Lihat sumber bagi Nik Abdul Aziz Nik Mat

{{Hatnote|"Nik Aziz", "Nik Aziz Nik Mat" dan "Nik Abdul Aziz Nik Mat" dilencongkan di sini.}}
{{Infobox Politician
| honorific-prefix  = [[Rujukan kehormat#Yang Berbahagia|Yang Berbahagia]] <br>  [[Ulama|Tuan Guru]] [[Tan Sri]] [[Datuk (gelaran)|Dato' Bentara Setia]] [[Datuk (gelaran)|Dato']] [[Haji]]
| name              = Nik Abdul Aziz Nik Mat 
| honorific-suffix  = <small> [[Panglima Setia Mahkota|PSM]]; [[Darjah Seri Paduka Jiwa Mahkota Kelantan Yang Amat Mulia|SJMK]] (Kelantan); [[Kesatria Mangku Negara|KMN]]; [[Jaksa Pendamai|JP]] (Kelantan)
| native_name       = نئ عبدالعزيز نئ مت
| image             = Nik Aziz Kelantan.jpg
| office        = [[Menteri Besar Kelantan]] ke-17
| predecessor   ={{BN UMNO}} [[Mohamed Yaacob]]
| successor     = {{logo kecil PAS}}[[Ahmad Yakob]]
| term_start    = 22 Oktober 1990
| term_end      = 6 Mei 2013
| deputy        =Mohd Rozali Isohak (1990 hingga 1996)<br>[[Abdul Halim Abdul Rahman]] (1990 hingga 2004)<br>[[Ahmad Yakob]] (2004 hingga 2013)
| 1blankname         = Sultan
| 1namedata          = [[Sultan Ismail Petra]]<br>[[Sultan Muhammad ke-V, Kelantan|Sultan Muhammad V]]
| office1       = [[Mursyidul Am]] [[Parti Islam Se-Malaysia]]
| term_start1   = 1995
| term_end1     = 2015
| predecessor1  = [[Yusuf Rawa]]
| successor1    = [[Haron Din]]
| deputy1       = [[Haron Din]] (2005-2015)<br>[[Idris Omar]] (1995-2005)

| office2       = Ketua [[Dewan Ulamak PAS|Dewan Ulamak Parti Islam Se-Malaysia]]
| term_start2   = 1968
| term_end2     = 1995
| predecessor2  = [[Hussin Rahimi Haji Saman|Hussin Rahimi Saman]]
| successor2    = [[Harun Taib]]

| assembly3        = Negeri Kelantan
| constituency_AM3 = [[Chempaka (kawasan negeri)|Chempaka]]
| successor3       = {{logo kecil PAS}} [[Ahmad Fathan Mahmood]]
| predecessor3     = ''Konstituensi baharu''
| term_start3      = 1995 
| term_end3        = 12 Februari 2015
| assembly4        = Negeri Kelantan
| constituency_AM4 = Semut Api<br>{{small|(digantikan dengan Chempaka)}}
| term_start4      = 1986
| term_end4        = 1995
| successor4       = ''Konstituensi dimansuh''
| predecessor4     = Wan Mamat Wan Yusoff

| parliament5      = Malaysia
| constituency_MP5 = [[Pengkalan Chepa (kawasan persekutuan)|Pengkalan Chepa]]
| term_start5      = 1974
| term_end5        = 1986
| predecessor5     = ''Konstituensi baharu''
| successor5       = {{logo kecil PAS}} [[Nik Abdullah Arshad]]

| parliament6      = Malaysia
| constituency_MP6 = Kelantan Hilir<br>{{small|(digantikan dengan Pengkalan Chepa)}}
| term_start6      = 1967
| term_end6        = 1974
| successor6       = ''Konstituensi dimansuh''
| predecessor6     = {{logo kecil PAS}} [[Ahmad Abdullah (Kelantan)|Ahmad Abdullah]]

| birth_date    = {{birth date|1931|1|10|df=y}}
| birth_place   =  Kampung Pulau Melaka, [[Kota Bharu]], [[Kelantan]], [[Tanah Melayu]] (kini [[Malaysia]])
| death_date    = {{death date and age|2015|2|12|1931|1|10|df=y}}
| resting_place   = Tanah Perkuburan Islam Kg.Pulau Melaka, Kota Bharu, Kelantan

| spouse        = Puan Sri Datin Hajah Tuan Sabariah binti Tuan Ishak
| children      = Nik Aini<br>[[Nik Omar Nik Abdul Aziz|Nik Omar]]<br>[[Nik Adli Nik Abdul Aziz|Nik Adli]]<br>Nik Abdul Rahim<br>[[Nik Mohamad Abduh Nik Abdul Aziz|Nik Mohamad Abduh]]<br>Nik Adilah<br>Nik Mohamad Asri<br>Nik Amani<br>Nik Amalina<br>Nik Asma' Salsabila
|parents        = Nik Mat Raja Banjar<br>Aminah Abdul Majid

| party         = {{PAS}}
| awards        = [[#Anugerah|Senarai]]
| website       = {{URL|www.blogtokguru.com/|Blog Tok Guru}}
| alma_mater    = [[Universiti Al-Azhar]]
| signature     =
|native_name_lang=ms-arab}}

[[Ulama|Tuan Guru]] [[Tan Sri]] [[Datuk (gelaran)|Dato' Bentara Setia]] [[Datuk (gelaran)|Dato']] [[Haji]] '''Nik Abdul Aziz bin Nik Mat ''' ({{Jawi|نيء عبد العزيز بن نيء مت}}; 10 Januari 1931 – 12 Februari 2015) merupakan ahli politik Malaysia dan bekas [[Menteri Besar Kelantan]]. Imej beliau lebih terserlah sebagai seorang [[ulama]], di samping merupakan [[Mursyidul Am]] [[Parti Islam Se-Malaysia]] (PAS).

