Busuk-busuk

Busuk-busuk
Status pemuliharaan
	; Terlindung (NatureServe)
Pengelasan saintifik
Domain:	Eukaryota
Alam:	Plantae
Klad:	Trakeofit
Klad:	Angiosperma
Klad:	Eudikot
Klad:	Asterid
Order:	Asterales
Keluarga:	Asteraceae
Subkeluarga:	Asteroideae
Genus:	Chromolaena
Spesies:	C. odorata
Nama binomial
	Chromolaena odorata; (L.) R.M.King & H.Rob.
Sinonim
	Synonymy Chrysocoma maculata Vell. ; Chrysocoma maculata Vell. Conc. ; Chrysocoma volubilis Vell. Conc. ; Eupatorium brachiatum Sw. ex Wikstr. ; Eupatorium clematitis DC. ; Eupatorium conyzoides Mill. ; Eupatorium dichotomum Sch.Bip. ; Eupatorium divergens Less. ; Eupatorium floribundum Kunth ; Eupatorium graciliflorum DC. ; Eupatorium klattii Millsp. ; Eupatorium odoratum L. ; Eupatorium sabeanum Buckley ; Eupatorium stigmatosum Meyen & Walp. ; Osmia atriplicifolia (Vahl) Sch.Bip. ; Osmia clematitis (DC.) Sch.Bip. ; Osmia divergens (Less.) Sch.Bip. ; Osmia floribunda (Kunth) Sch.Bip. ; Osmia graciliflora (DC.) Sch.Bip. ; Osmia graciliflorum (DC.) Sch.Bip. ; Osmia odorata (L.) Sch.Bip. ;

Busuk-busuk, daun kapal terbang, pokok kapal terbang, pokok jepun atau panca alam (Chromolaena odorata)^[3] ialah tumbuhan berbunga dalam keluarga Asteraceae. Ia merupakan salah satu rumpai yang perlu dibasmi dalam amalan pertanian di ladang atau kebun. Dari segi perubatan tradisional, ia boleh dijadikan ubat penahan darah.

Tumbuhan ini asalnya daripada Hindia Timur, Amerika Tengah dan Amerika Selatan.^{[perlu rujukan]}

Penamaan[sunting | sunting sumber]

Ia dikenali dengan nama berlainan mengikut kawasan dan bahasa setempat:^[3]

Alam (Temiar)
Bebusuk (Jakun)
Capat tunggul, haliq tanghoi (Jahai)
Jeniram, paklak siit (Semelai)
Kelocok (Lanoh)
Menik alang (Kensiu)
Merikan (Semai)
Mopeng (Temuan)
Samir (Jahut)
Bitter bush, Christmas bush (Inggeris)

Penerangan[sunting | sunting sumber]

Tumbuhan ini mempunyai batang bebusa dan boleh mencapai ketinggian 2.5 meter. Daunnya mempunyai bau. Daun dan bunganya diguna untuk merawat luka dan sebagai racun serangga.

Di India, pokok ini menjadi rumpai yang utama di ladang-ladang tanaman. Tumbuhan ini menutupi padang ragut dan kawasan lapang. Tumbuhan ini hidup di pelbagai jenis tanah, walaupun tanah berbatu, tetapi tidak dapat hidup di kawasan pokok tebal di mana kanopinya tertutup sepenuhnya. Kadangkala, pokok ini boleh memanjat, hingga ketinggian 4.5 hingga 6.0 meter (Bennett and Rao, 1968).

Kegunaan[sunting | sunting sumber]

Ia kadang-kadang ditanam sebagai perubatan dan tumbuhan hiasan. Ia digunakan sebagai ubat tradisional di Indonesia, Thailand, Malaysia dan bahagian Afrika termasuk Nigeria. Daun muda hancur lebur, dan cecair yang terhasil boleh digunakan untuk merawat luka-luka kulit. Dalam perubatan tradisional daripada Thailand tumbuhan ini digunakan untuk rawatan luka, ruam, kencing manis, dan sebagai penghalau serangga.^[4] Sebatian phytoprostane asid chromomoric C-I telah dikenal pasti dari busuk-busuk sebagai pencetus yang kuat daripada aktiviti faktor transkripsi NFE2L2 (Nrf2), pengawal selia tuan pelbagai gen dengan pertahanan, anti -inflammatory, dan fungsi detoksifikasi.^[5] Satu kajian baru-baru ini menunjukkan bahawa etno-farmakologi, funcigicidal, kepentingan nematicidal tumbuhan dan penggunaannya sebagai spesies kosong dan sebagai tumbuhan peningkatan kesuburan tanah di tebang dan bakar sistem putaran pertanian telah menyumbang kepada penggunaan yang berterusan dan merebak di Nigeria.^[6]

Keracunan[sunting | sunting sumber]

Keseluruhan pokok ini beracun dan boleh memudaratkan. Bahan aktif keracunan adalah Alkaloid pyrolizidin berserta dengan bahan-bahan α-pinen, ß-cubebene, 7- dan 9-Angeloylretroneecine, intermedine, riderine dan 3'-acetylrinderine.

