Apabila mereka akhirnya bergabung, jika jisim gabungan mereka menghampiri atau melebihi had Chandrasekhar, pelakuran karbon dinyalakan dan menaikkan suhu. Memandangkan kerdil putih terdiri daripada bahan rosot, tidak ada keseimbangan selamat antara tekanan haba dan berat lampau lapisan-lapisan bintang. Oleh kerana itu, tindak balas pelakuran pelepasan dengan pantas memanaskan bahagian dalam bintang gabungan dan disebarkan, menyebabkan letupan supernova.[5] Dalam masa beberapa saat, semua jisim kerdil putih dibuang ke angkasa.[6]

Perlanggaran bintang neutron[sunting | sunting sumber]

Video yang menunjukkan simulasi perlanggaran dua buah bintang neutron

Perlanggaran bintang neutron berlaku dengan cara yang sama dengan supernova jenis Ia. Apabila dua buah bintang neutron mengelilingi antara satu sama lain dengan rapat, mereka melingkari ke arah satu sama lain dari semasa ke semasa. Apabila kedua-dua bintang neutron bertemu, perlanggaran mereka membawa kepada pembentukan lubang hitam (dengan anggapan jisim gabungan mereka melebihi had Tolman–Oppenheimer–Volkoff). Ini mewujudkan medan magnet yang beberapa trilion kali lebih kuat daripada Bumi, dalam masa satu atau dua milisaat. Ahli astronomi percaya bahawa peristiwa ini mewujudkan beberapa jenis letusan sinar gamma.[7]

Objek Thorne–Żytkow[sunting | sunting sumber]

Rencana utama: Objek Thorne–Żytkow

Jika bintang neutron berlanggar dengan gergasi merah berjisim dan berketumpatan cukup rendah, kedua-duanya boleh terus hidup dalam bentuk kacukan pelik dikenali sebagai objek Thorne–Żytkow, dengan bintang neutron dikelilingi oleh gergasi merah.

Pembentukan planet[sunting | sunting sumber]

Apabila dua bintang jisim rendah di dalam sistem binari bergabung, ini mewujudkan cakera ekskresi yang planet baru boleh membentuk.[8]

Penemuan[sunting | sunting sumber]

Walaupun teori perlanggaran najam telah wujud untuk beberapa generasi ahli astronomi, hanya perkembangan teknologi baru telah memungkinkan pembuktiannya. Pada tahun 1764, satu kelompok bintang yang dikenali sebagai Messier 30 telah ditemui oleh ahli astronomi Charles Messier. Pada abad kedua puluh, ahli-ahli astronomi membuat kesimpulan bahawa kelompok itu berusia kira-kira 13 bilion tahun.[9] Teleskop Angkasa Hubble melerai bintang individu bagi Messier 30. Dengan teknologi baru ini, ahli-ahli astronomi mendapati bahawa beberapa bintang, yang dikenali sebagai “blue straggler”, kelihatan lebih muda daripada bintang-bintang lain dalam kelompok.[9] Ahli astronomi kemudian membuat hipotesis bahawa bintang tersebut mungkin telah "bertembung", atau "bergabung”, memberikan mereka lebih banyak bahan api supaya mereka terus melakur manakala rakan bintang di sekeliling mereka mula padam.[9]

Perlanggaran najam dan Sistem Suria[sunting | sunting sumber]

Walaupun pertembungan najam boleh berlaku sangat kerap dalam bahagian-bahagian tertentu galaksi, kemungkinan perlanggaran yang melibatkan Matahari adalah sangat kecil. Satu pengiraan kebarangkalian meramalkan kadar perlanggaran najam melibatkan Matahari adalah 1 dalam 1028 tahun.[10] Sebagai perbandingan, umur alam semesta adalah dalam tertib 10 10 tahun. Kemungkinan pertemuan rapat mana-mana bintang dengan Matahari juga kecil. Kadar itu dianggarkan seperti berikut:

N ~ 4.2 · D2 Myr−1

di mana N ialah bilangan pertembungan setiap juta tahun yang datang dalam jejari D Matahari dalam parsek.[11] Sebagai perbandingan, purata jejari orbit Bumi, 1 AU, ialah 4.82 × 10−6 parsek.

Walaupun bintang kita akan kemungkinan besar tidak akan terlibat secara langsung dengan peristiwa seperti itu, bumi, bagaimanapun, amat mudah terjejas akibat perlanggaran berdekatan. Ahli astronomi mengatakan bahawa jika perlanggaran najam berlaku dalam 100 tahun cahaya dari Bumi, ia mungkin boleh menyebabkan kemusnahan Bumi.[10] Ini masih agak mustahil kerana tidak terdapat kelompok najam berhampiran dengan Sistem Suria.

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Fred Lawrence Whipple (1939), Supernovae and stellar collisions
  2. ^ a b Chang, Kenneth."Two Stars Collide; New Star is Born.", New York Times,New York, 13 June 2000.Retrieved on 14 November 2010.
  3. ^ Tylenda, R.; Hajduk, M.; Kamiński, T.; dll. (2011-03-11). "V1309 Scorpii: merger of a contact binary". Astronomy and Astrophysics. 528 (April 2011): A114. arXiv:1012.0163. Bibcode:2011A&A...528A.114T. doi:10.1051/0004-6361/201016221. Dicapai pada 2012-09-26.
  4. ^ "A Black Hole in Orion?". Sky & Telescope. 2012-09-26. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-10-08. Dicapai pada 2012-10-06.
  5. ^ a b González Hernández, J. I.; Ruiz-Lapuente, P.; Tabernero, H. M.; Montes, D.; Canal, R.; Méndez, J.; Bedin, L. R. (2012-09-26). "No surviving evolved companions of the progenitor of SN 1006". Nature. 489 (7417): 533–536. arXiv:1210.1948. Bibcode:2012Natur.489..533G. doi:10.1038/nature11447. PMID 23018963. Dicapai pada 2012-09-26.
  6. ^ Freedman, Roger A., Robert M. Geller, William J. Kaufmann III(2009). The Universe 9th Edition,p.543-545. W.H. Freeman and Company, New York. ISBN 1-4292-3153-X
  7. ^ Rosswog, Stephan, "Radioactive glow as a smoking gun", Nature, USA, 29 August 2013. doi:10.1038/500535a Retrieved on 11 September 2013.
  8. ^ A binary merger origin for inflated hot Jupiter planets, E.L. Martin, H.C. Spruit, R. Tata, 9 Sep 2011
  9. ^ a b c "Stellar Collisions and vampirism give blue stragglers stars a 'cosmic facelift'", Asian News International, 29 December 2009
  10. ^ a b Lucentini, Jack (1 June 2000). "Researchers Claim First Proof That Stars Collide". Space.com. Diarkibkan daripada yang asal pada April 19, 2004. Dicapai pada 2014-01-15. By one calculation, the sun is likely to have one crash per 10,000 trillion, trillion years (that’s 28 zeros), and it will burn out on its own accord much sooner than that.
  11. ^ Garcia-Sanchez, J.; dll. (August 24, 1998), "Perturbation of the Oort Cloud by Close Stellar Approaches", Asteroid and Comet Dynamics, Tatrauska Lomnica, Slovak Republic, Templat:Hdl

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Perlanggaran_najam&oldid=5195363"