Bahasa Kunigami

Kunigami
Kunigami
山原言葉/ヤンバルクトゥーバ, Yanbaru Kutūba
Asli kepada	Jepun
Kawasan	Kepulauan Okinawa Utara
Penutur bahasa	5,000 (2004)e18
Keluarga bahasa	Jepun Ryukyu Ryukyu Utara Kunigami; ; ;
Sistem penulisan	Kepun
Kod bahasa
ISO 639-3	xug
Glottolog	kuni1268
	Kunigami
	Rencana ini mengandungi simbol fonetik IPA. Tanpa sokongan perisian tertentu, anda mungkin melihat tanda tanya, kotak, atau simbol lain dan bukannya askara Unicode. Untuk panduan pengenalan mengenai simbol IPA, lihat Bantuan:IPA.

Bahasa Kunigami atau Okinawa Utara (Yanbaru Kutūba (Jepun: 山原言葉/ヤンバルクトゥーバ)), ialah bahasa Ryukyu di Pulau Okinawa Utara di Daerah Kunigami dan bandar Nago, atau dikenali sebagai wilayah Yanbarukuzan, yakni kerajaan Hokuzan dalam sejarah.

Dialek Nakijin sering dianggap mewakili Kunigami, sama dengan dialek Shuri-Naha di Okinawa Tengah. Bilangan penutur asli Kunigami yang fasih adalah tidak diketahui. Akibat dasar bahasa Jepun, generasi muda kebanyakannya bercakap bahasa Jepun sebagai bahasa pertama mereka.

Lokasi[sunting | sunting sumber]

Selain bahagian utara Pulau Okinawa, Kunigami dituturkan di pulau-pulau kecil jiran Ie, Tsuken dan Kudaka.^[1]

Cakupan dan pengelasan[sunting | sunting sumber]

Glottolog, mengikuti Pellard (2009), mengelaskan Kunigami dengan Okinawa Tengah sebagai dua bahasa Okinawa. Ethnologue menambah Okinoerabu dan Yoron; ini (bersama-sama dengan semua bahasa utara Kepulauan Ryukyu lain) dikelaskan sebagai bahasa Amami oleh Glottolog. Atlas bahasa terancam UNESCO yang menuruti Uemura (2003) memasukkan Okinoerabu dan Yoron sebagai varian Kunigami.^[2]

Terminologi kerakyatan[sunting | sunting sumber]

Penutur Kunigami mempunyai pelbagai perkataan bagi "bahasa", "dialek", dan "gaya pertuturan". Sebagai contoh, ahli bahasa Nakasone Seizen (1907–1995) menyatakan bahawa dialek komuniti asalnya, Yonamine, Kampung Nakijin, mempunyai (kata sepadan Jepun baku dalam kurungan): /kʰu⸢tsʰii/ (kuchi), /hut˭uu⸢ba/ (kotoba) dan /munu⸢ʔii/(monoii). Bahasa masyarakat sendiri dirujuk sebagai /simaagu⸢tsʰii/</link> atau /sima(a)kʰu⸢t˭uu⸣ba/.^[3] Dialek Yonamine adalah sebahagian daripada dialek barat Nakijin yang dipanggil /ʔirinsimaa kʰut˭uba/.^[4] Bahagian utara Okinawa dalam bahasa seharian dikenali sebagai Yanbaru dan oleh itu bahasanya kadangkala dipanggil /jˀan⸢ba⸣rukʰut˭uuba/.^[5]

Fonologi[sunting | sunting sumber]

