Bahasa Wekcemni
| Bahasa Wekcemni | |
|---|---|
| Wikcamni, Wukcumni | |
| Kawasan | California |
| Etnik | Orang Wekcemni |
| Pupus | September 25, 2021 (Marie Wilcox), 2 fasih (L2)[1] |
Yok-Uti
| |
| Rumi | |
| Kod bahasa | |
| ISO 639-3 | – |
| Glottolog | wikc1234 |
Wekcemni ialah sebuah bahasa di bawah loghat bahasa Yokuts Tule-Kaweah yang sejarahnya dituturkan oleh orang Wekcemni dari persimpangan timur Sungai Kaweah di California.
Setakat 2014, Marie Wilcox (1933–2021) merupakan penutur asli bahasa tersebut yang terakhir. Terdapat usaha untuk membugarkan bahasa Wekcemni, dan Wilcox telah melengkapkan kamus Wekcemni yang komprehensif;[2][3] ketika kematiannya, terdapat sekurang-kurangnya tiga penutur yang fasih.
Fonologi[sunting | sunting sumber]
Jadual berikut adalah berdasarkan Gamble (1978).[4]
konsonan[sunting | sunting sumber]
| Dwibibiran | Gigian/Gusian | Pascagusian | Lelangitan | Tekakan | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Letupan | nirsuara | p | t | ʈ | k | ʔ |
| disedut | pʰ | tʰ | ʈʰ | kʰ | ||
| ejektif | pʼ | tʼ | ʈʼ | kʼ | ||
| Letusan | nirsuara | t͡ʃ | ||||
| terhembus | t͡ʃʰ | |||||
| lecitan | t͡ʃʼ | |||||
| Geseran | s | ʃ | x | h | ||
| Sengauan | kosong | m | n | ŋ | ||
| tertekakani | mˀ | nˀ | ŋˀ | |||
| Hampiran | kosong | w | l | j | ||
| tertekakani | wˀ | lˀ | jˀ | |||
Alofon /ʃ, x/ termasuk [ʒ̊, xʷ] .
Vokal[sunting | sunting sumber]
| Depan | Pusat | Belakang | |
|---|---|---|---|
| Sempit | i iː | ɨ̹ ɨ̹ː | u uː |
| Tengah | e eː | ə̹ ə̹ː | o oː |
| Luas | a aː |
Vokal panjang /eː/ boleh direndahkan kepada [æː] apabila berlaku sebelum /n/. Vokal tengah /ɨ/ dan /ə/ sebahagiannya dibundarkan.
Status[sunting | sunting sumber]
Bahasa Wekcemni dikategorikan sebagai 8a atau "moribund" pada Skala Gangguan Intergenerasi Bergred Diperluas.[5][6]
Usaha pembugaran[sunting | sunting sumber]
Pada awal tahun 2000-an, Marie Wilcox, dibantu oleh anak perempuannya Jennifer Malone, mula menyusun kamus bahasa Wekcemni. Karya itu dihakciptakan pada tahun 2019, tetapi belum diterbitkan.[7] Wilcox dan Malone mengadakan kelas mengajar bahasa Wekcemni penutur pemula dan pertengahan kepada ahli-ahli puak yang berminat;[8][9] Malone meneruskan pengajaran ini di Pusat Pembangunan Kerjaya Lembah Owens.[7]
Usaha untuk membugarkan bahasa Wekcemni juga telah dianjurkan melalui Program Pembelajaran Bahasa Master-Perantis.[6]
Kemungkinan lebih banyak penutur asli[sunting | sunting sumber]
Disebabkan usaha Wilcox, sekurang-kurangnya terdapat tiga orang yang fasih dalam bahasa tersebut. Destiny Treglown, cicit Marie Wilcox, membesarkan anaknya, Oliver, sebagai penceramah bahasa Wekcemni. Jika dia mencapai kefasihan, dia akan menjadi penutur asli pertama bahasa tersebut setelah empat generasi.[10][11]
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ "Marie Wilcox, who saved her tribe's language, dies". Washington Post. Associated Press. October 8, 2021. ISSN 0190-8286. Dicapai pada 2021-10-10.
Wilcox was once the last fluent speaker of Wukchumni but she worked for more than 20 years to produce a dictionary of the language spoken by her tribe in California’s San Joaquin Valley and taught her family. Now there are at least three fluent speakers of the language, including her daughter.
- ^ "Recording a Dying Language" (with video, 9 min, 36 sec). National Geographic Society. 2017-06-23. Dicapai pada 2019-08-29.
- ^ Gilpin, Caroline Crosson (2018-03-22). "Teaching With: 'Who Speaks Wukchumni?'". The New York Times (dalam bahasa Inggeris). ISSN 0362-4331. Dicapai pada 2019-08-29.
- ^ Gamble, Geoffrey (1978). Wikchamni Grammar. Berkeley / Los Angeles: University of California Publications in Linguistics, 89.
- ^ "Language Status". Ethnologue (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2019-09-01.
- ^ a b Riley, Elise A. (2016). "Language Revitalization Practices in Indigenous Communities of the U.S." (dalam bahasa Inggeris). Cite journal requires
|journal=(bantuan) - ^ a b Seelye, Katharine Q. (2021-10-06). "Marie Wilcox, Who Saved Her Native Language From Extinction, Dies at 87". The New York Times. ISSN 0362-4331. Dicapai pada 2021-10-10.
- ^ "Tulare County Nüümü Yadoha Program". Owens Valley Career Development Center.
- ^ "Keeping Native American languages alive: In 'Marie's Dictionary,' Wukchumni lives on". Salon. 2018-04-20. Dicapai pada 2019-08-29.
- ^ "Language Keepers". Emergence Magazine. Dicapai pada 2019-08-29.
- ^ "Wukchumni: Four Generations", YouTube (video, 2 min 58 sec), Emergence Magazine, 2019-07-08, dicapai pada 2019-08-30