Gereja St. Michael dan Seluruh Malaikat, Sandakan

Paroki St. Michael dan Seluruh Malaikat Sandakan
كاتدرال سانت ميكائيل دان سى لوروح ملايكة
5°50′26.18″N 118°6′46.5″E
Lokasi	90000 Sandakan, Sabah.
Mazhab	Anglikan
Seni bina
Disiapkan	1925
Pentadbiran
Pejabat ketua deacon	Archdeaconry Pantai Timur
Kawasan biskop	Sabah
Paderi
Paderi	Archdeacon Yong Thiam Choy

Gereja St. Michael dan Seluruh Malaikat atau ringkasnya St. Michael ialah sebuah gereja Anglikan di bandar Sandakan di negeri Malaysia di Sabah di utara Borneo. St Michael ialah gereja batu tertua di Sabah. Dorongan untuk pembinaan gereja bermula sejak pendeta William Henry Elton, yang juga dikenali sebagai pengasas St. Sekolah Menengah Michael, terletak di sebelah gereja.

Gereja ini juga merupakan sebahagian daripada Denai Warisan Sandakan, sebuah Heritage Trail yang menghubungkan tempat-tempat bersejarah dan monumen Sandakan.

Sejarah

Syarikat Berpiagam Borneo Utara mengawal Borneo Utara pada tahun 1881. Kebanyakan pekerja syarikat itu berbangsa Inggeris mahukan sebuah gereja Anglikan ditubuhkan. Pada mulanya, orang awam digunakan untuk menjalankan upacara keagamaan di dalam bilik berasingan di Rumah Setiausaha Tanah Jajahan dan, jika ada, akan mengambil alih perkhidmatan daripada pegawai tertinggi kerajaan, Gabenor William Hood Treacher. William Burgess Pryer, pengasas Sandakan dan seorang awam yang aktif sendiri, telah pun menulis pada Januari 1883 surat rayuan kepada ketua Anglican Communion, Archbishop of Canterbury. Pada pertengahan tahun 1888, berita sampai ke Sandakan bahawa Pendeta William Henry Elton telah dilantik sebagai imam untuk Sandakan.

Tingkap kaca berwarna barat.

Elton tiba di Sandakan pada 2 September 1888. Gabenor Charles Vandeleur Creagh meminta pihak berkuasa agama memilih sebidang tanah kosong untuk pembinaan stesen misi. Dibantu oleh Von Donop, Elton meneroka pada minggu-minggu berikutnya di sekitar hutan dan akhirnya menemui harta tanah seluas dua ekar, di mana pembinaan gereja sementara dengan vicariate yang berkaitan, sekolah untuk kanak-kanak lelaki dan perempuan dan bangunan luar yang diperlukan kelihatan sesuai. Rancangannya telah diterima pakai sebulat suara pada 5 Oktober 1888.

Bangunan gereja itu juga merupakan bangunan batu pertama yang dibina sepenuhnya di Sabah. Batu asas itu diletakkan pada 29 September 1893 oleh Gabenor Creagh dan mengambil masa lebih 30 tahun untuk disiapkan..

Batu peringatan untuk ulang tahun ke-100 paroki. Di bahagian bawah, terdapat dua kapsul masa.

Apabila rancangan arkitek New Zealand BW Mountfort didedahkan, Elton sangat terlibat dalam memilih bahan. Penggunaan Eusideroxylon zwageri (Kayu belian Borneo) akan meningkatkan kos pembinaan secara mendadak, manakala penggunaan batu bata dianggap tidak menyenangkan dari segi kosmetik, jadi mereka akhirnya bersetuju dengan bangunan yang diperbuat daripada blok batu, khususnya granit. Sementara batu putih yang menghiasi tingkap dan pintu diimport dari Hong Kong, batu yang lebih gelap datang dari kuari berhampiran Kampong Buli Sim Sim, di mana ia diukir oleh banduan dengan kos kira-kira 1.50 dolar Selat setiap meter padu. Satu daripada bongkah batu itu berukuran panjang 30 sm dan berat kira-kira 63 kilogram.