Kesan Keracunan boleh menyebabkan kerosakan pada hati terutamanya di kalangan kanak-kanak. Keracunan ini boleh dipindahkan daripada ibu kepada anak dalam kandungan melalui uri. Sintom keracunan dapat dikesan setelah beberapa hari dan biasanya dikesan dengan kejadian sakit perut yang kuat, muntah-muntah dan bengkak hati.

Galeri[sunting | sunting sumber]

Nama botani: Chromolaena odorata
Pokok kapalterbang berbunga putih
Bunga di Kerala.
Papan tanda di Kloof menggalakkan penghapusan Chromolaena odorata.

Pautan luar[sunting | sunting sumber]

(Melayu) http://www.prn2.usm.my/mainsite/plant/eupatorium.html Diarkibkan 2006-09-07 di Wayback Machine
(Inggeris) What is Siam Weed?
(Melayu) Pokok Kapalterbang
(Inggeris) Planting of Medical and Aromatic Plants in Oil Palm Plantation

^ "NatureServe Explorer 2.0". explorer.natureserve.org. Dicapai pada 13 November 2022.
^ "Chromolaena odorata (L.) R.M.King & H.Rob.". The Global Compositae Checklist (GCC) – melalui The Plant List.
^ ^a ^b Chromolaena odorata. Sistem Maklumat Biokepelbagaian Malaysia (MyBIS). Dicapai melalui https://www.mybis.gov.my/sp/31772. [Didapat kembali 04 Julai 2023].
^ Wang L, Waltenberger B, Pferschy-Wenzig EM, Blunder M, Liu X, Malainer C, Blazevic T, Schwaiger S, Rollinger JM, Heiss EH, Schuster D, Kopp B, Bauer R, Stuppner H, Dirsch VM, Atanasov AG. Natural product agonists of peroxisome proliferator-activated receptor gamma (PPARγ): a review. Biochem Pharmacol. 2014 Jul 29. pii: S0006-2952(14)00424-9. doi: 10.1016/j.bcp.2014.07.018. PubMed PMID 25083916.
^ Heiss EH, Tran TV, Zimmermann K, Schwaiger S, Vouk C, Mayerhofer B, Malainer C, Atanasov AG, Stuppner H, Dirsch VM. Identification of Chromomoric Acid C-I as an Nrf2 Activator in Chromolaena odorata. J Nat Prod. 2014 Jan 29. PubMed PMID 24476568.
^ Uyi OO, Ekhator F, Ikuenobe CE, Borokini TI, Aigbokhan EI, Egbon IN, Adebayo AR, Igbinosa IB, Okeke CO, Igbinosa EO, Omokhua GA. 2014. Chromolaena odorata invasion in Nigeria: A case for coordinated biological control] Management of Biological Invasions (2014) 5(4): 377–393. [1]

[1] "NatureServe Explorer 2.0". explorer.natureserve.org. Dicapai pada 13 November 2022.

[2] "Chromolaena odorata (L.) R.M.King & H.Rob.". The Global Compositae Checklist (GCC) – melalui The Plant List.

[Mybis-3] Chromolaena odorata. Sistem Maklumat Biokepelbagaian Malaysia (MyBIS). Dicapai melalui https://www.mybis.gov.my/sp/31772. [Didapat kembali 04 Julai 2023].

[4] Wang L, Waltenberger B, Pferschy-Wenzig EM, Blunder M, Liu X, Malainer C, Blazevic T, Schwaiger S, Rollinger JM, Heiss EH, Schuster D, Kopp B, Bauer R, Stuppner H, Dirsch VM, Atanasov AG. Natural product agonists of peroxisome proliferator-activated receptor gamma (PPARγ): a review. Biochem Pharmacol. 2014 Jul 29. pii: S0006-2952(14)00424-9. doi: 10.1016/j.bcp.2014.07.018. PubMed PMID 25083916.

[5] Heiss EH, Tran TV, Zimmermann K, Schwaiger S, Vouk C, Mayerhofer B, Malainer C, Atanasov AG, Stuppner H, Dirsch VM. Identification of Chromomoric Acid C-I as an Nrf2 Activator in Chromolaena odorata. J Nat Prod. 2014 Jan 29. PubMed PMID 24476568.

[Uyi_et_al._2014-6] Uyi OO, Ekhator F, Ikuenobe CE, Borokini TI, Aigbokhan EI, Egbon IN, Adebayo AR, Igbinosa IB, Okeke CO, Igbinosa EO, Omokhua GA. 2014. Chromolaena odorata invasion in Nigeria: A case for coordinated biological control] Management of Biological Invasions (2014) 5(4): 377–393. [1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]