Silimpopon

Sunting pautan
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Rumah dandang utama Silimpopon, di sebelah kiri win untuk terowong condong No. 2

Silimpopon merupakan bandar dan satu-satunya lombong arang batu keras yang terletak di Borneo Utara British, kini negeri Sabah di Malaysia. Kawasan lombong arang batu ini mula beroperasi pada tahun 1905 sehingga tahun 1937 dan dikendalikan oleh Cowie Harbour Coal Company Ltd. yang berpusat di London, England. Lokasi perlombongan arang batu ini terletak berhampiran dengan Tawau dan lebih daripada 3,000 orang tinggal di tapak Silimpopon. [1]

Silimpopon ketika itu yang berada di bawah pemerintahan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) telah membangunkan kawasan tersebut sebagai sebuah bandar yang paling kaya dan moden hasil daripada kekayaan arang batu yang terdapat di bandar tersebut.

Lokasi[sunting | sunting sumber]

Silimpopon terletak kira-kira 4 batu (6 km) pedalaman di hujung Teluk Cowie, yang terbuka ke Laut Celebes . [Anm. 1] Kawasan tersebut dilengakapi dengan landasan kereta api, dok bot, dan kemudahan penyimpanan arang batu yang besar berdekatan dengan Pulau Sebatik.

Sejarah[sunting | sunting sumber]

Menjelang penghujung abad ke-19, kuasa besar Great Britain yang sedang berkembang di rantau Pasifik semakin menggunakan kapal wap untuk tujuan awam dan ketenteraan. Sebilangan besar arang batu keras yang diperlukan menyebabkan perlunya untuk menubuhkan rangkaian padat loji arang batu di rantau Asia. Perlombongan arang batu di Labuan telah pun bermula di rantau ini pada tahun 1849 dan eksploitasi komersial Lombong Arang Batu Muara di Brunei pada tahun 1883.

Kisah[sunting | sunting sumber]

Pencarian kawasan arang batu[sunting | sunting sumber]

Dari tahun 1880 dan seterusnya, kerja-kerja perlombongan arang batu keras bermula hanya di kawasan Sandakan.[2] Pada tahun 1898, pihak Sandakan Goldfields Ltd. EA Philipps mula mencari tapak pertama di kawasan darat yang berhadapan dengan hujung barat Pulau Sebatik. Penemuan yang ditemui di Sungai Ranjit pada tahun 1901 telah menggalakkan kerja-kerja pencarian diteruskan. Pada Februari 1903, kerja pengorekan yang lebih dalam di Sungai Silimpopon membawa kepada penemuan lombong arang batu yang disebut sebagai Queen Seam, dan dianggap boleh dilombong. [3] [4]

Stok Terhad Syarikat Arang Pelabuhan Cowie (1906)

Pada 4 April Mac 1904, pemilik Sandakan Bay Coalfield Ltd. dan ejen mereka Livingston, Halton & Co. kemudian memohon konsesi perlombongan kepada Syarikat Berpiagam Borneo Utara . Konsesi itu termasuk hak eksklusif untuk prospek arang batu dalam tempoh 99 tahun akan datang ke atas kawasan bawah tanah seluas 2,331 km persegi dan di permukaan seluas 51 km persegi untuk kemudahan yang berkaitan. Bayaran perlombongan ditetapkan pada 2.50 pence bagi setiap tan arang batu keras yang dilombong [Anm. 2], yang bersamaan dengan sekitar 50 sen hari ini. [5] Konsesi itu juga membenarkan syarikat memotong kayu dalam kuantiti tanpa had yang diperlukan untuk lubang itu secara percuma. [6]

Pada November 1905, sebelum kawasan itu dibuka, Sandakan Bay Coalfield Ltd. tiba-tiba kehabisan dana dan syarikat itu dibubarkan atas inisiatif sendiri. Modal kerja diserahkan kepada syarikat yang baru ditubuhkan iaitu Cowie Harbour Coal Company Ltd.

Akhirnya, pada 7hb Julai 1906, muatan kapal pertama arang batu telah dieksport: Labuan memunggah 25 tan arang batu di Sandakan. [7]

Operasi lombong dari 1905 hingga 1931[sunting | sunting sumber]

