Orchis

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Orchis
Orchis italica
Pengelasan saintifik s
Domain: Eukaryota
Alam: Plantae
Klad: Trakeofit
Klad: Angiosperma
Klad: Monokot
Order: Asparagales
Keluarga: Orchidaceae
Subkeluarga: Orchidoideae
Subtribus: Orchidinae
Genus: Orchis
Tourn. ex L. 1753
Spesies jenis
Orchis militaris
L. Sp. Pl.: 943, 1753
Spesies

Lihat teks

Sinonim[1]
  • Abrochis Neck.
  • Zoophora Bernh.
  • Strateuma Salisb.
  • Aceras R.Br. in W.T.Aiton
  • × Orchiaceras E.G.Camus
  • Androrchis D.Tyteca & E.Klein

Orchis ialah genus dalam keluarga anggerik (Orchidaceae) yang ditemukan banyak di Eropah dan barat laut Afrika, dan menjulat sejauh Tibet, Mongolia, dan Xinjiang.[1] Namanya daripada Yunani Kuno ὄρχις orchis yang bermaksud "buah zakar", daripada tampilan umbian bawah tanahnya yang berpasang.[2]

Penerangan[sunting | sunting sumber]

Anggerik daratan ini ada umbi akar berbanding bebawang semu. Tampilan sungguh rencam. Ia mengeluarkan batang menegak. Perbungaannya pula bulir tetorak atau bundar, 5–15 cm (2–6 in) panjang, dengan bunga kuning, merah hingga ungu. Ia mula berbunga dari pangkal, Perlahan-lahan naik ke atas, kecuali pada 'anggerik monyet' (Orchis simia), yang berbunga dalam susunan songsang.

Genus asal Orchis mengandungi lebih 1,300 nama. Memandangkan ia polifiletik, ia dibahagikan oleh Pridgeon et al., ke dalam beberapa genus baru (lihat Rujukan): Ponerorchis, Schizodium, Steveniella. Ia boleh ditemukan di hutan hujan tropika dan kawasan separa gurun, berdekatan pantai dan di tundra. Kebanyakan spesies anggerik neotropika boleh dijumpai di selatan Amerika Tengah dan barat laut Amerika Selatan.

Taksonomi[sunting | sunting sumber]

Spesies[sunting | sunting sumber]

Setakat Jun 2014, World Checklist of Selected Plant Families menerima 21 spesies, bersama dengan sebilangan subspesies:[3]

