Lihat sumber bagi Gough Whitlam

{{Infobox officeholder
| honorific-prefix = [[The Honourable]] ("Yang Berhormat")
| name = Gough Whitlam
| honorific-suffix = {{post-nominals|country=AUS|size=100%|AC|QC}}
| image = Gough Whitlam - ACF - crop.jpg
| caption = Whitlam pada tahun 1973
| order = [[Perdana Menteri Australia]] ke-21 <!--No election dates.-->
| term_start = 5 Disember 1972
| term_end = 11 November 1975
| monarch = [[Elizabeth II]]
| governor-general = Sir [[Paul Hasluck]]<br>[[John Kerr (gabenor jeneral)|Sir John Kerr]]
| deputy = [[Lance Barnard]]<br>[[Jim Cairns]]<br>[[Frank Crean]]
| predecessor = [[William McMahon]]
| successor = [[Malcolm Fraser]]
| office1 = Menteri Luar Negara Australia
| primeminister1 = himself
| term_start1 = 5 Disember 1972
| term_end1 = 6 November 1973
| predecessor1 = [[Nigel Bowen]]
| successor1 = [[Don Willesee]]
| office2 = Ketua Pembangkang Australia
| primeminister2 = Malcolm Fraser
| deputy2 = [[Frank Crean]]<br>[[Tom Uren]]
| predecessor2 = Malcolm Fraser
| successor2 = [[Bill Hayden]]
| term_start2 = 11 November 1975
| term_end2 = 22 Disember 1977
| primeminister3 = [[Harold Holt]]<br>[[John McEwen]]<br>[[John Gorton]]<br>William McMahon
| deputy3 = Lance Barnard
| predecessor3 = [[Arthur Calwell]]
| successor3 = [[Billy Snedden]]
| term_start3 = 9 Februari 1967
| term_end3 = 5 Disember 1972
| office4 = Ketua [[Parti Buruh Australia]]
| term_start4 = 9 Februari 1967
| term_end4 = 22 Disember 1977
| deputy4 = Lance Barnard<br>Jim Cairns<br>Frank Crean<br>Tom Uren
| predecessor4 = Arthur Calwell
| successor4 = Bill Hayden
| office5 = Naib Ketua Parti Buruh Australia
| term_start5 = 7 Mac 1960
| term_end5 = 9 Februari 1967
| leader5 = Arthur Calwell
| predecessor5 = Arthur Calwell
| successor5 = Lance Barnard
| constituency_MP6 = [[Divisyen  Werriwa|Werriwa]]
| parliament6 = Australian
| predecessor6 = [[Bert Lazzarini]]
| successor6 = [[John Kerin]]
| term_start6 = 29 November 1952
| term_end6 = 31 Julai 1978
| birth_date = {{birth date|1916|07|11|df=y}}
| birth_place = [[Kew, Victoria|Kew]], Melbourne, Australia
| death_date = {{nowrap|{{death date and age|2014|10|21|1916|07|11|df=y}}}}
| death_place = [[Elizabeth Bay,New South Wales|Elizabeth Bay]], [[New South Wales]], Australia
| party = [[Parti Buruh Australia|Parti Buruh]]
| birthname = Edward Gough Whitlam
| spouse = {{marriage|[[Margaret Whitlam|Margaret Dovey]]|21 April 1942|17 Mac 2012|reason=meninggal}}
| children = 4, including [[Tony Whitlam|Tony]] and [[Nicholas Whitlam|Nicholas]]
| education = {{hlist|[[Mowbray House School]]|[[Knox Grammar School]]|[[Telopea Park School]]|[[Canberra Grammar School]]}}
| alma_mater = [[University of Sydney]]
| occupation = [[Duta]] [[hak asasi manusia]]<br>([[UNESCO]])<br>[[Bombardier (aircrew)|Flight bombardier]]<br>([[Tentera Udara Diraja Australia]])
| profession = [[Peguam]]<br>[[Ahli politik]]<br>[[Diplomat]]
| signature = Gough Whitlam Signature.svg
| allegiance = Komanwel Australia
| branch = [[Tentera Udara Diraja Australia]]
| serviceyears = 1941–45
| rank = [[File:RAAF O3 rank.png|15px]] [[Flight Lieutenant]]
| unit = [[No. 13 Squadron RAAF]]
| battles = [[Perang Dunia Kedua]]
}}

'''Edward Gough Whitlam''' (11 Julai 1916{{spaced ndash}}21 Oktober 2014) merupakan [[Perdana Menteri Australia]] ke-21 dari tahun 1972 sehingga 1975. Beliau merupakan [[Parti Buruh Australia|Ketua Parti Buruh Australia]] dari 1967 sehingga 1977, di mana dalam tempoh tersebut beliau berjaya memimpin partinya memegang kuasa setelah memenangi [[pilihan raya persekutuan Australia 1972|pilihan raya persekutuan negara tersebut pada 1972]]. Beliau turut memenangi [[pilihan raya persekutuan Australia 1974|pilihan raya persekutuan tahun 1974]] namun dilucutkan jawatannya oleh [[John Kerr (gabenor jeneral)|John Kerr]], [[Gabenor Jeneral Australia]] dalam suatu [[Krisis perlembagaan Australia 1975|krisis perlembagaan]] pada tahun berikutnya.

