Orang Hoklo
閩南泉漳人 | |
|---|---|
_(14597338250).jpg) Sebuah kelurga Hokkien di Fujian Selatan, 1920 | |
| Jumlah penduduk | |
| ~40,000,000[1] | |
| Kawasan ramai penduduk | |
| Templat:Country data Tanah Besar China | Fujian |
 Taiwan | Majoriti Orang Han Taiwan (~16,321,075) |
 Malaysia | Kumpulan Cina Malaysia terbesar |
 Singapura | Kumpulan Cina Singapura terbesar |
 Filipina | Kumpulan Cina Filipina terbesar[2] |
 Indonesia | Kumpulan Cina Indonesia terbesar[3] |
 Brunei | Kumpulan Cina Brunei terbesar |
 Myanmar | Salah satu daripada tiga Cina Burma terbesar (angka digabung dengan Kantonis)[4] |
 Amerika Syarikat | 70,000+[5] |
 Hong Kong | Penduduk minoriti |
 Makau | Penduduk minoriti |
| Bahasa | |
| Bahasa ibunda: Hokkien Lain-lain: Cina Piawai, Inggeris, bahasa asal negara masing-masing mereka tinggal | |
| Agama | |
| Agama rakyat Cina (termasuk Taoisme, Konfusianisme, penyembahan nenek moyang dan lain-lain), Buddha Mahayana dan bukan agama | |
Orang Hoklo (Bahasa Cina: 福佬人; Pe̍h-ōe-jī: Ho̍h-ló-lâng) ialah satu subkumpulan orang Han[6] yang bertutur dalam bahasa Hokkien,[7] iaitu sebuah bahasa dalam kumpulan Min Selatan[8], atau yang menjejaki keturunan mereka dari kawasan Minnan di tenggara Fujian, China.[9] Mereka juga dikenali dengan pelbagai nama lain seperti orang Banlam (Bân-lâm-lâng, 閩南人), orang Minnan, orang Fujian, atau lebih lazim di Asia Tenggara sebagai orang Hokkien ("Hok-kiàn-lâng", 福建人).[a]
Orang Hokkien boleh ditemui dalam jumlah yang besar di China, Taiwan, Hong Kong, Macau, Singapura, Malaysia, Filipina, Indonesia, Brunei, Myanmar, dan Amerika Syarikat. Mereka mempunyai budaya dan seni bina yang tersendiri, termasuk tokong Hokkien yang bercirikan bumbung runcing yang condong serta hiasan kayu dan porselin yang halus dan terperinci.
Bahasa Hokkien, termasuk Hokkien Taiwan, ialah bahasa utama dalam kumpulan Min Selatan dan sebahagiannya boleh saling difahami dengan varieti Min Selatan yang lain seperti Teochew, Min Zhongshan, Min Haklau, dan Min Zhenan.
Etimologi
[sunting | sunting sumber]Di Fujian Selatan, penutur bahasa Hokkien merujuk diri mereka sebagai orang Banlam (Bahasa Cina: 閩南人; Pe̍h-ōe-jī: Bân-lâm-lâng) atau secara umum, orang Hokkien (Bahasa Cina: 福建人; pinyin: Hok-kiàn-lâng). Dalam Bahasa Mandarin, mereka turut dikenali sebagai orang Minnan (Bahasa Cina: 閩南人; Cina ringkas: 闽南人; pinyin: Mǐnnán rén).
Di Taiwan, istilah "Hoklo" lazim digunakan bagi merujuk kepada kumpulan etnik ini. Istilah Holo[10] (Pe̍h-ōe-jī: Ho̍h-ló)[11] juga digunakan untuk merujuk kepada Bahasa Hokkien Taiwan dan penuturnya.
Istilah ini berkemungkinan merupakan satu eksotim yang berasal daripada penutur Bahasa Hakka atau Bahasa Kantonis, yang kemudiannya dipinjam oleh sebahagian penutur Hokkien dan Teochew, khususnya di Taiwan dan China. Namun begitu, istilah ini tidak digunakan secara meluas dalam kalangan penutur Hokkien di Asia Tenggara.
Terdapat beberapa ejaan bagi istilah Hoklo (Pe̍h-ōe-jī: Ho̍h-ló / Hô-ló), sama ada berdasarkan sebutan fonetik atau etimologi rakyat:
Bahasa Cina: 河洛; Pe̍h-ōe-jī: Hô-lo̍k; secara harfiahnya "Sungai Kuning dan Sungai Luo" – satu bentuk etimologi rakyat yang menekankan dakwaan asal usul sejarah kumpulan ini dari kawasan selatan Sungai Kuning di Henan.[12] Etimologi ini diperkenalkan oleh ahli bahasa Taiwan, Wu Huai, pada tahun 1957, dan kemudiannya dipopularkan oleh Kementerian Pendidikan Taiwan bagi sebutan Hô-ló.
