Foča

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Foča
Фоча
Pekan dan perbandaran
Lokasi Foča dalam Bosnia dan Herzegovina
Lokasi Foča dalam Bosnia dan Herzegovina
Koordinat: 43°30′23″N 18°46′29″E / 43.50639°N 18.77472°E / 43.50639; 18.77472Koordinat: 43°30′23″N 18°46′29″E / 43.50639°N 18.77472°E / 43.50639; 18.77472
Negara Bosnia dan Herzegovina
Entiti Republik Srpska
Wilayah geografiPodrinje
Pentadbiran
 • Datuk bandarMilan Vukadinović (SNSD)
 • Perbandaran1,134.58 km2 (438.06 batu persegi)
Penduduk
 (banci 2013)
 • Pekan
12,334
 • Perbandaran
18,288
 • Perbandaran density16/km2 (42/batu persegi)
Zon waktuUTC+1 (CET)
 • Musim panas (DST)UTC+2 (CEST)
Kod kawasan58
Laman sesawangwww.opstinafoca.rs.ba

Foča (Jawi: ‏فوچا‎‎; Cyril Serbia: Фоча, disebut [fôtʃa]) ialah sebuah pekan dan perbandaran di tenggara Bosnia dan Herzegovina, di entiti Republika Srpska di tebing sungai Drina. Sehingga 2013, pekan ini mempunyai populasi 12,234 penduduk, manakala perbandarannya mempunyai 18,288 penduduk.

Foča adalah pusat beberapa fakulti (seperti Fakulti Teologi Perubatan dan Ortodoks St. Basil dari Ostrog) Universiti Istočno Sarajevo. Ia juga menempatkan "Seminari St. Peter Sarajevo dan Dabar-Bosna", salah satu daripada tujuh seminari dalam Gereja Ortodoks Serbia. Foča juga, sehingga tahun 1992, menempatkan salah satu sekolah menengah Islam terpenting di Bosnia, Madrasah Mehmed Pasha Kukavica. Taman Negara Sutjeska, yang merupakan Taman Negara tertua di Bosnia dan Herzegovina, juga terletak di kawasan perbandaran ini.

Sejarah[sunting | sunting sumber]

Sejarah awal[sunting | sunting sumber]

Menara jam lama ini adalah simbol pekan Foča yang dibina pada abad ke-18
Bahagian pekan lama
Rumah Hadživuković, dibina pada abad ke-19

Pekan ini dikenali sebagai Hotča atau Hoča semasa zaman pertengahan. Ia menjadi pusat perdagangan penting di laluan antara Ragusa (kini Dubrovnik) dan Konstantiniyah (kini Istanbul, Turki). Dengan seluruh Gornje Podrinje, Foča adalah sebahagian daripada Empayar Serbia sehingga 1376, apabila ia terikat dengan Kerajaan Bosnia di bawah Raja Tvrtko, raja Serbia, Bosnia, Tanah Pantai dan Zachlumia. Selepas kematian baginda, Hoča diperintah oleh duke-duke Zachlumia, paling terkenal ialah Herzog Šćepan. Foča ialah pusat daerah Sanjak Usmaniyah Herzegovina, diasaskan pada 1470 dan kekal sehingga 1572, apabila pusatnya dipindahkan ke Pljevlja.

Perang Dunia Kedua[sunting | sunting sumber]

Belia-belia Foča memasuki Belgrade sebagai sebahagian daripada Partisan Yugoslavia

Pada tahun 1941, organisasi Fasisme Ustaše membunuh pemimpin-pemimpin Serb terkemuka di Foča.[1] Antara Disember 1941 dan Januari 1942, lebih dua ribu orang awam Muslim Bosnia telah dibunuh di Foča oleh gerakan gerila Chetnik sebagai balas dendam atas penindasan tentera Muslim dalam Ustaše terhadap orang Serb.[2] Selain itu, Chetnik menyerang Ustaše dan di Foča pada Ogos 1942.[2]

Tjentište, lembah pahlawan, didedikasikan untuk perajurit dan mangsa Perang Dunia Kedua

Pada 13 Februari 1943, Pavle Đurišić melaporkan kepada Draža Mihailović perbuatan Chetnik di daerah Foča, Pljevlja, dan Čajniče: "Semua perkampungan Muslim di tiga daerah yang disebutkan telah dibakar sepenuhnya sehingga tidak ada satu rumah yang masih utuh. Semua harta benda musnah kecuali lembu, jagung, dan gelenggang."[3]

Dalam operasi Chetnik, "22 maut, yang mana 2 akibat kemalangan, dan 32 cedera. Dalam orang Islam, sekitar 1,200 pejuang dan sehingga beberapa ribu mangsa orang awam daripada kedua-dua warganegara."[3] Đurišić berkata bahawa penduduk Islam yang tinggal melarikan diri dan kepulangan mereka telah dihalang.[3] Perbandaran Foča juga merupakan tapak Pertempuran Sutjeska antara Partisan Yugoslav Tito dan tentera Jerman. Sebuah tugu peringatan kepada Partisan yang terkorban telah didirikan di kampung Tjentište.