==Awal hidup==
Edward dilahirkan pada 11 Julai 1916 di rumah keluarganya beralamat 46 Rowland Street,<ref>{{cite web|url=http://www.trustadvocate.org.au/wp-content/uploads/2014/10/Ngara-46-Rowland-St-Kew-citation-150514-docx.docx|title=National Trust Heritage Citation|date=|accessdate=2016-08-10}}</ref> [[Kew, Victoria|Kew]], pinggir kota [[Melbourne]].

==Sebagai askar==

==Kerjaya politik==
Whitlam diangkat sumpah bersama Naib Ketua Parti Buruh [[Lance Barnard]] masing-masing sebagai Perdana Menteri dan Timbalan Perdana Menteri di bawah Gabenor Jeneral Sir [[Paul Hasluck]] pada 5 Disember 1972, dengan pegangan sebanyak 27 portfolio antara kedua-duanya.<ref>{{Harvnb|Freudenberg|2009|p=246.}}</ref>

==Pemerintahan==
Whitlam dan Bernard mula melaksanakan polisi-polisi mereka bersama seakan suatu kuasa "dwitunggal" demi memenuhi janji-janji parti mereka jika dilantik sebagai kerajaan memerintah.

=== Hal antarabangsa ===
Rundingan dilakukan oleh Whitlam dan Bernard agar menjalinkan hubungan dengan Republik Rakyat China sambil memtuuskan hubungan sedia ada dengan Repbulik China di Taiwan.<ref>{{Harvnb|Freudenberg|2009|p=251.}}</ref> Selain itu, kerajaannya memberikan kemerdekaan kepada [[Papua New Guinea]] pada tahun September 1975 setelah beberapa lama berada dalam nanungan Australia berikutan <ref name="naa">{{Citation|title=Gough Whitlam:  In Office|url=http://primeministers.naa.gov.au/primeministers/whitlam/in-office.aspx|publisher=National Archives of Australia|accessdate=30 March 2010}}</ref> Mereka turut menggesa delegasi Australia membuat undian menyokong sekatan ekonomi ke atas [[Afrika Selatan]] dan [[Rhodesia]] yang mengamalkan sistem [[apartheid]], selain melarang tim-tim sukan dari negara tersebut memasuki Australia.<ref>{{Harvnb|Kelly|1995|pp=14–15.}}</ref>

=== Isu Timor Leste ===
Berikutan [[Revolusi Bunga Teluki]] tahun 1974, Portugal mula melepaskan jajahan miliknya antaranya [[Timor Portugis]] (kini [[Timor Leste]]) yang banyak diperhatikan Australia sejak penglibatannya dalam kegiatan perang bersama orang tempatan sana sewaktu Perang Dunia Kedua.<ref name="four">{{Harvnb|Cotton|2004|pp=4–5.}}</ref> Pada September 1974, Whitlam bertemu Presiden [[Suharto]] di mana beliau dipercayai atau disangka telah memberikan sokongannya terhadap aneksasi Timor Portugis oleh Indonesia<ref>{{Harvnb|Dunn|1996|p=61.}}</ref> atas sebab negara tersebut boleh menstabilkan keadaan di sana terutamanya daripada pergerakan [[FRETILIN]] dianggap memihak kepada golongan Komunis;<ref name="four" /> Whitlam pula sendiri menyatakan yang beliau sebenarnya menggesa [[Suharto]] menghormati kehendak warga Timor Timur menentukan nasib sendiri. Sungguhpun begitu, [[Serangan Indonesia ke atas Timor Leste|Indonesia tetap menyerang Timor Leste]] pada Disember 1975 dan kemudiannya [[Pendudukan Indonesia di Timor Timur|menduduki kawasan itu]] sehingga [[Pungutan suara Timor Leste|suatu pungutan suara mendapatkan kemerdekaan kawasan tersebut]] pada tahun 1999.

==Krisis perlembagaan 1975==
Pada Oktober 1975, [[Coalition Australia|Coalition]] memperoleh majoriti kerusi [[Senat Australia]] sebanyak 30–29, dan pihak Pembangkang pimpinan [[Malcolm Fraser]] menyekat [[Keyakinan dan pembekalan|bekalan ahli]] kepada Perikatan. Pihak Coalition berepndapat bahawa jika Whitlam sendiri tidak dapat memberikan bekalan tambahan untuk kerajaannya serta tidak mengusulkan pilihanraya yang baru, mana Kerr akan melucutkan jawatan Whitlam.{{sfn|Kelly|1983|p=267}}

== Senja hidup ==
Gough meninggal awal pagi 21 Oktober 2014 meninggalkan sempat orang anak, lima orang cucu dan sembilan orang cicit.<ref name="Griffiths">{{cite news|url=http://www.abc.net.au/news/2014-03-10/gough-whitlam/3945026|title=Obituary: former prime minister Gough Whitlam dead at 98|last1=Griffiths|first1=Emma|date=3 October 2014|accessdate=25 October 2014|publisher=ABC News}}</ref> Beliau merupakan mantan Perdana Menteri Australia paling lama hidup pada usia 98 tahun dan 102 hari.

==Rujukan==
{{reflist|2}}

==Pautan luar==
* [http://primeministers.naa.gov.au/primeministers/whitlam/index.aspx Gough Whitlam] – Arkib Negara Australia
* [http://www.whitlam.org/ The Whitlam Institute]
* [http://whitlamdismissal.com/ The Whitlam Dismissal&nbsp;– 11 November 1975]
{{Prime Ministers of Australia}}
[[Kategori: Kelahiran 1916]]
[[Kategori: Kematian 2014]]
[[Kategori: Perdana Menteri Australia]]