Pada tahun 2008, Gerakan Rakyat Anti Korupsi (GERAK) telah menganugerahkan beliau sebagai Menteri Besar yang memiliki rekod paling bersih di Malaysia. Anugerah itu diberikan sebagai menghargai usaha beliau menentang gejala rasuah sepanjang mentadbir Kelantan selama hampir 18 tahun.<ref>{{cite news |title=Nik Aziz terima anugerah MB Paling Bersih |url =http://www.tranungkite.net/v7/modules.php?name=News&file=article&sid=7240 |publisher=Tranungkite}}</ref> 

Pada tahun 2009, beliau diletakan diantara 50 tokoh Islam berpengaruh di dunia dan disenaraikan dalam buku berjudul ''[[500 Muslim Paling Berpengaruh|The 500 Most Influential Muslims]]''.<ref>{{Petik berita |title=Nik Aziz antara 50 tokoh Islam berpengaruh di dunia |url=http://www.themalaysianinsider.com/index.php/bahasa/44143?task=view |publisher=The Malaysian Insider |access-date=2009-11-22 |archive-date=2015-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150213134354/http://www.themalaysianinsider.com/index.php/bahasa/44143?task=view |url-status=dead }}</ref>

== Latar belakang ==

===Kehidupan peribadi===
Dilahirkan pada hari Sabtu 10 Januari 1931 di [[Pulau Melaka, Kelantan|Kampung Pulau Melaka]], [[Kota Bharu]], beliau merupakan anak kedua daripada sembilan orang adik-beradik. Hasil perkongsian hidup dengan isterinya, Tuan Sabariah binti Tuan Ishak, mereka dikurniakan 10 orang cahaya mata (5 lelaki dan 5 perempuan).

Tuan Guru Nik Aziz sentiasa dikenali sebagai seorang Menteri Besar yang paling zuhud dan warak. Pada hampir setiap masa, beliau sentiasa dilihat dalam keadaan berjubah dan berserban. Beliau mengaku bersolat dalam keadaan gelap apabila berada di dalam pejabatnya kerana tidak mahu menggunakan duit kerajaan untuk kepentingan dirinya.<ref>{{cite news |title=Nik Aziz akui tutup lampu ketika solat di pejabat |url =http://www.harakahdaily.net/index.php?option=com_content&task=view&id=12954&Itemid=96 |publisher=HarakahDaily}}</ref> Rumahnya pula hanyalah sebuah rumah kampung biasa seperti yang dimiliki oleh rakyat kebanyakan. Rumahnya tidak berpagar sama sekali dan tiada pengawal keselamatan yang diupah untuk menjaganya.

Sebelum menjadi Menteri Besar, beliau merupakan seorang [[guru]] agama yang aktif. Beliau pernah mengajar di Sekolah Menengah Agama Tarbiyyah Mardiah, Sekolah Menengah Agama Darul Anwar dan Sekolah Menengah Maahad Muhammadi yang kesemuanya terletak di [[Kelantan]]. Maka tidak hairanlah beliau lebih dikenali dengan gelaran 'Tuan Guru' atau 'Tok Guru' di kalangan rakyat Malaysia. Ketika masih sihat, beliau aktif menyebarkan ilmu-ilmu Islam kepada masyarakat. Hampir setiap pagi, beliau akan menjadi [[imam]] solat subuh dan kemudiannya memberikan kuliah ringkas di sebuah masjid yang terletak hanya beberapa meter sahaja dari rumahnya.

===Pendidikan===
Nik Aziz mendapat pendidikan awal dari bapanya sendiri, Tuan Guru Haji Nik Mat Raja Banjar di kediamannya di Pulau Melaka. Beliau memiliki kelulusan dalam bidang [[Syariah|Sarjana Perundangan Islam]] daripada [[Universiti al-Azhar]] di [[Mesir]].<ref name="Kenali MB">{{cite web |url=http://www.pas.org.my/kenali_MB/kenali_MB.pdf |title=Kenali Menteri Besar Anda |date=25 Mac 2008 |format=PDF |publisher=PAS |pages=m/s 3 |access-date=2008-03-30 |archive-date=2013-01-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130127075539/http://www.pas.org.my/kenali_MB/kenali_MB.pdf |url-status=dead }}</ref> Ketika belajar, beliau pernah menjadi saksi kepada [[Perang Arab-Israel 1948|Perang Arab-Israel]].{{Fact|date=Mac 2008}} 

Beliau juga pernah belajar di:
*Sekolah Kebangsaan Kedai Lalat, Kelantan (3 Bulan) – 1936
*Sekolah Pondok Tok Kenali [[Kubang Kerian]], Kelantan
*Sekolah Pondok Tok Guru Haji Abbas, [[Besut]], [[Terengganu]]
*[[Universiti Deoband]], [[India]] – 1952
*[[Universiti Lahore]], [[Pakistan]] - 1957
*[[Universiti al-Azhar]], Mesir – Ijazah Sarjana Muda Pengajian Bahasa Arab.
*Universiti al-Azhar, Mesir – Sarjana Perundangan Islam.

