Politik ketenteraan

PENDAHULUAN

Politik ketenteraan atau realpolitik memainkan peranan penting dalam hal ehwal negara, membentuk strategi pertahanan mereka dan menjaga kepentingan mereka. Ia merangkumi pelbagai strategi, doktrin dan tindakan yang diterima pakai oleh negara untuk melindungi wilayah mereka dan mengekalkan keselamatan negara. Pun demikian, politik ketenteraan berpotensi melanggar konsep kedaulatan yang merupakan prinsip asas kenegaraan. Justeru, kita perlu meneroka politik ketenteraan dari sudut pengamalan di pelbagai negara, implikasinya dan pelbagai perspektif yang mengelilingi isu kompleks ini.

Kedaulatan ialah kuasa tertinggi sesebuah negara ke atas wilayah, rakyat dan proses membuat keputusannya. Ia memberi negara hak untuk mentadbir diri mereka sendiri tanpa campur tangan luar. Konsep kedaulatan ini dianggap sebagai asas kepada sistem antarabangsa kerana ia memastikan autonomi dan kemerdekaan negara. Ia membolehkan negara mengejar kepentingan mereka sendiri, melindungi rakyat mereka dan membuat keputusan mengikut nilai dan keutamaan mereka sendiri.

Walau bagaimanapun, apabila ia berkaitan dengan politik ketenteraan, terdapat keadaan di mana ia mungkin secara tidak sengaja menceroboh kedaulatan negara lain. Ini boleh berlaku melalui pencerobohan wilayah, campur tangan tentera atau mengabaikan prinsip tanpa campur tangan dan penentuan nasib sendiri. Dalam kes sedemikian, politik ketenteraan menimbulkan persoalan penting tentang keseimbangan yang halus antara hak negara untuk mempertahankan diri dan penghormatan terhadap kedaulatan negara lain.

HUBUNGAN ANTARABANGSA

Pelbagai perspektif wujud berkaitan amalan dasar ketenteraan menentang kedaulatan. Dalam arena antarabangsa, negara mesti mengutamakan kepentingan nasional mereka. Realpolitik mungkin wajar jika ia melibatkan kepentingan negara yang lebih besar atau menghalang ancaman besar kepada negara. Perspektif ini mengiktiraf dinamik kuasa dalam hubungan antarabangsa dan menekankan peranan kekuatan ketenteraan dalam memastikan objektif negara. Sebaliknya, rangka kerja perundangan antarabangsa yang dipatuhi oleh Piagam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu menjunjung prinsip kedaulatan negara. Piagam PBB menekankan tiada campur tangan dalam hal ehwal dalaman negara anggota dan menetapkan had penggunaan kekerasan. Hal ini selari dengan prinsip undang-undang iaitu Par in Parem Non-Habet Imperium iaitu tiada negara boleh menjalankan bidang kuasa ke atas kedaulatan asing. Campur tangan tentera secara amnya dianggap sebagai pengecualian dan dibenarkan dalam keadaan terhad seperti mempertahankan diri, campur tangan kemanusiaan atau langkah keselamatan kolektif. Perspektif ini memberi penekanan yang lebih besar untuk menghormati kedaulatan negara dan menegakkan prinsip undang-undang antarabangsa. Terdapat lima prinsip undang-undang yang berkaitan dengan hubungan antarabangsa yang sejajar dengan perspektif realpolitik :

