Operasi Semut
Operasi SEMUT adalah siri operasi peninjauan yang dilakukan oleh Unit Khas Z Australia semasa Perang Dunia II sebagai sebahagian daripada Kempen Borneo di Sarawak, Borneo barat laut. Satu lagi operasi yang berkait rapat dengan nama AGAS telah dijalankan di Borneo Utara (hari ini Sabah). Kedua-dua operasi menggabungkan dan menyampaikan perisikan mereka melalui projek STALLION kepada tentera Australia dan menjalankan peperangan gerila melawan Jepun di rantau ini dengan sokongan penuh penduduk pribumi.[1][2]
Latar belakang[sunting | sunting sumber]
Idea yang beroperasi jauh di belakang garis Jepun dan menganjurkan pertahanan pribumi terhadap operasi Jepun di Sarawak telah difahami seawal Disember 1941. Kedua Leftenan PM Synge dari British Intelligence Corps yang berpusat di Oxford, England, mencadangkan bahawa "kuasa 500 Lelaki atau lebih, jika diperlukan, mahir dalam kerajinan hutan, boleh dibangkitkan dari Long Houses of Baram, Tinfar [Tinjar] dan sungai Niah dan diorganisasikan menjadi pasukan gerila yang berkesan. "Letnan Synge kemudian mengemukakan cadangan operasi pada bulan Februari Pada 1942, Tom Harrisson, yang merupakan ketua ekspedisi Oxford Sarawak pada tahun 1932, telah menarik satu lagi cadangan yang sama yang memberi penekanan terhadap operasi di ladang minyak Seria di Brunei daripada ladang minyak Miri Sementara itu, Kapten DL Leach mencadangkan keperluan untuk menghubungi bekas pegawai Brooke, orang pribumi, dan orang Cina yang masih setia kepada pasukan Sekutu dan untuk menubuhkan Tiga pangkalan utama di sungai Baram, lembangan Rejang, dan sungai Rejang.[3]
Pelaksanaan[sunting | sunting sumber]
Operasi itu akhirnya dilaksanakan pada tahun 1945 oleh Jabatan Peninjauan Perkhidmatan Australia (SRD) dengan dua tujuan utama: untuk mengumpulkan kepintaran dan melatih orang-orang asli dalam melancarkan peperangan gerila melawan Jepun. Operasi ini berada di bawah arahan keseluruhan G. G. Carter, dan dibahagikan kepada tiga pihak yang berbeza: SEMUT 1 di bawah arahan Major Tom Harrisson, SEMUT 2 di bawah arahan Major G. S. Carter sendiri, dan SEMUT 3 yang diketuai oleh Kapten W. L. P. Sochon. SEMUT 1 akan beroperasi di Lembah Trusan, SEMUT 2 di lembah Baram, dan SEMUT 3 di seluruh lembah Rajang. Tom Harrisson dan pasukannya yang SEMUT 1 di Bario, kelabit tanah tinggi pada bulan Mac 1945, bagaimanapun, apabila menyelesaikan landasan udara kecil di Bario dengan menggunakan buruh asli, beliau mengalihkan pangkalannya ke Belawit di lembah Bawang di Borneo Belanda. Pasukan SEMUT 2 juga menjaringkan gol ke Bario pada pertengahan April dengan sokongan penuh dari orang Kelabit, dipindahkan ke lembah Baram dan menubuhkan pangkalan di Long Akah. Sochon dan pasukannya kemudian berpindah dari pasukan SEMUT 2 dan mengetuai pasukan SEMUT 3 ke Belaga di Atas Rajang, dengan sokongan penuh dari Kayan dan Iban di sana. Semua kecerdasan dari operasi ini disampaikan kepada Ibu Pejabat Tanah Lanjutan Blamey di Morotai di Halmahera. Empat hari sebelum pelancaran Operasi Oboe Enam (Pertempuran Borneo Utara), pasukan SEMUT 2 menangkap stesen wayarles Jepun di Long Lama. Pada 9 Jun 1945, pada malam pendaratan Australia di pulau Labuan, pasukan SEMUT 1 menyerang sebuah garisan kecil Jepun di Teluk Brunei.[3]
Pada 26 April 1945, pelan yang bernama STALLION telah dilaksanakan untuk mengumpul risikan dari Operasi SEMUT dan AGAS mengenai kedudukan Jepun di Teluk Brunei.[3]
Di Sarawak pada 2 Ogos 1945, Leftenan Frank Oldham menaiki Sungai Balui dari Balaga dengan sebuah rondaan, kemudian ke Long Nawang untuk mempersiapkan pengundian semula oleh pihak Sekutu dan menyiasat kekejaman Jepun.
