Auckland
Auckland Tāmaki Makaurau (b. Māori) | |
|---|---|
 | |
 | |
| Negara |  New Zealand |
| Pulau | Pulau Utara |
| Kawasan | Kawasan Auckland |
| Petempatan Māori | sekitar 1350 |
| Petempatan orang Eropah | 1840 |
| Kerajaan | |
| • Datuk bandar | Ramai |
| Luas | |
| • Urban | 1,086 km2 (419 batu persegi) |
| Paras tertinggi | 196 m (643 ft) |
| Paras terendah | 0 m (0 ft) |
| Penduduk (anggaran Jun 2012)[1] | |
| • Urban | 1,397,300 |
| • Kepadatan urban | 1,300/km2 (3,300/batu persegi) |
| Zon waktu | UTC+12 (NZST) |
| • Musim panas (DST) | UTC+13 (NZDT) |
| Kod kawasan | 09 |
| Iwi tempatan | Ngāti Ākarana |
| Laman web | http://www.aucklandnz.com/ |
Auckland (bahasa Māori: Tāmaki Makaurau) ialah bandar raya yang terbesar dan paling banyak penduduk di New Zealand. Penduduknya berjumlah 1,241,800 orang yang merangkumi 31% jumlah penduduk negara itu.[1]
Kota kosmopolitan ini tidak sahaja merupakan kota kelima terbesar di Oceania tetapi juga menempatkan masyarakat Polinesia paling ramai di dunia.[3]
Sejarah[sunting | sunting sumber]
Ia mula diduduki para pelayar Māori pada sekitar 1350[4][5] dengan nama setempat diberi iaitu Tāmaki-makau-rau yang bermaksud "Tāmaki didambakan ramai" (Tāmaki desired by many) kerana kekayaan hasil buminya;[6] tāmaki pula bermaksud "petanda".[7] Sebanyak 20,000 orang penduduki mendiami kawasan ini sebelum tibanya orang Eropah ke Pulau Utara;[4][5] namun peperangan antara suku disebabkan perkenalan teknologi senapang lantak moden oleh pelayar Eropah pada abad ke-19 merebak termasuk kawasan ini menyebabkan penyusutan kependudukan secara ketara sebelum orang Eropah mula bertapak di sini.[8][9]
Perjanjian Waitangi ditandatangani di pelabuhan Manukau barat daya Tāmaki Makaurau pada 20 Mac 1840.[10] Pelabuhan Waitematā dihadiahkan pembesar Te Kawau kepada William Hobson untuk membentuk pusat pentadbiran yang baru dari Russell (Okiato). Ibu kota yang baru ini dinamakan Auckland sempena George Eden, Earl Auckland yang pada ketika itu Wizurai India.[11][12][13][14][15] Auckland ditubuhkan pada 18 September 1840; ia dirasmikan sebagai ibukota jajahan New Zealand pada 1841[16][17]
Auckland digantikan oleh Wellington sebagai ibukota rasmi New Zealand pada 1865.
Geografi[sunting | sunting sumber]
Auckland terletak di suatu tanah genting. Titik paling sempit tanah ini antara teteluk Mangere dan Sungai Tamaki.
Iklim[sunting | sunting sumber]
Pengelasan iklim Köppen mengelaskan iklim ia jenis iklim lautan (Cfb) manakala National Institute of Water and Atmospheric Research mengelaskan ia sebagai kawasan subtropik dengan musim panas sederhana dan musim sejuk yang lembap.[18][19]
| Data iklim untuk Auckland Airport (1981–2010, extremes 1962–present) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bulan | Jan | Feb | Mac | Apr | Mei | Jun | Jul | Ogo | Sep | Okt | Nov | Dis | Tahun |
| Rekod tertinggi °C (°F) | 30.0 (86) |
30.5 (86.9) |
29.8 (85.6) |
26.0 (78.8) |
24.6 (76.3) |
23.8 (74.8) |
19.0 (66.2) |
20.6 (69.1) |
22.0 (71.6) |
23.6 (74.5) |
25.9 (78.6) |
28.3 (82.9) |
30.5 (86.9) |
| Purata tinggi °C (°F) | 23.1 (73.6) |
23.7 (74.7) |
22.4 (72.3) |
20.1 (68.2) |
17.7 (63.9) |
15.5 (59.9) |
14.7 (58.5) |
15.1 (59.2) |
16.5 (61.7) |
17.8 (64) |
19.5 (67.1) |
21.6 (70.9) |
19.0 (66.2) |
| Min harian °C (°F) | 19.1 (66.4) |
19.7 (67.5) |
18.4 (65.1) |
16.1 (61) |
14.0 (57.2) |
11.8 (53.2) |
10.9 (51.6) |
11.3 (52.3) |
12.7 (54.9) |
14.2 (57.6) |
15.7 (60.3) |
17.8 (64) |
15.2 (59.4) |
| Purata rendah °C (°F) | 15.2 (59.4) |
15.8 (60.4) |
14.4 (57.9) |
12.1 (53.8) |
10.3 (50.5) |
8.1 (46.6) |
7.1 (44.8) |
7.5 (45.5) |
8.9 (48) |
10.4 (50.7) |
12.0 (53.6) |
14.0 (57.2) |
11.3 (52.3) |
| Rekod terendah °C (°F) | 5.6 (42.1) |
8.7 (47.7) |
6.6 (43.9) |
3.9 (39) |
0.9 (33.6) |
−1.1 (30) |
−3.9 (25) |
−1.7 (28.9) |
1.7 (35.1) |
−0.6 (30.9) |
4.4 (39.9) |
7.0 (44.6) |
−3.9 (25) |
| Curahan hujan mm (inci) | 73.3 (2.886) |
66.1 (2.602) |
87.3 (3.437) |
99.4 (3.913) |
112.6 (4.433) |
126.4 (4.976) |
145.1 (5.713) |
118.4 (4.661) |
105.1 (4.138) |
100.2 (3.945) |
85.8 (3.378) |
92.8 (3.654) |
1,210.7 (47.665) |
| % Kelembapan | 79.3 | 79.8 | 80.3 | 83.0 | 85.8 | 89.8 | 88.9 | 86.2 | 81.3 | 78.5 | 77.2 | 77.6 | 82.3 |
| Purata hari hujan (≥ 1.0 mm) | 8.0 | 7.1 | 8.4 | 10.6 | 12.0 | 14.8 | 16.0 | 14.9 | 12.8 | 12.0 | 10.3 | 9.3 | 135.7 |
| Jam cahaya matahari | 228.8 | 194.9 | 189.2 | 157.3 | 139.8 | 110.3 | 128.1 | 142.9 | 148.6 | 178.1 | 188.1 | 197.2 | 2,003.1 |