Bahasa Cina: 學佬; Pe̍h-ōe-jī: Ha̍k-láu; secara harfiahnya "orang terpelajar" – satu bentuk pinjaman ortografi daripada Bahasa Hakka, yang digunakan bagi merujuk kepada penutur Min Selatan (khususnya orang Teochew), dan diterima pakai oleh sesetengah penutur Min Selatan di wilayah Guangdong, terutamanya varieti Min Haklau.
Bahasa Cina: 福佬; Pe̍h-ōe-jī: Hô-ló / Ho̍h-ló; secara harfiahnya "orang Fujian"[13][14] – satu etimologi rakyat yang menekankan kaitan asal-usul etnik ini dengan wilayah Fujian.
Bahasa Cina: 鶴老; Pe̍h-ōe-jī: Ho̍h-ló; secara harfiahnya "orang bangau" – istilah ini dijumpai dalam karya abad ke-17 Dictionario Hispanico Sinicum sebagai rujukan kepada penutur bahasa Hokkien.[15]
Di Filipina, Cina Filipina, yang kebanyakannya berketurunan Hokkien, biasanya merujuk diri mereka sebagai Lannang (Bahasa Cina: 咱儂; Pe̍h-ōe-jī: Lán-lâng / Lán-nâng / Nán-nâng; secara harfiahnya "Orang Kita"), atau secara lebih khusus sebagai orang Hokkien (Bahasa Cina: 福建儂; Pe̍h-ōe-jī: Hok-kiàn-lâng).
Di Malaysia dan Singapura, masyarakat Cina yang bertutur dalam Hokkien lazimnya merujuk diri mereka sebagai Tng Lang (Bahasa Cina: 唐儂; Pe̍h-ōe-jī: Tn̂g-lâng; secara harfiahnya "Orang Dinasti Tang"), dan yang berketurunan Hokkien dikenali secara khusus sebagai orang Hokkien (Bahasa Cina: 福建儂; Pe̍h-ōe-jī: Hok-kiàn-lâng).
Di Indonesia, masyarakat Cina Indonesia yang bertutur dalam Hokkien lazimnya merujuk diri mereka sebagai Tionghoa (Bahasa Cina: 中華; Pe̍h-ōe-jī: Tiong-hôa; secara harfiahnya "Cina Tengah"), dan mereka yang berketurunan Hokkien dikenal pasti secara lebih tepat sebagai orang Hokkien (Bahasa Cina: 福建儂; Pe̍h-ōe-jī: Hok-kiàn-lâng).
Genetik
[sunting | sunting sumber]Dalam kajian genom, populasi orang Han di Fujian (iaitu orang Hokkien) didapati berada di kedudukan pertengahan antara populasi Sinitik di utara dan populasi Tai-Kadai serta Austronesia di selatan.[16] Ini mencerminkan sejarah penyebaran populasi (demic diffusion) dari kawasan Dataran Tengah China dan percampuran genetik dengan suku-suku minoriti dari wilayah selatan.
Beberapa kajian lain juga menyimpulkan adanya hubungan rapat dan asal usul paternal yang sama antara individu dari kawasan pergunungan Taihang di Henan, Fujian (kawasan Minnan), dan Chaoshan, berdasarkan corak kromosom-Y yang serupa serta kadar prevalens kanser esofagus yang tinggi dalam kalangan mereka.[17] Lelaki Han dari kawasan pergunungan Taihang dipercayai merupakan populasi leluhur kepada orang Han Fujian (iaitu orang Hokkien) dan juga orang Han Chaoshan (iaitu orang Teochew).
Budaya
[sunting | sunting sumber]Seni Bina
[sunting | sunting sumber].jpg)
Seni bina Hoklo pada asasnya menyerupai gaya seni bina tradisional Cina, tetapi mempunyai ciri khas seperti bumbung yang lebih tinggi dan lebih condong, penggunaan kayu ukiran hiasan yang terperinci, penggunaan warna terang yang lebih ketara, serta penggunaan porselin dalam hiasan. Gaya ini telah dipelihara dengan baik terutamanya oleh komuniti diaspora Hokkien di Asia Tenggara.
Ukiran kayu yang sangat hiasan dan terperinci dapat dilihat dalam seni bina masyarakat Hokkien di Malaysia – contohnya Rumah Klan Khoo di Pulau Pinang. Sementara itu, Dewan Perhimpunan Fujian di Melaka memperlihatkan penggunaan porselin secara menonjol pada tiang-tiang di pintu masuknya. Kedua-dua bangunan ini merupakan contoh seni bina Hoklo tradisional yang dibawa masuk oleh imigran Cina ke Malaysia.