Beliau juga mampu berkomunikasi selain Bahasa Melayu seperti [[bahasa Arab]], [[Bahasa Urdu|Urdu]], [[Bahasa Inggeris|Inggeris]] dan [[Bahasa Tamil|Tamil]].<ref name="Kenali MB"/>

== Kerjaya politik ==
Tuan Guru mula menjadi ahli PAS pada tahun 1967, beliau adalah [[Mursyidul Am]] bagi parti tersebut sehingga beliau meninggal dunia pada tahun 2015. Semenjak tahun 1990, beliau telah memegang tampuk kepimpinan sebagai Menteri Besar Kelantan. Beliau juga adalah seorang ADUN bagi kawasan N.06 [[Chempaka]], Kelantan. Pada [[Pilihan Raya Umum Malaysia 2004|pilihan raya ke-11]], Nik Aziz menyandang kerusi tersebut setelah mengalahkan Ruhani Mamat (BN) dengan majoriti undi sebanyak 3,694.<ref>{{cite news |title=Nik Zain Is Not Afraid Of Nik Aziz |url=http://www.bernama.com.my/bernama/v3/news_lite.php?id=317053 |publisher=Bernama |access-date=2008-03-07 |archive-date=2012-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120128044245/http://www.bernama.com.my/bernama/v3/news_lite.php?id=317053 |url-status=dead }}</ref>

Pada [[pilihan raya umum Malaysia 2008|pilihan raya umum Malaysia kali ke-12]], beliau bersemuka dengan Datuk Dr Nik Mohd Zain Omar yang bertanding di atas tiket [[Barisan Nasional]] (BN) di kawasan DUN yang sama. Secara peraturannya, Nik Aziz sudah boleh menang tanpa bertanding pada hari penamaan calon apabila lawannya itu terlupa untuk menurunkan tandatangannya pada borang penamaan calon. Namun beliau tidak mahu menang dengan cara begitu lalu meminta calon BN itu menandatangani semula borang pencalonan tersebut.<ref>{{cite news |title=Terserlah keperibadian Nik Aziz, minta calon BN 'sign' borang |url=http://www.harakahdaily.net/bm/index.php/arkib-utama/index.php?option=com_content&task=view&id=12893&Itemid=28 |publisher=HarakahDaily }}{{Pautan putus|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Keputusan pilihan raya kali ini menyaksikan Nik Aziz menang dengan majoriti undi yang lebih besar, iaitu 4,249.<ref>{{cite news |title=Keputusan Undi DUN Chempaka di akhbar Utusan Malaysia |url=http://www.utusan.com.my/utusan/special.asp?pr=pilihanraya2008&pg=keputusan/Kelantan_N6.htm |publisher=Utusan Malaysia |access-date=2021-09-01 |archive-date=2008-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612101033/http://www.utusan.com.my/utusan/special.asp?pr=pilihanraya2008&pg=keputusan%2FKelantan_N6.htm |url-status=dead }}</ref>

Beliau bersedia untuk melepaskan jawatan sebagai seorang Menteri Besar selepas pilihan raya yang terbaru ini.<ref>{{cite news |title=Pengumuman undur Nik Aziz sarat maslahat politik? |url=http://www.harakahdaily.net/index.php?option=com_content&task=view&id=12293&Itemid=82 |publisher=HarakahDaily}}</ref> Penggantinya itu akan dipilih melalui satu proses undian sulit. Namun jika undian yang dibuat kelak menyaksikan beliau terus dipilih, beliau sedia meneruskan tanggungjawab itu walaupun sudah terbabit dalam politik Pas sejak 42 tahun lalu.<ref>{{cite news |title=Tok Guru Mahu Bersara |url=http://pakcik-orangkampung.blogspot.com/2008/02/tok-guru-mahu-bersara.html |publisher=Pakcik.net}}</ref>

Beliau dituduh mengamalkan kronisme dengan melantik menantunya Ariffahmi sebagai CEO PMBK, tetapi beliau menyatakan perlantikan itu berdasarkan kelayakan pendidikan tinggi dan pengalaman luas dalam bidang kejuruteraan. Ariffahmi akhirnya meletak jawatan.<ref>{{cite news |title=PMBK: Menantu Nik Aziz letak jawatan Mac depan |url=http://www.malaysiakini.com/news/118895 |publisher=Malaysiakini}}</ref><ref>{{cite news |title=Nik Aziz pertahan lantik menantu |url=http://www.malaysiakini.com/news/87527 |publisher=Malaysiakini}}</ref><ref>{{cite news |title=Nik Aziz setuju nasihat Ariffahmi letak jawatan |url=http://www.harakahdaily.net/v2/index.php?option=com_content&view=article&id=23368:nik-aziz-setuju-nasihat-ariffahmi-letak-jawatan&catid=41:utama-muka-depan&Itemid=125 |publisher=Harakahdaily |access-date=2010-10-28 |archive-date=2011-10-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111008165240/http://www.harakahdaily.net/v2/index.php?option=com_content&view=article&id=23368:nik-aziz-setuju-nasihat-ariffahmi-letak-jawatan&catid=41:utama-muka-depan&Itemid=125 |url-status=dead }}</ref>

