Lihat sumber bagi Zaire ebolavirus

{{About|spesies Zaire ebolavirus|genus|Ebolavirus|penyakit|penyakit virus Ebola|kegunaan lain|Ebola (nyahkekaburan)}}
{{short description|Spesies virus yang menjejaskan manusia dan haiwan}}
{{Virusbox
|image=Ebola Virus - Electron Micrograph.tiff
|image_alt=
|image_size=300px
|image_caption=Mikrograf elektron pengimbasan diwarnakan dari zarah virus Ebola (hijau) mendapati kedua-duanya sebagai zarah-zarah ekstraselular dan zarah-zarah tunas dari sel vero dijangkiti kronik (biru); Perbesaran 20,000x
|parent=Ebolavirus
|species=Zaire ebolavirus
|authority=
|synonyms=
|synonyms_ref=
|subdivision_ranks=
|subdivision=
}}
'''''Zaire ebolavirus''''', lebih dikenali sebagai '''virus Ebola''' ({{IPAc-en|i|ˈ|b|oʊ|l|ə|,_|ɪ|-}}; '''EBOV'''), adalah salah satu daripada enam spesies yang diketahui dalam [[genus]] ''[[Ebolavirus]]''.<ref name=KuhnArch/> Empat dari enam ebolavirus yang diketahui, termasuk EBOV, menyebabkan [[virus demam berdarah|demam hemoragik]] pada [[manusia]] dan [[mamalia]] lain yang dikenali sebagai [[penyakit virus Ebola]] (EVD). Virus Ebola telah menyebabkan sebahagian besar kematian manusia dari EVD, dan merupakan punca [[Wabak Ebola Afrika Barat 2014|epidemik 2013–2016 di Afrika barat]],<ref>{{cite journal|last1=Na|first1=Woonsung|last2=Park|first2=Nanuri|last3=Yeom|first3=Minju|last4=Song|first4=Daesub|title=Ebola outbreak in Western Africa 2014: what is going on with Ebola virus?|journal=Clinical and Experimental Vaccine Research|date=4 December 2016|volume=4|issue=1|pages=17–22|doi=10.7774/cevr.2015.4.1.17|issn=2287-3651|pmid=25648530|pmc=4313106}}</ref> yang mengakibatkan sekurang-kurangnya {{#section:Wabak Ebola Afrika Barat 2014|kes}} kes yang disyaki dan {{#section:Wabak Ebola Afrika Barat 2014|kematian}} kematian yang disahkan.{{#section:Wabak Ebola Afrika Barat 2014|rujkes}}<ref>{{cite web|title=Ebola virus disease outbreak|url=http://www.who.int/csr/disease/ebola/en/|website=World Health Organization|accessdate=4 December 2016}}</ref>