Di Sarawak pada 13 hingga 23 Ogos 1945, SEMUT IVB. Melarikan diri dari Labuan melalui HMAS Tigersnake dan bertanding di Mukah. Pemimpin parti; Leftenan Rowan Waddy dan Leftenan Ron Hoey, menunggang Hoehn folboats yang bergerak di sepanjang Sungai Mukah untuk terlibat, dengan bantuan penduduk pribumi tempatan, mana-mana kumpulan Jepun yang masih bermusuhan. Dalam perjalanan mereka diancam oleh buaya tentang panjang botak.
Impak[sunting | sunting sumber]
Pada Jun 1945, SEMUT 1 mempunyai unit bersenjata yang tersebar luas, meliputi keseluruhan wilayah utara Sarawak dan mempunyai pos di Pensiangan dan sejauh Tenom di Borneo Utara. Mereka juga menubuhkan beberapa pangkalan di Borneo Belanda. Berdasarkan semata-mata berdasarkan kepintaran asli, Australia dapat memahami maklumat mengenai kedudukan dan pergerakan Jepun di Brunei dan utara Sarawak, dan maklumat mengenai POW (tahanan perang) dan orang awam awam di rantau ini. Kira-kira 600 penduduk asli dilatih dan dibekalkan dengan senjata dan peluru. SEMUT 1 juga menjalankan operasi untuk menafikan bekalan makanan dan buruh untuk Jepun.[3]
SEMUT 2 juga mengembangkan kawasan operasi mereka ke Bintulu dan Atas Rajang di pusat Sarawak dan melatih 350 gerila gerila. SEMUT 3 memperluaskan kawasan operasi mereka ke Kapit di tengah Sarawak. Pada tahun 1959, Tom Harrison mendakwa bahawa "Unit ini telah menimbulkan 1,700 korban pada Japs dengan kos kira-kira 112 nyawa putih", dan dikreditkan SEMUT 1 dengan lebih 1,000 dari 1,700 pembunuhan Jepun.[3]
Maklumat yang disampaikan oleh orang pribumi, bagaimanapun, kadang-kadang poros, di mana kemajuan kekuatan imperialis Australia (AIF) dihalang oleh maklumat yang salah mengenai kekuatan Jepun dan pelupusan. Kebimbangan telah dinaikkan mengenai penyiasat di mana mereka tidak menilai kebolehpercayaan maklumat sebelum menyerahkannya ke ibu pejabat. Selain itu, penduduk pribumi tidak dapat membezakan fakta dan pendapat daripada khabar angin yang mengedarkan rantau ini dan seterusnya menyebarkan maklumat yang salah kepada pasukan Australia. Oleh kerana usaha perisikan terhadap Jepun, pegawai Eropah tidak boleh dimasukkan ke dalam rangkaian perisikan SEMUT dan AGAS untuk mengawasi perhimpunan perisikan.[3]
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ "Remembering Operation Semut". The Borneo Post SEEDS. BPOnline. Dicapai pada 15 September 2015.
- ^ "Operation Semut - Most Successful Stealth Operation of the Second World War". War History Online. Dicapai pada 15 September 2015.
- ^ a b c d e f Gin, Ooi Keat (Oktober 2002). "Prelude to Invasion: Covert Operations Before the Re-occupation of Northwest Borneo, 1944–45". Journal of the Australian War Memorial. Canberra: Australian War Memorial (37). ISSN 1327-0141. Dicapai pada 2 November 2014.
Bacaan lanjut[sunting | sunting sumber]
- Powell, Alan (1996). War by Stealth: Australians and the Allied Intelligence Bureau, 1942–1945. Melbourne: Melbourne University Press. ISBN 0-522-84691-2.
- Hoehn, John. (2011). Commando Kayak: The Australian Folboat in the Pacific Campaign. hirschbooks.net & ozatwar.com/hoehn .ISBN 978-3-033-01717-7