Tahun-tahun pertama selepas pembukaan sehingga 1908 ditandai dengan masalah. Dengan harapan untuk membuat keuntungan yang cepat, arang batu itu mula-mula dilombong menggunakan kaedah perlombongan terbuka, tetapi selepas beberapa ratus tan arang batu diperolehi, kawasan perlombongan tersebut dipenuhi dengan air. Bukan itu sahaja, satu lagi masalah di Borneo Utara yang berpenduduk jarang menyebabkan kekurangan sumber buruh. Manakala di kawasan lain di Malaysia, tumpuan diberikan kepada imigrasi seperti orang Cina. Kuli Cina merupakan sebahagian besar tenaga kerja sepanjang tempoh beroperasi lombong-lombong tersebut. Lokasi terpencil seperti Silimpopon, dikekang oleh peraturan hierarki Eropah asing, kekecewaan pekerja lombong menyebabkan tercetusnya keganasan dan pemberontakan terbuka. Pada September 1906, 260 orang Cina mengepung sebuah rumah di mana pengarah lombong telah bersembunyi, sehingga selepas sepuluh hari Residen British memulihkan keamanan dan ketenteraman dengan tentera polis dari Tawau. [3]

Antara tahun 1909 dan 1917 pelbagai usaha telah dibuat untuk mengekalkan lombong itu dalam keadaan getir. Syarikat Berpiagam Borneo Utara telah berusaha untuk mengelakkan sebarang kemungkinan yang akan berlaku pada tahun 1911 dan 1913, kerana syarikat tersebut berasa bertanggungjawab terhadap satu-satunya syarikat perlombongan di wilayahnya. Permintaanyang meningkat secara mendadak akibat Perang Dunia Pertama, membawa kejayaan dan pengeluaran meningkat kepada 85,000 tan pada tahun 1917.

Silimpopon mencapai kemuncaknya pada tahun 1924 dengan penghasilan sebanyak 90,000 tan. Disebabkan permintaan yang tinggi selepas Perang Dunia Pertama, hasil yang diperoleh adalah baik dan syarikat koli mendapat keuntungan yang sangat besar. Pada masa itu kira-kira 1,000 pelombong telah bekerja di lombong itu.

Dari tahun 1925, nasib syarikat perlombongan mula berubah. Sewaktu permintaan arang batu mengalami peningkatan, arang batu yang kurang berkualiti dari Silimpopon bukanlah satu masalah, tetapi apabila kapal wap secara beransur-ansur menggunakan tenaga minyak, faktor ini menjadikan satu kelemahan kompetitif. Untuk mengekalkan daya saing lombong, adalah perlu untuk membeli mesin pemprosesan yang mahal dan meningkatkan pengeluaran. Dua lembaga penasihat bebas membuat kesimpulan bahawa dua lagi aci perlu ditenggelamkan di bahagian bawah medan arang batu, tetapi Harrison's dan Crosfield mahupun Chartered Company sebagai pembiaya tidak bersedia untuk melabur wang dengan banyak. [8]

Penutupan Lombong[sunting | sunting sumber]

Pada 29 Mei 1931, syarikat perlombongan itu telah mengalami kerugian dan telah ditutup. Kemudian lombong itu diserahkan kepada Syarikat Berpiagam Borneo Utara selepas mengalami kerugian sebanyak £ 7 juta dalam tempoh sepuluh bulan sebelumnya. [Anm. 3] Syarikat Berpiagam terus mengendalikan lombong untuk masa yang singkat dan akhirnya menamatkan pengeluaran arang batu pada tahun 1932. [8]

Sebilangan besar pekerja lombong itu menetap di kawasan Tawau selepas kawasan tersebut ditutup sepenuhnya.

Kereta Api Arang Batu[sunting | sunting sumber]

Lokomotif pertama di Silimpopon, Andrew Barclay 0-4-0T, nombor siri 1101 (1906)

Oleh kerana lokasinya yang terletak di tengah-tengah hutan Borneo, pengalihan arang batu menjadi cabaran utama bagi logistik lombong. Apabila RW Clarke, pengurus pertama lombong itu tiba di Sandakan pada Jun 1904, beliau segera mula merancang dan membina landasan kereta api dari tapak lombong ke stesen pemuatan di Sungai Silimpopon kira-kira 7 kilometer jauhnya. Dari sana, arang batu itu akan diangkut dengan tongkang ke pelabuhan di Pulau Sebatik yang boleh diakses oleh kapal laut sejauh 32 kilometer lagi melalui jalan laut.

Laluan trek di antara koli dan stesen pemuatan ialah tolok 2 kaki (610 mm). Lokomotif pertama yang bernama Annis Vere, jenis Andrew Barclay 0-4-0T OC (no. 1101). Sebanyak empat buah lokomotif Barclay telah digunakan pada masa tersebut. [9] [Anm. 4]

Loji arang batu di Sebatik[sunting | sunting sumber]

Terminal Arang Batu (1922) (Templat:Coordinate) (4° 15′ 36,5″ N, 117° 40′ 24″ O)

Memandangkan sungai ke lombong hanya boleh diakses oleh kapal yang kecil, kemudahan pelabuhan laut dalam untuk mengeksport arang batu adalah suatu yang diperlukan dikawasan tersebut. Loji arang batu (Sebatik coaling terminal) telah dibina di pulau Sebatik . Pada permulaan perlombongan, kawasan untuk penyimpanan sementara sebanyak 5,000 tan arang batu telah dibina. [6]