Virus Ebola dan genusnya pada asalnya dinamakan untuk Zaire (sekarang [[Republik Demokratik Congo|Republik Demokratik Kongo]]), negara di mana ia [[Senarai wabak Ebola|mula-mula diperkenalkan]], dan pada mulanya disyaki "baka" yang baru berkaitan dengan [[virus Marburg]].<ref name="Pattyn1977">{{Cite journal|last=Pattyn|first=S.|last2=Jacob|first2=W.|last3=van der Groen|first3=G.|last4=Piot|first4=P.|last5=Courteille|first5=G.|year=1977|title=Isolation of Marburg-like virus from a case of haemorrhagic fever in Zaire|journal=Lancet|volume=309|issue=8011|pages=573–4|doi=10.1016/s0140-6736(77)92002-5|pmid=65663}}</ref><ref name="Bowen1977">{{Cite journal|last=Bowen|first=E. T. W.|last2=Lloyd|first2=G.|last3=Harris|first3=W. J.|last4=Platt|first4=G. S.|last5=Baskerville|first5=A.|last6=Vella|first6=E. E.|year=1977|title=Viral haemorrhagic fever in southern Sudan and northern Zaire. Preliminary studies on the aetiological agent|journal=Lancet|volume=309|issue=8011|pages=571–3|doi=10.1016/s0140-6736(77)92001-3|pmid=65662}}</ref> Virus itu dinamakan semula sebagai "virus Ebola" pada tahun 2010 untuk mengelakkan kekeliruan. Virus Ebola adalah ahli tunggal dari [[spesies]] ''Zaire ebolavirus'', iaitu [[spesies jenis]] genus ''[[Ebolavirus]]'', [[Keluarga (biologi)|keluarga]] ''[[Filoviridae]]'', [[order]] ''[[Mononegavirales]]'' . Ahli-ahli spesies ini dinamakan ebolavirus Zaire.<ref name="KuhnArch">{{Cite journal|last=Kuhn|first=Jens H.|last2=Becker|first2=Stephan|last3=Ebihara|first3=Hideki|last4=Geisbert|first4=Thomas W.|last5=Johnson|first5=Karl M.|last6=Kawaoka|first6=Yoshihiro|last7=Lipkin|first7=W. Ian|last8=Negredo|first8=Ana I|last9=Netesov|first9=Sergey V.|displayauthors=8|year=2010|title=Proposal for a revised taxonomy of the family Filoviridae: Classification, names of taxa and viruses, and virus abbreviations|journal=Archives of Virology|volume=155|issue=12|pages=2083–103|doi=10.1007/s00705-010-0814-x|pmc=3074192|pmid=21046175}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/|title=Ebola virus disease|last=WHO}}</ref> Takungan semula jadi virus Ebola dipercayai [[kelawar]], terutamanya [[Keluang|kelawar buah]],<ref name="Quanmmen 2014-12-30">{{Cite web|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2014/12/141230-ebola-virus-origin-insect-bats-meliandou-reservoir-host/|title=Insect-Eating Bat May Be Origin of Ebola Outbreak, New Study Suggests|last=Quammen|first=David|authorlink=David Quammen|date=2014-12-30|website=news.nationalgeographic.com|publisher=[[National Geographic Society]]|location=Washington, DC|access-date=2014-12-30}}</ref> dan ia terutamanya dihantar antara manusia dan dari haiwan ke manusia melalui [[cecair badan]] .<ref name="NYT-20141027-NA">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/10/28/science/ebola-and-the-vast-viral-universe.html|title=Killers in a Cell but on the Loose - Ebola and the Vast Viral Universe|last=Angier|first=Natalie|date=October 27, 2014|access-date=October 27, 2014|work=[[New York Times]]}}</ref>

Genom EBOV adalah RNA satu helai kira-kira 19,000 [[nukleotida]] panjang. Ia menyusun tujuh [[protein]] struktur: [[nukleoprotein]] (NP), koefaktor [[Kofaktor (biokimia)|polimerase]] (VP35), (VP40), GP, [[pengaktif transkripsi]] (VP30), VP24, dan [[RNA polimerase yang bergantung kepada RNA]] (L).<ref>{{Cite journal|last=Nanbo|first=Asuka|last2=Watanabe|first2=Shinji|last3=Halfmann|first3=Peter|last4=Kawaoka|first4=Yoshihiro|date=4 Feb 2013|title=The spatio-temporal distribution dynamics of Ebola virus proteins and RNA in infected cells|journal=Scientific Reports|volume=3|pages=1206|bibcode=2013NatSR...3E1206N|doi=10.1038/srep01206|pmc=3563031|pmid=23383374}}</ref>

Kerana [[kadar kematian]] yang tinggi (sehingga 83 hingga 90 peratus),<ref name="WHO2014">{{Cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/|title=Ebola virus disease Fact sheet N°103|date=March 2014|website=World Health Organization|access-date=12 April 2014}}</ref><ref name="Elsevier/Academic Press">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9Wy7Jgy5RWYC&pg=PA648|title=Virus taxonomy classification and nomenclature of viruses; 8th report of the International Committee on Taxonomy of Viruses|last=C.M. Fauquet|date=2005|publisher=Elsevier/Academic Press|isbn=9780080575483|location=Oxford|page=648}}</ref> EBOV juga disenaraikan sebagai [[Pilih ejen|ejen pilih]], Risiko Kumpulan Pathogen 4 [[Pertubuhan Kesihatan Sedunia]] (memerlukan [[Tahap biokeselamatan#Biokeselamatan tahap 4|pembendungan Biokeselamatan Tahap 4 yang bersamaan]] ), [[Institut Kesihatan Kebangsaan]] AS/[[Institut Alergi dan Penyakit Berjangkit Kebangsaan|Institut Alergi dan Penyakit Berjangkit]] Pathogen Keutamaan Kategori A, [[Pusat Kawalan dan Pencegahan Penyakit]] [[Bioterorisme|Kategori A Agen Bioterorisme]] CDC AS dan Agen Biologi untuk Kawalan Eksport oleh [[Australia Group]].{{citation needed|date=Mac 2020}}