Penyucian nave utama telah dibuat pada 30 September 1906 semasa Michaelmas. Portal barat, yang merupakan pintu masuk utama ke gereja, tidak siap pada masa itu dan ditahbiskan hanya pada tahun 1925, 32 tahun selepas pembinaan bermula. Pada Mei 1941 Rev Reuben Henthorne dan Rev Denis W.A. Brown telah dimasukkan ke dalam tahanan oleh Jepun. Perkhidmatan diteruskan di gereja sehingga 1943 apabila ia ditutup dan digunakan sebagai kedai. Gereja ini telah didinamikan oleh tentera Jepun sebelum menyerah kalah pada tahun 1945 ketika Perang Dunia II berakhir, walaupun cangkang gereja kekal berdiri. Pembinaan semula bermula tidak lama selepas perang, dan St Michael masih merupakan salah satu daripada beberapa bangunan batu bersejarah di Sabah. tingkap kaca berwarna berwarna telah didermakan untuk memperingati ulang tahun ke-60 berakhirnya Perang Dunia II oleh Australians.

Batu Peringatan

Di sudut barat laut gereja terdapat sebuah batu peringatan yang didirikan pada tahun 1988, memperingati ulang tahun ke-100 paroki itu. Di atas batu, plat logam dipasang dengan tulisan:

Paroki St. Michael & Seluruh Malaikat, Sandakan 1888 — 1988 Untuk Memperingati Abad Keberkatan UNTUK KEMULIAAN TUHAN Didedahkan oleh Rt Rev Datuk Dr Luke HS Chhoa DD Uskup Sabah Ke-29 September 1988

Bahagian dalam gereja.

Di bawah plak terdapat dua kapsul masa yang akan dibuka pada 2038 dan 2088.

Pastor dan paderi St. Michael

Sejak penubuhan paroki pada tahun 1888, orang-orang berikut bertindak sebagai pastor dan paderi St. Michael:

William Henry Elton	1888–1912
Henry J. Edney	1897–1901
Thomas C. Alexander	1913–1926
Robert J. Hichock	1914–1918
Bernard AM. Mercer	1926–1939
Stanley M. Collier	1928–1929
Sung Khi Fong	1930–1933
James Paisley	1933–1935
Herbert Cutler	1934–1938
Reuben Henthorne	1936–1945
Sung Khi Fung	1939–1946
Denis A W. Brown	1938–1945
Arthur J. Sparrow	1947–1948
Noeman C. Bowron	1948–1949
Frank Lomax	1950–1962
Vun Nen Vun	1954–1956
James Hui To Kan	1958–1960
Arthur J. Stally	1962–1965
Kenneth Franklin	1966–1967
Malcolm A. Hughes	1967–1970
Shim Hon Sam	1967–1968
Luke Ooi	1970–1973
Rinson T. K. Lin	1970–1972
Yong Ping Chung	1973–1985
Koo Tuk Su	1985–1994
Lawrence Victor Green	1994
Koo Tuk Su	1995–1996
Dr. Wilfred Chee See Hing	1997–Januari 1999
Moses Chin Su Hyun	April 1999 – 2006
Clarence Fu	2006–Januari 2010
Chak Sen Fen	Januari 2010 – 2013
Yong Thiam Choy	2013

Sastera

• Pendeta Brian Taylor: 'DIARI' THE ELTON HILL — Kisah penubuhan Gereja St. Michael (PDF; 3,1 MB) Lai Hing & Company, 1976
• 75 Tahun di Bukit Elton, Sejarah Gereja St. Michael Sandakan, Borneo Utara, hrsg. vom Church Council of St. Michael, Sandakan, 1963; Festschrift

Lihat juga

• Anglikanisme
• Komuni Anglikan
• Agama Kristian di Malaysia
• Gereja Wilayah Asia Tenggara
• Diocese of Sabah