Dalam perjalanan dari lubang perlombongan untuk mengeksport, arang batu perlu dimuat semula beberapa kali:

  • Mula-mula, arang batu keras dari pemburuan telah dimuatkan semula ke dalam gerabak kereta api koli dan diangkut ke ruang pemunggahan no. 2.
  • Di ruang pemunggahan no. 2, arang batu telah dimuat semula dari landasan kereta api koli ke pemetik api . Masa perjalanan tongkang dari stesen pemunggahan ke stesen arang batu adalah dua jam.
  • Di Sebatik, arang batu telah dipindahkan ke gerabak corong dengan kapasiti 1 tan. Gerabak corong, yang diisi terus di atas kapal, diangkat keluar dari pemetik api menggunakan kren berkuasa wap. Selepas diletakkan di atas landasan, arang batu itu dihalau ke kawasan simpanan dan dibuang ke sana.
  • Pemuatan untuk eksport ke kapal kargo pada mulanya dilakukan dengan tangan, dari tahun 1912 dengan tali pinggang penghantar yang dibeli dari lombong arang batu di Labuan .

Tiada krew pemunggahan bebas untuk proses pemuatan, sebaliknya pelombong ditarik balik dari lombong setiap kali kapal mengumumkan dirinya, yang memberi kesan negatif terhadap produktiviti lombong. [10]

Selepas ditinggalkan[sunting | sunting sumber]

Selepas kawasan lombong itu ditinggalkan, tapak itu rosak dan hutan mula menimbun bangunan dan jentera. Pada tahun 1947 ia ditemui oleh sekumpulan ahli geologi dari Powell Duffryn Technical Services Ltd. yang menyusun daftar deposit arang batu Sarawak, Brunei dan Borneo Utara British. [11] Mereka melaporkan bahawa mulut terowong telah runtuh, tetapi bengkel dan bangsal lokomotif masih ada, bersama-sama dengan salah satu lokomotif Barclay dan beberapa dandang wap dan jentera.

Pada awal 1970-an, tapak itu telah dibersihkan oleh penduduk sekitar. [12] Hari ini hanya beberapa struktur bangunan, aci udara yang melimpah dan bahagian mesin boleh ditemui di kawasan yang ditumbuhi padat.

Artikel Rujukan[sunting | sunting sumber]

  • Ross Ibbotson: SILIMPOPON - Lombong Arang Borneo ; Penerbitan Opus, 2010, ISBN 978-983-3987-00-9
  • Ken Goodlet: Tawau - The Making of a Tropical Community, Opus Publications, 2010 ISBN 978-983-3987-38-2
  • KG Tregonning: Sejarah Sabah Moden - Borneo Utara 1881-1963, 2. Edisi, Akhbar Universiti Malaya, Kuala Lumpur, 1965, Cetakan Semula 1967

Pautan Laman[sunting | sunting sumber]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Ibbotson, Seite 108
  2. ^ Tregonning, Seite 97
  3. ^ a b Godlet, Seite 35–38
  4. ^ The Straits Times, Ausgabe 31. August 1906, Seite 5[pautan mati]
  5. ^ Currency Converter, The National Archives; Zugriff am 9. Dezember 2011
  6. ^ a b Ibbotson, Seiten 11–22
  7. ^ British North Borneo Herald, Ausgabe vom 2. Juli 1906, Seite 130
  8. ^ a b Godlet, Seiten 51–55
  9. ^ Inventarliste der Cowie Harbour Coal Company Ltd. vom 8. Oktober 1931
  10. ^ Ibbotson, Seiten 87–118
  11. ^ Powell Duffryn Technical Services Ltd.: Investigations into the Coal Resources of Sarawak, Brunei and British North Bornei (1948), unveröffentlichter Report, Seite 131, in Auftrag gegeben vom Colonial Service
  12. ^ Ibbotson, Seite viii

Sumber[sunting | sunting sumber]

  1. ^ Cowie Bay war im frühen 19. Jahrhundert auch als Kalabakong Bay bekannt. Manchmal wird sie auch als Sebuko Bay bezeichnet.
  2. ^ Von jeder bezahlten Tonne Steinkohle durften 10 % für den Energieverbrauch der Zeche abgezweigt werden, so dass die tatsächliche Förderabgabe bei 2,25 Pennys lag. (Ibbotson, Seite 10)
  3. ^ Auf heutige Verhältnisse umgerechnet entspricht dies einem Verlust von ca. 275 Millionen Euro.
  4. ^ Außer der Annis Vere (Fabriknummer 1101) waren dies die Olive (Fabriknummer 1174) sowie zwei Lokomotiven mit den Nummern 1275 und 1413.
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Silimpopon&oldid=5620565"