Asid adipik

Asid adipik
Nama
	Nama IUPAC Asid heksanadioik
Pengecam
No. Pendaftaran CAS	124-04-9;
Imej model 3D Jmol	Imej berinteraktif;
ChemSpider	191;
ECHA InfoCard	100.004.250
Nombor E	E355 (pengantioksida & pengawal keasidan)
Nombor RTECS	AU8400000;
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID7021605 ;
	SMILES OC(=O)CCCCC(=O)O;
Sifat
Formula kimia	C6H10O4
Rupa bentuk	Hablur putih
Bau	Tiada bau
Ketumpatan	1,36 g/cm³
Takat lebur	152 °C (425 K)
Takat didih	337 °C (610 K)
Keterlarutan dalam air	Sedikit larut
Keasidan (pKa)	4.43, 5.41
Struktur
Struktur kristal	Monoklin
Bahaya
Bahaya-bahaya utama	Iritan
Frasa R	R: Templat:R36
Takat kilat	232 °C
Sebatian berkaitan
Asid dikarboksilik berkaitan	Asid glutarik; Asid pimelik
Sebatian berkaitan	Asid heksanoik; Heksanadioil diklorida; Heksanadiamida
	Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Rujukan kotak info

Asid adipik atau asid heksanadioik ialah sebatian asid dikarboksilik dengan rumus kimia (CH₂)₄(COOH)₂. Sebatian ini merupakan asid dikarboksilik terpenting dalam industri, iaitu dalam penggunaannya sebagai sebatian pelopor bagi nilon. Sebatian ini sukar dijumpai secara semula jadi.^[3]

Nama asid adipik diambil daripada perkataan Latin bagi "lemak haiwan". Hal ini kerana asid adipik pada awalnya dihasilkan melalui pengoksidaan pelbagai jenis lemak.^[4]

Penghasilan[sunting | sunting sumber]

Pada masa kini, asid adipik dihasilkan secara komersial daripada sikloheksana yang dioksidakan kepada campuran sikloheksanol dan siklohekanon yang biasanya dipanggil sebagai "minyak KA" (KA oil, KA merupakan singkatan daripada "keton-alkohol").

${\ce {C6H12 + 1/2 O2 -> C6H11OH}}$
${\ce {C6H12 + O2 -> (CH2)5CO + H2O}}$

Sikloheksanol dalam minyak KA dioksidakan pula dengan asid nitrik untuk mendapatkan asid adipik dengan asid nitrus sebagai bahan sampingan.

${\ce {C6H11OH + HNO3 -> OC(CH2)5 + HNO2 + H2O}}$

Penggunaan[sunting | sunting sumber]

2.5 bilion kilogram asid adipik dihasilkan secara global pada 2011, di mana kira-kira 61% daripadanya digunakan dalam penghasilan nilon. Sebatian ini juga digunakan dalam penghasilan poliuretana, resin, pemplastik dan sebagai bahan tambahan makanan dengan nombor E ialah E355.^[5]

Rujukan[sunting | sunting sumber]

^ Mac Gillavry, C. H. (2010). "The crystal structure of adipic acid". Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas. 60 (8): 605. doi:10.1002/recl.19410600805.
^ "Adipic Acid". The Merck Index. Royal Society of Chemistry. 2013.
^ Musser, M. T. (2005). "Adipic Acid". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a01_269.
^ Ince, Walter (1895). "Preparation of adipic acid and some of its derivatives". Journal Chemical Society, London. 67: 155. doi:10.1039/CT8956700155.
^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-05-18. Dicapai pada 2015-05-09. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: archived copy as title (link)

[1] Mac Gillavry, C. H. (2010). "The crystal structure of adipic acid". Recueil des Travaux Chimiques des Pays-Bas. 60 (8): 605. doi:10.1002/recl.19410600805.

[Adipic_Acid-2] "Adipic Acid". The Merck Index. Royal Society of Chemistry. 2013.

[Ullmann-3] Musser, M. T. (2005). "Adipic Acid". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a01_269.

[4] Ince, Walter (1895). "Preparation of adipic acid and some of its derivatives". Journal Chemical Society, London. 67: 155. doi:10.1039/CT8956700155.

[5] "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-05-18. Dicapai pada 2015-05-09. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: archived copy as title (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]