Perang Bosnia[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1992, pada permulaan Perang Bosnia, bandar Foča jatuh ke dalam tangan Tentera Republika Srpska. Dari 7 April 1992 hingga Januari 1994, tentera, polis dan pasukan separa tentera Serb telah menggubal kempen pembersihan etnik di kawasan Foča terhadap orang awam Bosniak. Menurut satu anggaran, kira-kira 21,000 orang bukan Serb meninggalkan Foča selepas Julai 1992.[4] Kebanyakan yang berjaya melarikan diri menetap di bandar Rožaje di Montenegro sehingga perang tamat. Hanya kira-kira 10 orang Islam yang tinggal pada akhir konflik tersebut.[5] Tiga belas masjid termasuk Masjid Aladža musnah dan 22,500 orang Islam yang majoriti penduduknya telah melarikan diri.[6] Hakim-hakim Tribunal menentukan tanpa keraguan munasabah lagi tujuan kempen Serb di Foča adalah, antara lainnya, "untuk membersihkan kawasan Foča daripada orang Islam" dan menyimpulkan "untuk tujuan itu, kempen itu telah berjaya."[5]

Dalam banyak keputusan, Tribunal Jenayah Antarabangsa bagi bekas Yugoslavia (ICTY) memutuskan bahawa pembersihan etnik, pembunuhan, rogol besar-besaran dan pemusnahan yang disengajakan ke atas harta benda dan tapak budaya Bosniak merupakan jenayah terhadap kemanusiaan. Menurut Pusat Penyelidikan dan Dokumentasi Sarajevo (IDC), 2,707 orang terbunuh atau telah hilang di perbandaran Foča semasa perang. Antaranya 1,513 orang awam Bosniak dan 155 orang awam Serbia.[7] Selain itu, pihak berkuasa Serb Bosnia membina kem-kem rogol di mana ratusan wanita telah dirogol.[8][9] Ramai pegawai Serb, tentera dan peserta lain dalam pembunuhan beramai-ramai Foča telah dituduh dan disabitkan dengan jenayah perang oleh ICTY.

Selepas perang[sunting | sunting sumber]

Pada tahun 1995 Perjanjian Dayton mewujudkan koridor wilayah yang menghubungkan bandar Goražde yang dahulunya dikepung dengan entiti Persekutuan; akibatnya, bahagian utara Foča telah dipecahkan untuk membuat perbandaran Foča-Ustikolina.[perlu rujukan] Sebelum itu pada tahun 1994, pekan yang telah dibasmi etniknya itu dinamakan semula kepada Srbinje (Cyril Serbia: Србиње), "tempat orang Serb". Pada tahun 2004, Mahkamah Perlembagaan Bosnia dan Herzegovina mengisytiharkan penukaran namanya melanggar perlembagaan, dan mengembalikannya kepada Foča.

Sejak perang, kira-kira 4,000 orang Bosnia telah kembali ke rumah mereka di Foča, dan beberapa masjid telah dibina semula.[6] Sebahagian besarnya berlaku kerana pentadbiran Zdravko Krsmanović, datuk bandar dari 2004 hingga 2012. Walau bagaimanapun, dalam pilihan raya 2012, Krsmanović tewas dan Datuk Bandar baharu, Radisav Mašić, telah dipilih dengan sokongan parti SDS dan SNSD.[perlu rujukan]

Masjid Aladža yang dibina semula; semua masjid di pekan Foča rosak atau musnah semasa peperangan

Masjid Aladža telah dibina semula 2014 dan dibuka semula pada Mei 2019.[10]

Pada Oktober 2004, ahli Persatuan Wanita Mangsa Perang (Udruzenje Žene-Žrtve Rata) cuba meletakkan plak di hadapan dewan sukan Partizan (juga digunakan pada tahun 1992 sebagai kem rogol) untuk memperingati jenayah yang telah berlaku di situ.[11][12] Kira-kira 300 orang Serb Bosnia, termasuk ahli Persatuan Tawanan Perang Republika Srpska, menghalang plak itu daripada dilekatkan.[13]