Prinsip Kedaulatan Negara adalah prinsip asas undang-undang antarabangsa yang menegaskan kesaksamaan dan kemerdekaan negara. Ia mengiktiraf bahawa negara mempunyai hak untuk mentadbir wilayah mereka dan menentukan dasar dalam dan luar negara mereka sendiri. Bukti yang menyokong prinsip ini boleh didapati dalam Piagam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, yang menekankan kedaulatan negara anggota dan hak mereka untuk tidak campur tangan dalam hal ehwal dalaman.
Prinsip Bela Diri menyatakan hak untuk melindungi diri mereka daripada serangan bersenjata. Ia membolehkan penggunaan daya yang diperlukan untuk menangkis dan mencegah pencerobohan. Prinsip ini dicerminkan dalam Perkara 51 Piagam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang mengiktiraf hak asasi negara untuk mempertahankan diri. Contoh prinsip mempertahankan diri dalam realpolitik boleh dilihat dalam dasar ketenteraan pelbagai negara di mana mereka mengutamakan keselamatan negara dan mengambil tindakan untuk mempertahankan diri daripada ancaman yang dirasakan.
Prinsip Imbangan Kuasa mencadangkan bahawa negara-negara harus berusaha untuk mengekalkan keseimbangan antara mereka sendiri untuk mengelakkan mana-mana negeri daripada menjadi dominan. Prinsip ini mengiktiraf kebimbangan realpolitik terhadap pengagihan kuasa dan kelebihan strategik di kalangan negeri. Bukti yang menyokong prinsip ini boleh diperhatikan dari segi sejarah seperti pembentukan pakatan dan gabungan semasa persaingan geopolitik untuk mengimbangi pengaruh negara atau blok yang dominan.
Prinsip Pragmatisme menekankan pendekatan praktikal dan realistik terhadap hubungan antarabangsa dan memfokuskan kepada usaha mengejar kepentingan negara berdasarkan pengiraan strategik. Prinsip ini mencadangkan bahawa negara harus mengutamakan kepentingan mereka sendiri apabila terlibat dengan negara lain. Bukti yang menyokong prinsip ini boleh didapati dalam tindakan negara yang membuat keputusan berdasarkan pertimbangan strategik seperti membentuk pakatan atau meneruskan kerjasama ekonomi dan ketenteraan untuk memajukan kepentingan mereka.
Prinsip Tidak Campur Tangan menegaskan bahawa negara harus menahan diri daripada campur tangan dalam hal ehwal dalaman negeri lain. Walaupun prinsip ini sering dikaitkan dengan penghormatan terhadap kedaulatan negara dalam konteks realpolitik, ia boleh dilihat sebagai mengiktiraf had campur tangan dan mengutamakan kepentingan negara. Bukti yang menyokong prinsip ini boleh didapati dalam amalan diplomatik, norma antarabangsa dan Piagam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang menekankan kepentingan tidak campur tangan dan hak negara untuk mentadbir hal ehwal dalaman mereka sendiri.

HAK ASASI MANUSIA

Satu lagi perspektif yang sering diketengahkan dalam perbincangan politik ketenteraan ialah hak asasi manusia. Pandangan ini menekankan keutamaan hak asasi manusia dan berpendapat bahawa tindakan ketenteraan mesti menghormati kedaulatan negara sambil menegakkan hak asasi manusia. Ia bertujuan untuk mencapai keseimbangan antara melindungi kedaulatan dan memastikan kesejahteraan dan maruah individu. Perspektif ini menyokong penyelesaian diplomatik dan bukan ketenteraan apabila ia menggalakkan dialog dan kerjasama di kalangan negara.

Terdapat tujuh kajian kes bagaimana berlakunya kerumitan hak asasi manusia dan hubungan antarabangsa apabila wujudnya politik ketenteraan.