Ruang utama bangunan awam tradisional Hoklo juga mempunyai perbezaan tersendiri – ia biasanya dihiasi dengan dua arca naga di sudut paling kiri dan kanan di atas bumbung, serta sebuah arca kecil pagoda di tengah-tengah bumbung. Contoh penggunaan hiasan naga di bumbung termasuk Tokong Kaiyuan di Fujian, Rumah Klan Khoo di Pulau Pinang, serta Dewan Perhimpunan Fujian di Hoi An, Vietnam.
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ 闽南文化研究. 2004. ISBN 9787806409633.
- ^ Ng, Maria; Holden, Philip, penyunting (1 September 2006). Reading Chinese transnationalisms: society, literature, film. Hong Kong University Press. m/s. 20. ISBN 978-962-209-796-4.
- ^ Lewis, M. Paul, penyunting (2005), "Indonesia", Ethnologue: Languages of the World (ed. 15th), Dallas, T.X.: SIL International, ISBN 978-1-55671-159-6, dicapai pada 26 January 2010.
- ^ Mya Than (1997). Leo Suryadinata (penyunting). Ethnic Chinese As Southeast Asians. ISBN 0-312-17576-0.
- ^ 2005-2009 American Community Survey
- ^ Damm, Jens (2012). "Multiculturalism in Taiwan and the Influence of Europe". Dalam Damm, Jens; Lim, Paul (penyunting). European perspectives on Taiwan. Wiesbaden: Springer VS. m/s. 62. ISBN 9783531943039.
- ^ Bolton, Kingsley; Botha, Werner; Kirkpatrick, Andy (14 September 2020). The Handbook of Asian Englishes. John Wiley & Sons. ISBN 9781118791653.
- ^ Ding 2016, m/s. 1.
- ^ Ding 2016, m/s. 3.
- ^ Exec. Yuan (2014), m/s. 36, 48.
- ^ Templat:R:nan:tdj
- ^ Gu Yanwu (1985). 《天下郡國利病書》:郭造卿《防閩山寇議》. 上海書店. OCLC 19398998.
漳猺人與虔汀潮循接壤處....常稱城邑人為河老，謂自河南遷來畏之，繇陳元光將卒始也
- ^ 小川尚義 (OGAWA Naoyoshi), penyunting (1932). 臺日大辭典 (dalam bahasa Hokkien dan Jepun). Taihoku: Government-General of Taiwan. m/s. 829. OCLC 25747241.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ^ 張裕宏 (Tiuⁿ Jû-hông), penyunting (2009). TJ台語白話小詞典 (dalam bahasa Hokkien dan Bahasa Mandarin). Tainan: 亞細亞國際傳播社. m/s. 189. ISBN 9789868541818.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ^ Dictionario Hispánico-Sinicum (dalam bahasa Sepanyol Awal dan Hokkien Manila Awal dan Bahasa Mandarin Klasik). disimpan sebagai Vocabulario Español-Chino con caracteres chinos (TOMO 215) dalam Arkib Universiti Santo Tomás. Manila: Ordo Dominikan. 1626–1642. ISBN 9789866116742.CS1 maint: others (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
- ^ He, Guanglin; Li, Yingxiang; Zou, Xing; Yeh, Hui-Yuan; Tang, Renkuan; Wang, Peixin; Bai, Jingya; Yang, Xiaomin; Wang, Zheng (2021-07-26), The northern gene flow into southeastern East Asians inferred from genome-wide array genotyping (dalam bahasa Inggeris), doi:10.1101/2021.07.25.453681, dicapai pada 2024-07-02
- ^ Huang, Haihua; Su, Min; Li, Xiaoyun; Li, Hui; Tian, Dongping; Gao, Yuxia; Guo, Yubai (2010-06-15). "Y-Chromosome Evidence for Common Ancestry of Three Chinese Populations with a High Risk of Esophageal Cancer". PLOS ONE (dalam bahasa Inggeris). 5 (6): e11118. doi:10.1371/journal.pone.0011118. ISSN 1932-6203. PMC 2886054. PMID 20559544.
Bibliografi
[sunting | sunting sumber]- Brown, Melissa J. (2004). Is Taiwan Chinese? : The Impact of Culture, Power and Migration on Changing Identities. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-23182-1.
- Davidson, James W. (1903). The Island of Formosa, Past and Present. London and New York: Macmillan. OCLC 1887893. OL 6931635M.
- Ding, Picus Sizhi (2016), Southern Min (Hokkien) as a Migrating Language: A Comparative Study of Language Shift and Maintenance Across National Borders, Springer
- The Republic of China Yearbook 2014 (PDF). Executive Yuan, R.O.C. 2014. ISBN 9789860423020. Dicapai pada 2016-06-11.
Ralat petik: Tag <ref> wujud untuk kumpulan bernama "lower-alpha", tetapi tiada tag <references group="lower-alpha"/> yang berpadanan disertakan