Hittite: Perbezaan antara semakan

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnyaSuntingan berikutnya →
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
Kururubot (bincang | sumb.)
Bot
242,781 suntingan
k Link FA & GA kini dikendalikan oleh Wikidata.
Haziq Faruqi (bincang | sumb.)
986 suntingan
Menambah dan semak maklumat. (masih diperkembangkan)
Baris 3: Baris 3:
|conventional_long_name = Empayar Hittite
|conventional_long_name = Empayar Hittite
|common_name = Hatti
|common_name = Hatti
|continent = Asia
|era = Zaman Gangsa Akhir
|era = Zaman Gangsa Akhir
|status = Empayar
|status = Empayar
|region = Anatolia, Syria, Assyria
|government_type = [[Autokrasi]]
|government_type = [[Autokrasi]]
|event_start = [[Labarna I]] menakluk Hatti
|event_start = [[Labarna I]] menakluk Hatti
|year_start = Kurun ke-16 SM
|year_start = s. 1600 SM
|event_end = Serangan oleh orang laut dan kerajaan sekitar membawa penamat kepada Hatti
|event_end = Serangan oleh orang laut dan kerajaan sekitar membawa penamat kepada Hatti
|year_end = sekitar 1180 SM
|year_end = s. 1180 SM
|image_coat = Hittite_sun_disk.jpeg
|image_coat = Hittite_sun_disk.jpeg
|symbol_type = Piring matahari Hittite, simbol bagi kerabat diraja.
|symbol_type = Piring matahari Hittite, simbol bagi kerabat diraja.
|image_map = Hittite_Kingdom.png
|image_map = Hittite_Kingdom.png
|image_map_caption = Empayar Hittite pada zaman kemuncaknya di bawah [[Mursili II]] (sekitar 1321 – 1295).
|image_map_caption = Empayar Hittite pada zaman kemuncaknya di bawah [[Mursili II]] (sekitar 1321 – 1295 SM).
|capital = <small> [[Hattusa]] dan bagi satu tempoh singkat, Tarhuntassa <br />
|capital = <small> [[Hattusa]] dan bagi satu tempoh singkat, [[Tarhuntasya]] <br />
|title_leader = [[Lugal]]
|title_leader = [[Lugal]]
|demonym = [[Hittite]]
|demonym = [[Het]]
|common_languages = [[bahasa Hittite|Hittite]], [[Luwia]], [[Palai]], [[Hurria]], [[Assyria]] dan bahasa-bahasa wilayah Anatolia lain.
|common_languages = [[bahasa Hittite|Het]], [[Luwi]], [[Palai]], [[Hurria]], [[Asyur]] dan bahasa-bahasa wilayah Anatolia lain.
|religion = Politheisme, dewa-dewa Anatolia.
|religion = Politeisme, dewa-dewa Anatolia.
|leader1 = [[Hattusili I]]
|leader1 = [[Hattusili I]]
|leader2 = [[Mursili I]]
|leader2 = [[Mursili I]]
Baris 35: Baris 33:
}}
}}


'''Hittite''' adalah orang [[Anatolia]] purba yang bertutur dalam [[bahasa Hittite]] dari keluarga [[bahasa-bahasa India-Eropah|bahasa India-Eropah]] di [[bahasa-bahasa Anatolia|Anatolia]].<ref>Dr Andrew McCarthy, University of Edinburgh, Archaeology 1B Lecture{{Verify source|date=January 2010}}</ref> Orang Hittite mengasaskan sebuah kerajaan yang berpusat di [[Hattusa]] (Hittite {{Hittite|Ḫattuša}}) di utara-tengah Anatolia (di penara Anatolian Tengah) ca. kurun ke-18 SM. Empayar Hittite pada zaman kemuncaknya pada kurun ke-14 SM, merangkumi bahagian besar [[Anatolia]], barat laut [[Syria]] sejauh muara [[Sungai Litani]] (sebuah wilayah dikenali sebagai [[Amqu]]), dan ke arah timur sehingga ke hulu [[Mesopotamia]]. Selepas ca. 1180 SM, empayar ini berpecah kepada beberapa negara-kota "[[Neo-Hittite]]" bebas, beberapa darinya wujud sehingga lewat kurun ke-8 SM.
'''Bangsa Het''' atau '''bangsa Nesya''' ialah orang [[Anatolia]] purba yang pernah mengasaskan sebuah kerajaan yang berpusat di [[Hattusa]] (bahasa Het: {{Hittite|Ḫattuša}}, "Hattusya") di tengah utara Anatolia sekitar 1600 SM. Empayar Het pada zaman kemuncaknya pada kurun ke-14 SM di bawah naungan Suppiluliuma I, merangkumi bahagian besar [[Anatolia]], barat laut [[Syria]], sejauh muara [[Sungai Litani]] (sebuah wilayah dikenali sebagai [[Amqu]]), dan ke arah timur sehingga ke hulu [[Mesopotamia]].