== Kesihatan ==
Beliau mempunyai masalah kesihatan jantung, darah tinggi dan gastrik. Pada akhir tahun 2004, beliau dimasukkan ke hospital setelah mendapat serangan sakit jantung.<ref>[http://www.tranungkite.net/v7/modules.php?name=News&file=article&thold=-1&mode=flat&order=0&sid=2550 Tuan Guru Nik Aziz Masuk Hospital], Tranungkite.</ref> Pada tahun 2007, beliau dirawat di Hospital Universiti Sains Malaysia (HUSM) kerana keletihan. 

Beliau sendiri mengakui bahawa kesihatannya semakin terganggu sejak akhir-akhir ini. Namun itu semua tidak menghalangnya untuk terus berbakti kepada masyarakat.

{{cquote|Saya akui pada zahirnya, tubuh saya ada mengalami masalah berkaitan jantung tetapi pemikiran saya masih tajam untuk berfikir dan membuat penilaian atau keputusan.<ref>[http://kelantankini.com/blog/semasa/tok-guru-nik-aziz-masih-dirawat-di-hospital.html Tok Guru Nik Aziz masih dirawat di hospital], Kelantankini.</ref>}}

==Persaraan dan kematian==
Nik Aziz bersara sebagai Menteri Besar Kelantan pada pilihan raya 2013. PAS telah dipilih semula dan timbalan Nik Aziz, Ahmad Yaakob, mengambil tempatnya. Sepanjang dua tahun yang lalu, Nik Aziz menjadi semakin sakit dengan kanser prostat, dan meninggal dunia pada 12 Februari 2015 (umur 84) pada jam 9.40 pagi. Waktu Piawai Malaysia (UTC+ 08:00); di kediamannya di Kampung Pulau Melaka, Kota Bharu. Keesokan harinya, lebih daripada 10,000 orang menghadiri pengebumian di Masjid Tok Guru, masjid tempatannya.<ref>{{cite news|url=https://www.mysinchew.com/node/106108|title=Pakatan sans Anwar, Nik Aziz|last=Lim Sue Goan|date=14 February 2014|work=Sin Chew Jit Poh|accessdate=11 March 2015}}</ref> Kematiannya mencetuskan kerusi DUN Kelantan pada [[pilihan raya kecil Chempaka 2015]].<ref>{{cite news|url=http://www.themalaymailonline.com/malaysia/article/pas-spiritual-leader-nik-aziz-dies|title=PAS spiritual leader Nik Aziz dies, by-election looms|date=13 February 2015|work=Malay Mail|accessdate=12 February 2015}}</ref>

== Penulisan Buku ==
Beliau juga aktif dalam bidang penulisan buku. Antara karya beliau adalah:

* ''Kenapa saya tidak masuk Kristian?'' (Pustaka Aman Press, 1967) <ref>http://addienblog.blogspot.com/2015/02/biografi-tuan-guru-nik-abdul-aziz-nik.html</ref> <ref>https://books.google.com.my/books/about/Kenapa_saya_tidak_masuk_Kristian.html?id=94phGwAACAAJ&redir_esc=y</ref>
* ''Insan, Ingatlah! Sebuah panduan menuju hati yang tenang'' (Nufair Street Sdn Bhd, 2006) <ref>Syed Ahmad Fathi. (17 February 2009) ''[http://bersamakepuncak.blogspot.com/2009/02/insan-ingatlah-sebuah-panduan-menuju.html?m=0 Insan, Ingatlah! Sebuah panduan menuju hati yang tenang.] [https://web.archive.org/web/20190926090827/http://bersamakepuncak.blogspot.com/2009/02/insan-ingatlah-sebuah-panduan-menuju.html?m=0 Archive].'' </ref>
*{{Cite book|title=Air Mata di Mahsyar|last=Nik Abdul Aziz Nik Mat|publisher=Dewan Muslimat Sdn Bhd|year=1994|isbn=9839103024}}

