Parafili
Dalam taksonomi, sesuatu kumpulan adalah parafiletik jika ia terdiri daripada moyang terakhir kumpulan dan kebanyakan keturunannya, tidak termasuk beberapa subkumpulan monofiletik. Kumpulan itu dikatakan parafiletik berkenaan dengan subkumpulan yang dikecualikan. Sebaliknya, kumpulan monofiletik (klade) termasuk nenek moyang yang sama dan semua keturunannya. Istilah ini biasanya digunakan dalam filogenetik (subbidang biologi) dan dalam model pokok linguistik sejarah. Kumpulan parafiletik dikenal pasti dengan gabungan sinapomorf dan simplesiomorf. Jika banyak subkumpulan hilang daripada kumpulan yang dinamakan, ia dikatakan poliparafiletik.
Filogenetik[sunting | sunting sumber]
Dalam kladistik[sunting | sunting sumber]
Kumpulan yang merangkumi semua keturunan nenek moyang yang sama dikatakan monofiletik. Kumpulan parafiletik ialah kumpulan monofiletik dari mana satu atau lebih klad subsidiari (kumpulan monofiletik) dikecualikan untuk membentuk kumpulan berasingan. Ahli falsafah sains Marc Ereshefsky telah berhujah bahawa taksa parafiletik adalah hasil anagenesis dalam kumpulan atau kumpulan yang dikecualikan.[1] Ahli kladistik tidak memberikan himpunan parafiletik status "kumpulan" atau menguatkan mereka dengan penjelasan, kerana mereka mewakili bukan peristiwa berevolusi.[2]
Kumpulan dengan ciri-ciri pengenalpastiannya berkembang secara seiras dalam dua atau lebih keturunan adalah polifiletik (Greek πολύς [polys], "banyak"). Secara lebih luas, sebarang takson yang bukan parafiletik atau monofiletik boleh dipanggil polifiletik. Secara empirik, perbezaan antara kumpulan polifiletik dan kumpulan parafiletik agak kabur, kerana keadaan watak moyang yang sama adalah inferens, bukan pemerhatian.
Istilah ini telah dibangunkan semasa perbahasan 1960-an dan 1970-an yang mengiringi perkembangan kladistik.
Kumpulan paraphyletic dianggap bermasalah oleh ramai ahli taksonomi, kerana tidak mungkin untuk menghuarai tepat tentang hubungan filogenetik, ciri-ciri mereka dan kepupusan literal.[3][4] Istilah yang berkaitan ialah kumpulan batang, kronospesies, kladogenesis tunas, anagenesis atau kumpulan 'gred'. Kumpulan parafiletik selalunya merupakan peninggalan daripada hipotesis lapuk hubungan filogenik dari sebelum kebangkitan kladistik.[5]
Linguistik[sunting | sunting sumber]
Konsep paraphyly juga telah digunakan dalam bidang linguistik sejarah, di mana kaedah kladistik telah menemui beberapa kegunaan dalam membandingkan bahasa. Sebagai contoh, bahasa Formosa membentuk kumpulan parafiletik bahasa Austronesia kerana ia terdiri daripada sembilan cabang keluarga Austronesia bukan Melayu-Polinesia dan terhad kepada pulau Taiwan.[6]
Rujukan[sunting | sunting sumber]
- ^ Roberts, Keith (10 December 2007). Handbook of Plant Science. ISBN 9780470057230.
- ^ Williams, D. M. and Ebach. M. C. 2020. Cladistics: a guide to biological classification. Cambridge University Press.
- ^ Schilhab, Theresa; Stjernfelt, Frederik; Deacon, Terrence (2012). The Symbolic Species Evolved. Springer. ISBN 9789400723351.
- ^ Villmoare, Brian (2018). "Early Homo and the role of the genus in paleoanthropology". American Journal of Physical Anthropology. 165: 72–89. doi:10.1002/ajpa.23387. PMID 29380889.
- ^ Dominguez, Eduardo; Wheeler, Quentin D. (1997). "Forum – Taxonomic Stability is Ignorance". Cladistics. 13 (4): 367–372. doi:10.1111/j.1096-0031.1997.tb00325.x. PMID 34911226 Check
|pmid=value (bantuan). - ^ Greenhill, Simon J. and Russell D. Gray. (2009.) "Austronesian Language and Phylogenies: Myths and Misconceptions About Bayesian Computational Methods," in Austronesian Historical Linguistics and Culture History: a Festschrift for Robert Blust, edited by Alexander Adelaar and Andrew Pawley. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University.