Dewan sukan Partizan telah dibina semula oleh UNDP[14] dengan pembiayaan EU berikutan pemilihan oleh majlis perbandaran Foča[15] dan penglibatan orang tempatan yang telah kembali ke kawasan itu.[16]

Pada 2018 dan 2019, persatuan mangsa perang telah memperingati rogol sebagai senjata perang dengan berkumpul di hadapan Rumah Karaman di Miljevina dan dewan sukan Partizan di Foča pada Hari Antarabangsa untuk Penghapusan Keganasan Seksual dalam Konflik (19 Jun).[17]

Pada 2021, tugu peringatan pelaku pembunuhan beramai-ramai Srebrenica yang telah disabit Ratko Mladić telah disimbah cat berhampiran sebuah sekolah di pekan itu.[18]

Penempatan[sunting | sunting sumber]

Penempatan dalam Foča

Selepas Perang Bosnia, kawasan Utara Perbandaran Foča telah dipecahkan dan dimasukkan ke dalam Perbandaran Foča-Ustikolina, dalam Persekutuan Bosnia dan Herzegovina. Majoriti penduduknya orang Bosnia.

Selain pekan Foča, perbandaran Foča termasuk penempatan berikut:

 

Demografi[sunting | sunting sumber]

Penduduk[sunting | sunting sumber]

Penduduk penempatan – perbandaran Foča
Penempatan 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2013.
Jumlah 39,171 39,178 47,173 48,741 44,661 35,389 18,288
1 Brod 600 371
2 Đeđevo 504 323
3 Foča 6,763 9,257 11,530 14,335 11.237
4 Miljevina 1,763 973
5 Orahovo 308 326
6 Patkovina 600 298
7 Prevrać 426 203
8 Štović 458 201
9 Trbušće 544 207

Komposisi etnik[sunting | sunting sumber]

Gereja Ortodoks Serbia St Sava
Komposisi etnik – pekan Foča
2013. 1991. 1981. 1971.
Jumlah 11.237 (100.0%) 14,335 (100,0%) 11,530 (100,0%) 9,257 (100,0%)
Orang Serb 10.939 (97.3%) 7,901 (55,12%) 5,663 (49,12%) 4,148 (44,81%)
Orang Bosnia 83 (0.7%) 5,526 (38,55%) 4,414 (38,28%) 4,309 (46,55%)
Lain-lain 178 (1.6%) 522 (3,641%) 49 (0,425%) 77 (0,832%)
Orang Yugoslav 312 (2,176%) 677 (5,872%) 50 (0,540%)
Orang Croat 37 (0.3%) 74 (0,516%) 87 (0,755%) 152 (1,642%)
Orang Montenegro 632 (5,481%) 514 (5,553%)
Orang Albania 8 (0,069%) 7 (0,076%)
Komposisi etnik – perbandaran Foča
2013. 1991. 1981. 1971.
Jumlah 18,288 (100,0%) 35,389 (100,0%) 44,661 (100,0%) 48,741 (100,0%)
Orang Serb 16,739 (91,53%) 18,315 (45,21%) 18,908 (42,34%) 21,458 (44,02%)
Orang Bosnia 1,270 (6,944%) 20,790 (51,32%) 23,316 (52,21%) 25,766 (52,86%)
Lain-lain 224 (1,225%) 851 (2,101%) 148 (0,331%) 164 (0,336%)
Orang Croat 55 (0,301%) 94 (0,232%) 141 (0,316%) 218 (0,447%)
Orang Yugoslav 463 (1,143%) 1,156 (2,588%) 102 (0,209%)
Orang Montenegro 947 (2,120%) 990 (2,031%)
Orang Albania 20 (0,045%) 13 (0,027%)
Orang Slovenia 10 (0,022%) 15 (0,031%)
Orang Roma 8 (0,018%)
Orang Makedonia 7 (0,016%) 15 (0,031%)

Ekonomi[sunting | sunting sumber]

Jambatan besi Putera Karl, dibina pada akhir abad ke-19

Jadual di bawah menunjukkan bilangan orang dalam industri yang berbeza pada tahun 2018 dan memberikan gambaran keseluruhan jumlah bilangan pekerja berdaftar dalam setiap sektor:[19]