Penglibatan Rusia dalam campur tangan ketenteraan dan pertikaian wilayah mempunyai implikasi yang ketara terhadap kedaulatan. Pengilhakan Crimea pada 2014 berikutan referendum yang kontroversi dikritik secara meluas oleh masyarakat antarabangsa sebagai pencabulan kedaulatan dan integriti wilayah Ukraine. Sokongan tentera Rusia kepada kumpulan pemisah di Timur Ukraine memburukkan lagi ketegangan dan menimbulkan kebimbangan mengenai kesannya terhadap kedaulatan Ukraine. Selain itu, campur tangan tentera Rusia dalam perang saudara Syria melalui sokongan padu kepada kerajaan Syria telah menimbulkan kebimbangan tentang pengaruhnya terhadap kedaulatan Syria dan kesannya terhadap dinamik serantau yang lebih luas.
Aktiviti ketenteraan China di Laut China Selatan telah menjadi kebimbangan serantau dan antarabangsa. Pembinaan pulau buatannya dan ketegasan tuntutan wilayah yang bertindih dengan tuntutan negara jiran telah dilihat mencabar kedaulatan negara lain di rantau ini. Tindakan ini telah meningkatkan ketegangan dan membawa kepada pertikaian mengenai kebebasan pelayaran, sempadan maritim dan akses kepada sumber, yang menjejaskan kedaulatan negara yang terjejas.
Amerika Syarikat telah terlibat dalam campur tangan ketenteraan di pelbagai bahagian dunia terutamanya di Iraq dan Afghanistan. Pelanggaran yang dirasakan terhadap kedaulatan negara-negara ini telah mencetuskan perdebatan tentang sejauh mana dasar ketenteraan A.S. mempengaruhi kedaulatan negara lain. Kritikan telah ditujukan kepada isu-isu seperti kewajaran campur tangan, korban awam dan kesan jangka panjang terhadap kestabilan dan tadbir urus negara-negara ini.
Dasar ketenteraan Israel khususnya pendudukan wilayah Palestin telah menghadapi kritikan meluas kerana kesannya terhadap kedaulatan rakyat Palestin dan negara jiran. Pembinaan penempatan, pembinaan sekatan dan kawalan ke atas lintasan sempadan telah disebut sebagai tindakan yang menghalang pelaksanaan penentuan nasib sendiri dan kedaulatan Palestin. Operasi ketenteraan Israel di negara jiran seperti Lubnan dan Syria juga menimbulkan kebimbangan mengenai pencabulan kedaulatan mereka.
Tindakan ketenteraan Turki telah menimbulkan kebimbangan mengenai kedaulatan dan integriti wilayah. Operasi ketenteraannya di Utara Syria terhadap kumpulan Kurdish dan pendudukannya di Cyprus telah dikritik sebagai pencabulan kedaulatan negara lain. Tindakan ketenteraan telah membawa kepada perpindahan penduduk, mengubah realiti demografi dan cabaran kepada tadbir urus sendiri kawasan yang terjejas.
Campur tangan tentera Arab Saudi di Yaman yang dilancarkan pada 2015 telah dikecam hebat kerana kesannya terhadap kedaulatan Yaman dan krisis kemanusiaan yang ditimbulkannya. Konflik yang berterusan telah mengakibatkan korban awam, kemusnahan infrastruktur dan situasi kemanusiaan yang teruk. Campur tangan itu dilihat sebagai pelanggaran kedaulatan Yaman dan menimbulkan kebimbangan mengenai kesahihan dan perkadaran kempen ketenteraan.
Penglibatan Iran dalam konflik di Timur Tengah telah menimbulkan kebimbangan mengenai pengaruhnya terhadap kedaulatan negara lain. Sokongannya terhadap kumpulan bersenjata di Syria dan Iraq seperti Hizbullah dan pelbagai militia Syiah telah dilihat sebagai percubaan untuk meluaskan pengaruhnya dan mengawal dinamik serantau. Ini telah menimbulkan persoalan tentang kesan ke atas kedaulatan negara-negara ini dan keupayaan mereka untuk menentukan masa depan politik mereka secara bebas.

PENUTUP

Kesimpulannya, dasar ketenteraan memainkan peranan penting dalam membentuk strategi pertahanan dan menjaga kepentingan negara. Walau bagaimanapun, amalan dasar ketenteraan menentang kedaulatan adalah isu yang kompleks dan dipertikaikan. Walaupun tindakan ketenteraan mungkin diperlukan untuk melindungi keselamatan negara atau mencegah krisis kemanusiaan, tindakan itu mesti dinilai dengan teliti untuk meminimumkan pelanggaran kedaulatan negara lain.