== Kriteria pemasukan virus ==
Virus dari genus ''[[Ebolavirus]]'' adalah ahli spesies ''Zaire ebolavirus'' jika:<ref name="KuhnArch"/>

* ia adalah endemik di [[Republik Demokratik Congo]], [[Gabon]], atau [[Republik Congo]] 
* ia mempunyai genom dengan dua atau tiga [[Bertindih gen|pertindihan gen]] (''VP35''/''VP40'', ''GP''/''VP30'', ''VP24''/''L'' ) 
* ia mempunyai [[Genom|urutan genom]] yang berbeza daripada [[Jenis (biologi)|jenis virus]] EBOV / Mei oleh kurang daripada 30%

== Evolusi ==
''Ebolavirus Zaire'' menyimpang dari nenek moyangnya antara 1960–1976.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Carroll|first=S.A.|date=2012|title=Molecular Evolution of Viruses of the Family Filoviridae Based on 97 Whole-Genome Sequences|url=|journal=Journal of Virology|volume=87|issue=5|pages=2608–2616|doi=10.1128/JVI.03118-12|pmc=3571414|pmid=23255795}}</ref> Kepelbagaian genetik ''Ebolavirus'' kekal malar sebelum tahun 1900.<ref name=":1">{{Cite journal|last=Li|first=Y.H.|date=2013|title=Evolutionary history of Ebola virus|url=https://semanticscholar.org/paper/87bc9b605b2314699930576af3c60a1968324834|journal=Epidemiology and Infection|volume=142|issue=6|pages=1138–1145|doi=10.1017/S0950268813002215|pmid=24040779}}</ref> Kemudian, sekitar tahun 1960-an, kemungkinan besar disebabkan oleh perubahan iklim atau aktiviti manusia, kepelbagaian genetik virus itu jatuh dengan cepat dan kebanyakan keturunan menjadi punah. Oleh kerana bilangan tuan rumah terdedah menurun, begitu juga saiz populasi yang berkesan dan kepelbagaian genetiknya. Kesan kesesakan genetik ini mempunyai implikasi untuk keupayaan spesies untuk menyebabkan [[penyakit virus Ebola]] dalam tuan rumah manusia.{{citation needed|date=April 2019}} Ebolavirus ''Zaire'' - Variasi Makona yang menyebabkan wabak Afrika Barat 2014.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/vhf/ebola/outbreaks/history/chronology.html|title=Outbreaks Chronology: Ebola Virus Disease|date=2017-08-02|website=Ebola Hemorrhagic Feve|publisher=CDC|language=en-us|access-date=2017-11-11}}</ref> Wabak ini dicirikan oleh contoh terpanjang dari jangkitan manusia ke manusia terhadap spesies virus.  Tekanan untuk menyesuaikan diri dengan hos manusia dilihat pada masa ini, bagaimanapun, tiada perubahan phenotypic dalam virus (seperti peningkatan penularan, peningkatan pengungsian imun oleh virus).