Aktiviti Jumlah
Pertanian, perhutanan dan perikanan 280
Perlombongan dan kuari 40
Perkilangan dan pembuatan 188
Bekalan elektrik, gas, wap dan penyaman udara 70
Bekalan air; pembetungan, pengurusan sisa dan aktiviti pemulihan 84
Pembinaan 124
Perdagangan borong dan runcit, pembaikan kenderaan bermotor dan motosikal 375
Pengangkutan dan penyimpanan 158
Penginapan dan perkhidmatan makanan 184
Maklumat dan komunikasi 53
Aktiviti kewangan dan insurans 58
Aktiviti hartanah -
Aktiviti profesional, saintifik dan teknikal 48
Aktiviti pentadbiran dan perkhidmatan sokongan 9
Pentadbiran awam dan pertahanan; keselamatan sosial wajib 647
Pendidikan 467
Kesihatan manusia dan aktiviti kerja sosial 619
Seni, hiburan dan rekreasi 138
Aktiviti perkhidmatan lain 46
Jumlah 3,588

Budaya[sunting | sunting sumber]

Muzium Herzegovina lama
Teater tempatan

Muzium Herzegovina lama dan teater bandar terletak di Foča.[20]

Bandar kembar – bandar bersaudara[sunting | sunting sumber]

Foča berkembar dengan:

Orang yang terkenal[sunting | sunting sumber]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Stenton, Michael (2000). Radio London and Resistance in Occupied Europe: British Political Warfare 1939-1943. Oxford University Press. m/s. 327. ISBN 0-19-820843-X.
  2. ^ a b Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: The. Stanford University Press. m/s. 258. ISBN 0-8047-0857-6.
  3. ^ a b c Hoare, Marko Attila (2006). Genocide and Resistance in Hitler's Bosnia: The Partisans and the Chetniks. Oxford University Press. m/s. 331–32. ISBN 0-19-726380-1. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "Hoare" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  4. ^ Blumenthal & McCormack 2008.
  5. ^ a b "Facts about Foča" [Fakta mengenai Foča] (PDF). International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia.
  6. ^ a b Charter, David (28 Mei 2009). "World Agenda: US hopes for Bosnia rest on town mayor's shoulders". The Times. London, UK. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "Times" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  7. ^ Ivan Tučić (Februari 2013). "Pojedinačan popis broja ratnih žrtava u svim općinama BiH" [Senarai individu bilangan mangsa perang di semua majlis perbandaran BiH] (dalam bahasa Croatia). Prometej.ba. Dicapai pada 4 Ogos 2014.
  8. ^ "ICTY: Blagojevic and Jokic judgement" [ICTY: Penghakiman Blagojevic dan Jokic] (PDF) (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2012-04-05.
  9. ^ "ICTY: Kunarac, Kovač and Vuković judgement" [ICTY: Penghakiman Kunarac, Kovač dan Vuković] (PDF) (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2012-04-05.
  10. ^ Zambelli, A. (2019, Februari 19). BOSNIA: Riapre a maggio la moschea dipinta di Foča. East Journal.
  11. ^ "Bosnian Serbs reject rape plaque" [Serb Bosnia tolak plak rogol]. BBC News (dalam bahasa Inggeris). 1 Oktober 2004.
  12. ^ "Rape as a Crime Against Humanity". Diarkibkan daripada yang asal pada 14 Januari 2008. Dicapai pada 14 Januari 2008.
  13. ^ OHR Media Roundup
  14. ^ "UNDP | Procurement Notices - 40043 - RFQ/112/17 Reconstruction works" [UNDP | Notis Perolehan - 40043 - RFQ/112/17 Kerja-kerja pembinaan semula] (dalam bahasa Inggeris).
  15. ^ Radmila Đević. (2017, November 23). Mladi sportisti u Foči dobijaju modernu salu (Dalam bahasa Serbia). Glas Srpske.
  16. ^ VALCÁRCEL, L. (2018). Parliamentary question | Project to rebuild the “Partizan” sports centre in Foča | E-002727/2018. Parlimen Eropah.
  17. ^ 2018 Start BiH, 2019 Oslobodjenje, 2019 Klix
  18. ^ Sorguc, Albina (26 April 2021). "Homage to Ratko Mladic Provokes Fear in Bosnian Town". Balkan Insight. Dicapai pada 26 April 2021.
  19. ^ "Cities and Municipalities of Republika Srpska" (PDF). rzs.rs.ba. Republika Srspka Institute of Statistics. 25 Disember 2019. Dicapai pada 31 Disember 2019.
  20. ^ "Gradsko pozorište Foča". muzej foca.com (dalam bahasa Serbia). Dicapai pada 2021-01-18.
  21. ^ админ, град Крагујевац. "Градови пријатељи". Град Крагујевац (dalam bahasa Serbia). Dicapai pada 2021-01-18.
  22. ^ Parallelus. "Međunarodna saradnja". Dicapai pada 2021-01-18.

Karya yang dipetik[sunting | sunting sumber]

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Foča&oldid=6140187"