| Sumber #1: NIWA Climate Data,[20] CliFlo[21] | |||||||||||||
| Sumber #2: MetService[22] | |||||||||||||
Galeri[sunting | sunting sumber]
Bangunan pencakar langit yang terdapat di Auckland
- DowntownAucklandNight.jpg
Bandar raya Auckland pada waktu malam
.jpg)
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ a b "Subnational population estimates at 30 June 2012". Statistik New Zealand. 23 Oktober 2012. Dicapai pada 23 Oktober 2012. Juga "Infoshare; Group: Population Estimates - DPE; Table: Estimated Resident Population for Urban Areas, at 30 June (1996+) (Annual-Jun)". Statistik New Zealand. 19 Disember 2012. Dicapai pada 23 Oktober 2012.
- ^ "GEOnet Names Server (GNS)". Diarkibkan daripada yang asal pada 2005-08-12. Dicapai pada Ogos 2006. Unknown parameter
|dateformat=ignored (bantuan); Check date values in:|accessdate=(bantuan) - ^ "Auckland and around". Rough Guide to New Zealand, Fifth Edition. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 February 2008. Dicapai pada 16 February 2010.
- ^ a b Ferdinand von Hochstetter (1867). New Zealand. m/s. 243. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 January 2009. Dicapai pada 19 June 2008.
- ^ a b Sarah Bulmer. "City without a state? Urbanisation in pre-European Taamaki-makau-rau (Auckland, New Zealand)" (PDF). Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 9 June 2007. Dicapai pada 3 October 2007.
- ^ "About Auckland". The Auckland Plan 2050. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 January 2019. Dicapai pada 3 January 2019.
- ^ https://maoridictionary.co.nz/search?idiom=&phrase=&proverb=&loan=&histLoanWords=&keywords=T%C4%81maki
- ^ "Ngāti Whātua – European contact". Te Ara: The Encyclopedia of New Zealand. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 February 2008. Dicapai pada 3 October 2007.
- ^ Michael King (2003). The Penguin History of New Zealand. Auckland, N.Z.: Penguin Books. m/s. 135. ISBN 0-14-301867-1.
- ^ "Signing the Treaty in Manukau in 1840". Auckland Council. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 June 2016. Dicapai pada 24 May 2016.
- ^ "Apihai Te Kawau". Dictionary of New Zealand Biography. Kementerian Kebudayaan dan Warisan (New Zealand). Dicapai pada 23 April 2017.
- ^ "Āpihai Te Kawau". Research and Publishing Group of the New Zealand Ministry for Culture and Heritage. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 May 2019. Dicapai pada 3 August 2019.
- ^ "Apihai Te Kawau". Ngāti Whātua-o-Ōrākei. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 August 2019. Dicapai pada 11 August 2019.
- ^ "Cultural Values Assessment in Support of the Notices of Requirement for the Proposed City Rail Link Project" (PDF). Auckland Transport. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 11 December 2019. Dicapai pada 11 August 2019.
- ^ What's Doing In; Auckland Diarkibkan 24 Januari 2009 di Wayback Machine – The New York Times, 25 November 1990
- ^ Social and Economic Research and Monitoring team (2010). Brief history of Auckland's urban form. Auckland Regional Council. ISBN 978-1-877540-57-8.
- ^ Russell Stone (2002). From Tamaki-Makau-Rau to Auckland. University of Auckland Press. ISBN 1-86940-259-6.
- ^ Peel, M. C. and Finlayson, B. L. and McMahon, T. A. (2007). "Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification" (PDF). Hydrol. Earth Syst. Sci. 11 (5): 1633–1644. doi:10.5194/hess-11-1633-2007. ISSN 1027-5606. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 3 February 2012. Dicapai pada 29 April 2015.CS1 maint: uses authors parameter (link)
- ^ "Overview of New Zealand Climate—Northern New Zealand". National Institute of Water and Atmospheric Research. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 March 2012. Dicapai pada 29 April 2015.
- ^ "Auckland 1981–2010 averages". NIWA. Diarkibkan daripada yang asal pada 10 October 2013. Dicapai pada 13 December 2015.
- ^ "CliFLO – National Climate Database". NIWA. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 November 2015. Dicapai pada 13 December 2015.
- ^ "MetService Auckland historical averages". Metservice. Dicapai pada 7 April 2020.
Pautan luar[sunting | sunting sumber]
- Laman rasmi ibukota
- Auckland travel guide – NewZealand.com
- Auckland - Te Ara the Encyclopedia of New Zealand
 | Rencana berkaitan New Zealand ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. |
 | Rencana berkaitan geografi ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. |