== Dalam kesusasteraan ==

* Novel kriminal [[Alex Kava]] tahun 2008, ''Exposed'', menumpukan pada virus sebagai senjata pembunuh bersiri pilihan.{{citation needed|date=Mac 2020}}
* [[William Close]] 1995 ''Ebola: Sebuah Novel Dokumentari Letupan Pertama'' dan 2002 ''Ebola: Melalui Mata Rakyat'' memberi tumpuan kepada reaksi individu terhadap wabak Ebola tahun 1976 di Zaire.<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/eboladocumentary00clos|title=Ebola: A Documentary Novel of Its First Explosion|last=Close|first=William T.|publisher=[[Ivy Books]]|year=1995|isbn=978-0804114325|location=New York|oclc=32753758|author-link=William Close|url-access=registration}} At [[Google Books]].</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/Ebola-documentary-novel-first-explosion/dp/B007HEJSE6|title=More about the people than the virus|last=Grove|first=Ryan|date=2006-06-02|website=Review of Close, William T., Ebola: A Documentary Novel of Its First Explosion|access-date=2014-09-17}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=BX0gAQAAIAAJ|title=Ebola: Through the Eyes of the People|last=Close|first=William T.|publisher=Meadowlark Springs Productions|year=2002|isbn=978-0970337115|location=Marbleton, Wyoming|oclc=49193962|author-link=William Close}} ''At'' [[Google Books]].</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/Ebola-Through-William-T-Close/product-reviews/0970337116|title=A fascinating perspective|last=Pink|first=Brenda|date=2008-06-24|website=Review of Close, William T., Ebola: Through the Eyes of the People|access-date=2014-09-17}}</ref> 
* ''[[Zon Panas|The Hot Zone: A True Story Story]]'' : Sebuah buku terlaris oleh Richard Preston pada tahun 1994 tentang virus Ebola dan virus yang berkaitan, termasuk akaun wabak Ebolavirus di primata yang ditempatkan di sebuah kuarantin di Reston, Virginia, Amerika Syarikat.<ref>{{Cite web|url=http://richardpreston.net/books/the-hot-zone/|title=The Hot Zone|last=Richard Preston|website=richardpreston.net|access-date=4 December 2016}}</ref> 
* Novel 1996 [[Tom Clancy]], ''[[Executive Orders]]'', melibatkan serangan pengganas [[Timur Tengah]] ke Amerika Syarikat menggunakan bentuk bawaan Ebola mematikan yang dinamakan "Ebola Mayinga".<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/executiveorders00clan|title=Executive Orders|last=Clancy|first=Tom|publisher=Putnam|year=1996|isbn=978-0399142185|location=New York|oclc=34878804|author-link=Tom Clancy|url-access=registration}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/books/97/08/17/bsp/20141.html|title=Who's That in the Oval Office?|last=Stone|first=Oliver|authorlink=Oliver Stone|date=1996-09-02|website=The New York Times Company|archive-url=https://web.archive.org/web/20090410091107/http://www.nytimes.com/books/97/08/17/bsp/20141.html|archive-date=2009-04-10|access-date=2014-09-10}}</ref>

== Rujukan ==
{{Reflist}} '''Petikan'''

* {{Cite book|title=Ebola and Marburg Viruses – Molecular and Cellular Biology|last=Klenk|first=Hans-Dieter|last2=Feldmann|first2=Heinz|publisher=Horizon Bioscience|year=2004|isbn=978-0-9545232-3-7|location=Wymondham, Norfolk, UK|ref=harv}}

== Pautan luar ==

* [http://viralzone.expasy.org/all_by_protein/207.html Biologi molekul Ebolavirus] 
* [http://pdb101.rcsb.org/motm/178 Protein Ebolavirus (PDB-101)] 
* [http://talk.ictvonline.org/default.aspx Forum ICTV Files and Discussions—Discussion and distribution file for International Committee on Taxonomy of Viruses] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111007192538/http://talk.ictvonline.org/default.aspx |date=2011-10-07 }} 
* [https://web.archive.org/web/20190912070927/https://www.viprbrc.org/brc/home.spg?decorator=filo Data genom mengenai virus isolat ''Ebola'' dan ahli keluarga ''Filoviridae yang lain''] 
* [http://viralzone.expasy.org/all_by_species/207.html ViralZone: Virus seperti Ebola] - Repositori virologi dari [[Institut Bioinformatik Switzerland]] 
* [https://web.archive.org/web/20160119052327/http://www.viprbrc.org/brc/home.spg?decorator=filo_ebola Sumber Virus Patogen: Portal Ebola] - Data penyelidikan genom dan lain-lain mengenai Ebola dan virus patogenik manusia yang lain 
* [https://web.archive.org/web/20141101141011/http://visualscience.ru/en/projects/ebola/poster Virus Ebola] 3D model virus Ebola, yang disediakan oleh Visual Science, Moscow. 
* [http://www.filovir.com/ Sumber saintifik FILOVIR untuk penyelidikan mengenai filovirus] 
* {{Cite web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=186538|title=''Zaire ebolavirus''|website=NCBI Taxonomy Browser|id=186538}} 
* {{Cite web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=205488|title=''Ebola virus sp.''|website=NCBI Taxonomy Browser|id=205488}}

[[Kategori:Zoonosis]]
[[Kategori:Senjata biologi]]
[[Kategori:Virologi haiwan]]
[[Kategori:Ebolavirus]]
[[Kategori:Penyakit tropika]]
[[Kategori:Ebola]]
[[Kategori:1976 dalam biologi]]
[[Kategori:Penyakit virus haiwan]]
[[Kategori:Demam berjangkit bawaan artropod dan virus demam berdarah]]
[[Kategori:Demam berdarah]]
[[Kategori:Penyakit kulit berkaitan dengan virus]]
[[Kategori:WPPER]]