Bahasa We

Bahasa We
Bahasa We
Asli kepada	Ivory Coast
Kawasan	Pergunungan Lapan Belas, Kuda Tengah
Penutur bahasa	(320,000 setakat 1998–1999)e18
Keluarga bahasa	Niger-Congo Keluarga Konggo-Atlantik Keluarga Kru Keluarga Kru Barat Keluarga We Keluarga Krahn-We Bahasa We; ; ; ; ; ;
Kod bahasa
ISO 639-3	Salah satu:; gxx – We Tengah (We Selatan); wec – Neyo (We Barat)
Glottolog	guer1240
	Rencana ini mengandungi simbol fonetik IPA. Tanpa sokongan perisian tertentu, anda mungkin melihat tanda tanya, kotak, atau simbol lain dan bukannya askara Unicode. Untuk panduan pengenalan mengenai simbol IPA, lihat Bantuan:IPA.

Bahasa We ialah salah satu bahasa di bawah bahasa-bahasa Kru yang dituturkan oleh lebih 300,000 orang di wilayah Pergunungan Lapan Belas dan Kuda Tengah di Pantai Gading.

Fonologi[sunting | sunting sumber]

Fonologi bahasa We (berikut menggunakan loghat Zagna We Tengah/We Selatan)^[1] disusunkan secara ringkas di bawah.

Bunyi konsonan[sunting | sunting sumber]

Fonem konsonan adalah seperti berikut:

	Dwibibir		Bibir-gigi		Bibir-velar		Gusi		Lelangit		Velar		Bibir-velar
Hentian	p	b			k͡p	ɡ͡b	t	d	c	ɟ	k	ɡ	kʷ	ɡʷ
Sedutan		ɓ
Sengauan		m						n		ɲ
Geseran			f	v			s	z
Aproksiman sisi								l
Aproksiman										j				w

Alofon beberapa fonem ini termasuklah:

[k͡m] ialah alofon /k͡p/ sebelum vokal sengauan
[ŋ͡m] ialah alofon /ɡ͡b/ sebelum vokal sengauan
[ŋʷ] ialah alofon /w/ sebelum vokal sengauan
[ɗ] ialah alofon /l/ dalam kedudukan hulu perkataan
[r] ialah alofon /l/ selepas konsonan koronal (gusi or lelangit)

Selain itu, sementara konsonan sengauan /m, n/ dan

/ɲ/ kontra dengan /ɓ/ dan /l/ sebelum vokal lisan (demikian merupakan fonem yang berasingan), sebelum vokal sengauan, hanya konsonan sengauan berlaku. /ɓ/ dan /l/ tidak berlaku sebelum vokal sengauan, menunjukkan bahawa dari segi sejarah terdapat penggabungan fonem antara bunyi tersebut dan sengauan /m, n/ mungkin berlaku dalam kedudukan ini.

Bunyi vokal[sunting | sunting sumber]

Seperti kebanyakan bahasa Afrika Barat, bahasa We menggunakan kontras antara vokal dengan akar lidah maju dan yang mempunyai akar lidah mundur. Selain itu, vokal sengauan berbeza secara fonemik dengan vokal lisan.

	Lisan		Sengauan
	Depan	Belakang	Depan	Belakang
Sempit(ALMa)	i	u	ĩ	ũ
Tutup(ALMu)	ɪ	ʊ	ɪ̃	ʊ̃
Tengah (ALMa)	e	o		õ
Tengah (ALMu)	ɛ	ɔ	ɛ̃	ɔ̃
Luas (ALMu)		a		ã

Nada[sunting | sunting sumber]

Bahasa We ialah bahasa bernada dan membezakan sepuluh nada:

Nada	IPA	Contoh	Kata
Rendah	˩	ɡ͡ba˩	"tabur"
Sedang	˧	ɡ͡ba˧	"musnah"
Tinggi	˦	mɛ˦	"mati"
Atas	˥	ji˥	"penuh"
Menaik rendah-tinggi	˩˦	ɡ͡bla˩˦	"topi"
Menaik rendah-atas	˩˥	k͡plɔ̃˩˥	"pisang"
Menaik sedang-tinggi	˧˦	ɓlo˧˦	"dinding"
Menaik tinggi-atas	˦˥	de˦˥	"adik lelaki"
Menurun rendah-tinggi	˦˩	ɡ͡ba˩a˦˩	"kambing"
Menurun sedang-rendah	˧˩	sre˧˩	"zakar"