Antara abad ke-15 dan ke-13 SM, Empayar Hattusa, juga dipanggil Kerajaan Het, bersengketa dengan [[Kerajaan Baru Mesir|Kerajaan Mesir]], Kerajaan Asyur Pertengahan dan empayar Mitanni kerana mahu mengawal [[Timur Dekat Kuno|Asia Barat Jauh]]. [[Asyur|Kerajaan Asyur]] akhirnya menjadi lebih kuat dan mengilhak banyak daripada tanah Empayar Het, manakala yang selebihnya dijarah oleh pendatang dari Frigia. Selepas lingkungan tahun 1180 SM, semasa kejatuhan Zaman Gangsa, kerajaan Het berpecah kepada beberapa negeri kota "Het Baharu" yang berdaulat. Beberapa daripadanya wujud sehingga lewat kurun ke-8 SM sebelum jatuh ke tangan Kerajaan Asyur Baharu.

Bahasa Het berasal daripada cabang bahasa Anatolia dalam rumpun [[Bahasa-bahasa Indo-Eropah|bahasa Indo-Eropah]], bersama-sama [[bahasa Luwia]], dan merupakan bahasa Indo-Eropah tertua yang diketahui setakat kini.<ref>[http://www.leidenuniv.nl/en/researcharchive/index.php3-c=178.htm "2006-05-02 Hittite"]. 7 Julai 2004. [https://web.archive.org/web/20170203061604/http://www.leidenuniv.nl/en/researcharchive/index.php3-c=178.htm Diarkib] dari asal pada 3 Februari 2017.</ref> Ia digelar oleh bangsa Het sendiri sebagai ''''nešili'''' "perihal [berbahasa] Nesya (kini dipanggil Kültepe)". Bangsa Het memanggil nama negeri mereka sebagai ''Kerajaan Hattusya'' (Hatti dalam bahasa Akkadia), sebuah nama yang dipetik daripada bangsa Hatti, sebuah bangsa yang pernah duduk di rantau mereka sehinggalah awal alaf ke-2 dan bercakap bahasa lain bernama bahasa Hatti.<ref>Ardzinba, Vladislav. (1974): Some Notes on the Typological Affinity Between Hattian and Northwest Caucasian (Abkhazo-Adygian) Languages. Dalam: "Internationale Tagung der Keilschriftforscher der sozialistischen Länder", Budapest, 23.-25. April 1974. Zusammenfassung der Vorträge (Assyriologica 1), m/s 10-15.</ref> Nama "Hittite" datang daripada penggali purba abad ke-19 yang mengaitkan bangsa yang ditemui mereka dengan yang disebut dalam Alkitab.

== Etimologi ==
Ada yang memanggil bangsa atau bahasa Het sebagai "Hittite". ''Hittite'' datang daripada [[bahasa Inggeris]], yang diambil daripada [[Ibrani]] חִתִּי‎ (ḫītī), daripada Het: 𒄩𒋾 (ḫati);<ref>Hittite. ''[https://www.etymonline.com/word/hittite Etymonline.com]''. Dicapai 2 April 2020.</ref><ref>Hittite. (2020, Mac 18). ''[https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=Hittite&oldid=58922047 Wiktionary, The Free Dictionary]''. Dicapai 22:14, April 2, 2020.</ref> "''Hiti''" dari Ibrani ditambahkan imbuhan akhiran "''-ite''" untuk menunjukkan bangsa. Kekeliruan tertimbul apabila nama Hatti dan Hitti mula digunakan dengan berbeza. Bangsa Hatti bagi bangsa yang berada di tengah Anatolia, manakala bangsa Hiti datang daripada Alkitab dan ia diberi pula kepada bangsa yang menggantikan kerajaan Hatti.