Seperti kebanyakan bahasa Ryukyu di utara Okinawa Tengah, Kunigami mempunyai siri konsonan yang dipanggil "tegang" atau "glotal". Walaupun hidung dan luncuran benar-benar mengalami glotalisasi, perhentian adalah tenuis [C˭], berbeza dengan aspirasi perhentian "biasa" [Cʰ].^[6] Kunigami juga terkenal dengan kehadiran fonem /h/ terpisah daripada /p/ yang dipercayai menjadi sumber sejarah /h/ dalam kebanyakan bahasa Jepun yang lain; /h/ dalam bahasa Kunigami sebaliknya mempunyai dua sumber berbeza: /*k/Proto-Jepun atau sebaliknya tanpa awalan dalam persekitaran pelaziman tertentu. Oleh itu, sebagai contoh, dialek Nakijin Kunigami mempunyai /hak˭áí/ (cahaya, lampu, shōji ),^[7] yang serumpun dengan bahasa Jepun /akárí/ (cahaya, lampu); bentuk Kunigami dibezakan daripada kata serumpun Jepunnya dengan huruf awal /h/, tenuis /k˭/, dan penghapusan *r Proto-Jepun sebelum *i. Bahasa Kunigami juga membuat perbezaan dalam pasangan kata tertentu, seperti dialek Nakijin /k˭umuú/ (awan) dan /húbu/ (labah-labah), yang dalam bahasa Jepun hampir bersifat homofonik (/kúmo/ dan /kumó/).

Morfologi[sunting | sunting sumber]

Satu perbezaan ketara dalam penggunaan penanda morfologi tertentu antara bahasa Kunigami dan Bahasa Jepun Standard ialah penggunaan /-sa/ bentuk sebagai kata keterangan dalam Kunigami: cth. dialek Nakijin /tʰuusá pʰanaaɽít˭un/, yang bersamaan dengan toókú hanárete irú dalam Jepun baku ("ia jauh"). Dalam bahasa Jepun, /-ku/bentuk digunakan sebagai adverba, manakala bentuk /-sa/ digunakan secara eksklusif untuk menerbitkan kata nama abstrak kualiti dan jumlah (bentuk "ke- -an") daripada kata sifat dasar.

Rujukan[sunting | sunting sumber]

^ Nakamoto Masachie 中本正智 (1981). Zusetsu Ryūkyū-go jiten 図説琉球語辞典 (dalam bahasa Jepun). m/s. 26.
^ "Kunigami". UNESCO. Dicapai pada 1 February 2014.
^ "Nakijin Dialect Dictionary: kotoba" (dalam bahasa Jepun). Diarkibkan daripada yang asal pada 4 March 2016. Dicapai pada 1 February 2014.
^ "Nakijin Dialect Dictionary: Nakijin-hōgen gaisetsu" (dalam bahasa Jepun). Diarkibkan daripada yang asal pada 5 January 2020. Dicapai pada 1 February 2014.
^ "Nakijin Dialect Dictionary: yanbaru kotoba" (dalam bahasa Jepun). Diarkibkan daripada yang asal pada 22 February 2014. Dicapai pada 1 February 2014.
^ Samuel E. Martin (1970) "Shodon: A Dialect of the Northern Ryukyus", in the Journal of the American Oriental Society, vol. 90, no. 1 (Jan–Mar), pp. 97–139.
^ Acute accent indicates a high tone

[nakamoto1981-1] Nakamoto Masachie 中本正智 (1981). Zusetsu Ryūkyū-go jiten 図説琉球語辞典 (dalam bahasa Jepun). m/s. 26.

[unesco_kunigami-2] "Kunigami". UNESCO. Dicapai pada 1 February 2014.

[nakijin_kotoba-3] "Nakijin Dialect Dictionary: kotoba" (dalam bahasa Jepun). Diarkibkan daripada yang asal pada 4 March 2016. Dicapai pada 1 February 2014.

[nakijin_outline-4] "Nakijin Dialect Dictionary: Nakijin-hōgen gaisetsu" (dalam bahasa Jepun). Diarkibkan daripada yang asal pada 5 January 2020. Dicapai pada 1 February 2014.

[nakijin_yanbarukotoba-5] "Nakijin Dialect Dictionary: yanbaru kotoba" (dalam bahasa Jepun). Diarkibkan daripada yang asal pada 22 February 2014. Dicapai pada 1 February 2014.

[6] Samuel E. Martin (1970) "Shodon: A Dialect of the Northern Ryukyus", in the Journal of the American Oriental Society, vol. 90, no. 1 (Jan–Mar), pp. 97–139.

[7] Acute accent indicates a high tone

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]