==Keputusan pilihan raya==
{| class="wikitable" style="margin:0.5em ; font-size:90%"
|+ '''[[Parlimen Malaysia]]'''
!|Tahun
!|Kerusi
!colspan=2|
!|Undi
!|Peratusan
!colspan=2|Pembangkang
!|Undi
!|Peratusan
!|Buang undi
!|Majoriti
!|Keluar
|-
|1967
|rowspan=2|'''Kelantan Hilir'''
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''11,855'''
|'''57.97%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Tengku Noor Asiah Tengku Ahmad ([[UMNO]])
|align="right" |8,596
|42.03%
|20,737
|3,259
|74.84%
|-
|1969
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''13,635'''
|'''60.73%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Mohamed Salleh Ibrahim ([[UMNO]])
|align="right" |8,817
|39.27%
|23,183
|4,818
|74.64%
|-
|1974
|rowspan=3|'''[[Pengkalan Chepa]]'''
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''13,243'''
|'''73.88%'''
|
|Umar Ibrahim (IND)
|align=right|4,682
|26.12%
|19,278
|8,561
|62.10%
|-
|1978
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''11,897'''
|'''54.53%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Muhammad Noor Ali ([[UMNO]])
|align="right" |9,919
|45.47%
|
|1,978
|
|-
|1982
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''16,759'''
|'''59.48%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Hassan Harun ([[UMNO]])
|align="right" |11,417
|40.52%
|28,907
|5,342
|78.73%
|-
|1986
|'''[[Bachok]]'''
|{{Party shading/PAS}} |
|Nik Abdul Aziz Nik Mat ([[PAS]])
|align="right" |16,347
|49.59%
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|'''[[Mohd Zain Abdullah|Mohd. Zain Abdullah]]''' ([[Parti Hizbul Muslimin Malaysia|'''HAMIM''']])
|align="right" |'''16,617'''
|'''50.41%'''
|33,627
|270
|80.08%
|}

{| class="wikitable" style="margin:0.5em ; font-size:90%"
|+ '''[[Dewan Undangan Negeri Kelantan]]'''
!|Tahun
!|Kerusi
!colspan=2|
!|Undi
!|Peratusan
!colspan=2|Lawan
!|Undi
!|Peratusan
!|Buang undi
!|Majoriti
!|Keluar
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 1986|1986]]
|rowspan="2"|'''Semut Api'''
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''6,233'''
|'''60.36%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Hafsah Osman ([[UMNO]])
|align="right" |4,094
|39.64%
|10,754
|2,139
|74.97%
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 1990|1990]]
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''9,504'''
|'''79.10%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Wan Mat ([[UMNO]])
|align="right" |2,511
|20.90%
|12,341
|6,993
|76.22%
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 1995|1995]]
|rowspan="5"|'''Chempaka'''
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''7,851'''
|'''72.80%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Yusuf Isa ([[UMNO]])
|align="right" |2,934
|27.20%
|11,413
|4,917
|74.80%
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 1999|1999]]
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''8,649'''
|'''74.48%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Ropli Ishak ([[UMNO]])
|align="right" |2,302
|19.82%
|11,801
|6,347
|78.26%
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 2004|2004]]
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''7,889'''
|'''65.10%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Ruhani Mamat ([[UMNO]])
|align="right" |4,195
|34.62%
|12,407
|3,694
|81.47%
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 2008|2008]]
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''9,514'''
|'''64.13%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Nik Mohd Zain Omar ([[UMNO]])
|align="right" |5,265
|35.49%
|15,077
|4,249
|84.62%
|-
|[[Pilihan raya umum Malaysia 2013|2013]]
|{{Party shading/PAS}} |
|'''Nik Abdul Aziz Nik Mat''' ([[PAS|'''PAS''']])
|align="right" |'''12,310'''
|'''67.92%'''
|{{Party shading/Barisan Nasional}} |
|Wan Razman Wan Abdul Razak ([[UMNO]])
|align="right" |5,810
|32.06%
|18,360
|6,500
|85.94%
|}

==Anugerah dan pengiktirafan==

=== Darjah dan gelaran kebesaran ===
* {{Flag|Malaysia}}
**[[File:Kesatria Mangku Negara.png|50px]] [[Kesatria Mangku Negara]] (K.M.N.) - (1974)
**[[File:Order_of_Loyalty_to_the_Crown_of_Malaysia_-_PSM.svg|50px]] [[Panglima Setia Mahkota]] (PSM) – '''Tan Sri''' (2023 – anumerta)

*{{Flag|Kelantan}}
**[[Jaksa Pendamai]] (JP) (1968)
**[[Fail:My-KEL Order of the Life of the Crown of Kelantan 1925-2006.svg|50px]] [[Darjah Seri Paduka Jiwa Mahkota Kelantan Yang Amat Mulia]] (S.J.M.K.) – '''Dato'''' (1995)
**Gelaran Kebesaran Negeri Dato' Bergelar – '''Dato' Bentara Setia''' (2010)<ref>[https://www.malaysiakini.com/news/127845 Lebih 70 bergelar Datuk esok]</ref>