Bangsa Het sendiri memanggil diri mereka bangsa Nesya (𒉈𒅆𒇷 "nešili", perihal (orang) Nesya) merujuk kepada penempatan mereka. Kerajaan asing seperti Mesir memanggil mereka ''khita'' atau ''kheta'', kemudian dalam bahasa Latin Lewat ''Hethaeus''. Dengan itu, menamakan bangsa berkenaan sebagai bangsa Het atau Nesya lebih sesuai, supaya dapat dibezakan dengan bangsa Hati/Hatti/Hat.


==Rujukan==
==Rujukan==

Semakan pada 14:30, 2 April 2020

Empayar Hittite
Name:
URUHa-at-ti
("Tanah Hatti")
s. 1600 SM–s. 1180 SM
Piring matahari Hittite, simbol bagi kerabat diraja. Hatti
Piring matahari Hittite, simbol bagi kerabat diraja.
Empayar Hittite pada zaman kemuncaknya di bawah Mursili II (sekitar 1321 – 1295 SM).
Empayar Hittite pada zaman kemuncaknya di bawah Mursili II (sekitar 1321 – 1295 SM).
Ibu negara Hattusa dan bagi satu tempoh singkat, Tarhuntasya
Bahasa yang umum digunakanHet, Luwi, Palai, Hurria, Asyur dan bahasa-bahasa wilayah Anatolia lain.
Agama
Politeisme, dewa-dewa Anatolia.
DemonimHet
KerajaanAutokrasi
Lugal 
• ca. 1586–1556 SM
Hattusili I
• 1556–1526 SM
Mursili I
• awal kurun ke-14 SM
Tudhaliya I
• sekitar 1350–1322
Suppiluliuma I
• sekitar 1321–1295
Mursili II
• sekitar 1295–1272
Muwattalli II
Era SejarahZaman Gangsa Akhir
• Labarna I menakluk Hatti
s. 1600 SM
• Serangan oleh orang laut dan kerajaan sekitar membawa penamat kepada Hatti
s. 1180 SM

Bangsa Het atau bangsa Nesya ialah orang Anatolia purba yang pernah mengasaskan sebuah kerajaan yang berpusat di Hattusa (bahasa Het: URUḪattuša, "Hattusya") di tengah utara Anatolia sekitar 1600 SM. Empayar Het pada zaman kemuncaknya pada kurun ke-14 SM di bawah naungan Suppiluliuma I, merangkumi bahagian besar Anatolia, barat laut Syria, sejauh muara Sungai Litani (sebuah wilayah dikenali sebagai Amqu), dan ke arah timur sehingga ke hulu Mesopotamia.

Antara abad ke-15 dan ke-13 SM, Empayar Hattusa, juga dipanggil Kerajaan Het, bersengketa dengan Kerajaan Mesir, Kerajaan Asyur Pertengahan dan empayar Mitanni kerana mahu mengawal Asia Barat Jauh. Kerajaan Asyur akhirnya menjadi lebih kuat dan mengilhak banyak daripada tanah Empayar Het, manakala yang selebihnya dijarah oleh pendatang dari Frigia. Selepas lingkungan tahun 1180 SM, semasa kejatuhan Zaman Gangsa, kerajaan Het berpecah kepada beberapa negeri kota "Het Baharu" yang berdaulat. Beberapa daripadanya wujud sehingga lewat kurun ke-8 SM sebelum jatuh ke tangan Kerajaan Asyur Baharu.

Bahasa Het berasal daripada cabang bahasa Anatolia dalam rumpun bahasa Indo-Eropah, bersama-sama bahasa Luwia, dan merupakan bahasa Indo-Eropah tertua yang diketahui setakat kini.[1] Ia digelar oleh bangsa Het sendiri sebagai 'nešili' "perihal [berbahasa] Nesya (kini dipanggil Kültepe)". Bangsa Het memanggil nama negeri mereka sebagai Kerajaan Hattusya (Hatti dalam bahasa Akkadia), sebuah nama yang dipetik daripada bangsa Hatti, sebuah bangsa yang pernah duduk di rantau mereka sehinggalah awal alaf ke-2 dan bercakap bahasa lain bernama bahasa Hatti.[2] Nama "Hittite" datang daripada penggali purba abad ke-19 yang mengaitkan bangsa yang ditemui mereka dengan yang disebut dalam Alkitab.