  • Orchis adenocheila Czerniak. (Iran)
  • Orchis anatolica Boiss. – anggerik Anatolia (Cyprus, Turkiye, Selatan Kepulauan Aegia, Syria, Lebanon, Israel, Palestin, Iran)
  • Orchis anthropophora (L.) All. (Barat Eropah ke Mediterranean)
  • Orchis brancifortii Biv. (Selatan Itali, Sicilia, Sardinia)
  • Orchis galilaea (Bornm. & M.Schulze) Schltr. (Turkiye, Syria, Lebanon, Israel, Palestin)
  • Orchis italica Poir. – anggerik manusia, anggerik Itali (Mediterranean)
  • Orchis mascula (L.) L. – anggerik ungu awal, (N. & C. Eropah ke Iran, Kepulauan Canary)
    • Orchis mascula subsp. ichnusae Corrias
    • Orchis mascula subsp. laxifloriformis Rivas Goday & B.Rodr.
    • Orchis mascula subsp. mascula
    • Orchis mascula subsp. scopulorum (Summerh.) H.Sund. ex H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr.
    • Orchis mascula subsp. speciosa (Mutel) Hegi
  • Orchis militaris L. – anggerik tentera (Eropah ke Mongolia)
    • Orchis militaris subsp. militaris
    • Orchis militaris subsp. stevenii (Rchb.f.) B.Baumann & al.
  • Orchis olbiensis Reut. ex Gren. (BL. Itali - ke BL. Afrika)
  • Orchis pallens L. – anggerik berwarna pucat (Eropah ke Caucasus)
  • Orchis patens Desf. (Mediterranean Tengah ke BL. Afrika)
    • Orchis patens subsp. canariensis (Lindl.) Asch. & Graebn.
    • Orchis patens subsp. patens
  • Orchis pauciflora Ten. (Albania, Corsica, Greek, Itali, Crete dan Yugoslavia)
  • Orchis provincialis Balb. ex Lam. & DC. (Eropah TS. & S. ke Caucasus, BL. Afrika)
  • Orchis punctulata Steven ex Lindl. – anggerik bertompok kecil (Tg. Eropah ke B. Asia)
  • Orchis purpurea Huds. – anggerik puan, anggerik ungu (Eropah ke Caucasus, Algeria)
    • Orchis purpurea subsp. caucasica (Regel) B.Baumann & al.
    • Orchis purpurea subsp. purpurea
  • Orchis quadripunctata Cirillo ex Ten. – anggerik bertompok empat (Sardinia ke Timur Mediterranean)
  • Orchis simia Lam. – anggerik monyet (Eropah ke Iran, U. Afrika)
    • Orchis simia subsp. simia
    • Orchis simia subsp. taubertiana (B.Baumann & H.Baumann) Kreutz
  • Orchis sitiaca (Renz) P.Delforge
  • Orchis spitzelii Saut. ex W.D.J.Koch – anggerik Spitzel (Sweden (Gotland), T. Sepanyol ke Caucasus, BL. Afrika)
    • Orchis spitzelii subsp. cazorlensis (Lacaita) D.Rivera & Lopez Velez
    • Orchis spitzelii subsp. nitidifolia (W.P.Teschner) Soó
    • Orchis spitzelii subsp. spitzelii
  • Orchis troodi (Renz) P.Delforge

Kacukan semula jadi[sunting | sunting sumber]

Setakat Jun 2014, World Checklist of Selected Plant Families menerima 37 spesies kacuk, bersama dengan beberapa subspesies kacuk:[3]

