Keluri
Keluri, keledi, engkerurai (dalam bahasa Iban)[1] atau enkulurai ialah sejenis alat tiup yang wujud di pulau Borneo baik di belah Indonesia dan belah Malaysia diperbuat daripada labu parang dan buluh.[2][3][4]
Alat ini dimainkan dalam kalangan masyarakat Orang Ulu Sarawak, Kayan dan Kenyah[2] di mana ia sering digunakan dalam iringan majlis tarian dan adat pemburuan kepala manusia.[5][4] Walau bagaimana pun, alat ini telah banyak menghilang baik dari segi pembinaan mahupun pembuatannya pada abad ke-21.
Binaan[sunting | sunting sumber]
Alat ini terdiri daripada 6 hingga 7 batang paip. Paip yang paling terpanjang diberi nama indu atau apai yang mengasilkan bunyi oktaf terendah[1] sebagai bunyi mendengung asas. Panjang dari setiap paip berbeza-beza, namun setiap paip pasti memiliki satu lubang angin yang berfungsi menghasilkan suara saat alat ditiup.[5]
Terdapat juga jenis rekaan engkerurai yang dipasangkan suatu bentuk kon pada indu atau apai iaitu terumbong yang bertindak mengayunkan gelombang bunyi dihasilkan.[1]
Pembuatan[sunting | sunting sumber]
Alat ini terdiri daripada enam batang paip buluh yang diikat satu dan dihubungkan dengan kulit sebiji labu yang telah dikeringkan sebagai dasarnya.[5][4] Kulit sebiji lagi labu yang dilubangkan juga akan dimasukkan pada salah satu paip dan digunakan sebagai penampung angin.[5] Alat ini adakala dihiasi dengan bulu pelepah untuk mencantikkan alat.[1]
Rata-rata alat muzik keluri memiliki panjang dua kaki, namun sebahagian keluri buatan suku Iban dapat mencapai panjang enam kaki.[4]
Pentalaan[sunting | sunting sumber]
Dalam suatu makalah akademik bertarikh 1915, alat ini dicatatkan menghasilkan bunyi polikorda serta ditalakan kepada skala pancanada dari C B♭ G F E C di mana "c" yang akhir itu sendiri bertindak sebagai suatu bunyi pendengung (drone).[6]
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ a b c d Patricia Matusky; Tan Sooi Beng (2017). The Music of Malaysia: The Classical, Folk and Syncretic Traditions. Oxon: Routledge. m/s. 264–266. ISBN 978-1-4724-6504-7.
- ^ a b Margaret J. Kartomi (1984). "Keledi". Dalam Stanley Sadie (penyunting). The New Grove Dictionary of Musical Instruments. 2. London: MacMillan Press Limited. m/s. 370. ISBN 0-943818-05-2.
- ^ "Keluri". Encyclopaedic Dictionary of Music, Volume 2. Gyan Publishing House. 2005.
Keluri: Also calledkeledi or enkulurai...
- ^ a b c d "Keluri, Keledi or Enkulurai". asza.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 February 2004.
- ^ a b c d Raine-Reusch, Randy . Play the World: The 101 World Instrument Primer . Mel Bay Publications, Inc.
- ^ C. S. Myers (1913). "The Beginnings of Music". Dalam E. C. Quiggin (penyunting). Essays and Studies Presented to William Ridgeway (PDF). Cambridge University Press. m/s. 571–573.
This drone is employed not only in the vocal but also in the instrumental music of Sarawak. The Sarawak keluri, consisting of six pipes fitted into a gourd the neck of which serves as a mouthpiece, gives the same scale, Ċ B♭ G F E C, of which the lowest note (and sometimes another) is used as a drone. The keluri is occasionally used as an accompaniment to the songs.