== Kontroversi ==

===Sanggup berkawan dengan Syaitan<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WpzlCWRfhtk "Nik Aziz terima bantuan Syaitan"]</ref>===
Menjelang PRU 1999, Nik Aziz mengemukakan kiasan “Tak salah berkawan dengan syaitan” untuk menjustifikasikan "perkahwinan" parti [[PAS]] dengan [[DAP]].<ref>[http://ww2.utusan.com.my/utusan/special.asp?pr=pilihanraya2008&y=2008&dt=0219&pub=pilihanraya2008&sec=Analisis&pg=pa_03.htm "Semalam cakap lain, esok cakap lain"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150224042100/http://ww2.utusan.com.my/utusan/special.asp?pr=pilihanraya2008&y=2008&dt=0219&pub=pilihanraya2008&sec=Analisis&pg=pa_03.htm |date=2015-02-24 }}.</ref> Beliau juga menyifatkan "orang [[UMNO]] sama sahaja dengan [[orang utan]]". Beliau juga pernah mengeluarkan kenyataan ‘‘Tuhan pun mencarut’’, "Tuhan gedebe", "istikharah", "nak pilih UMNO atau [[PAS]] sama dengan istikharah nak zina ke nak kahwin" selain ungkapan UMNO tidak Islam seperti yang sering dikatakannya.<ref>[http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2008&dt=0219&pub=pilihanraya2008&sec=analisis&pg=pa_03.htm&arc=hive Semalam cakap lain, esok cakap lain.]</ref>, <ref>{{Cite web |url=http://eakhbar.penerangan.gov.my/eakhbar/berita/cetakberita.php?idk=116933 |title=SEMALAM CAKAP LAIN, ESOK CAKAP LAIN |access-date=2013-04-20 |archive-date=2012-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119133315/http://eakhbar.penerangan.gov.my/eakhbar/berita/cetakberita.php?idk=116933 |url-status=dead }}</ref>,<ref>{{Cite web |url=http://www.utusan.com.my/utusan/special.asp?pr=pilihanraya2008&y=2008&dt=0219&pub=pilihanraya2008&sec=Analisis&pg=pa_03.htm |title=‘Semalam cakap lain, esok cakap lain’ |access-date=2008-02-26 |archive-date=2008-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080226090555/http://www.utusan.com.my/utusan/special.asp?pr=pilihanraya2008&y=2008&dt=0219&pub=pilihanraya2008&sec=Analisis&pg=pa_03.htm |url-status=live }}</ref>
{{cquote|
<poem>
Kalau DAP ikhlas nak bantu PAS, kita terima. Kita usahkan DAP, kalau syaitan nak bantu, bantu pun kita terima.
</poem>
}}

===Bantahan terhadap kerajaan perpaduan===
Pada 22 Jun 2009, Nik Aziz menarik balik desakan meletakkan jawatan terhadap [[Nasharudin Mat Isa]]  berhubung idea kerajaan perpaduan. Pada 19 Jun 2009,beliau mendesak Nasharuddin meletakkan jawatan Timbalan Presiden PAS dan ahli parlimen Bachok.Polemik kerajaan perpaduan diberhentikan serta merta seperti yang diputuskan oleh [[Presiden PAS]] bersama pimpinan [[Pakatan Rakyat]] dalam satu kenyataan bersama di Parlimen yang menolak idea kerajaan perpaduan.<ref>[http://www.mstar.com.my/berita/cerita.asp?file=/2009/6/19/mstar_berita/20090619182914&sec=mstar_berita Rais: Tindakan Nik Aziz minta Nasharuddin letak jawatan tidak wajar]</ref>
===UMNO dan Ayah Pin===
Pada 21 Jun 2009, Nik Aziz dalam satu majlis ceramah politik di [[Manek Urai]], [[Kelantan]] menyamakan perjuangan [[UMNO]] dengan [[ajaran sesat]] "[[Ayah Pin]]" dan [[komunis]].<ref>[http://www.malaysiakini.com/news/108047 Nik Aziz banding Umno dengan Ayah Pin, al-Arqam.]</ref> Baginya itu adalah satu kiasan sahaja dan mengajak Datuk Seri [[Najib Tun Razak]] berdebat secara terbuka <ref>[http://mstar.com.my/berita/cerita.asp?file=/2009/6/27/mstar_berita/20090627130525&sec=mstar_berita Kemelut politik: Nik Aziz ajak PM berdebat secara terbuka]</ref>.
===Muktamar Khas PAS===
Pada 23 Oktober 2009, Mursyidul Am PAS mencadangkan parti itu mengadakan muktamar khas bagi membincangkan isu "dua tiga kerat pemimpin bermasalah", termasuk presidennya Datuk Seri [[Abdul Hadi Awang]]. Desakan Datuk Nik Abdul Aziz Nik Mat itu dibuat ekoran kemarahannya terhadap beberapa lagi pemimpin parti, antaranya Setiausaha Agung PAS Datuk [[Mustafa Ali]] dan Pesuruhjaya PAS Selangor Datuk Dr [[Hassan Ali]] berhubung isu kerajaan perpaduan.<ref>[ "Muktamar khas PAS pecat Hadi?", Malaysiakini.com, 23 Oktober 2009.]</ref>,<ref>[http://www.malaysiakini.com/news/115681 "Muktamar khas PAS pecat Hadi?",Malaysiakini.com, 23 Oktober 2009.]</ref>
===Dakwa UMNO Parti Murtad<ref>[http://ww1.utusan.com.my/utusan/Politik/20121119/po_01/Nik-Aziz-dakwa-UMNO-murtad "Nik Aziz Dakwa UMNO Murtad"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150624145437/http://ww1.utusan.com.my/utusan/Politik/20121119/po_01/Nik-Aziz-dakwa-UMNO-murtad |date=2015-06-24 }} - ''[[Utusan Malaysia|Utusan]]'', [[19 November]] [[2012]]</ref>===
Dalam majlis Muktamar PAS 2012, Nik Aziz mendakwa parti kerajaan, [[UMNO]], sebagai murtad kerana menolak dan memperlekehkan Islam dalam dasar parti itu. Kenyataan Nik Aziz telah dikerat dalam akhbar [[Utusan Malaysia|Utusan]] bertarikh 19 November 2012. 