  • Orchis × algeriensis B.Baumann & H.Baumann (O. patens × O. spitzelii)
  • Orchis × angusticruris Franch. (O. purpurea × O. simia) (Eropah ke Caucasus)
    • Orchis × angusticruris notosubsp. angusticruris (O. purpurea subsp. purpurea × O. simia)
    • Orchis × angusticruris notosubsp. transcaucasica B.Baumann & al. (O. purpurea subsp. caucasuca × O. simia)
  • Orchis × apollinaris W.Rossi & al. (O. italica × O.  simia) (Itali)
  • Orchis × aurunca W.Rossi & Minut. (O. pauciflora × O. provincialis)
  • Orchis × bergonii Nanteuil (O. anthropophora × O.  simia) (Barat Mediterranean)
  • Orchis × beyrichii (Rchb.f.) A.Kern. (O. militaris × O.  simia) (Eropah ke Turkiye)
    • Orchis × beyrichii notosubsp. beyrichii (O. militaris subsp. militaris × O. simia)
    • Orchis × beyrichii notosubsp. golestanica (Renz) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. militaris subsp. stevenii × O. simia)
  • Orchis × bispurium (G.Keller) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. anthropophora × O. militaris × O. purpurea)
  • Orchis × bivonae Tod. (O. anthropophora × O. italica) (Selatan Eropah)
  • Orchis × buelii Wildh. (O. provincialis × O. quadripunctata)
  • Orchis × caesii De Angelis & Fumanti (O. italica × O. purpurea)
  • Orchis × calliantha Renz & Taubenheim (O. punctulata × O. simia) (Turkiye)
  • Orchis × chabalensis B.Baumann & al. (O. militaris subsp. stevenii × O. punctulata)
  • Orchis × colemanii Cortesi (O. mascula × O. pauciflora)
  • Orchis × fallax (De Not.) Willk. (O. patens × O. provincialis)
  • Orchis × fitzii Hautz. (O. anatolica × O. mascula) (Turkiye)
  • Orchis × hybrida (Lindl.) Boenn. ex Rchb. (O. militaris × O. purpurea) (Europe)
  • Orchis × klopfensteiniae P.Delforge (O. pallens × O. spitzelii) (BD. Eropah)
  • Orchis × kretzschmariorum B.Baumann & H.Baumann (O. anatolica × O. provincialis)
  • Orchis × ligustica Ruppert (O. mascula × O. patens) (Mediterranean)
  • Orchis × loreziana Brügger(O. mascula × O. pallens) (Eropah)
    • Orchis × loreziana notosubsp. kisslingii (Beck) Potucek (O. mascula subsp. speciosa × O. pallens) (Timur Eropah)
    • Orchis × loreziana nothosubsp. loreziana (O. mascula subsp. mascula × O. pallens) (Eropah Tengah)
  • Orchis × lucensis Antonetti & Bertolini (O. pauciflora × O. simia)
  • Orchis × macra Lindl. (O. anthropophora × O. purpurea) (Eropah)
  • Orchis × orphanidesii (E.G.Camus) B.Bock (O. anthropophora × O. mascula)
  • Orchis × palanchonii G.Foelsche & W.Foelsche (O. olbiensis × O. pauciflora)
  • Orchis × penzigiana A.Camus (O. mascula × O. provincialis)
    • Orchis × penzigiana nothosubsp. jailae (Soó) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. mascula subsp. speciosa × O. provincialis)
    • Orchis × penzigiana nothosubsp. penzigiana (O. mascula subsp. mascula × O. provincialis)
    • Orchis × penzigiana nothosubsp. sardoa Scrugli & M.P.Grasso (O. mascula subsp. ichnusae × O. provincialis)
  • Orchis × permixta Soó (O. mascula subsp. signifera × O. pallens × O. provincialis) (Crimea)
  • Orchis × petterssonii G.Keller ex Pett. (O. mascula × O. spitzelii) (Eropah, BL. Afrika)
    • Orchis × petterssonii notosubsp. incantata (P.Delforge) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. (O. mascula subsp. laxifloriformis × O. spitzelii subsp. cazorlensis)
    • Orchis × petterssonii notosubsp. petterssonii (O. mascula subsp. mascula × O. spitzelii subsp. cazorlensis)
  • Orchis × plessidiaca Renz (O. pallens × O. provincialis) (Tg. Eropah ke Crimea)
  • Orchis × pseudoanatolica H.Fleischm. (O. pauciflora × O. quadripunctata) (Tg. Eropah)
  • Orchis × schebestae Griebl (O. mascula × O. quadripunctata)
  • Orchis × serraniana P.Delforge (O. mascula subsp. laxifloriformis × O. olbiensis)
  • Orchis × sezikiana B.Baumann & H.Baumann (O. anatolica × O. quadripunctata)
  • Orchis × spuria Rchb.f. (O. anthropophora × O. militaris) (Eropah)
  • Orchis × thriftiensis Renz (O. anatolica × O. pauciflora)
  • Orchis × tochniana Kreutz & Scraton (O. italica × O. punctulata) (Cyprus)
  • Orchis × willingiorum B.Baumann & H.Baumann (O. provincialis × O. spitzelii)
  • Orchis × wulffiana Soó (O. punctulata × O. purpurea) (Crimea ke caucasus)
    • Orchis × wulffiana nothosubsp. suckowii (Kümpel) B.Baumann & al. (O. punctulata × O. purpurea subsp. caucasica)
    • Orchis × wulffiana nothosubsp. wulffiana (O. punctulata × O. purpurea subsp. purpurea)

Kacukan antara genus[sunting | sunting sumber]

  • Orchiophrys (Ophrys x Orchis)
  • Orchiserapias (Orchis x Serapias)

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ a b Kew World Checklist of Selected Plant Families
  2. ^ Alberta Native Plant Council [ Rare Vascular Plants of Alberta (2001)], m/s. 52, di Buku Google
  3. ^ a b "Search for Orchis". World Checklist of Selected Plant Families. Taman Botani Diraja, Kew. Dicapai pada 2014-06-29.