Kerak lautan
Kerak lautan adalah lapisan yang paling atas bahagian lautan bagi satu-satu plat tektonik. Kerak terletak di atas lapisan mantel yang paling atas dan keras. Lapisan kerak dan mantel yang kukuh bersama-sama membentuk litosfera lautan.
Kerak lautan adalah hasil daripada bahan mantel meletus yang berasal dari bawah plat, menyejuk dan dalam kebanyakan kes, diubahsuai secara kimia oleh air laut. Ini biasanya berlaku di permatang tengah lautan, tetapi juga di kawasan panas yang bertaburan, dan juga dalam kejadian yang jarang berlaku tetapi berkuasa dikenali sebagai letusan basalt banjir. Ia terutamanya terdiri daripada batu mafik, atau sima, yang kaya dengan zat besi dan magnesium. Ia adalah lebih nipis daripada kerak benua, atau sial, secara amnya kurang daripada 10 kilometer tebal; tetapi ia adalah lebih padat, yang mempunyai ketumpatan purata kira-kira 2.9 gram per sentimeter padu[1] berbanding kerak benua yang mempunyai kepadatan kira-kira 2.7 gram per sentimeter padu.[2]
Kandungan[sunting | sunting sumber]
Walaupun seksyen lengkap kerak lautan belum digerudi, ahli geologi mempunyai beberapa keping bukti yang membantu mereka memahami dasar laut. Anggaran komposisi adalah berdasarkan kepada analisis ofiolit (bahagian kerak lautan yang dipelihara di benua), perbandingan struktur seismik kerak lautan dengan penentuan makmal halaju seismik dalam jenis batu yang dikenali, dan sampel ditemui dari dasar laut oleh kapal selam, pengorekan (terutamanya dari puncak permatang dan zon keretakan) dan penggerudian. Kerak lautan adalah lebih mudah daripada kerak benua dan secara amnya boleh dibahagikan dalam tiga lapisan.
- Lapisan 1 adalah pada purata tebal 0.4 km. Ia terdiri daripada enapan tidak disatukan atau separa disatukan, biasanya nipis atau tidak hadir berhampiran permatang tengah lautan tetapi menebal lebih jauh dari permatang. Berhampiran pinggir benua enapan adalah terigen, yang bererti berasal dari tanah, tidak seperti sedimen laut dalam yang diperbuat daripada cengkerang kecil organisma marin, biasanya berkapur dan bersilika, atau ia boleh diperbuat daripada abu gunung berapi dan enapan terigen diangkut oleh arus kekeruhan.[3]
- Lapisan 2 boleh dibahagikan kepada dua bahagian: lapisan 2A – 0.5 km tebal yang merupakan lapisan paling atas gunung berapi berkaca ke basalt halus berhablur biasanya dalam bentuk basalt bantal, dan lapisan 2B – 1.5 km tebal terdiri daripada daik diabes.
- Lapisan 3 dibentuk oleh penyejukan perlahan magma di bawah permukaan dan terdiri daripada gabbro berbutir kasar dan tumpukan batu ultramafik. Ia merupakan lebih dua pertiga daripada jumlah kerak lautan dengan ketebalan hampir 5 km.
Geokimia[sunting | sunting sumber]
Batu-batu gunung berapi paling besar sekali dasar laut adalah basalt permatang tengah laut, yang diperolehi daripada magma ketoleiitan rendah-potasium. Batu ini mempunyai kepekatan yang rendah unsur-unsur litofil ion besar (LILE), unsur-unsur nadir bumi ringan (LREE), unsur-unsur yang tidak menentu dan unsur yang tidak serasi lain. Di sana boleh didapati basalt diperkaya dengan unsur-unsur yang tidak serasi, tetapi ia jarang dan dikaitkan dengan titik panas permatang tengah laut seperti persekitaran Kepulauan Galapagos, Azores dan Iceland.[4]
Lihat juga[sunting | sunting sumber]
Catatan[sunting | sunting sumber]
- ^ Rogers, N.; Blake, S.; Burton, K. An introduction to our dynamic planet. Cambridge University Press. m/s. 19. ISBN 978-0-521-49424-3. Dicapai pada January 2008. Check date values in:
|accessdate=(bantuan) - ^ Cogley 1984
- ^ D. R. Bowes (1989) The Encyclopedia of Igneous and Metamorphic Petrology, Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-20623-2
- ^ Clare P. Marshall, Rhodes W. Fairbridge (1999) Encyclopedia of Geochemistry, Kluwer Academic Publishers ISBN 0-412-75500-9
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- Marshak, Stephen (2005) Earth: Portrait of a Planet (41-87)
- McDuff, Russell E.; Heath, G. Ross. "Ocean 540: Oceanic Lithosphere; Plate Tectonics; Seafloor Topography". School of Oceanography, University of Washington. Dicapai pada August 2009. Check date values in:
|accessdate=(bantuan)