{{cquote|
<poem>
Bila UMNO buang Islam daripada dasar hidup dia, maka UMNO agama apa? Agama Islam itu al-Quran, bila UMNO tolak Islam, dalam dasar parti maka Kristian ke, Buddha ke atau tidak ada agama?

Timbul masalah murtad. Murtad ini khabarnya orang Kristian, paderi-paderi dia. Saya nak kata tidak, yang jadi orang Melayu murtad ini kerana orang Melayu sendiri perlekeh Islam.

UMNO tolak Islam maka nampak dia memperlekeh Islam, dia buang Islam macam benda sudah habis tempoh, macam ubat sudah habis tempoh, buang.

Tidak kira siapa pun, tidak kira tok guru sekalipun kalau murtad, murtadlah. Usahkan UMNO, tok guru berserban berjanggut kalau dia tolak Islam dia murtad walaupun tiada mufti beritahu, tiada hadis, tapi kalau ia tolak Islam dengan sengaja maka dia murtad.

Kalau serangga pun kita bunuh. Macam nyamuk, pacat, serangga tapi kita racun kita bunuh. Ini menyebabkan akidah, akidah salah bila UMNO tolak Islam, takkan kita nak mulia.

Tak salahlah. Dalam al-Quran sendiri sebut cerita Nabi Noh berdoa. Ya Allah aku berdoa siang malam kata Nabi Noh, dengan secara sulit dengan secara terang aku berdoa tapi orang benci pada aku, tolak aku.

Dia pergi turut orang lain yang harta banyak dan penyokong ramai. Akhirnya Nabi Noh berdoa, ya Allah musnahkan orang itu kalau kamu tidak musnahkan orang ini, dia beranak, anak lawan aku pula, dia cucu, cucu lawan aku pula, maka jangan tinggal seorang pun.
</poem>
}}

Dalam laman ''[[Facebook]]'' beliau, Nik Aziz mendakwa rencana akhbar [[Utusan Malaysia|Utusan]] berkenaan sebagai fitnah besar. Nik Aziz mengemukakan saman ke atas [[Utusan Malaysia|Utusan]].

=== Penerima BR1M Umpama "Haiwan"<ref>[http://ww1.utusan.com.my/utusan/Politik/20130221/po_04/Penerima-bantuan-umpama-haiwan Penerima Bantuan Umpama Haiwan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627153136/http://ww1.utusan.com.my/utusan/Politik/20130221/po_04/Penerima-bantuan-umpama-haiwan |date=2015-06-27 }} - [[Utusan Malaysia|Utusan]], [[21 Februari]] [[2013]]</ref> ===
Tidak cukup dengan dakwaan UMNO parti murtad. Semasa rakyat menerima bantuan rakyat [[1Malaysia]] (BR1M), Nik Aziz justeru mendakwa penerima bantuan berkenaan sebagai haiwan yang menerima makanan.
{{cquote|
<poem>
Orang yang menawarkan wang kepada orang, sama seperti kalau kita panggil ayam nak suruh ayam datang dekat, kita tabur hampas kelapa, tabur padi. Kalau nak panggil lembu kita bagi jerami.

Tapi kalau nak beri Islam, kita nak panggil ayam cakap nak ceramah, mana ayam datang, nak panggil lembu, mana datang, jadi kalau kita beri barang kepada orang, beri RM10, RM50.

Ini bukan cara Islam, (cara) Islam ialah beri ilmu kepada manusia.
</poem>
}}

==Lihat juga==
* [[Parti Islam Se-Malaysia]] (PAS)
* [[Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri Kelantan]]

==Bacaan lanjut ==
* [http://www.cmslib.uum.edu.my/find/Record/0000334892/Description Nik Aziz antara keharusan mencarut dan berkawan dengan syaitan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150713154406/http://www.cmslib.uum.edu.my/find/Record/0000334892/Description |date=2015-07-13 }}, Wan Zahidi Wan Teh.
* Kemilau Peribadi Nik Abdul Aziz Nik Mat, Abdul Shukur Haron & Annual Bakri Haron
* Pemikiran Tuan Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat, Mohd Aizat Mohd Salleh al-Hafiz, PTS Millennia Sdn Bhd, ISBN 139789670142401
* Pendirian Tuan Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat, Anual Bakri Haron, Dian Darulnaim, ISBN 9834019051 /ISBN13: 9789834019051
* Bicara Ini Demi Ilahi, Nik Abdul Aziz Nik Mat, Karya Bestari Sdn Bhd, ISBN 139789678604130
* Telaga Budi: Himpunan Kata-Kata Hikmah Nik Abdul Aziz Nik Mat, Nik Abdul Aziz Nik Mat, Anbakri Publika, ISBN 139789675249037
* Kezuhudan Umar Abdul Aziz, Kesederhanaan Nik Abdul Aziz: Dua Tokoh Unik di Dua Zaman, Wan Ji Wan Hussin, Saifulamri M. Hussain, Rijal Media, ISBN 139789675515019
* Bertemu Janji Allah: Menyingkap Kisah Mashyar yang Menyayat Hati, Nik Abdul Aziz Nik Mat, Anbakri Publika, ISBN 9834374879
* Tundukkan Hati: Rahsia Keikhlasan Hidup Di Dunia Fana, Nik Abdul Aziz Nik Mat, AnBakri Publika, ISBN 9834374801