Etimologi

Ada yang memanggil bangsa atau bahasa Het sebagai "Hittite". Hittite datang daripada bahasa Inggeris, yang diambil daripada Ibrani חִתִּי‎ (ḫītī), daripada Het: 𒄩𒋾 (ḫati);[3][4] "Hiti" dari Ibrani ditambahkan imbuhan akhiran "-ite" untuk menunjukkan bangsa. Kekeliruan tertimbul apabila nama Hatti dan Hitti mula digunakan dengan berbeza. Bangsa Hatti bagi bangsa yang berada di tengah Anatolia, manakala bangsa Hiti datang daripada Alkitab dan ia diberi pula kepada bangsa yang menggantikan kerajaan Hatti.

Bangsa Het sendiri memanggil diri mereka bangsa Nesya (𒉈𒅆𒇷 "nešili", perihal (orang) Nesya) merujuk kepada penempatan mereka. Kerajaan asing seperti Mesir memanggil mereka khita atau kheta, kemudian dalam bahasa Latin Lewat Hethaeus. Dengan itu, menamakan bangsa berkenaan sebagai bangsa Het atau Nesya lebih sesuai, supaya dapat dibezakan dengan bangsa Hati/Hatti/Hat.

Rujukan

  1. ^ "2006-05-02 Hittite". 7 Julai 2004. Diarkib dari asal pada 3 Februari 2017.
  2. ^ Ardzinba, Vladislav. (1974): Some Notes on the Typological Affinity Between Hattian and Northwest Caucasian (Abkhazo-Adygian) Languages. Dalam: "Internationale Tagung der Keilschriftforscher der sozialistischen Länder", Budapest, 23.-25. April 1974. Zusammenfassung der Vorträge (Assyriologica 1), m/s 10-15.
  3. ^ Hittite. Etymonline.com. Dicapai 2 April 2020.
  4. ^ Hittite. (2020, Mac 18). Wiktionary, The Free Dictionary. Dicapai 22:14, April 2, 2020.

Kesusasteraan

  • Akurgal, Ekrem - The Hattian and Hittite Civilizations; Publications of the Republic of Turkey; Ministry of Culture; 2001; 300 pages; ISBN 975-17-2756-1
  • Trevor R. Bryce, "Life and Society in the Hittite World," Oxford (2002).
  • Trevor R. Bryce, The Kingdom of the Hittites, Oxford (1999).
  • C. W. Ceram, The Secret of the Hittites: The Discovery of an Ancient Empire. Phoenix Press (2001), ISBN 1-84212-295-9.
  • Hans Gustav Güterbock, Hittite Historiography: A Survey, in H. Tadmor and M. Weinfeld eds. History, Historiography and Interpretation: Studies in Biblical and Cuneiform Literatures, Magnes Press, Hebrew University (1983) pp. 21–35.
  • J. G. Macqueen, The Hittites, and Their Contemporaries in Asia Minor, revised and enlarged, Ancient Peoples and Places series (ed. G. Daniel), Thames and Hudson (1986), ISBN 0-500-02108-2.
  • George E. Mendenhall, The Tenth Generation: The Origins of the Biblical Tradition, The Johns Hopkins University Press (1973), ISBN 0-8018-1654-8.
  • Erich Neu, Der Anitta Text, (StBoT 18), Otto Harrassowitz, Wiesbaden (1974).
  • Louis L. Orlin, Assyrian Colonies in Cappadocia, Mouton, The Hague (1970).
  • The Hittites and Hurrians in D. J. Wiseman Peoples of the Old Testament Times, Clarendon Press, Oxford (1973).
  • O.R. Gurney, The Hittites, Penguin (1952), ISBN 0-14-020259-5
  • Kloekhorst, Alwin (2007), Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon, ISBN 90-04-16092-2O
  • Patri, Sylvain (2007), L'alignement syntaxique dans les langues indo-européennes d'Anatolie, (StBoT 49), Otto Harrassowitz, Wiesbaden, ISBN 978-3-447-05612-0
  • J. Freu et M. Mazoyer,

Des origines à la fin de l'ancien royaume hittite, Les Hittites et leur histoire 1, Paris, 2007 ; Les débuts du nouvel empire hittite, Les Hittites et leur histoire 2, Paris, 2007 ; L'apogée du nouvel empire hittite, Les Hittites et leur histoire 3, Paris, 2008.

Pautan luar

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Hittite&oldid=4755887"