Lihat sumber bagi Takwim

'''Takwim''' ({{Small|disebut}} [tak.wim] daripada istilah {{lang-ar|تقويم|taqwīm}}), '''kalendar''' ({{Small|disebut}} [ka.lén.dar]) atau '''penanggalan''' ({{Small|disebut}} [pĕ.nang.ga.lan]) merupakan satu sistem [[pengiraan]] [[masa]] menggunakan [[hari]] dan [[bulan (takwim)|bulan]]. Tarikh sesuatu hari itu biasanya ditentukan berpandukan kepada objek [[astronomi]], seperti [[matahari]] atau [[bulan]]. Takwim juga boleh merupakan satu objek nyata yang menjelaskan sistem itu.

==Peristilahan==
''Takwim'' meminjam dari bahasa Arab melalui terbitan kata dasar {{rtl-lang|ar|قَوَّمَ‎}} ''qawwama'' yang bermaksud "membetulkan; membaiki"<ref>{{Cite book|title=Kamus Bahasa Melayu-Bahasa Arab Bahasa Arab-Bahasa Melayu|last=Abd. Rauf Dato' Haji Hassan|first=|last2=Abdul Halim Salleh|last3=Khairul Amin Mohd Zain|publisher=Oxford Fajar|year=2005|isbn=967-65-7321-3|location=Shah Alam|pages=305}}</ref><ref name="MaM">{{Cite book|title=Muhit al-Muhit|last=Abd Allah al-Bustani al-Lubnani|publisher=Maktabah Lubnan Nasirun|year=1998|location=Beirut|pages=763}} Dipetik Muhamad Zakuwa (2016).</ref> secara lanjut lagi bermakna "jadual perhitungan waktu.<ref name="MaM" /> Sumber-sumber Arab yang memberi asal pengungkapan ini berbeza pendapat dalam pemahaman mengenai takwim ini:

* ''al-Mu’jam al-`Arabi al-Asasi'' mentakrifkan ia sebagai "daftar hari yang membahagikan tahun kepada bulan disertakan dengan maklumat tarikh kelepasan am, perayaan, jadual waktu solat dan fenomena [[Astronomi|falak]]".<ref>{{Cite book|title=al-Mu’jam al-`Arabi al-Asasi, Tunis: Larousse, .|publisher=Larousse|year=1989|location=Tunis, Tunisia|pages=1016|language=ar}} Dipetik Muhamad Zakawa (2016).</ref>
* ''Dairah al-Ma`arif'' mengaitkan ia dengan "lembaran...jadual hari, minggu dan bulan...disertakan dengan waktu terbit terbenam matahari dan bulan, tarikh-tarikh perayaan dan sebagainya"<ref>{{Cite book|title=Dairah al-Ma`arif|last=Butrus al-Bustani|publisher=Dar al-Ma’rifah|volume=6|location=Beirut|pages=185|language=ar}}. Dipetik Muhamad Zakuwa (2016).</ref>
* ''Al-Mu’jam al-Wasit'' pula memberi takrif ringkas iaitu "perhitungan waktu merangkumi tahun, bulan dan hari".<ref>Ibrahim Mustafa ''et al'' (1960), ''al-Mu’jam al-Wasit'', j. 2, Beirut: Maktabah al-Islamiyya. 797. Dipetik Muhamad Zakuwa (2016).</ref>

''Kalendar'' meminjam sama dari bahasa Inggeris ''calendar'' atau bahasa Belanda ''kalender'' menyerap dari istilah bahasa Latin ''Calendae'' iaitu "hari pertama dalam sebulan" turunan ''calare'' "memanggil", yakni panggilan para pendeta melihat [[anak bulan]] menentukan peredaran masa dalam Rom.<ref>Rujukan dibandingkan:
* {{Cite web|url=https://www.etymonline.com/word/calendar|title=calendar (n.)|last=|first=|date=|website=Online Etymology Dictionary|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=29 Mei 2021}}

*{{Cite dictionary|title=kalender (tijdoverzicht)|date=2009|encyclopedia=Etymologisch Woordenboek van het Nederlands|location=Amsterdam|editor-last=M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim & N. van der Sijs|url=http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/kalender1}}
</ref> ''Penanggalan'' merupakan terbitan kata dasar ''tanggal'' yang bermaksud "hari bulan" dalam bahasa Jawa kuno.<ref>{{Cite dictionary|title=tanggal|date=1977|encyclopedia=Kamus Jawa Kuno (Kawi)-Indonesia|author1=Wojowasito|publisher=CV. Pengarang|location=Malang|page=261|url=https://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/kamus-dan-leksikon/2699-kawi-indonesia-wojowasito-1977-1019-r-t}}</ref>

== Jenis ==
Jenis takwim atau kalendar boleh dibahagikan mengikut objek astronomi yang diikuti:

* '''[[Takwim suria]] (''solar'')''' - berpandukan peredaran [[matahari]] semata-mata, iaitu mengikut perubahan musim; contohnya [[takwim Gregorius]] dan [[takwim Julius]].
* '''[[takwim qamari]] (''lunar'')''' - berpandukan [[bulan]] semata-mata, iaitu mengikut fasa bulan; contohnya [[takwim Hijrah]]. 
* '''[[takwim qamari-suria]] (''lunisolar'')''' - mengikut kedua-dua bulan dan matahari; contohnya [[takwim Cina]].

=== Masih digunakan ===
* [[Takwim Cina]]
* [[Takwim Gregorius]]
* [[Takwim Julius]]
* [[Takwim Hijrah]]
* [[Takwim Iran]]

=== Sudah pupus ===
* [[Kalendar Aztek]]
* [[Takwim Maya]]
* [[Takwim Positivis]]

== Rujukan ==
{{Reflist|2}}

; Sumber utama
* {{Citation|author1=Muhamad Zakuwa bin Rodzali|publisher=Institut Tanah dan Ukur Negara Malaysia|contribution=Takwim, Waktu Solat dan Arah Kiblat Mengikut Syarak|date=9-11 Mac 2016|title=Kursus Falak|location=Behrang, Perak}}

[[Kategori:Takwim| ]]