== Rujukan ==
{{reflist|2}}

;Sastera
* [http://www.mymaktabaty.com/search/label/MP3%3A%20Nik%20Abdul%20Aziz%20Nik%20Mat Siri ceramah Nik Abdul Aziz bin Nik Mat dalam bentuk MP3.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150102184109/http://www.mymaktabaty.com/search/label/MP3%3A%20Nik%20Abdul%20Aziz%20Nik%20Mat |date=2015-01-02 }}
* [http://www.youtube.com/watch?v=lsIZaezZGJ0 Sehari Dalam Kehidupan Tok Guru Nik Aziz di YouTube]

== Pautan luar ==
{{commons category|Nik Abdul Aziz Nik Mat}}
* [http://www.blogtokguru.com Laman blog Tuan Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat]
* Laman sosial rasmi: [http://www.facebook.com/nikaziz Facebook], [http://twitter.com/nikabdulaziz Twitter]
* [http://www.pas.org.my/ Laman rasmi PAS]
* {{YouTube|lsIZaezZGJ0|Sehari dalam Kehidupan Tok Guru Nik Aziz Nik Mat}}

{{s-start}}
{{s-off}}
{{s-bef|before= [[Mohamed Yaacob]]}}
{{s-ttl|title=[[Menteri Besar Kelantan]]|years=22 October 1990 – 6 May 2013}}
{{s-aft|after=[[Ahmad Yakob]]}}
|-
{{s-par|my}}
{{s-bef|before=[[Ahmad Abdullah (Kelantan)|Ahmad Abdullah]]}}
{{s-ttl|title=Ahli Parlimen [[Kelantan Hilir]]|years=1967–1974}}
{{s-aft|after=''Perlembagaan digugurkan''}}
|-
{{s-bef|before=''Perlembagaan baru''}}
{{s-ttl|title=Ahli Parlimen [[Pengkalan Chepa]]|years=1974–1986}}
{{s-aft|after=[[Nik Abdullah Arshad]]}}
|-
{{s-bef|before=''Perlembagaan baru''}}
{{s-ttl|title=Ahli [[Dewan Undangan Negeri Kelantan]] untuk Chempaka|years=1995 – 12 Februari 2015}}
{{s-aft|after=[[Ahmad Fathan Mahmood]]}}
|-
{{s-bef|before=Wan Mamat Wan Yusof}}
{{s-ttl|title=Ahli [[Dewan Undangan Negeri Kelantan]] untuk Semut Api|years=1986–1995}}
{{s-aft|after=''Perlembagaan digugurkan''}}
|-
{{s-ppo}}
{{s-bef|before=[[Yusof Rawa]]}}
{{s-ttl|title=Mursyidul Am [[Parti Islam Se-Malaysia]]|years=1991 – 12 Februari 2015}}
{{s-aft|after=[[Haron Din]]}}
|-
{{s-bef|before=}}
{{s-ttl|title=Ketua Sayap Ulama [[Parti Islam Se-Malaysia]]|years=1971–1995}}
{{s-aft|after=}}
|-
{{s-bef|before=}}
{{s-ttl|title=Pesuruhjaya [[Parti Islam Se-Malaysia]] Kelantan|years=1978–2013}}
{{s-aft|after=[[Ahmad Yakob]]}}
{{s-end}}

{{navboxes
|title= Rencana berkenaan {{laman}}
|state=collapsed
|list=
{{Menteri Besar Kelantan}}
{{Menteri Besar daripada PAS}}
{{Mursyidul Am PAS}}
}}
{{Kawalan kewibawaan}}

[[Kategori:Kelahiran 1931]]
[[Kategori:Kematian 2015]] 
[[Kategori:Anggota Parti Islam Se-Malaysia]]
[[Kategori:Menteri Besar Kelantan]]
[[Kategori:Muslim Malaysia]]
[[Kategori:Ahli politik Malaysia berketurunan Melayu]]
[[Kategori:Orang dari Kelantan]]
[[Kategori:Kematian akibat kanser prostat]]
[[Kategori:Mursyidul Am Parti Islam Se-Malaysia]]
[[Kategori:Menteri Besar daripada PAS]]
[[Kategori:Anggota Majlis Syura Ulama PAS]]
[[Kategori:Alumni Universiti Al-Azhar]]
[[Kategori:Keluarga Nik Abdul Aziz Nik Mat| ]]
[[Kategori:Ketua Dewan Ulamak Parti Islam Se-Malaysia]]
[[Kategori:Penerima Darjah Seri Paduka Jiwa Mahkota Kelantan]]
[[Kategori:Penulis Malaysia]]
[[Kategori:Penerima Panglima Setia Mahkota]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-2]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-3]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-4]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-5]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-6]]
[[Kategori:Ahli Dewan Rakyat, Parlimen Malaysia ke-7]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-7]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-8]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-9]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-10]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-11]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-12]]
[[Kategori:Ahli Dewan Undangan Negeri Kelantan ke-13]]
[[Kategori:Sarjana Islam Sunni Malaysia]]