Tulisan Lao

Lao
Lao;
Jenis tulisan	Abugida
Tempoh masa	c. 1350–kini
Arah tulisan	Left-to-right
Bahasa-bahasa	Lao dll.
Tulisan berkaitan
Sistem tulisan induk	Proto-Kanaan Phoenicia Aramia Brāhmī Pallava Khmer Sukhothai Fakkham Tai Noi Lao; ; ; ; ; ; ; ; ;
ISO 15924
ISO 15924	Laoo (), Templat:ISO 15924 name
Unikod
Alias Unikod	Lao
Julat Unikod	U+0E80–U+0EFF
	Laman ini mengandungi transkripsi fonetik dari Abjad Fonetik Antarabangsa (AFA). Untuk panduan pengenalan simbol-simbol AFA, sila lihat Bantuan:AFA. Untuk membezakan antara simbol [ ], / / dan ⟨ ⟩, sila lihat IPA § Tanda-tanda kurung dan pembatas-pembatas transkripsi.

Tulisan Lao digunakan terutamanya untuk menulis bahasa Lao, di samping juga bahasa-bahasa minoriti di negara Laos, kerana tulisan inilah satu-satunya tulisan rasmi untuk menulis bahasa-bahasa berkenaan, tetapi ramai penutur bahasa Hmong menggemari abjad rumi.

Sejarah

Tulisan Lao diterbitkan dari tulisan Khmer, oleh itu bentuk huruf-hurufnya juga serupa dengan tulisan Thai. Bagaimanapun, semenjak pembaharuan ejaan dilaksanakan pada 1960-an, tulisan Lao moden menjadi lebih ringkas lagi padat bagi sebutan bahasa Lao berbanding tulisan Lao lama dan juga tulisan Thai.

Pada 1970-an, huruf ຣ (ro), yang hanya digunakan dalam kata pinjaman, digantikan oleh huruf ລ (lo), di samping digugurkannya gugus konsonan.^[1]

Konsonan

Jadual berikut menunjukkan huruf-huruf konsonan Lao dengan sebutan masing-masing dalam Abjad Fonetik Antarabangsa, serta transkripsi-transkripsi sumbangan Lembaga Nama Geografi AS (Board on Geographic Names) dan Jawatankuasa Tetap Nama Geografi British (Permanent Committee on Geographical Names) (BGN/PCGN), Perpustakaan Kongres AS (ALA/LC) dan transkripsi yang digunakan dalam nama-nama Unicode bagi huruf-huruf berkenaan.

Huruf	IPA	BGN/PCGN	ALA/LC	Unicode
ກ	k	k	k/k	k
ຂ	kʰ	kh	ufu	kh
ຄ	kʰ	kh	kh/k	kh
ງ	ŋ	ng	ng/ng	ng
ຈ	t͡ʃ	ch	ch/t	c
ສ	s	s	s/t	s
ຊ	s	x	s/t	s
ຍ	ɲ	gn/y	ny/—	ny
ດ	d	d/t	d/t	d
ຕ	t	t	t/t	t
ຖ	tʰ	th	th/t	th
ທ	tʰ	th	th/t	th
ນ	n	n	n/n	n
ບ	b	b/p	b/p	b
ປ	p	p	p/p	p
ຜ	pʰ	ph	ph/p	ph
ຝ	f	f	f/p	f
ພ	pʰ	ph	ph/p	ph
ຟ	f	f	f/p	f
ມ	m	m	m/m	m
ຢ	j	y	y	y
ຣ *	r	r	r	r
ລ	l	l	l	l
ວ	w	v/o	v	w
ຫ	h	h	h	h
ອ**	—	—		o
ຮ	h	h	h	h

* Digugurkan oleh Kementerian Pendidikan Laos secara rasmi pada 1970-an (digantikan oleh ລ), tetapi ramai yang masih memakainya
** Konsonan kosong yang juga digunakan sebagai vokal.

Nukleus vokal

Jadual berikut menunjukkan tanda nukleus vokal Lao, digabungkan dengan konsonan ກ:

	IPA	BGN	LC	Unicode		IPA	BGN	LC	Unicode		IPA	BGN	LC	Unicode		BGN	LC
ກະ/ກັກ	a	a	a	a	ກາ	aː	a	ā	aa
ກິ	i	i	i	i	ກີ	iː	i	ī	ii	ເກັຍະ/ເກັຽະ*/ກັຽກ	iə	ia	ia		ເກັຍ/ເກັຽ*/ກຽກ	ia	īa
ກຶ	ɯ	u	ư	y	ກື	ɯː	u	ư̄	yy	ເກຶອະ/ເກຶອກ	ɯə	ua	ưa		ເກືອ	ua	ư̄a
ກຸ	u	ou	u	u	ກູ	uː	ou	ū	uu	ກົວະ/ກັວກ	uə	oua	ua		ກົວ/ ກວກ	oua	ūa
ເກະ/ເກັກ	e	é	e		ເກ	eː	é	ē	e
ແກະ/ແກັກ	ɛ	è	æ		ແກ	ɛː	è	ǣ	ei
ໂກະ/ກົກ	o	ô	o		ໂກ	oː	ô	ō	o
ເກາະ/ກັອກ	ɔ	o	ǫ		ກໍ/ກອກ	ɔː	o	ǭ
ເກິະ/ເກິກ	ɤ	eu	œ		ເກີະ/ ເກີກ	ɤː	eu	œ̄
										ໄກ/ໃກ/ກັຍ*	ai	ai	ai	ai/ay	ກາຍ/ກາຽ*	ai	āi
ເກົາ	au	ao	ao
ກໍາ	am	am	am	am

* menandakan bentuk lainan yang tidak digunakan lagi setelah menjalani pembaharuan ejaan

Perisian serasi Lao

Tulisan Lao tidak tersedia untuk Windows secara rasmi sehingga keluarnya Windows Vista.^[2] Terdapat banyak fon buatan pengguna yang boleh dimuat turun secara percuma dari Internet, lalu ditempatkan dalam folder "WINDOWS" > "Fonts".^[3]

Lao dalam Unicode

Tulisan Lao mengisi ruangan Unicode U+0E80–U+0EFF.

Rujukan

^ Simmala & Becker, pp. 10 & 248
^ Microsoft Windows help page
^ AMERILAO.org site How to "Setup Internet Explorer to read Lao font"

Simmala, Buasawan and Benjawan Poomsan Becker (2003), Lao for Beginners. Paiboon Publishing. ISBN 1-887521-28-3

Pautan luar

Omniglot - Lao alphabet
The Lao Alphabet at SEAsite
Laos - language situation by N. J. Enfield
Numerals in many different writing systems, which includes Lao numerals; retrieved 2008-11-12
The Unicode Standard 5.0 Code ChartsPDF (90.4 KB) Lao Range: 0E80 - 0EFF, from the Unicode Consortium
Free Lao script for Windows and Mac OS X

Lihat juga

Keluarga Brahmik

Templat:Writing systems

[1] Simmala & Becker, pp. 10 & 248

[2] Microsoft Windows help page

[3] AMERILAO.org site How to "Setup Internet Explorer to read Lao font"

[1]

[2]

[3]